KADIN ÜREME ORGANLARI VE GEBELİĞİN OLUŞUMU

Transkript

1 KADIN ÜREME ORGANLARI VE GEBELİĞİN OLUŞUMU

2 18 yaşından küçük, 40 yaşından büyük yaşta ; 2 yıldan kısa aralıklarla ve 4 ten fazla sayıda gebe kalınması anne adayı ve doğacak bebeğiniz için BÜYÜK BİR RİSKTİR

3 Sevgili anne adayları, Sağlıklı bir gebelik, sağlıklı bir doğum ve yine sağlıklı bir bebek için bağlı bulunduğunuz Aile Hekiminize başvurarak gebeliğinizi öğrendiğiniz ilk andan itibaren doğum öncesi bakım hizmetlerinden yararlanmayı ihmal etmeyiniz.

4 KADIN ÜREME ORGANLARI(GENİTAL ORGANLAR) 1-DIŞ GENİTAL ORGANLAR -Büyük Dudaklar -Küçük Dudaklar -Klitoris (Bızır) -Himen (Kızlık Zarı) 2-İÇ GENİTAL ORGANLAR Vagina (Hazne) Uterus (Rahim) Follop Tüpleri Overler (Yumurtalıklar)

5

6

7 Döllenme ve Gebeliğin Oluşumu Gebelik isteniyorsa, yumurtlama(fertil) günlerinde cinsel ilişkide bulunulur.(sperm saat, Ovum saat canlı kalabilir.) Düzenli menstrüel siklusu olan (28 gün) kadınlarda ovülasyonun genellikle beklenen adet tarihinden yaklaşık 14 gün önce (14.gün +/- 3 gün) 11 ile 17. günler arasında olabileceği varsayılır.

8 Ovulasyon ile atılan yumurta, tuba içine doğru çekilir. Cinsel birleşme gerçekleşmiş ise sperm yumurta hücresi ile tüplerde karşılaşır. Döllenme, tubaların içerisinde gerçekleşir. Tubalarda ilerleyen spermlerden (erkek tohum hücresi) yalnızca bir tanesi yumurtanın hücre zarını delerek hücre içine girmeyi başarır. Bu olaya döllenme=aşılanma denir.

9 Döllenme ve Gebeliğin Oluşumu Döllenmiş yumurtanın çevresindeki tabaka kalınlaşarak başka sperm girişine izin vermez. Her iki yumurta hücresi birleşerek yeni bir varlığın ilk hücresini oluşturur. Buna zigot denir. Döllenmiş yumurta (zigot), tubalarda bölünerek çoğalır ve 3-4 gün içinde uterusa ulaşır. Rahmin en iç tabakasına desidua (döl yatağı) adını verilir ve aşamada rahim zarı embriyonun yerleşmesine hazırlanır, kalınlaşır. Döllenmiş yumurtanın rahmin iç tabakasına yerleşmesi, toplam 7 gün içinde olur. Bu dönemde bazı anne adaylarında az da olsa lekelenme tarzında bir kanama olabilir. Buna implantasyon kanaması denir. Bebeğin anne rahmine yerleşmesinden sonra gebelik hormonu (Beta HCG) salgılanmaya başlar.(gebelik HALİ)

10 GEBELİK NEREDE OLUR? Yumurta çok küçüktür ve sadece 2 gün yaşar. Erkek tohum hücreleri(spermler) Sadece 3 gün yaşarlar ve Kanalda yumurta ile karşılaşır. Milyonlarca spermden sadece 1000 tanesi kanala ulaşır, Bunlardan sadece biri kanalda yumurtanın içine girer.

11 Spermlerin yarısı erkek yarısı dişidir (X ve Y kromozomları) Erkek sperm sadece dişi olan yumurtayı döllerse çocuğun CİNSİYETİ ERKEK Dişi sperm yumurtayı döllerse çocuğun CİNSİYETİ KIZ olacaktır. Özetle bebeğin cinsiyetini erkekten gelen tohum hücreleri belirler.

12 DIŞ GEBELİK Döllenmiş yumurta kanalda kalır ilerleyemezse DIŞ GEBELİK yaşamı tehdit edecektir.

13 Gebelikle ilgili ilk muayenede, rahim dışında oluşan, yaklaşık % kadında karşımıza çıkan, sonlandırılmazsa yaşamı tehdit eden, dış gebelik olasılığı ortadan kaldırılmalıdır.

14 GEBELİĞİN TESPİTİ Günümüzdeki gebelik testleriyle idrarda birkaç gün gecikmeyle,kanda ise gecikme olmadan gebelik saptanabilir. Ayrıca ileri yaş hamilelerinde % 25 e varan oranda ortaya çıkan miyom denilen iyi huylu rahim urları,gençlerde ilk muayenelerde fark edilmesi öngörülen %3 civarında rahimin doğuştan anomalileri ve yumurtalık kistleri gibi anatomik bozukluklar tespit edilebilir. Bunların değerlendirilmesinde, gebeliğin ilk 3 ayında da güvenle uygulanabilen vajinal ultrasonografinin önemini vurgulamalıyız.

