K O Ç - K O Ç İ KOÇ - DANIŞAN İLETİŞİMİ

Transkript

1 K O Ç - K O Ç İ KOÇ - DANIŞAN İLETİŞİMİ

2 DANIŞANLA EMPATİK İLETİŞİM 1. El Sıkışma 2. Danışanı Dikkatle Dinlemek 3 Danışanınızı Dikkatlice Gözlemlemek 4. Danışanla Uyum Sağlamak 5. Danışanın Temsil Sistemini Saptamak 6. Danışanın Kişilik Rengini Saptamak 7. Kişilik Tiplerini Saptamak 8. Kelebek Avcısı Olmak 9. Danışanın İnanç Kayıtlarını Saptamak

3 DANIŞANLA EMPATİK İLETİŞİM 10. Danışanın alışkanlıklarını ve davranış kalıplarını görmek 11. Danışanın değişim ihtiyacını belirlemek 12. Vizyon ve misyon oluşturmak 13 Zihin koşullu ve çelişkili önermelerini yakalamak 14. Danışanın öncelikli değerlerini saptamak 15. Danışanın kurallarını ve sınırlarını saptamak 16. Güçlü ve zayıf yanlarını saptamak 17. Danışanı istenen ruh haline çekmek 18. Sorular sorarak zihnindeki filtreleri yakalamak 19. Beden dilini çözmek

4

5

6

7

8

9 Ortak Yaşantı Alanı OYA

10

11

12

13 İLETİŞİM KURMA İlk İzlenim - Kıyafet Aynalama Buzları Kırma Yıkıcı Tartışma * Hoşnutsuzluk * Duyarsızlık Hoşgörü Empati * Duygudaşlık

14 YIKICI TARTIŞMA * KAÇINMAK * HASIRALTI ETMEK * SUÇLU HİSSETTİRMEK * KONUYU DEĞİŞTİRMEK * OLUMSUZ ELEŞTİRMEK *AKIL OKUMAK * TUZAK KURMAK * İMA ETMEK * BARDAĞI TAŞIRMAK * TEDİRGİN ETMEK * ŞAKAYA BOĞMAK * YARAYA DOKUNMAK * DEĞİŞMEYE İZİN VERMEMEK * YOKSUN BIRAKMAK * YARDIMI ESİRGEMEK 14

15 İLETİŞİMDE BEN SEN 1. BEN HAKLI DEĞİLİM SEN HAKLI DEĞİLSİN * Kendi davranışının yanlışlığını ima eder. Fakat gerçekte karşısındakinin de hata yaptığını söyler. 2. BEN HAKLI DEĞİLİM SEN HAKLISIN * Kendi davranışının yanlışlığını ima eder. Fakat gerçekte karşısındakinin de hata yaptığını söyler. 3. BEN HAKLIYIM SEN HAKLI DEĞİLSİN * Kişinin sık sık baba rolü üstlenmesidir. Böyle bir tavır, kişileri isyana sürükler. 4. BEN HAKLIYIM SEN HAKLISIN * Anlaşmazlıkları çözmek için yetişkin davranışı sergiler. Karşısındakine saygı duyar ve görüş açısını anlamaya çalışır. Amaç, her zaman uzlaşma-anlaşma sağlamaktır.

16 ONLAR BASAMAĞI BEN BASAMAĞI SEN BASAMAĞI Senin sorunların karşısında sen ne düşünüyor ve ne hissediyorsun? Senin sorunların karşısında ben ne düşünüyor ve ne hissediyorum? Senin sorunların karşısında onlar (TOPLUM) ne düşünüyor ve ne hissediyor? 10. Derin duyguları anlama 9. Tekrarlama 8. Soruna eğilme 7. Destekleme 6. Benim duygularım 5. Bende de var 4. Teşhis 3.Akıl verme 2. Eleştiri 1. Senin sorunların karşısında başkaları ne düşünüyor ve ne hissediyor?

17

18 Aşağıda beş cümleyle anlatılmış bir olay ve bu olayla ilgili yirmi ifade bulacaksınız. Her ifadenin karşısında da Doğru (D), Yanlış (Y) ve Belirsiz (?) seçenekleri vardır. Her ifade için bu seçeneklerden birini işaretleyiniz. Telefon çalar. Yönetici, Bir saat içinde odama gelin, manzaraya bakacağız. der. Kapı açıktır. Işıklar yanmaktadır. Yönetici Manzara karanlık. diye ekler.

