Transkript

1

2 BASINDAN 6 8

3 BASINDAN Kaza Kavramı ve İş Kazası Kasıt unsuru olmadan, beklenmedik bir anda meydana gelen ve arzu edilmeyen bir biçimde sonuçlanan olaya "kaza" denilmektedir Uluslararası Kuruluşlara Göre İş Kazası Tanımı Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO): Önceden planlanmamış, bilinmeyen ve kontrol altına alınmamış olan, etrafa zarar verecek nitelikteki olaylar olarak tanımlamaktadır. Dünya SağlıkÖrgütü(WHO): Önceden planlanmamış, çoğu kişisel yaralanmalara, makinelerin ve araç gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir süre durmasına yol açan bir olay olarak tanımlamaktadır

4 Ülkemizde ise meydana gelen olayların iş kazası olup olmadığı yolunda yapılan incelemeler ve tartışmalar sonucu iş kazaları iki ayrı yaklaşımla değerlendirilmektedir. 1. Teknik açıdan iş kazaları 2. Hukuksal açıdan iş kazaları HUKUKİ AÇIDAN İŞ KAZASI TANIMI 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 13. maddesine göre; Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla, Sigortalının işveren tarafından görev ile başka bir yere gönderilmesi yüzünden, asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, Emzikli sigortalı kadının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, Sigortalının, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere toplu olarak götürülüp getirilmeleri sırasında meydana gelen ve sigortalıyı hemen yada sonradan bedence veya ruhça arızaya uğratan olaydır Teknik Açıdan İş Kazası Kavramı - Kişilere zarar veren olayların yanı sıra - işyerindeki makinelere, tesisat ve tertibata zarar veren olaylar, - hatta işyerinde canlı veya cansız, hiçbir şeye zarar vermeyen fakat işin tamamlanmasına engel olan veya aksatan olaylar iş kazası olarak nitelendirilmektedir. Cansızlara zarar veren veya bir faaliyetin durmasına veya kesintiye uğramasına neden olan olaylar ise arıza kapsamına girmekte ve bu şekilde tanımlanmaktadır. Meslek Hastalığı : 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 14. maddesine göre; Sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir

5 Meslek HastalıklarınınSınıflandırılması İş Kazalarının Sınıflandırılması A grubu meslek hastalıkları: Bu grupta kimyasal nedenlere bağlı olarak meydana gelen meslek hastalıkları yer almaktadır. B grubu meslek hastalıkları: Bu grupta mesleki deri hastalıkları vardır. C grubu meslek hastalıkları: Bu grupta da tozlara bağlı olarak meydana gelen mesleki solunum sistemi hastalıkları vardır. D grubu meslek hastalıkları: Bu grupta mikro organizmaların etkisi ile ortaya çıkan mesleki bulaşıcı hastalıklara yer verilmiştir. E grubu meslek hastalıkları: Bugruptadaiyonizanradyasyon,infrared ışınlar, gürültü, titreşim gibi fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları 7tür Yaralanmanın Ağırlığına Göre Yaralanma ile sonuçlanan kazalar, Bir günden fazla işten uzaklaşmaya neden olacak tedavi gerektirmeyen kazalar, Bir günden fazla işten uzaklaşmayı gerektiren kazalar, Sürekli iş göremezliğe neden olan kazalar, Ölüm ile sonuçlanan kazalar. Yaralanmanın Cinsine Göre Kafa yaralanmaları (baş, göz, yüz vb.), Boyun omurga yaralanmaları, Göğüs kafesi ve solunum organları yaralanmaları, Kalça, dizkapağı, uyluk kemiği yaralanmaları, Omuz, üst kol, dirsek yaralanmaları, Ön kol, el bileği, el içi, parmak yaralanmaları, Diz kapağı, baldır, ayak yaralanmaları, İç organ yaralanmaları, Ruhsal ve sinirsel tahribat yapan kazalar. Kazanın Cinsine Göre Düşme, incinme, Parça, malzeme düşmesi, Göze yabancı cisim kaçması, Yanma, Makinalardan olan kazalar, El aletlerinden olan kazalar, Elektrik kazaları Ezilme, sıkışma, Patlamalar, Zararlı ve tehlikeli maddelere değme sonucu oluşan kazalar. hastalık olarak listelenmiştir Bir olayın iş kazası olarak nitelendirilebilmesi için dört unsurun gerçekleşmesi gerekir: 1. Kazaya uğrayanın sigortalı olması, 2. Sigortalının yer ve zaman itibariyle 5510/13. maddede sayılan hususlardan birine göre kazaya uğraması 3. Kazada nedensellik illiyet bağının bulunması; yani Sigortalının gördüğü iş ile meydana gelen kaza olayı arasında, kaza olayı ile de uğranılan özür arasında uygun illiyet bağının bulunması gerekir. 4. Kazalının hemen veya sonradan bedenen veya ruhen özre uğramış olması gerekir. İnsan (Man) Hatalara neden olan insan faktörü 1. Psikolojik nedenler: Unutkanlık, sıkıntı, üzüntü, keder Çevre etkileri İstem dışı davranış, İhmalci davranış, hatalı davranış vb. 2. Fiziksel Nedenler: Yorgunluk, Uykusuzluk, Alkol, Hastalık vb. 3. İşyeri Nedenleri: İnsan ilişkileri Takım çalışması İletişim vb. İş Kazalarının 4 Temel Nedeni (4M) Makine (Machine) Uygun olmayan makine ve ekipman gibi fiziksel fakötrler Hatalı makine ve ekipman yerleşimi, Eksik veya kusurlu koruyucular Yetersiz standardizasyon Yetersiz kontrol ve bakım Yetersiz mühendislik hizmetleri Ortam Çevre(Media) Bilgi, bilgilendirme, çalışma metotları ve çevresel faktörler Yetersiz çalışma bilgisi, Uygun olmayan çalışma metodu Uygun olmayan çalışma yeri ve ortamı vb. Yönetim (Management) Yönetimsel faktörler Yetersiz yönetim organizasyonu, Tamamlanmamış kurallar ve talimatlar, Yetersiz güvenlik yönetim planı Eğitim ve öğretim yetersizliği Uygun olmayan nezaret, yönetim ve rehberlik Uygun olmayan personel istihdamı Yetersiz sağlık kontrolleri 18 20

