Ergonomik risk Etmenleri Elle Taşıma ve Kaldırma ruhioktem.blogspot.com Ruhi Öktem

Transkript

1 Ergonomik risk Etmenleri Elle Taşıma ve Kaldırma ruhioktem.blogspot.com Ruhi Öktem Ruhi Öktem A Sınıfı ve İSİG Bilim Uzmanı Ankusem Rektorluk İse giris 1/69

2 Ergonomi; insan kullanımına yönelik tasarım, çalışma ve yaşama koşullarının optimal hale getirilmesi çalışmalarının tümüdür. çevre insan etkileşimi olarak tanımlanabilir. Ankusem Rektorluk

3 ERGONOMİNİN AMACI: Temel ilke: Uyumluluk mobilyalar, el araçları, ekipmanlar, işin gereklilikleri işyeri çevresi... insan ölçüleri, yetenekleri kısıtlılıkları beklentileri... Çevreye müdahele et Ankusem Rektorluk İnsanı gözlemle 3

4 TAN I M LAR Ergonomi İnsanların davranışı, yetenekleri, kısıtlılıkları ve diğer karakteristikleri ile ilgili bilgileri araştıran ve uygulayan bir bilimdir. (Chapanis) Ankusem Rektorluk

5 Kullanıcıya uygun olmalı Kullanımı kolay olmalı Rahatlığı arttırmalı ERGONOMİK TASARIM Performansı arttırmalı Sağlığı korumalı Hız Güvenlik Doğruluk, kesinlik, hassasiyet Ankusem Rektorluk

6 Bu amaç(lar)a ulaşmak için ergonomi bilimi birçok bilimle iç içe çalışmak zorundadır. Multidisipliner bir bilimdir. İşin insana insanın işe uyumu Ankusem Rektorluk

7 Ergonomi Risk Faktörleri 1. Frekans 2. Süre 3. Güç 4. Duruş Ankusem Rektorluk

8 Ergonomi Risk Faktörleri 5. Operasyonun yapıldığı yer 6. Mekanik basınç 7. Vibrasyon 8. Çevresel koşullar Ankusem Rektorluk

9 Frekans önemli! Genellikle tek bir kere yapıldığında herhangi bir zarara yol açmayan ancak tekrarlandığında hastalık yapan tekrarlanan hareketler sonucu Biriken Travma Hastalığı (BTH) Tekrarlanan Gerilim Hastalıkları (TGH) oluşmaktadır. Ankusem Rektorluk

10 İNSAN HAREKETLERİNİN SINIRLARI VE ERGONOMİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Bu nedenle, ergonomik açıdan uygun kaldırma teknikleri üzerinde devamlı araştırmalar yapılmaktadır. 10 Sakıncalı yük kaldırma sonucu oluşabilen disk fıtığı olayının şematik görüntüsü Ankusem Rektorluk İse giris

11 Ankusem Rektorluk Önleme Yolları Mühendislik Kontrolleri İdari Kontroller İş uygulama Kontrolleri

12 1 2

13 Mühendislik Kontrolleri Mühendislik kontrolleri, işyeri ortamının, aletlerin, tesisin, ekipmanın, malzeme veya prosesin değiştirilmesi veya modifikasyonu ve yeniden tasarımını içermektedir. Ankusem Rektorluk

14 dinlenme araları. Ankusem Rektorluk İdari Kontroller İşlem veya metotlarda değişiklik yaparak işçinin günlük maruziyetinin önemli ölçüde azaltılması ile ilgili yöntemler, idari kontroller olarak adlandırılır. Örnekleri: işçi rotasyonu, çalışma ortamının ayarlanması, çalışma metotlarının yeniden tasarlanması,

15 Ankusem Rektorluk İş Uygulama Kontrolleri İş yapılırken alışkanlık haline getirilen davranışların kontrolu bu grupta yer almaktadır. Örnekler aşağıda verilmektedir: yeni veya tekrar atanan işçilere adaptasyon süresi tanınması; tehlikelerin tanımlanabilmesi için eğitim; ve tehlikeyi azaltıcı iş tekniklerinin eğitimi.

