WILL KYMLICKA Will Kymlicka 1962 Kanada doğumludur yılında Queen s Üniversitesi nde felsefe ve politika öğrenimi gördükten sonra 1987 de Oxford

Transkript

1 WILL KYMLICKA Will Kymlicka 1962 Kanada doğumludur yılında Queen s Üniversitesi nde felsefe ve politika öğrenimi gördükten sonra 1987 de Oxford Üniversitesi nde felsefe doktorası yapmıştır yılından sonra ABD (Princeton), Kanada (Queen s, Toronto, Ottawa) ve Avrupa daki üniversitelerde araştırma görevlisi olarak çalışmıştır. Yazarın üç kitabı Oxford University Press tarafından basılmıştır: Liberalizm, Community and Culture [Liberalizm, Cemaat ve Kültür (1989)], Contemporary Political Philosophy [Çağdaş Politik Felsefe (1990)] ve Kanada Politik Bilim Derneği nin verdiği Macpherson ile Amerikan Politik Bilim Derneği nin verdiği Bunche ödüllerini alan Multicultural Citizenship [Çokkültürlü Yurttaşlık]. W. Kymlicka ayrıca üç kitabın da editörlüğünü yapmıştır: Justice in Political Philosophy [Politik Felsefede Adalet (Elgar, 1992)], The Rights of Minority Cultures [Azınlık Kültürlerinin Hakları (Oxford, 1995)] ve Ethnicity and Group Rights [Etniklik ve Grup Hakları (NYU, 1997)]. Yazar, çeşitli dergilerde çok sayıda makale yayımlamış, yaptığı çalışmalarla birçok ödül almıştır. W. Kymlicka halihazırda hem Ottawa hem de Carleton Üniversiteleri nde felsefe profesörü olarak görev yapmakta ve Çoketnikli Bir Devlette Yurttaşlık, Demokrasi ve Kimlik adlı bir araştırma grubunun koordinatörlüğünü yürütmektedir. Will Kymlicka halen Meksika da Guadalajara Üniversitesi nde dersler vermektedir.

2 Ayrıntı: 210 İnceleme Dizisi: 114 Çokkültürlü Yurttaşlık Azınlık Haklarının Liberal Teorisi Will Kymlicka Kitabın Özgün Adı Multicultural Citizenship A Liberal Theory Of Minority Rights İngilizce den Çeviren Abdullah Yılmaz Yayıma Hazırlayan Can Kurultay Son Okuma Mehmet Celep-Ahmet Batmaz 1995 by Oxford University Press Bu Kitabın Türkçe Yayım Hakları Ayrıntı Yayınları na Aittir. Kapak İllüstrasyonu Sevinç Altan Kapak Tasarımı Arslan Kahraman Kapak Düzeni Gökçe Alper Dizgi Hediye Gümen Baskı Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. Merkez Efendi Mah. Fazılpaşa Cad. No: 8/2 Topkapı/İstanbul Tel.: (0212) Sertifika No.: Birinci Basım 1998 İkinci Basım 2015 Baskı Adedi 1000 ISBN Sertifika No AYRINTI YAYINLARI Basım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş. Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No.: 3 Cağaloğlu İstanbul Tel.: (0212) Faks: (0212) & info@ayrintiyayinlari.com.tr