6 Kaza Teorileri Kaza sebeplerini açıklamak için geliştirilen en genel kuramlar şunlardır: 1 Domino Teorisi: İSG nin asıl çalışma alanı tehlikeli durum ve tehlikeli davranışı ortadan kaldırmaya yönelik olmalıdır. - Domino Kuramı, - İnsan Faktörleri Kuramı, - Kaza/Olay Kuramı, - Epidemiyoloji Kuramı, - Sistem Kuramı - Kombinasyon Kuramı Birçok kaza güvenli olmayan davranışlar nedeniyle meydana gelmektedir. Kaza sonucu meydana gelecek zararın büyüklüğü önceden kestirilemez Oranı: Ölümle sonuçlanan her kazanın temelinde 29 hafif yaralanmalı, 300 yaralanmasız olay vardır. Tehlikeli davranışların nedenlerini araştırmak, doğru davranışı seçmede yardımcı rehber olarak işe yarayabilir. Örneğin; şahsi kusurlar, eğitim yetersizliği, fiziki yetersizlik, uygun olmayan çevre Domino Teorisi: Kaza önleme ve sanayi güvenliğinin ilk öncüsü Travelers Insurance Company (Gezginler Sigorta Şirketi) görevlisi olan Herbert W. Heinrich tir. Heinrich bir sigorta şirketinde çalışmakta olup 1920 li yılların sonunda sanayi kaza raporu üzerinde bir inceleme yapmıştır. Günümüzde yaygın olarak kullanılan pek çok teoreme Heinrich in bu çalışması ışık tutmuştur. Bu çalışma Sanayi Güvenliği Gerçekleri (Endüstriyel Güvenliğin Aksiyonları) adını taşır. Bu çalışmaya göre Sağlık ve Güvenlik Karar Vericilerinin bilmesi gereken 10 gerçek şu şekilde sıralanır Domino Teorisi: Kazalardan korunmak için mühendislik önlemlerinden başlayarak diğer önlemler sırasıyla alınmalıdır. Kazalardan korunma yöntemleri ile işletmelerde kullanılan kalite ve verimliliği arttırmaya yönelik yöntemler paralellik gösterir. Üst yönetim güvenlik için sorumluluk almalıdır, çalışmalara yöneticiler de katılmalıdır. İSG konusunda ilk kademe yöneticiler çok önemlidir. İSG ile ilgili çalışmalara insani duygular yön vermelidir. Böylelikle İSG alanında yapılan iyileştirmeler kaliteyi ve verimliliği de etkileyecektir

7 Domino Teorisi: Heinrich, iş kazlarını beş domino taşının arka arkaya sıralanarak, birbirini düşürmesine benzeterek açıklamıştır. Her kaza beş tane temel nedenin arka arkaya dizilmesi sonucu meydana gelir ve buna Kaza Zinciri denir. Şartlardan biri gerçekleşmedikçe bir sonraki gerçekleşmez ve dizi tamamlanmadıkça kaza meydana gelmez. 1- Sosyal Çevre: Sosyal çevre şartları risklerin alınmasına yada oluşmasına yol açar. Doğa şartları karşısında insanın fiziki ve sosyal yapısındaki etkileşim, bir kaza sebebidir. 2- İstenmeyen İnsan Davranışları (Kişisel Hatalar): Öfke, dikkatsizlik, yorgunluk, anlama güçlüğü, aldırmazlık vb. 3- Güvensiz Davranış ve Koşullar: Kötü planlama, koruyucusuz malzeme kullanma, tehlikeli çevre ya da çalışma ortamı. 4- Kaza: Yukarıda belirtilen şartlar bir şeylerin yanlış gitmesine sebep olursa, yaralanma veya herhangi bir şekilde zararla sonuçlanan olay meydana gelir ve kaza olarak ifade edilir. 5- Yaralanma: Kişinin zarara uğraması Domino Etkisi üzerine bir örnek : Bir eksantrik presi, ayak pedalı ile kumanda eden ve eli ile mal veren bir işçi parmağını iki kalıp arasına sıkıştırarak yaralanmıştır. Kaza zincirine göre olayın beş temel nedenini şu şekilde açıklayabiliriz. 1- Doğal Durum: İnsanın parmağı pres kalıplarında meydana gelen sıkıştırma kuvvetine mukavemet edecek yapı ve güce sahip değildir. Bu nedenle böyle bir olayda kalıplarda ve preste bir hasar oluşmaz; çalışan yaralanır. 2- Kişisel Özür : Bu olayda işçinin parmağı tehlikeli bölgede iken ayak pedalına basması, dikkatsizlik unsuru sonucudur. Bu kusur olmasaydı kaza olmayacaktı ve işçi elinde bir yaralanma oluşmayacaktı

8 3- Güvensiz Hareketler ve Güvensiz Şartlar: Makinenin operasyon bölgesinin, elin girmesini önleyecek koruyucu içine alınmamış olması veya iki eli aynı zamanda tehlikeli bölgeden uzak tutan çift el kumanda tertibatı bulunmaması güvensiz şart olarak nitelendirilmektedir. Bu olayda kazayı kesinlikle önleyecek bu tedbirler bulunmamaktadır. 4- Kaza Olayı: Pres pistonunun hareketi kazayı meydana getiren eylemdir. Bu hareket olmasa kuşkusuz diğer üç şartın mevcudiyetine rağmen kaza meydana gelemezdi. 5- Yaralanma: Son olarak pres pistonunun parmağın üstüne isabet etmesi kaza olayını yaralanma ile sonuçlandırmıştır. İnsan Faktörleri Kuramı Sanders (1993) kullanım kolaylığı açısından kaza sebep teorilerini üç geniş kategori altında sınıflandırmıştır: Kaza-yatkınlık teorileri, İşçi kabiliyetlerine karşılık iş talebi teorileri Psikososyal teoriler (Sanders vd., 1993) İnsan Faktörleri Kuramı: Bu teori (human factors theory) kazaları, eninde sonunda insan hatasından kaynaklanan olaylar zincirine bağlar. Teori, insan hatasına yol açan üç önemli faktörü içerir: 1. Aşırı yük, 2. Uygun olmayan tepki 3. Yerinde olmayan faaliyetler. İnsan Faktörleri Kuramı Kazaların insan hatalarından kaynaklanması bir çok faktöre dayanır. Kuşkusuz, kaza yapan işçinin eğitimsizliği, işe uygun olmayışı, uyumsuzluğu, eğitim ve bilgi eksikliği, tecrübesizliği, yorgunluğu, heyecanlı veya üzüntülü oluşu, dalgınlığı, dikkatsizliği, ilgisizliği, düzensizliği, meleke (yetenek, el yatkınlığı) noksanlığı ve hastalıkları vb. nedenler; ya da işçinin her şeye karşın kurallara uymamış olması da insan faktörüne bağlı temel sebepler arasındadır (Rasmussen, 1985; Rasmussen vd., 1987, Sanders, 1983; Sanders vd., 1993; Tufan, 1994)