16 Güvenli Kaldırma Yükün ağırlığını test et Kaldırarak değil, sürükleyerek taşı El arabası gibi mekanik ekipman kullan eldiven kullan Güvenilir bir şekilde kaldıracağınızdan emin olmadığınız hiçbir malzemeyi kaldırma Ankusem Rektorluk İse giris 16

17 Elle Kaldırma

18 Ankusem Rektorluk ağırlık, Yükle İlgili Riskler büyük hacimli veya havaleli, tutulması güç, dengesiz/kayan malzeme, keskin kenarları olan/ sıcak veya soğuk / kimyasallar ile kontamine olmuş, büyük-engellenen görüş.

19 Elle Yük Taşıma Eğitimden beklediklerimiz: Kendimizi incitmeden yük kaldırma Taşınan malzemenin zarar görmemesi

20 Elle Yük Taşıma

30 ERGONOMİNİN BİLEŞENLERİ Anatomik Bileşeni Antropometri (Vücut ölçüleri) Biyomekanik (Kuvvet uygulamaları) Fizyolojik Bileşeni İş fizyolojisi (Enerji harcanması) Çevre fizyolojisi (Fizik çevrenin etkileri) Psikolojik Bileşeni Bilgi değerlendirme ve karar alma Mesleksel psikoloji Eğitim, efor ve kişisel farklılıklar Ankusem Rektorluk

31 ERGONOMİYİ OLUŞTURAN BAŞLICA BİLİMLER Antropometri Fizyoloji ve Biyomekaniktir. Diğer katkıda bulunan bilimler: Fizyoloji, biyoloji Fizik Psikoloji Enformasyon bilimleri Adli tıp İstatistik İşletme yöntemleri Tasarım Yönetim İş psikolojisi Sosyoloji Mühendislik sistemleri Ankusem Rektorluk

32 Ankusem Rektorluk Fiziksel Ergonomi Fiziksel çevrenin tasarımı; Gürültü Aydınlatma Titreşim Isıtma ve havalandırma Kimyasal zararlılar Sağlık ve Güvenlik tasarımı; Yaralanma riskleri ve kontrol El ile taşıma Koruyucu araç gereç Performans modelleme Vücut konumunun incelenmesi Uzanma mesafesi Mühendislik antropometrisi Ekran önü çalışmalar

33 2. Organizasyonel ve yönetimsel ergonomi Çalışanların katılımı Teknoloji yönetimi ve organizasyonel değişim İş programlama Performans modelleme Toplam kalite yönetimi Sosyo-teknik organizasyon tasarımı Proje yönetimi Yönetim değişimi Bilgisayar destekli yönetim Bakımda insan öğesi Yönerge ve standartlar Katılımcı ergonomi Ankusem Rektorluk

34 Ankusem Rektorluk Bilişsel Ergonomi Bilişsel ergonomi: İnsan-makine sistemlerinde; Daha etkin Daha verimli çalışma sağlanabilmesi için Kullanıcı Eylem Sistem etkileşimini inceler.

35 Algısal-Bilişsel Ergonomi: Asıl çalışma alanı gösterge dizaynıdır. Hata olasılığını en aza indirmek hedeflenir. Kumanda, kontrol düğmeleri, uyarı zilleri, sinyaller, joystickler, direksiyon ve araç-uçak göstergeleri Ankusem Rektorluk

36 Ankusem Rektorluk

37 Antropometri İnsan vücut ölçülerinin istatistiksel karakteristikleri ile ilgilenir. Antropometrik veriler elbise mobilya, makine, el aletleri ve tezgah dizaynı için çok önemli bilgiler sağlar. Ankusem Rektorluk

38 Antropometri KULLANILDIĞI ALANLAR: Raf yüksekliği : Konveyör yüksekliği: Elektrik düğmesinin yerden yüksekliği: Ayakkabı üretimi : Eldiven üretimi : Çalışma masası/ sandalye üretimi: Ankusem Rektorluk