3 Will Kymlicka Çokkültürlü Yurttaşlık Azınlık Haklarının Liberal Teorisi

4 İNCELEME DİZİSİ SON ÇIKAN KİTAPLAR ÇALIŞMAK SAĞLIĞA ZARARLIDIR Annie Thébaud-Mony BERABER Richard Sennett HAYATIN ANLAMI Terry Eagleton DUYURU Michael Hardt-Antonio Negri KÜRESELLEŞMENİN SONU MU? Arif Dirlik İSYAN PAZARLANIYOR Joseph Heath&Andrew Potter VAMPİRİN KÜLTÜR TARİHİ Gülay Er Pasin TUHAF ALAN Burcu Canar ÜTOPYA Nilnur Tandaçgüneş AKIL HASTALIĞI VE PSİKOLOJİ Michel Foucault İŞLETME HASTALIĞINA UTULMUŞ TOPLUM Vincent de Gaulejac ETİN CİNSEL POLİTİKASI Carol J. Adams TOPLUMLA YÜZLEŞME Zülküf Kara ikomünizm Colin Cremin KÜRESEL ÇARKIN DIŞINDA KALANLAR Kathrin Hartmann AZINLIĞIN ZENGİNLİĞİ HEPİMİZİN ÇIKARINA MIDIR? Zygmunt Bauman PSİKOLOJİDE SÖZ VE ANLAM ANALİZİ Sibel A. Arkonaç ÇALIŞMA SORUNU Kathi Weeks BENLİK YANILSAMASI Bruce Hood VAHŞİ HUKUK Cormac Cullinan TÜRKİYE KENTLEŞMESİNİN TOPLUMSAL ARKEOLOJİSİ Erbatur Çavuşoğlu OYUN, OYUNBAZLIK, YARATICILIK VE İNOVASYON Patrick Bateson & Paul Martin İLAHİ GAZAP Darrin M. McMahon MARKSİZM DEN SONRA MARX Tom Rockmore

5 İçindekiler Teşekkürler...7 Çokkültürlü Yurttaşlık ın Türkçe Çevirisi İçin Önsöz Will Kymlicka...11 I. Giriş...26 A. MESELELER...26 B. KİTABIN ANA HATLARI...34 II. Çokkültürcülük Politikası...39 A. ÇOKULUSLU DEVLETLER VE ÇOKETNİKLİ DEVLETLER...41 B. GRUP FARKINA DAYALI HAKLARIN ÜÇ BİÇİMİ...64 III. Bireysel Haklar ve Kolektif Haklar...77 A. İÇ KISITLAMALAR VE DIŞ KORUMALAR...79 B. KOLEKTİF HAKLAR IN BELİRSİZLİĞİ...94 IV. Liberal Geleneği Yeniden Düşünmek A. ULUSAL AZINLIKLAR HAKKINDAKİ LİBERAL GÖRÜŞLERİN TARİHİ B. AZINLIK ANLAŞMALARININ BAŞARISIZLIĞI C. ABD DE IRK AYRIMININ ÇÖZÜLMESİ D. ÇOKETNİKLİLİK VE AMERİKAN ETNİK CANLANIŞI E. SOSYALİST GELENEKTE AZINLIK HAKLARI V. Özgürlük ve Kültür A. KÜLTÜRLERİ TANIMLAMAK B. LİBERALİZM VE BİREYSEL ÖZGÜRLÜK C. SEÇME BAĞLAMI OLARAK TOPLUMSALLIK KÜLTÜRLERİ D. KÜLTÜREL AİDİYETİN DEĞERİ E. ZOR ÖRNEKLER...168

6 F. KÜLTÜRLERİ TEKİLLEŞTİRMEK G. SONUÇ VI. Adalet ve Azınlık Hakları A. EŞİTLİK ARGÜMANI B. TARİHSEL ANLAŞMALARIN ROLÜ C. KÜLTÜREL ÇEŞİTLİLİĞİN DEĞERİ D. DEVLETLERLE BENZERLİK E. SONUÇ VII. Azınlıklara Seslerini Duyurabilme Güvencesi A. GRUP TEMSİLİNDE YENİ OLAN NEDİR? B. NEDEN GRUP TEMSİLİ? C. GRUP TEMSİLİNİ DEĞERLENDİRMEK D. SONUÇ VIII. Hoşgörü ve Sınırları A. LİBERALİZM VE HOŞGÖRÜ B. LİBERALİZM SEKTER MİDİR? C. LİBERAL OLMAYAN AZINLIKLARIN YERİ D. SONUÇ IX. Bir Arada Tutan Bağlar A. YURTTAŞLIĞIN ÖNEMİ B. ÇOKETNİKLİLİK VE KATILIM C. ÖZYÖNETİM VE AYRILMACILIK D. ÇOKULUSLU BİR DEVLETTE SOSYAL BİRLİĞİN TEMELİ E. SONUÇ X. Sonuç Ek: Azınlık Haklarının Liberal Teorisine İhtiyacımız Var mı? Carens, Young, Parekh ve Forst a Yanıt Kaynakça Dizin...378