9 Sistem Kuramı: Kaza/Olay Kuramı: Bu teori (accident/incident theory) insan faktörleri teorisinin genişletilmiş bir halidir. Ek olarak; ergonomik yetersizlikleri, hata yapma kararı ve sistem hataları gibi yeni elemanları ortaya çıkarır. Teori (system theory) bir kazanın oluşabileceği herhangi bir durumu, üç parçadan oluşan bir sistem olarak görür: 1- İnsan, 2- Makine 3- Çevre. Kombinasyon Kuramı: Bir tek teorinin tek başına bütün hadiseleri açıklayamayacağını savunur. Teoriye (combination theory) göre kazaların gerçek sebebi iki veya daha fazla modelin kombinasyonu ile elde edilebilir İnsan Hatası Epidemiyoloji Kuramı: Bu teori (epidemiological theory), çevre faktörleri ve hastalık arasındaki ilişkiyi belirleme için kullanılan modellerin, çevre faktörleri ile kazalar arasındaki sebepsel ilişkinin açıklanmasında da kullanılabileceğini savunur. Güvenlik çalışmalarında "insan hatası" ile ilgili yaklaşımlar II. Dünya Savaşında askeri sahada uygulama alanı bulmuş, zamanla kimya ve taşımacılık sektörlerine de kaymıştır. Bu tip çalışmalar günümüzde insan hatalarının kantitatif (niceliksel) olarak değerlendirilmesi için silah ve nükleer santral endüstrilerinde sıkça kullanılmaktadır (Hollnagel, 1993)

10 İnsan hatasına bağlanabilecek kaza yüzdesinin belirlenmesindeki zorluklara İş kazalarını ortaya çıkarak faktörler rağmen bir çok araştırmacı bunu başarmıştır. Heinrich (1959) ile başlayan bu tip araştırmalar günümüze kadar gelmiştir. Heinrich, kazaların %85'inin insan hatalarından kaynaklandığını belirlemiştir (Heinrich, 1959;Sanders vd., 1993). Günümüzde Sanders ve Shaw (1988) ise bu konuda on beş çalışma yapmış ve insan hatasından kaynaklanabilecek kaza yüzdesinin %4-90 arasında değiştiğini belirtmişlerdir. Çalışmalarında 338 kaza vakası incelenmiş ve kazaların %50'sinde temel sebebin insan hatası olduğunu, fakat hiç bir durumda kazaya sebebiyet veren unsurun tek başına insan hatası olmadığını belirtmişlerdir (Sanders vd., 1988; 1993). PSİKOLOJİK İşçinin kişiliği Kazaya yatkınlığı Yaşı Tecrübesi Duygusal durumu Stres Pervasızlığı Savsaklaması Bilgisi SOSYOLOJİK Çıkar çatışmaları Ekonomik sınıf İletişim İş ahlakı Sosyal ilişkiler Ödül Emir-kumanda Organizasyon FİZYOLOJİK Kas gücü Sinirsel bozukluk Görme bozukluğu İşitme kaybı Hastalıklar Yorgunluk Uykusuzluk TEKNİK Fazla mesai Sürekli gece çalışması Monotonluk Prim ve teşvikler Organizasyon eksikliği Yeteri bilgi verilmemesi Bakımsız makineler Geri teknoloji Uygun olmayan çevre faktörleri İş kazalarının artmasında rol oynayan temel etkenler: İş Kazasının Nedenleri Denetim yetersizliği Geri teknoloji kullanımı Eğitimsizlik Koruyucu önlem yetersizliği Sağlığa elverişli olmayan koşullar Deneyimsiz eleman istihdamı 38 40

11 Güvensiz Davranışlar Güvensiz davranışlar insanın fizyolojik ve psikolojik yapısı ile çevre koşullarından kaynaklanmaktadır. Çalışan insanda genetik bozukluklar, organik yıpranmalar, ergonomik düzen yetersizlikleri ve sağlıksız çevre koşulları güvensiz davranışların nedenlerini oluşturmaktadır. Denge duygusunun az olması, kas gücünün ve bazı beden kısımlarının iyi gelişmemiş olması veya bazı uzuvların dengesiz gelişmesi ya da çeşitli hastalıklar sonucu çalışma yaşamına gelinceye kadar insanın yıpranmış olmasından dolayı yetenek azlığı, el becerisi yetersizliği, sinir sistemi ile yönetilen bütün beden hareketlerinin akıcı çalışmasını engelleyen hatalar ve eksiklikler güvensiz davranışların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Güvensiz Davranışlar Nelerdir? İşi bilinçsiz yapmak Tehlikeli hızla çalışmak Dalgınlık ve dikkatsizlik Görevi dışında iş yapmak Şaşırma, kızgınlık, üzgün olma, ürkme, İş disiplinine uymamak şakalaşma İşe uygun makine kullanmamak Emniyetsiz vaziyet alma Yetkisiz ve izinsiz olarak tehlikeli Emniyetsiz yükleme, taşıma, bölgelerde bulunmak istif yapma Kişisel koruyucuları kullanmamak Tehlikeli yerlerde çalışma Ehliyetsiz ve tehlikeli hızda araç Makine koruyucularını çıkarmak kullanmak Kazaların % 88 ini oluşturur!!!!!! İnsanın bedensel ve zihinsel gücünün dikkate alınmadan iş yükünün düzenlenmesi ve çalışma hızının saptanması sonucunda, insanın makine ile uyumlu bir şekilde çalışmasını olumsuz yönde etkilenmekte ve güvensiz davranışlar ortaya çıkmaktadır. İnsanın yapmakla yükümlü olduğu iş için gerekli ve yeterli eğitim görmemiş ya da yeterli beceri ve deneyim kazanmamış olması, yaptığı işin kendisine pis, zor ya da sevimsiz görünmesi, güvensiz davranışlara kaynaklık etmekte ve iş kazası nedenlerini ortaya çıkarmaktadır. Güvensiz Durumlar Güvensiz davranışların yanı sıra iş kazalarının birinci dereceden genel nedenlerini oluşturan temel etkenlerden birisi de işyerlerindeki güvensiz koşullardır. İşyerindeki güvensiz durumlar; üretim sürecinde kullanılan teknolojinin ve üretim araçlarının niteliğinden, iş düzensizliğine, bakım ve kontrollerin noksanlığından denetim ve yönetim hatalarına, depolama ve istifleme yanlışlıklarından sağlıksız çevre koşullarına kadar birçok etkenden dolayı ortaya çıkmaktadır