15 Döllenmeden 9 gün sonra (ADET GECİKMESİ OLMADAN ) KANDA gebelik saptanabilir.

16 Döllenmiş yumurta 5 gün yolculuktan sonra rahim iç tabakasına yuvalanır ve birkaç gün sonra gebelik hormonu (Bhcg) salgılanmaya başlar.

17 GEBELİK GELİŞİMİ Gebelik, son adetin birinci gününden itibaren 40 haftadır,ve ay yerine haftaları belirterek bu süreci değerlendirmek daha güvenli olacaktır. İlk 12 hafta bitimine kadar,oluşan gebelik ürününün organlarının, büyük bölümü tamamlanacak,baş-popo uzunluğu 6-7 cm olan,başı gövdeye oranla daha büyük olan fetus şekillenecektir. Göbek kordonun bir ucu, eş veya son denilen anne rahiminin içindeki damarlarla bağlantıyı oluşturan plasentaya uzanmaktadır. Bir balon gibi büyüyen rahim içinde, amnion sıvısı denilen suyun içinde yüzmektedir.

18 Gebelik son adetin ilk gününden itibaren hesaplanır ve 40 haftadır.

19 Döllenme sonucunda anne adayının genlerini oluşturan 23 kromozom ile baba adayının genlerini oluşturan 23 kromozom birleşerek 46 kromozomdan oluşan yeni bir canlı hücre meydana gelir. Fallop tüplerinin içinde gerçekleşen döllenme sonucunda oluşan bu yeni canlı aşağı doğru, daha önceden hazırlığı tamamlanmış olan rahim iç tabakasına doğru hareket eder ve bu esnada bir hücre bölünerek 2, 4, 8, 16, 32 hücre şeklinde giderek çoğalır ve rahim içinde kendine en uygun bulduğu yerde yerleşir. Buna implantasyon adı verilir.

20 Rahim içinde gelişmekte olan bebeğin anne adayının bedenine salgılattığı hormon adı verilen maddeler onda hamileliğin sağlıklı gelişmesi için gerekli değişiklikleri yaratmaya başlamıştır. Bu hormonal değişiklikler çoğu anne adayında sürekli uyuma ihtiyacı, bel ağrısı, özellikle sabahları ortaya çıkan bulantı, iştahsızlık, bazı maddelerden tiksinme ve bazı maddeler karşı daha fazla ilgi duyma gibi belirtilerin ortaya çıkmasına neden olsa da anne adaylarının bir kısmı adet gecikmesi dışında hiç bir belirti hissetmez ve endişeye kapılabilirler. Bebekte kalp yanında beyin ve sinir sistemi de oluşmaya başlamış, diğer organlar da yavaş yavaş ortaya çıkmaya başlamıştır.

21 Bebekteki organ gelişimi bu dönemde hızlı bir şekilde devam etmekte olup, dudak-damak gibi ince ayrıntılar da belirmeye başlar. Ayın başında sadece taslak şeklinde olan kol ve bacaklar ve uçlarındaki parmaklar ayın sonuna gelindiğinde uzamış ve parmaklar arasındaki perdeler ortadan kalkmıştır. Gözler ortaya çıkmış ve henüz yanlarda olup, ayın sonuna doğru başlayan bir süreçte orta hatta doğru yaklaşmaya başlayacaklardır. Bebeğin dilindeki tad tomurcuklarının ve burnundaki koku algılayıcılarının gelişmesiyle bu ay sonunda bebeğin tad ve koku alma duyusu gelişimi hızlanacaktır. Bebeğin içeride aldığı tadlar daha çok annesinin yediklerine bağlı olarak değişen amniyos sıvısının ona sunduğu tadlardır. Bu ay sonunda gelişimi hızlanmış olan parmak uçlarındaki sinir liflerinin gelişmesiyle dokunma duyusu da ortaya çıkmaya başlayacak ve ayın ortasına doğru hareketlenmeye başlayan bebek etrafını tanımaya yönelik olarak kendi bedenine ve çevresine dokunarak etrafını tanımaya başlayacaktır.

22 Bu ayda yapılan ultrasonografide anne adayları bebeklerini gördüklerinde hayrete düşerler. Daha birkaç hafta önce sadece kalp atışlarını gördükleri birkaç milimetrelik bebekleri ultrasonda boylu boyunca görülür ve başı, gövdesi, kolları, bacakları ve el ve ayak parmakları net olarak gözlenmeye başlanır. Önceleri gövde ve baş büyüklüğü birbirine hemen hemen aynıyken artık gövde büyümüş ve adeta minyatür bir bebek haline gelmiştir. Oldukça hareketli olan bebeğin ağız açma kapama, yutma, kol ve bacakları hareket ettirme, hıçkırma, yanlara dönme hareketleri net olarak seçilmeye başlanmıştır. Bebeğin omurgası, amniyos suyunu yutmaya başlamasıyla midesi, idrar üretimine başlamasıyla idrar torbası, kalbin büyümesiyle içindeki odacıklar net seçilir hale gelmiştir. Kafatası içindeki beyin dokusunun da çeşitli bölümleri belirgin olarak görülmeye başlanmış, artık iyice orta hatta yaklaşan göz boşlukları belirgin olarak ortaya çıkmıştır.