7 Teşekkürler Her zaman olduğu gibi Susan Donaldson a çok şey borçluyum. Hemen hemen yazdığım her şeyi ilk okuyan Sue olmuştur. Bu kitaptaki her fikir birlikte yaptığımız tartışmaların ürünüdür. Novalis Başka bir ruh ona inandığı an, bir düşüncenin kazancı sonsuzdur derken, sanki benim Sue nun tavsiyelerine ve görüşlerine duyduğum güveni anlatır. Bu kitabın şekillendiği son birkaç yıl boyunca, her birinden az çok zevk aldığım akademik ve idari görevler arasında gidip geldim. Bu gezginci hayat tarzını sürdürebilmem çok sayıda insan ve kurum sayesinde olmuştur. Bunlar arasından sayabildiklerim Institute for Research on Public Policy den (Kamu Politikaları Araştırma Enstitüsü) Peter Heap ve Les- 7

8 Çokkültürlü Yurttaşlık lie Seidle, Multiculturalism and Citizenship Canada dan (Çokkültürcülük ve Yurttaşlık Kanada sı) Greg Gauld, Westminster Institute for Ethics ten (Westminster Etik Enstitüsü) Barry Hoffmaster, Royal Commission on New Reproductive Technologies den (Yeni Üreme Teknikleri Kraliyet Komisyonu) Judith Nolte, Carleton Üniversitesi nden John Leyden ve Ottawa Üniversitesi nden Hillard Aronovitch tir. Her birine ufkumu açan ilginç çalışmaları ve beni kaçınmayı dilediğim işlerden kurtardıkları için şükran duyuyorum. Aynı şekilde mali desteklerinden dolayı Social Sciences and Humanities Research Council of Canada ya (Kanada Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Konseyi) teşekkür ediyorum. Benim Ottawa Üniversitesi ile çok resmi bir bağım olmamasına rağmen bu kurumun katkıları önemlidir. Kanada daki hem Anglofon hem de Frankofon cemaatlere hizmet yetkisi taşıyan iki dilli bir üniversite olduğundan, bu kurum azınlık hakları üzerine yapılacak bir araştırma için idealdir. Felsefe bölümünden arkadaşlarım Wayne Norman ve Donald Lenihan a bu konular üzerine yaptığımız saatler boyu tartışmalar için teşekkür ediyorum. Bu kitap boyunca yorumlarını esirgemeyen Wayne e özel şükran borçluyum baharında ders verdiğim bu universitede, bu kitabın ilk taslaklarındaki çok sayıda soruna işaret eden öğrencilerimden çok şeyler öğrendim. Ayrıca mükemmel araştırma asistanlığından dolayı Brian Anderson, Lise Charlebois ve Patricia Ivan a; yayıma hazırlık sürecindeki yardımlarından dolayı Beverley Slopen, Dominic Byatt ve Tim Barton a; ve yorumları, tartışmaları ve fikirleri için aşağıda adlarını saydığımız çok sayıdaki arkadaş ve meslektaşa teşekkür ediyorum: Roberto Alejandro, Michael Asch, Judith Baker, Daniel Bell, Allen Buchanan, Alan Cairns, Joseph Carens, G. A. Cohen, Raphael Cohen-Almagor, David Dyzenhaus, Avigail Eisenberg, Leslie Green, Amy Gutmann, Moshe Halbertal, Robert Howse, Tom Hurka, Jane Jenson, Dave Knott, Chandran Kukathas, Guy Laforest, Brian Langille, Jacob Levy, Dominique Leydet, Michael McDonald, Stephen 8