12 Üretim sürecinde kullanılan her türlü alet, araç ve makine; çalışan insanın yeteneklerine uygun nitelikte değilse, makine ve tezgahların koruyucuları bulunmuyorsa, göstergeleri kolay okunur ve anlaşılır özellikler taşımıyorsa, kumanda mekanizmaları güvenli ve kolay kullanılamıyorsa, bakım ve kontrolleri zamanında ve gereği gibiyapılmıyorsa, amacı dışında ve kapasiteleri üzeride kullanılıyorsa güvensiz koşulların ortaya çıkması ve iş kazalarının oluşması kaçınılmaz olmaktadır Sayılı Kanunun 4-1/a Maddesi Kapsamındaki Aktif Sigortalıların Geçirdiği İş Kazalarının Kaza Sebeplerine Göre Dağılımı, Kazaların sebepleri Erkek Kadın Toplam Taşıt Kazaları 3, ,563 Kaza Neticesi Zehirlenmeler Kişilerin Düşmesi Makinelerin Sebep Olduğu Kazalar Patlama Sonucu Çıkan Kazalar Normal Sınırlar Dışındaki Isılara Maruz Kalmak Veya Temas Etmek Düşen Cisimlerin Çarpıp Devirmesi Bir Veya Birden Fazla Cismin Sıkıştırması, Ezmesi,Batması, Kesmesi Elektrik Akımından İleri Gelen Kazalar Herhangi Bir Şekilde Vücudun Zorlanmasından İleri Gelen İncinmeler Vücudun Doğal Boşluklarına Yabancı Bir Cisim Kaçması Hayvanların Isırması, Hayvan Darbeleri, Zehirli Hayvanların Sokması Tedaviye Bağlı Kazalar Ve Aşılama Komplikasyonları Kazaların Sonradan Meydana Çıkan Akıbetleri Kaynak Yaparken Meydana Gelen Kazalar Öldürme Ve Yaralama Savaş, Terör Ve Toplumsal Olaylardan İleri Gelen Travmalar Zararlı Maddelerle Veya Radyasyonla Temas Etmek Veya Maruz Kalmak Diğer Nedenler TOPLAM 69,090 5,781 74,871 Not: Kazaların sebepleri ILO standartlarına göre düzenlenmiştir Güvensiz Durumlar Nelerdir? Güvensiz çalışma yöntemi Güvensiz ve sağlıksız çevre koşulları Topraklanmamış elektrik makineleri İşe uygun olmayan el aletleri Kontrol ve testleri yapılmamış basınçlı makineler Tehlikeli yükseklikte istifleme Kapatılmamış boşluklar İşyeri düzensizliği (Yetersiz yada fazla aydınlatma, bakımsız bina-makine ve aletler Koruyucusuz makine tezgahları Eğitim ve bilgi noksanlığı İlgisizlik Bedenin işe uyumsuzluğu Meleke noksanlığı Aile düzeni Psikolojik faktörler Beslenme yetersizliği Kazaların % 10 unu oluşturur!!!!!! 5510 Sayılı Kanunun 4-1/a Maddesi Kapsamındaki Aktif Sigortalılardan İş Kazası veya Meslek Hastalığı Sonucu Ölenlerin Ölüm Sebebine Göre Dağılımı, Ölüm sebebi İş kazası Meslek hastalığı Toplam , , , , , ,

13 İş Kazalarından Doğan Cezai ve Hukuki Sorumluluklar 1. Yazılı mevzuatın gereğini yerine getirme 2. Yazılı olmayan kuralların gereklerine uyma 3. Eğitim 4. Denetim 5. Çalışanların alınacak güvenlik kurallarına uymalarının sağlanması 2. Yazılı olmayan kuralların gereklerine uyma (Yargı Kararları) İşveren, insan yaşamının kutsallığı çerçevesinde sigortalının sağlıklı ve güvenlikli bir ortamda iş görmesini sağlamakla yükümlüdür ve Yasalarda, tüzüklerde ve yönetmeliklerde açıkça gösterilmemiş bulunsa dahi, işverenin, işçi sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin gerekli önlemleri almakla yükümlü bulunduğu, İş Kanununun 77 maddesinin açık buyruğudur. (Yargıtay 10. Hukuk Dairesi , 2431/2554) Yazılı mevzuatın gereğini yerine getirme İşverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için Gerekli her türlü önlemi almak, Araç ve gereçleri noksansız bulundurmak, işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek, İşçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek Gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek İş Kanunun 77. maddesine göre işveren, yalnızca mevzuatta ön görülen minimum önlemleri değil, insan yaşamına saygı çerçevesinde günümüz bilim ve teknolojisinin öngördüğü önlemleri dahi almakla yükümlüdür. Herhalde, çalışan bir işçinin güvenliği, işçinin kendi dikkatine bırakılamaz. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi , 2029/2140) Sigortalının, iş güvenliğine aykırı eylem ve davranışlarına karşın buna önleyici tedbir almayan işveren, iş kazasından sorumludur. (Yargıtay 10. Hukuk Dairesi , 3327/4516) zorundadırlar. (6331 İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu) 50 52