23 Bebek bu aydan itibaren büyümesini daha da hızlandıracak ve kilosu da artmaya başlayacak. Bebekte bu ay ortaya çıkan önemli değişikliklerden biri de işitmeyi sağlayan orta kulak kemiklerinin gelişmeye başlamasıdır. Yine beyin de hızlı bir şekilde büyümeye devam etmektedir.

24 Geçen ayın sonunda veya bu ayın başında hoşunuza gidecek en önemli değişiklik bebek hareketlerini hissetmeye başlamak olacaktır. İlk hareketler genellikle karın cildinde gıdıklanma şeklinde hissedilir ve tutarsızdır ve bu size bebeğin hareketleri durmuş izlenimi verir. İlk hissetmenizin üzerinden birkaç hafta geçtikten sonra bebeğinizin artık en ince hareketlerini bile hissedebilir duruma geleceksiniz. Eşiniz ise bu hareketleri karnınıza dokunduğunda bu ayın sonundan itibaren hissedebilir.

25 Bebeklerin bu aydan itibaren tüm vücut kaslarını çalıştırmaları doğum sonrasına hazırlık açısından çok önemlidir. Genel bir doğa kuralı olarak çalışmayan kaslar kitlesel olarak azalırken, çalışan kaslar kitlesel olarak artar ve güçlenir. Bu amaçla özellikle solunum kasları (doğum sonrası solunuma hazırlık), el parmaklarının kasları (yakalama refleksine hazırlık) ve ağız çevresindeki kaslar ve yutma işlevini sağlayan kaslar (emmeye hazırlık) bilinçli ve düzenli olarak çalıştırılır. Yani bu aydan itibaren bebekler bilinçli olarak hareket ederler ve anne adayı tarafından özellikle yanlara dönme, kollar ve bacakların hareketleri ve sıklıkla ortaya çıkan hıçkırık kolaylıkla hissedilir.

26 Bu ayın ortalarından itibaren görme de dahil bebeğin tüm duyuları gelişmiş ve işitme becerisi ilerlemiştir. Karaciğer ve böbrekler oldukça iyi çalışmaya başlamışlardır. Böbreklerin ürettiği ancak zehirli maddeler içermeyen idrar bebek tarafında yutularak amniyos sıvısının devamlılığı sağlanır. Gerçek doğum sancılarından farklı olan ve düzensiz ve kısa süreli olan hazırlayıcı doğum sancıları bu aydan itibaren ortaya çıkabilir. Bebeğin akciğerleri hızla olgunlaşmaya başlar ve beyin gelişiminin de hızlanmasıyla bebek kendini doğum sonrası yaşama hazırlamaya devam eder.

27 Geçen aydan itibaren başlayan nasıl doğum yapacağım sorusu anne adayının en sık aklına gelen sorudur. Bunun yanında doğumun nasıl geçecek, bebeğim sağlıklı olacak mı, ona bakabilecek miyim soruları anne adayının kafasını meşgul eden en önemli sorular haline gelir. Sık idrara çıkma, mide yanması, hazımsızlık gibi şikayetler ve genel uyku düzeninin değişmesi nedeniyle anne adayları geceleri uykuya dalmakta zorluk çekebilir ve sık sık uyanabilirler. Aslında bu uyku değişikliklerinin temel amacı anne adayını doğum sonrası 2-3 saatte bir emzirmeye hazırlamaktır. Bebek çoğu durumda baş aşağı dönmüş ve bacakları anne adayının midesine doğru bağdaş kurmuş şekilde durmaktadır. Bu durum anne adayının kaburgalarında ağrılara ve mide yanma şikayetlerinin artmasına neden olabilir. Bebeğin hıçkırık hareketleri de sıklıkla hissedilir.

28 Bu ayın sonuna doğru anne adaylarının bir kısmı karınlarının aşağı doğru indiğini hissederler ve bu durum bebeğin doğum kanalı içinde ilerlemesinin bir işaretidir. Artık bebek olgunlaşmıştır ve doğum sancılarının ortaya çıkacağı günü beklemektedir. Anne adayları bu dönemde bebek hareketlerinde azalma, 10 dakikada üç kez ortaya çıkan ve her biri saniye devam eden sancılar, vajinadan sıvı gelmesi, kanama olması gibi belirtilerde doktorlarına haber vermelidirler.

29 DOĞUM TARİHİNİN HESAPLANMASI

30 DOĞUM TARİHİNİN HESAPLANMASI Beklenen doğum tarihini hesaplamak için, son menstruel kanamanın birinci gününden itibaren 7 gün toplanır ve 3 ay çıkarılır. ( örneğin; menstruasyonun birinci günü 6. Ayın 9u olan gebenin beklenen doğum tarihi 3. Ayın 16 sı olacaktır ). Bu kural düzenli menstruasyonu olan kadınlar için geçerlidir. Menstruasyonları genelde gecikenlerde, beklenen doğum tarihleri daha geç olacaktır.

31