9 9 Will Kymlicka Macedo, Patrick Macklem, Colin Macleod, Andrew Mason, David Miller, Tariq Modood, Margeret Moore, Glyn Morgan, James Nickel, Susan Moller Okin, Michael Oliver, Tom Palmer, Bhikhu Parekh, Filimon Peonidis, Anne Philips, Robert Post, Kurt Priensberg, Maurice Rickard, Arthur Ripstein, John Russell, Alan Ryan, Sibyl Schwarzenbach, Michel Seymour, Michael Smith, Andrew Stark, John Tomasi, Mark Tunick, Mary Ellen Turpel, Jeremy Waldron, Peter G. White, Melissa Williams ve Iris Marion Young. Anneme ve babama özel olarak teşekkür borçluyum. Onlar çalışmalarıma her zaman destek oldular ve hayatlarıyla yakından ilişkili olan projeme özel bir ilgi gösterdiler. Son olarak, Codie ve Luke a teşekkür ediyorum. Çoğu köpek gibi onlar da, insanların kâğıt üzerine basılı sözcükler üzerine kafa patlatarak harcadıkları zamanın uzunluğu karşısında şaşkınlığa düşmüşler ve bazen öfkeye kapılmışlardır; ancak bazı uzun gecelerde bana eşlik ettikleri için onlara teşekkür borçluyum. Çoğu baştan sona yeniden yazılmakla birlikte, bu kitaptaki argümanlarımın bir kısmı son birkaç yıl içinde yazdığım bir dizi makalede işlenmiştir: Seyla Benhabib in editörlüğünü yaptığı Democracy and Difference: Changing Boundaries of the Political [Demokrasi ve Farklılık: Politikanın Değişen Sınırları (Princeton University Press, 1996)] içindeki Three Forms of Group-Differentiated Citizenship in Canada (2. bölüm); Judith Baker ın editörlüğünü yaptığı Group Rights [Grup Hakları (University of Toronto Press, 1994)] içindeki Individual and Community Rights (3. bölüm); Canadian Journal of Law and Jurisprudence, 4/2 (1991) içindeki Liberalism and the Politicization of Etnicity (4. bölüm); Justine Burkley in editörlüğünü yaptığı Dworkin and His Critics: With Replies by Dworkin (Blackwell Pub., 2004) içindeki Dworkin on Freedom and Culture (5. bölüm); L. Seidle in editörlüğünü yaptığı Equity and Community: The Charter, Interest Advocacy, and Represen-

10 Çokkültürlü Yurttaşlık tation [Eşitlik ve Cemaat: Sözleşme, Çıkar Savunma ve Temsil (Institute for Research on Public Policy, 1993)] içindeki Group Representation in Canada Politics (7. bölüm); Analyse und Kritik, 14/1 (1992) içinde Two Models of Pluralism and Tolerance ve Political Theory, 20/1 (1992) içindeki The Rights of Minority Cultures: Reply to Kukathas (8. bölüm); Recent Work in Citizenship Theory [Yurttaşlık Teorisinde Yakın Dönem Çalışmaları (Department of Multiculturalism and Citizenship, Goverment of Canada, 1992)] ve W. J. Norman ile birlikte Ethics, 104/2 (1994) içindeki Return of the Citizen (9. bölüm). 10

11 Çokkültürlü Yurttaşlık ın Türkçe Çevirisi İçin Önsöz Etnik-kültürel ilişkiler üzerine kaleme alınmış çoğu başka yazılarım gibi, bu kitabın hareket noktası da Kanada olmuştur. Kanadalı çok sayıdaki liberal gibi, ben de ülkemdeki etnik-kültürel çatışmaların süregenliği karşısında şaşkına döndüm ve hem bu çatışmaların doğasını hem de bunların adil ya da doğru çözümlerinin ne olduğunu anlamaya çalıştım. Kanadalılar genelde bu tür gerilimleri yalnızca kendilerinin yaşadıklarını düşünürler; ancak ben çok geçmeden Kuzey Amerika ve Batı Avrupa daki birçok başka demokrasinin de benzer meselelerle karşı karşıya kaldıklarını gördüm. Diğer Batı demokrasilerinin deneyimleri üzerinde düşünmek, etnik-kültü- 11