14 Emniyet kemeri vermekle yetinip, bunu kullandırmayı sağlamayan işveren, iş kazasından sorumludur. (Yargıtay 10. Hukuk Dairesi , 4661/5171) İşverenler, işyerlerinde tüm önlemleri almak ve koruyucu malzemeyi kullandırmakla yükümlüdür. (Yargıtay 10. Hukuk Dairesi , 1757/1960) İşverenin; 4. Denetim işyerinde, teknik ilerlemelerin getirdiği daha uygun sağlık şartlarını sağlaması; kullanılan makinelerle alet ve edevattan herhangi bir şekilde tehlike gösterenleri veya hammaddelerden zehirli veya zararlı olanları, yapılan işin özelliğine ve fennin gereklerine göre bu tehlike ve zararları azaltan alet ve edevatla değiştirmesi iş kazalarını önlemek üzere işyerinde alınması ve bulundurulması gerekli tedbir ve araçları ve alınacak diğer iş güvenliği tedbirlerini devamlı surette izlemesi esastır. (İşçi Sağlığı ve İş GüvenliğiTüzüğüMadde:4) Eğitim İşverenler, işçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek zorundadır. (6331 İş Sağlığı ve güvenliği Kanunu) Her işveren, işyerinde işçilerin sağlığını ve iş güvenliğini sağlamak için gerekli olanı yapmak ve bu husustaki şartları sağlamak ve araçları noksansız bulundurmakla yükümlüdür. Bu yükümlülüğün sadece önlem almakla yetinilebileceği anlamını taşımadığı, alınan önlemlere uyulup uyulmadığını denetleme ve önlemlere uyulmasını temin anlamında bulunduğu dakuşkusuzdur. Başka bir deyişle, işveren işyerinde, geniş anlamda doğmuş ve doğabilecek tüm tehlikeleri önlemek zorundadır. Bu zorunluluk sonucu olarak işyerinde işveren tarafından tam anlamı ile geniş bir kontrol mekanizması kurulmalıdır. (Yargıtay 10. Hukuk Dairesi, , 2077/7689) 54 56

15 5. Çalışanların alınacak güvenlik kurallarına uymalarının sağlanması İşverenler, işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek zorundadırlar (iş Kanunu Madde:77) Sigortalının, iş güvenliğine aykırı eylem ve davranışlarını önleyici tedbir almayan işveren, iş kazasından sorumludur. (Yargıtay 10. Hukuk Dairesi, , 3327/4516) İş kazalarından doğan cezai sorumluluklar 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu nda yer almaktadır. Ceza Kanununun amacı MADDE 1. - Ceza Kanununun amacı; kişi hak ve özgürlüklerini, kamu düzen ve güvenliğini, hukuk devletini, kamu sağlığını ve çevreyi, toplum barışını korumak, suç işlenmesini önlemektir. Kanunda, bu amacın gerçekleştirilmesi için ceza sorumluluğunun temel esasları ile suçlar, ceza ve güvenlik tedbirlerinin türleri düzenlenmiştir İş Kazası Meydana Geldikten Sonra Hukuki ve Cezai Durum Ceza Sorumluluğunun Esasları İŞ KAZASI MADDE (1) Ceza sorumluluğu şahsidir. Kimse başkasının fiilinden dolayı sorumlu tutulamaz. CEZA HUKUKU İŞ HUKUKU SİGORTA HUKUKU (2) Tüzel kişiler hakkında ceza yaptırımı uygulanamaz. Ancak, suç dolayısıyla kanunda öngörülen güvenlik tedbiri niteliğindeki Taksirle veya kasıt ile ölüme neden olma Taksirle veya kasıt ile yaralanmaya neden olma Maddi Tazminat Manevi tazminat yaptırımlar saklıdır. Destekten Yoksun Kalma İş Görmezlik 58 60

16 Kast MADDE (1) Suçun oluşması kastın varlığına bağlıdır. Kast, suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir. (2) Kişinin, suçun kanuni tanımındaki unsurların gerçekleşebileceğini öngörmesine rağmen, fiili işlemesi halinde olası kast vardır. (3) Kişinin öngördüğü neticeyi istememesine karşın, neticenin meydana gelmesi halinde bilinçli taksir vardır; bu halde taksirli suça ilişkin ceza üçte birden yarısına kadar artırılır. (4) Taksirle işlenen suçtan dolayı verilecek olan ceza failin kusuruna göre belirlenir. (5) Birden fazla kişinin taksirle işlediği suçlarda, herkes kendi kusurundan dolayı sorumlu olur. Her failin cezası kusuruna göre ayrı ayrı belirlenir Taksirle öldürme Taksir MADDE (1) Taksirle işlenen fiiller, kanunun açıkça belirttiği hallerde cezalandırılır. (2) Taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla bir davranışın, suçun kanuni tanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir. MADDE (1) Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi iki yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. ( tarih ve 5328 sayılı yasanın 3. maddesiyle, 85. maddenin birinci ve ikinci fıkralarındaki üç yıldan ibareleri iki yıldan şeklinde değiştirilmiştir.) 62 64

17 Taksirle yaralama MADDE (1) Taksirle başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. (3) Taksirle yaralama fiili, mağdurun; a) İyileşmesi olanağı bulunmayan bir hastalığa veya bitkisel hayata girmesine, b) Duyularından veya organlarından birinin işlevinin yitirilmesine, c) Konuşma ya da çocuk yapma yeteneklerinin kaybolmasına, d) Yüzünün sürekli değişikliğine, e) Gebe bir kadının çocuğunun düşmesine, neden olmuşsa, birinci fıkraya göre belirlenen ceza bir kat artırılır (2) Taksirle yaralama fiili, mağdurun; a) Duyularından veya organlarından birinin işlevinin sürekli zayıflamasına, b) Vücudunda kemik kırılmasına, c) Konuşmasında sürekli zorluğa, d) Yüzünde sabit ize, e) Yaşamını tehlikeye sokan bir duruma, f) Gebe bir kadının çocuğunun vaktinden önce doğmasına, (4) Fiilin birden fazla kişinin yaralanmasına neden olması hâlinde, altı aydan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. (5) Bilinçli taksir hâli hariç olmak üzere, bu maddenin kapsamına giren suçların soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlıdır. neden olmuşsa, birinci fıkraya göre belirlenen ceza yarısı oranında artırılır