39 İnsan vücudu ölçülerine uygunluk Ankusem Rektorluk

40 Antropometri Ankusem Rektorluk

41 ANTROPOMETRİK VERİLERDEN YARARLANILMAZ İSE: KAS İSKELET SİSTEMİ YARALANMALARI, YORGUNLUK... SORUNLARI ORTAYA ÇIKAR. Ankusem Rektorluk

42 Cumhuriyetin ilk yıllarında İthal İtalyan Traktörlerinin debriyajları bozulduğundan iade edilir...neden? Ankusem Rektorluk Debriyaj

43 İş Fizyolojisi: İşin gerekliliklerine kas iskelet sisteminin, solunum sisteminin ve Kalp-damar sisteminin yanıtı ne olacaktır? sorusuyla ilgilenir. Ankusem Rektorluk

44 Biyomekanik: İnsan dokularının özellikleri ve mekanik streslere dokuların yanıtı ne olacaktır? sorusuyla ilgilenir. Makinede çalışan kişilerin olası zararlardan korunması için kask, eldiven maske vb. KKD koruyucu Donanım üretimi biyomekanik desteğiyle başarılabilir Kronik ya da kümulatif bozuklukların oluşmaması için önlem almayı sağlar. Ankusem Rektorluk

45 Kötü ergonomik tasarımın sonuçları Konforsuzluk kronik ağrı Kaza zedelenme- yaralanma Yorgunluk kaza-hata olasılığı artışı C. Travma işe bağlı kas-iskelet sistemi hastalıkları Ankusem Rektorluk

46 YORGUNLUK VE DİNLENME Yorgunluk, bir çok durumun tanımlanması için kullanılmaktadır: 1.Dikkatte azalma 2. Algılamanın yavaşlaması ve azalması 3. Güdülenmede azalma 4. Fiziksel ve mental performans hızında azalma 5.Aynı çıktının sağlanabilmesi için daha büyük oranda enerji harcanması 6. Küntlük, yorgunluk ve irritabilite duygusu. Günlük yaşamda yorgunluk değişik kaynakların birikimine bağlı olarak meydana gelmektedir. Ankusem Rektorluk

47 YORGUNLUK NEDENLERİ Ankusem Rektorluk

48 İnsan makine ilişkisi Ankusem Rektorluk

49 Ergonomi "stresi azaltma sanatıdır." Ergonomik iyileştirme ÖNCE Ankusem Rektorluk SONRA 49

50 Ergonominin bir amacı da kazaları önlemek ve rahatlıktır Ankusem Rektorluk

51 Ergonomik Programın Elemanları İŞYERİ ANALİZİ (Workplace Analysis) TEHLİKE ÖNLEME VE KONTROL (Hazard Prevention and Control) SAĞLIK HİZMETİ (Health Care Management) BİLİNÇLENDİRME VE EĞİTİM (Education and Training) PROGRAMI GÖZDEN GEÇİRME VE DEĞERLENDİRME (Program Evaluation and Review) Ankusem Rektorluk

52 Kişisel özellikler: İnsan ölçüleri Yaş Eğitim Cinsiyet Hamilelik Solaklık Psikolojik durum Alkol kullanma Sigara kullanma Ankusem Rektorluk

53 Çalışma alanı (yüzeyi) tasarımı Bir çalışma ortamı çalışanın dengeli vücut pozisyonunun devamını sağlamalıdır. Ayakta dururken veya otururken omurga aynı pozisyonda olmalıdır. Çalışana rahat hareket olanağı veren çalışma ortamı olmalı Ankusem Rektorluk

54 RİSKLİ OTURMA POZİSYONLARI Sandalyede çok yüksekte oturmak (bel ve boyun incinmesi), Başın öne eğilmesi, (Boyun incinmesi) Bel desteği olmadan oturmak (Bel ağrısı) Kollar yıkarda çalışmak (omuz travması) Bilek eğik pozisyonda çalışmak (bilek, omuz ağrısı) Önkol desteği olmadan çalışmak (bel-omuz ağrısı) Ankusem Rektorluk