12 Çokkültürlü Yurttaşlık rel ilişkilerde sık sık ortaya çıkan kalıp ve yapıları tanımama; azınlık hakları üzerine geliştirilen her teorinin yanıt vermesi gereken meseleleri yakından görmeme yardımcı oldu. Kitabın yazıldığı bağlam budur ve Batı demokrasilerinin göçmen çokkültürcülüğü ve azınlık milliyetçiliği meseleleri ile ilgili ortak deneyimlerini irdeleme girişimidir. Bu ülkeler arasında gerçekten önemli ortak özellikler bulunduğuna ve her birinin etnik-kültürel çeşitlilikle barışçı, demokratik ve adil biçimde nasıl baş edebileceğini diğerinden öğrenebileceğine giderek daha çok ikna oldum; hatta şimdi buna elinizdeki kitabı yazdığım tarihte olduğundan daha fazla inanıyorum. Acaba bu yaklaşım kendi ayrı tarihleri, politik gelenekleri ve medeniyetleri olan dünyanın başka taraflarındaki ülkelere de genişletilebilir mi? İtiraf etmeliyim ki, bu kitabı yazarken Ortadoğu, Latin Amerika, Afrika ülkeleri ya da Komünizm sonrası Avrupa ve Orta Asya nın yeni demokratikleşmekte olan ülkelerinin durumlarını derinlemesine araştırmamıştım. Ne var ki, kitabın bu Türkçe çevirisi de içinde olmak üzere tüm dünyada gördüğü ilgi beni hem şaşırttı hem de memnun etti ve gelecek çalışmamda yaklaşımımın daha geniş bir alana uygulanabilir ve daha sistematik olacağını umut ediyorum. Aslında, en son çalışmam da Doğu ve Orta Avrupa daki azınlık hakları üzerine odaklı. 1 Çokkültürlü Yurttaşlık kitabında ortaya atılan teorinin, başlangıçta amaçlanan Batılı okuru aşan bir anlamı ve yararı olabileceğine ilişkin ölçülü bir iyimserliğim var. Gelgelelim, bu teoriyi başka bağlamlara genişletme yönündeki her girişimin yanıt vermesi gereken birkaç mesele vardır. Bunlardan ikisine kısaca değinmek istiyorum: liberalizm e ilişkin terminolojik bir mesele ve etnik ayrılmacılığa ilişkin politik bir mesele. 1. Bkz. Ethnic Relations and Western Political Theory, Managing Diversity in Plural Societies: Minorities, Migration and Nation-Building in Post-Communist Europe, (der.) Magda Opalski (Doğu Avrupa Forumu, Ottawa, 1998). Bu makale, Oxford University Press tarafından 2001 yılında basılan Can Liberal Pluralism be Exported? Western Political Theory and Ethnic Relations in Eastern Europe kitabımın temelini oluşturmaktadır. 12

13 Will Kymlicka Bu kitabın altbaşlığı azınlık haklarının bir liberal teorisi dir ve bununla kitabın argümanlarının tamamen liberal gelenek içinde yer aldığını anlatmak istedim. Ancak liberal teriminin dünyanın farklı yerlerinde farklı yan anlamları vardır ve bu birtakım yanlış anlamalara neden olabilir. Terimden benim anladığım şekliyle, liberal gelenek bireylerin medeni ve politik haklarına verdiği önemle diğerlerinden ayrılır. Liberaller, inanç, konuşma, örgütlenme, meslek ve daha yakın tarihlerden itibaren, cinsiyet özgürlüğü dahil olmak üzere devletin müdahale etmeyeceği temel bir kişisel özgürlük alanı ve bunun yanı sıra başkalarının bu alana verebilecekleri zararlardan korunmayı talep ederler. Liberalizmin önde gelen felsefi temsilcileri arasında John Locke, Immanuel Kant, Benjamin Constant, Wilhelm von Humboldt, John Stuart Mill, T. H. Green, L. T. Hobhouse ile savaş sonrası dönemden Isaiah Berlin, H. L. A. Hart, John Rawls ve Ronald Dworkin i sayabiliriz. 2 Liberalizm önemli bir hareket olarak ilk defa 16. yüzyıl Avrupa sında ortaya çıktı. Bugün ise özellikle Komünizmin çöküşünün ardından, dünyanın birçok yerinde egemen ideoloji olmuştur. Liberalizmin yükselişini açıklamanın bildik iki yolu vardır. Görüşlerden birine göre, liberalizm Dinler Savaşı na tek alternatifin hoşgörü olduğunu kabul etme temelinde yükselmiştir. Birbiri ardına patlak veren savaşların ardından, hem Protestanlar hem de Katolikler devletin tek bir inanca ortak bir bağlılık varsaymaması ya da dayatmaması gerektiğini ve siyasal rejimin tek istikrarlı zemininin devletle kiliseyi ayırmak olduğunu kabul ettiler. Liberalizmin yaptığı yalnızca bu ilkeyi dinler âleminin dışına çıkarıp, hayatın anlam ve amacına ilişkin çelişen inançlar taşıyan yurttaşların dindışı sosyal 2. Liberalizmin klasik anlatımları için bkz., J. S. Mill, Utilitarianism, On Liberty, Considerations on Representative Goverment, der., H. B. Acton (Everyman, 1972); L. T. Hobhouse, Liberalism (Oxford University Press, 1964); Ronald Dworkin, Liberalism, A Matter of Principle (Harvard University Press, 1985). Liberalizmin son dönem eleştirileri için bkz., Michael Sandel (der.) Liberalism and its Critics (New York University Press, 1984). 13