18 İnşaat veya yıkımla ilgili emniyet kurallarına uymama MADDE (1) İnşaat veya yıkım faaliyeti sırasında, insan hayatı veya beden bütünlüğü açısından gerekli olan tedbirleri almayan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Hukuki Sorumluluklar 1- İş Hukuku (4857 sayılı İş Kanunu 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu) sayılı Borçlar Kanunu 3- Sosyal Güvenlik Hukuku (Rücuan Alacak) Sayılı İş Kanunu İşverenler işyerlerinde meydana gelen iş kazasını ve tespit edilecek meslek hastalığını en geç iki iş günü (6331 sayılı İSG Kanunu nda 3 iş gününe çıkarılmıştır.) içinde yazı ile ilgili bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadırlar (M.77). Trafik Kazaları İş Kazaları Ev Kazaları Taksirli suçlar kapsamında değerlendirilmektedir. Sağlık Bakanlığının görüşünü alarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin alınması, makineler, tesisat, araç ve gereçler ile kullanılan maddeler sebebiyle ortaya çıkabilecek iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi, yaş, cinsiyetveözeldurumları sebebiyle korunması gereken kişilerin çalışma şartlarının düzenlenmesi amacıyla tüzük ve yönetmelikler çıkarır (M.78)

19 Sayılı İş Kanunu MADDE Bu Kanuna göre sanayiden sayılan, devamlı olarak en az elli işçi çalıştıranvealtıaydan fazla sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işverenler, işyerinin iş güvenliği önlemlerinin sağlanması, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi için alınacak önlemlerin belirlenmesi ve uygulanmasının izlenmesi hizmetlerini yürütmek üzere işyerindeki işçi sayısına, işyerinin niteliğine ve tehlikelilik derecesine göre bir veya daha fazla mühendis veya teknik elemanı görevlendirmekle yükümlüdürler Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu MADDE 14 (1) İşveren; a) Bütün iş kazalarının vemeslekhastalıklarının kaydını tutar, gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenler. b) İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan veya çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayları inceleyerek bunlar ile ilgili raporları düzenler Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Sağlık giderleri, iş kazası ve meslek hastalığı bakımından kısa vadeli sigorta kolları için toplanan primlerden kaynak aktarılmak suretiyle, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından finanse edilir (M.7) Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (2) İşveren, aşağıdaki hallerde belirtilen sürede Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunur: a) İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde. b) Sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını, öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde

20 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 3. Sosyal Güvenlik Hukuku (4) Sağlık hizmeti sunucuları kendilerine intikal eden iş kazalarını, yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucuları ise meslek hastalığı tanısı koydukları vakaları en geç on gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirir. Madde17-İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışana işe başlamadan önce, söz konusu kazanın veya meslek hastalığının sebepleri, korunma yolları ve güvenli çalışma yöntemleri ile ilgili ilave eğitim verilir. Ayrıca, herhangi bir sebeple altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara, tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilir Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun 21. maddesinde; İş kazası ve meslek hastalığı, işverenin kastı veya sigortalıların sağlığını koruma ve iş güvenliği mevzuatına aykırı bir hareketi sonucu meydana gelmişse, Kurumca sigortalıya veya hak sahiplerine bu Kanun gereğince yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler Kurumca işverene ödettirilir. hükmü yer almaktadır Borçlar Kanunu İş kazaları sonucu oluşabilecek ölüm veya her türlü bedensel zararlar için tazminata ilişkin haklar Borçlar Kanununun 51 ile 59. maddeleri arasında belirtilen hükümler çerçevesinde belirlenir. Kuruma bildirilen olayın iş kazası sayılıp sayılmayacağı hakkında bir karara varılabilmesi için gerektiğinde, Kurumun denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları tarafından veya Bakanlık İş Müfettişleri vasıtasıyla soruşturma yapılabilir. Bu soruşturma sonunda yazılı olarak bildirilen hususların gerçeğe uymadığı ve olayın iş kazası olmadığı anlaşılırsa, Kurumca bu olay için yersiz olarak yapılmış bulunan ödemeler, ödemenin yapıldığı tarihten itibaren gerçeğe aykırı bildirimde bulunanlardan, 96 ncı madde hükmüne göre tahsil edilir

21 İş Kazasının Bildirimi ve Bildirim Süreleri a) 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 4/a bendine göre hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılan (işçilerin) sigortalıların iş kazası geçirmeleri halinde işverenleri tarafından derhal, işyerinin tescilli bulunduğu Sosyal Güvenlik Kurumunun (SGK) müdürlüğüne en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde, b) Ülkemiz ile Sosyal Güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen işverenlerin götürdükleri Türk işçilerinin yurt dışında iş kazası geçirmeleri halinde, işvereni tarafından derhal, Kuruma ise en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde, c) 5510 sayılı kanunun (b) bendi kapsamında, kendi nam ve hesabına bağımsız çalışan sigortalıların (Eski Bağ-Kur lular) iş kazası geçirmeleri halinde, bir ayı geçmemek şartıyla kendisi tarafından geçirdiği iş kazasına ilişkin rahatsızlığın bildirimine engel olmadığı günden sonraki üç iş günü içinde, 82 84

22 İş Kazası ve Meslek Hastalığının Bildirilmemesi Sonucu Sorumluluk 1. İşyerinde meydana gelen iş kazasını en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde, işveren tarafından Kuruma bildirilmemesi halinde, bildirim tarihine kadar geçen süre için sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği, Kurumca işverenden tahsil edilecektir. 2. Çalışma mevzuatında sağlık raporu alınması gerektiği belirtilen işlerde, böyle bir rapora dayanılmaksızın veya eldeki rapora aykırı olarak bünyece elverişli olmadığı işte çalıştırılan sigortalının, bu işe girmeden önce var olduğu tespit edilen veya bünyece elverişli olmadığı işte çalıştırılması sonucu meydana gelen hastalığı nedeniyle, Kurumca sigortalıya ödenen geçici iş görmezlik ödeneği Kurumca işverenden tahsil edilecektir. KAZA İNCELEMESİ İÇİN ALTI TEMEL SORU KALIBI 5N1K KİM... NEREDE... NASIL... NE ZAMAN... NE, HANGİ... NEDEN İş kazası ve meslek hastalığı, işverenin kastı veya sigortalının sağlığını koruma ve iş güvenliği mevzuatına aykırı bir hareketi sonucu meydana gelmişse, Kurumca sigortalıya veya hak sahiplerine kanun gereğince yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanacak gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri toplamı, sigortalı veya hak sahiplerinin işverenden isteyebilecekleri tutarlarla sınırlı olmak üzere, Kurumca işverenden tahsil edilecektir. KİM? Kim yaralandı? Kazayı kim gördü? Onunla kim çalışıyordu? Maruz kalmış çalışana kim talimat verdi,eğitti, görevlendirdi? Başka kimler dahildi? Olayın tekrarlanmasını önlemekte kim yardımcı olabilir? 86 88