55 Worksafe BC Ergo for truckdrivers Ankusem Rektorluk

56 İdeal bakma açısı : Çalışma yüzeyinde bakış açısı 10 ile 30 değişmelidir. Ankusem Rektorluk

57 Bunun sonucunda zorunlu yüklenmelerin, sağlık problemlerine yol açtığı saptandı. Yapılan çalışmalarla, zorunlu yüklenmelere sebep olmayacak tipte, yeterli hareket olanağı sağlayan emniyet kemerleri temin edilmiş, devreye alınmaya başlanmıştır. Ankusem Rektorluk İş makinesinde hareketi engelleyen, belden bağlamalı,sabit emniyet kemerinin varlığı tespit edildi. SONUÇ

58 DURUŞ (Postür) Ankusem Rektorluk

59 Hiç te ergonomik değil!!! Ankusem Rektorluk

60 ERGONOMİ Çalışma Duruşlarının Ergonomik Analizi ELLER VEYA DİRSEKLER OMUZ SEVİYESİNİN ÜSTÜNDE Günde 2 saatten fazla Ankusem Rektorluk

61 ERGONOMİ Çalışma Duruşlarının Ergonomik Analizi BOYUN 30 FAZLA EĞİLMİŞ Günde 2 saatten fazla Ankusem Rektorluk

62 ERGONOMİ Çalışma Duruşlarının Ergonomik Analizi BEL 30 FAZLA EĞİLMİŞ Günde 2 saatten fazla Ankusem Rektorluk

63 ERGONOMİ Çalışma Duruşlarının Ergonomik Analizi ÇÖMELME Günde 2 saatten fazla Ankusem Rektorluk

64 ERGONOMİ Çalışma Duruşlarının Ergonomik Analizi DİZ ÇÖKME Günde 2 saatten fazla Ankusem Rektorluk

65 ERGONOMİ Çevresel Faktörler Açısından Çalışma Yeri Düzenleme Çevresel faktörler açısından ergonomik düzenleme çalışanın işini yapmasını olumsuz yönde etkileyecek çevresel faktörlerin (gürültü, aydınlatma, titreşim, iklim) düzenlenmesini içerir. Ankusem Rektorluk

66 ERGONOMİ Renklendirme Doğru renklendirme algılamayı düzeltir. Ayırt etme ve farklılaştırmada yardımcı olur. Stresi önler, karamsarlığı atar. Performansı artırıcı yöndedir. Monotonluğu yok ederek, kabiliyeti yükseltir, yorgunluğu azaltır. Duyguları olumlu yönde etkiler. Güvenliği artırır. Kazaları önleyici etkisi vardır. Düzenliliği oluşturur. Depolamada, taşımada, fabrika içi ulaşımda önemli bir düzenleme faktörüdür. Enerji artırıcı renk ve ışık dinlenme esnasında dinlenme açığını kapamada yardımcı olur. Ankusem Rektorluk Esinlemeyi artırır. 66

67 ERGONOMİ Renklerin insan ruhsal durumuna etkileri Renk Uzaklık etkisi Sıcaklık etkisi Psikolojik etkisi Mavi Uzak Soğuk Yatıştırıcı Yeşil Uzak Çok soğuktan nötre kadar Çok yatıştırıcı Kırmızı Yakın Sıcak Çok yatıştırıcı Turuncu Çok yakın Çok sıcak Uyarıcı Sarı Yakın Çok sıcak Uyarıcı Kahverengi Çok yakın, daraltıcı Nötr Uyarıcı Menekşe rengi Çok yakın Soğuk Ankusem Rektorluk Saldırgan, huzursuzluk verici, cesaret kırıcı 67

68 TERMAL KONFOR Aşırı sıcak veya soğuk ortamlarda çalışma fizyolojik zorlanmaya neden olur. Çalışma ortamında ölçümler Yapılarak uygun termal Konfor koşulları sağlanmalıdır. Ankusem Rektorluk

69 Kaş çatmak için 72 Kas, Tebessüm için sadece 14 kas çalışıyor... Ankusem Rektorluk

70 Ankusem Rektorluk