14 Çokkültürlü Yurttaşlık hayat alanlarına genişletmek olmuştur. Liberal bir devlet bu çelişkileri çözmekten çok, yurttaşların kendi ayrı iyi hayat kavrayışlarına göre yaşayabilecekleri tarafsız bir çerçeve sağlar. Bu görüşe göre, liberalizm modern toplumların kaçınılmaz çoğulculuğu ve çeşitliliğine verilebilecek tek insani yanıttır. Gelgelelim, liberalizmin eleştirmenleri liberalizmin kapitalizmin yükselişine ideolojik bir haklılık kazandırma çabası olarak ortaya çıktığını ve özerk birey imgesinin de piyasada özçıkar peşinde koşmanın yüceltilmesinden başka bir şey olmadığını savunur. Liberalizm insanları etnik, dinsel ve başka tür topluluklarda bir arada tutan karşılıklı yükümlülükler ağı yerine rekabet ve atomistik bireyciliğe dayanan bir topluma geçirmiştir. Bu açıklamaların ikisinde de belli bir gerçeklik payı var görünüyor. Liberalizm tarihsel olarak kapitalizmle birlikte gelişmiştir ve dünyanın belli yerlerinde liberal terimi hâlâ (medeni ve siyasal özgürlükler gibi diğer meselelere az da olsa bir ilgi gösterseler bile) serbest piyasanın tavizsiz savunucuları için kullanılır. Ne var ki, İngilizce konuşulan dünyada bugün çoğu liberal fırsat eşitliği, hatta kaynak eşitliği sağlamak için piyasanın düzenlenmesi gerektiğini kabul etmektedir. Bu farklı liberalizm kavrayışları genelde Batı demokrasilerinde bile yanlış anlamalara yol açar. Batı Avrupa da, liberal terimi daha çok serbest piyasa taraftarını anlatır. Ancak Britanya ve Kuzey Amerika da terim daha çok refah devletini savunanlar için kullanılırken, Dworkin gibi yeniden bölüştürücü vergilendirmeyi ve sağlıklı sosyal programları (örneğin, sağlık, eğitim, emeklilik, işsizlik sigortası gibi alanlarda devlet desteği) savunan liberaller le Friedrich Hayek ve Robert Nozick gibi serbest piyasayı savunmayı sürdürenleri ayırmak için sonunculara artık liberterler denmektedir. 3 Bu kitapta ben serbest piyasanın sağcı yandaşlarını liberter olarak adlandırırken, liberal terimini refah devletinin 3. Bu iki farklı liberalizm biçimine ilişkin daha ayrıntılı açıklamaları benim Contemporary Political Philosophy: An Introduction (Oxford University Press, 1990), özellikle ikinci ( Liberal Egalitarianism ) ve üçüncü ( Libertarianism ) bölümlerine bakınız. 14