23 NEREDE? Kaza nerede oldu? Çalışan kaza anında neredeydi? Denetçi o sırada neredeydi? Beraber çalıştığı kişiler o sırada neredeydi? O sırada başka kimler dahildi? Kaza olduğunda görgü tanıkları neredeydi? Bu koşul başka nerede mevcut? NASIL? Çalışan nasıl yaralandı? Kazadan nasıl kaçınılabilirdi? İş arkadaşları(co-worker) benzer kazadan nasıl kaçınabilir? Denetçi kazayı nasıl önleyebilirdi? NE ZAMAN? Kaza ne zaman oldu? Çalışan göreve ne zaman başladı? Çalışan göreve ne zaman atandı? Tehlikeler çalışan için ne zaman belirdi? Denetçi çalışanın çalışmasını en son ne zaman kontrol etti? Çalışan bir şeylerin yanlış olduğunu ne zaman fark etti? NE, HANGİ? Kaza neydi? Yaralanma/ hastalık neydi? Kaza anında ne yapılıyordu? Onlara ne yapmaları söylenmişti? Hangi malzemeler kullanılıyordu? Hangi uygulama yürütülüyordu? Hangi talimatlar verilmişti? 90 92

24 NE, HANGİ? Hangi önlemler gerekliydi? Hangi KKD kullanılmalıydı? Diğerleri kazaya neden olacak ne yaptılar? Hangi sorun veya soruyla karşılaşıldı? Kazadan sonra kazazede veya diğerleri ne yaptılar? Görgü tanıkları ne gördüler? Olayın tekrarlanmasını önlemek için ne yapılacak? NEDEN? Çalışan neden yaralandı? Çalışan neden bu şekilde davrandı? Diğer kişiler neden bu şekilde davrandı? Kişisel Korunma Donanımı neden kullanılmadı? Çalışana neden belirli talimatlar verilmedi? Çalışan neden bu konum/yerdeydi? Çalışan neden bu alet(ler)i veya makineyi kullanıyordu? Çalışan neden denetçiyle birlikte kontrol etmedi? Çalışan neden bu koşullarda çalışmaya devam etti? Denetçi o sırada neden orada değildi? NE, HANGİ? Hangi güvenlik kuralları bozuldu? Hangi güvenlik kuralları eksikti? Hangi güvenlik kuralları/ prosedürleri gerekli? KAZAZEDE İFADE TUTANAĞI Kazazedenin Adı-Soyadı: Tarih: Saat: Gün: İfade edilenler doğru ve inanılır olmalı, yorumlar değil gerçekler anlatılmalıdır. Kaza Öncesi Kimden Talimat Aldın? En Son Kiminle Konuştun? KAZADAN HEMEN ÖNCE Kaza Anında Ne Yapıyordun? Orada Başka Kim Vardı, Ne Yapıyordu? Kaza Olurken KAZA ANINDA Tam Olarak Ne Yapıyordun? Ne Yaptın? KAZADAN HEMEN SONRA Başkaları Ne Yaptı? Tarih: Saat: Gün: 94 96

25 ŞAHİT İFADE TUTANAĞI Tarih: Saat: Gün: Olayla İlgilinin Adı Soyadı: İfade Sahibinin Adı Soyadı: İfade edilenler doğru ve inanılır olmalı,yorumlar değil gerçekler anlatılmalıdır. I. BEN KAZAYI GÖZLERİMLE GÖRDÜM Evet deniliyorsa, her soruya kısa cümlelerle cevap arayınız. Kazazedeyi gördüğünde nerede duruyordun? Ne yapıyordun? BİLGİ SAHİBİ İFADE TUTANAĞI Tarih: Saat: Gün: Olayla İlgilinin Adı Soyadı: İfade Sahibinin Adı Soyadı: İfade edilenler doğru ve inanılır olmalı, yorumlar değil gerçekler anlatılmalıdır. II. KAZAYI GÖRMEDİM AMA AŞAĞIDAKİ YARARLI BİLGİLERİ VEREBİLİRİM. Kazadan ne zaman haberdar edildin? Kim tarafından nasıl haberdar edildin? Sana tam olarak ne anlatıldı? Kaza ile ilgili ilave neler söyleyebilirsin? Tarih: Saat: Gün: ŞAHİT İFADE TUTANAĞI KAZADAN HEMEN ÖNCE Kazazede tam olarak ne yapıyordu? O alanda başka kim vardı?ne yapıyordu? Kaza olurken KAZA ANINDA tam olarak ne gördün? Kazazede ne yaptı? KAZADAN HEMEN SONRA Sen ne yaptın?başkaları ne yaptı? Tarih: Saat: İmza: DİREKT MALİYETLER (GÖRÜNÜR) İlk yardım masrafları Tedavi masrafları İşçiye ailesine ödenen tazminatlar Mahkeme giderleri Raporlar için ödenen ücretin üçte ikisi İş Kazalarının Maliyetleri İNDİREKT MALİYETLER (GÖRÜNMEZ) İş gücü kaybı Kazalının çalışmaması İşin durması nedeniyle oluşan maliyet Kazayı incelemek için kaybedilen zaman vb. Diğer çalışanlarda moral bozukluğundan dolayı oluşan verim kaybı, Makinenin durması ve hasara uğraması Malzeme ve hammadde kayıpları Sipariş eğer yetiştirilmezse bunun getireceği kayıplar Kazalı işçinin üzerindeki işi tekrar düzene koymanın maliyeti Eğer yeni işçi başlayacaksa onun alınması ve eğitiminin maliyeti Kazalı işçi tekrar başlayacaksa onun verimindeki düşüklük Mahkeme giderleri Bürokratik işlemlerle ilgili harcanan zaman ve maddi kayıp, Firmanın imajının zedelenmesi

26 İşçi Açısından: İş kazalarının sonuçlarından en önemlisi, tartışmasız çalışan insanın yaşamını yitirmesidir. Kuşkusuz insan yaşamının değerini ölçmek ve maliyetini değerlendirmek mümkün değildir. İş kazalarının işçi açısından maliyetinin önemi açık olarakortayaçıkmakta ve en büyük bedeli işçi ödemekte, İş kazası sonucu yaşamını yitiren işçinin ailesi maddi ve manevi açıdan da olumsuz etkilenmektedir. Ayrıca iş kazalarının işçiler üzerindeki etkisi ile iş yavaşlamakta, yaralanan işçiye yardımcı olan işçiler ve gözlemci personel ile olayı izleyen işçiler ve üst düzey yöneticilerinin zaman ve iş gücü kayıpları ortaya çıkmaktadır. İş kazaları sonucu işçilerin moral bozukluğu veçekingenliği artmaktabu da üretimde niteliksel ve niceliksel düşmelere neden olmaktadır. Yine iş kazasına uğrayan işçinin yerine yenisinin bulunup yerleştirilmesi, eğitilmesi ve gerekli niteliklerin kazandırılması işletmeye ek maliyetler yüklemektedir İşyeri Açısından: İş kazaları neden oldukları acı ve ızdırapların yanı sıra makina, malzeme, ürün kayıplarına da neden olmakta ve iş verimliliğini düşürmektedir. İş kazaları verimlilik ve üretim etkinliği üzerindeki kayıpların yanı sıra makina, araç, gereç, hammadde, malzeme ve üretim kayıplarına neden olmaktadır. İş kazaları sonucu işin durması, yeniden düzenleme ve onarım çalışmaları da diğer kayıpları oluşturmaktadır. Ülke Ekonomisi Açısından : İş kazaları ülke ekonomisinin üretken kapasitesini olumsuz yönde etkilemektedir. İş kazaları ulusal kaynakların yok olmasına neden olmakta, ulusal kalkınmayı engelleyici ve ulusal refahı azaltıcı bir işlev görmektedir. İş kazaları sonucu ortaya çıkan iş günü ve iş gücü ile verimlilik kayıpları bütün dünyada önemli boyutlara ulaşmış durumdadır. Yapılan araştırmalar bir ülkedeki iş kazalarının o ülkenin Gayrisafi Milli Hasıla sının (GSMH) % 2 ile 5 i arasında maliyete neden olduğunu ortaya koymuştur

27 İş Kazalarında Yapılması Gereken İdari İşlemler İş kazasına uğrayan personele derhal gerekli sağlık yardımı yapılır. İşyeri kaza raporu düzenlenir. Şahitlerin ifadesi alınır. Kaza jandarma veya polise bildirilir. Kaza ilgili Sigorta İl / Sigorta Müdürlüğüne vizite kağıdı ile en geç kazadan sonraki üç gün içinde bildirilir. Kaza ile ilgili bir dosya hazırlanır. Evraklar burada muhafaza edilir. Dosyada ayrıca; İşçinin sigortalı işe giriş bildirgesi, İşe giriş sağlık raporu Eğitim belgesi ile diğer sertifikalar ve kişisel koruyucuları teslim belgeleri yer alır. Bildiğiniz gibi ben bir duvarcı ustasıyım. İnşaatın 6.katındaki işimi bitirdiğim zaman biraz tuğla artmıştı, yaklaşık 250 kg. kadar olduğunu tahmin ettiğim bu tuğlaları aşağıya indirmek gerekiyordu. Aşağıya indim, bir varil buldum, ona sağlam bir ip bağladım, 6. kata çıktım. İpi bir çıkrıktan geçirip ucunu aşağıya salladım. Tekrar aşağıya indim ve ipi çekerek varili 6. kata çıkardım. İpin ucunu sağlam bir yere bağlayıp tekrar yukarı çıktım. Bütün tuğlaları varile doldurdum. Aşağıya indim, bağladığım ipin ucunu çözdüm. İpi çözmemle birlikte birden kendimi havada buldum. Ben yaklaşık 70 kiloyum, 250 kiloluk varil süratle aşağıya düşerken beni yukarıya çekti BİR İŞ KAZASI TUTANAĞI İddiaya göre bu hikayede anlatılan olay gerçek hayatta olmuş ve basına da yansımış bir olaydır. Belediye kuruluşlarından birinin genel müdür yardımcısı, şantiyelerden birinde meydana gelen bir iş kazasında, kazaya maruz kalan duvarcı ustasından ayrıntılı rapor ister. Duvarcı ustasının yazdığı tutanak şöyledir: İş kazası tutanağına planlama hatası diyeyazmıştım. Bunu yeterli görmeyerek, ayrıntılı anlatmamı istemişsiniz. Şu anda hastanede yatmama neden olan olaylar aynen aşağıda anlattığım gibi olmuştur: Heyecan ve şaşkınlıktan ipi bırakmayı akıl edemedim. Yolun yarısında dolu varille çarpıştık. Sağ iki kaburgamın burada kırıldığını sanıyorum. Tam yukarı çıkınca iki parmağım iple beraber çıkrığa sıkıştı. Parmaklarım da bu sırada kırıldı. Bu esnada yere çarpan varilin dibi çıktı ve tuğlalar etrafa saçıldı. Varil hafifleyince bu sefer ben aşağıya inmeye, varil yukarı çıkmaya başladı ve yolun yarısında yine varille çarpıştık. Sol bacağımın kaval kemiği de bu sırada kırıldı

28 Can havli ile ipi bırakmayı akıl ettim. Başımı yukarı kaldırdığımda boş varilin süratle üzerime geldiğini gördüm. Kafatasımın da böyle çatladığını sanıyorum. Bayılmışım, gözümü hastanede açtım. Cenab-ı Hak'tan tüm kullarını böyle görünmez diler, hürmetle ellerinizden öperim!.. kazalardan korumasını İmza: Duvarcı Ustanız Mehmet 109