15 15 Will Kymlicka merkez-sol yandaşlarına ayırarak, Angloamerikan geleneği takip ediyorum. Bir azınlık hakları liberal teorisi geliştirmekteki amacım azınlık haklarının fırsat eşitliği ve sosyal adalete bağlı bir sol-liberal geleneğe ne kadar denk düştüğünü açıklamaktır. Yakın tarihte, kitaplarımdan birinin İtalyanca çevirmeni İtalyanca okurları için progressista teriminin benim liberal dediğim şeyin en yakın İtalyancası olacağını öne sürdü. Bence, bu gerçekten de doğru bir çeviridir; çünkü İtalyanca daki progressistas terimi sekülerizm, demokratikleşme, fırsat eşitliği; kadınların, etnik ve dinsel azınlıkların, dezavantajlı ve baskıya uğrayan diğer grupların sivil haklarının korunmasından yana, benzer bir tür ılımlı sol yaklaşımı temsil etmektedir. Bunları söyledikten sonra, umarım ki, bu kitaptaki argümanların birçoğu daha klasik liberallere de çekici gelecektir. Zira, bu kitabın merkezi iddialarından biri, belli azınlık haklarının temel liberal değer olan bireysel özerklik ile yani, her bireyin anne ve babalarımızdan miras aldığımız hayat tarzlarını ya da dinimizi ya da etnik cemaatimizi sorgulama ve kendimiz için bu geleneksel hayat biçimlerinin ve sosyal rollerin bağlı kalmaya değip değmeyeceklerine karar verme hakkı ile tutarlılık gösterdiğidir. Benim anladığım şekliyle, bu bireysel özerklik anlayışı sağ ve sol liberaller tarafından paylaşılır ve her çeşit liberali yetkin yurttaşlığın değerini ya da hayata uygunluğunu ailesel, dinsel ya da kültürel geleneklere değer biçmek için eleştiren cemaatçiler ya da kültürel muhafazakârlardan ayırır. Liberallerin birçoğu azınlık haklarının doğaları gereği bireysel özerkliğe bir tehdit oluşturduğu, yani azınlık haklarının amacının, cemaatçi gelenekleri özerk bireysel tercihlerin aşındırıcı etkisinden korumak olduğu kanısındadır. Bu kitaptaki amaçlarımdan biri bazı azınlık haklarının, bireysel özerkliği engellemek bir yana, aslında bireysel özerkliğin etkili uygulanması ve gelişmesinin vazgeçilmez bir önkoşulu olduğunu göstermektir. Liberaller bireysel özerkliğe bu bağlılıklarını sürdürdükleri oranda, bu kitabın argümanları sağ

16 Çokkültürlü Yurttaşlık ve sol yelpazenin neresinde olurlarsa olsunlar, onları ilgilendirecektir. Yanıtlamayı istediğim ikinci mesele ulusal azınlıkların özyönetim haklarını savunmamla ilgilidir. Bu kitapta, Batı demokrasilerinin, belli bir toprak parçasında yoğunlaşmış ulusal azınlıkların, ulusal tanınma ve ulusal özerklik taleplerini kabul etmeleri gerektiğini savunuyorum. Ulusal azınlıklar böylece kendi dillerinde işleyen kamu kurumlarıyla, canlı ve işleyen toplumsallık kültürleri olarak varlıklarını koruyabilirler. Bence, tarih göstermiştir ki, Batı daki azınlık milliyetçiliğinin ortaya çıkardığı meseleleri çözmenin yalnızca en adil değil, aynı zamanda en kalıcı olan yolu budur. Geçmişte, birçok Batı demokrasisi (Kanada da dahil) milli güvenlik ve siyasi istikrar karşısında bir tehdit olarak görülen azınlık milliyetçiliklerini ezmeye kalkışmıştır. Ulusal azınlıkları güçten düşürmek ve onların ayrı bir ulusal kimliğe sahip oldukları duygusunu yok etmek için çeşitli önlemler alınmıştır. Bu iddia, kendilerini ayrı uluslar olarak gören azınlıkların sadakatinden söz edilemeyeceği ve potansiyel olarak ayrılıktan yana olacakları gerekçesiyle haklı çıkarılmıştır. Ancak liberal demokrasilerin ulusal azınlıklara karşı takındıkları tavır bu yüzyılda çarpıcı değişimlere uğramıştır. Azınlık milliyetçiliğin ezilmesinin hem tedbirlilik hem de normatif nedenlerle hatalı olduğu giderek kabul görmüştür. Ampirik olarak, kanıtlar göstermiştir ki, ulusal azınlıklara egemen ulusal grupla bütünleşmesi yönünde baskı yapmak hiçbir işe yaramaz. Batılı devletler azınlık ulusal kimliklerinin zamana karşı dayanıklılığı hakkında fena halde yanılmışlardır. Ulusal bir kimliğin öznitelikleri yani, kahramanlar, mitler ve geleneksel âdetler hızla değişebilir. Ancak kimliğin kendisi yani, kendi ulusal kültürüyle birlikte ayrı bir ulus olma duygusu çok daha kalıcıdır. Yeri geldiğinde liberal demokratik hükümetler, ulusal azınlıklar arasındaki ayrı kimlik duygusunu ortadan kaldırmak için, kabile âdetlerinin yasaklanmasından azınlıkların dillerinde eğitim veren okulların kapatılmasına kadar, 16