19 D Y? 1. Telefon eden yöneticidir. D Y? 2. Olayda iki kişi vardır. D Y? 3. Yöneticinin odasına gelmesini istediği kişi, daha alt kademedeki biridir. D Y? 4. Yönetici telefonla konuştuğu birine odasına gelmesini söylemiştir. D Y? 5. Yöneticinin odasının kapısı açıktır. D Y? 6. Yöneticiye göre şirketin durumu iç açıcı değildir. D Y? 7. Olay gece geçmektedir. D Y? 8. Olay işyerinin kapanmasından sonra geçmektedir. D Y? 9. Yönetici erkektir. D Y? 10. Yöneticinin odasının ışığı yanmaktadır. D Y? 11. Telefone birisi yanıt vermiştir. D Y? 12. Telefonda iki kişi konuşmuştur. D Y? 13. Olayı anlatan kişi yönetici değildir. D Y? 14. Olayda yönetici bir manzaraya bakmaktadır. D Y? 15. Yönetici ile diğer kişi bir manzaraya bakmaktadır. D Y? Yönetici manzara demekle aşağıdakilerden hangisini kastetmiştir? 16. Bir bütçe D Y? 17. Bir tahmin D Y? 18. Bir rapor D Y? 19. Bir resim D Y? 20. Bir fotoğraf D Y?

20 İletişimin temel unsuru ETKİN DİNLEME PASİF DİNLEMEDEN - ETKİN DİNLEMEYE * Dalıp giden gözler * Ezbere yanıtlar * Son kelimeyi yinelemek * Soruları yanıtlayabiliyorsanız (GERÇEK DİNLEME) * Başkalarına anlatabiliyorsanız. * Başkalarına öğretebiliyorsanız.

21 BİRBİRİMİZİ NEDEN DİNLEMEYİZ? * İlgi düzeyi * Dikkat dağıtan etmenler * İçsel söyleşi * Sunuluş biçimi * Beden dili * Göz teması * Konuşma sırasını beklemek * Alışkanlık (dinleme) * Savunma mekanizmaları

22 KONUŞMACIYI * Verdiği bilgilere gereksinimiz varsa, * Kişi bizim için önemliyse * Yanlış anlama / anlaşılma riski yüksek olan durumlarda (Konunun karmaşıklığı yabancılığı) * Konuşmacı sesine duygusal bir ton kattığında DİKKATLİCE DİNLEMELİYİZ.

23 ETKİN DİNLEME * Doğru orantıyı kullanın * Göz teması sağlayın * Not alın * Başkalarının lafını ağızından almayın * Ezbere karar vermekten kaçının * Tepki verin * Yargılamalardan kaçının * Sorular sorun * Konunun özüne yönelik sorular soru * Yanıt vermeden önce duraklayın

24 DİNLEME ŞEKİLLERİ * Kapalı Tepki * Açık Tepki (Yansıtıcı Dinleme)

25 İletişim sanatı ilgi çekici değil ilgili olmaktır. Karşımızdaki insanı ne kadar iyi dinler ve ne kadar iyi anlarsak, karşımızdaki insanlar bizi dikkatle dinler.

26 ÖĞRENCİNİZLE ÇOCUĞUNUZLA KONUŞUR, ONU DİNLER MİSİNİZ?

27 KOÇİMİZİ DİNLEME - EMPATİ Kabul Dili (SÖZSÜZ) * Çocuğa karışmayarak kabul ettiğini göstermek * Edilgin dinleyerek kabul ettiğini göstermek Kabul Dili (SÖZLÜ) * Kapıları aralamak * Evet dili

28 SORUN KİMİN? Belli bir sorunla karşılaştığımızda ilk yapılması gereken sorunun kime ait olduğunu kendimize sormaktır.

29 ETKİLİ EMPATİK İLETİŞİM 1. Bütün çocuklar yaşamlarında er ya da geç her tür sorunla karşılaşacaktır 2. Çocuklar sorunlarına güzel çözümler bulma konusunda inanılmaz ve çoğunlukla kullanılmayan bir potansiyele sahiptir. 3. Anne babalar çocuklarına hazır yardım paketleri sunarsa, o çocuklar anne babalarına her zaman için bağımlı kalır ve kendi sorun çözme becerilerini geliştirme fırsatı bulamaz ve daha sonrasında da ne zaman bir sorunla karşılaşacak olsalar derhal anne babalarına koşarlar. 4 Anne-babalar çocuklarının sorunlarını değer alırlar ve bu nedenle güzel çözümler üretme sorumluluğunu bütünüyle üstlenirler ve bu sadece korkunç bir yük olmayacak. Aynı zamanda başarılması imkânsız bir görev olacaktır. Hiç kimse diğer insanların sorunlarına mükemmel çözümler oluşturacak sonsuz bilgiye sahip değildir.

30 ETKİLİ EMPATİK İLETİŞİM 5. Bir ebeveyn çocuğunun sorununu üstlenmemeyi kabul edebilirse, o zaman rahatlatıcı, kolaylaştırıcı ya da yardımcı etken rolü ile çocuğun kendi sorun çözme sürecinde ona yardım ettiği çok daha iyi bir konumda olacaktır. 6. Çocuklar belli başlı sorunlarda yardıma ihtiyaç duyarlar. Fakat uzun vadede en etkin yardım türü mantığa aykırı gibi görünse de bir tür yardım etmemek yaklaşımıdır. Daha keskin bir ifadeyle, bu çocuğun kendi çözümlerini arayıp bulması için sorumluluğun kendisine bırakıldığı yeni bir yardım şeklidir. Buna yardım etme becerileri diyoruz.

31 SORUN KİMİN? Eğer yanıtımız sorun benim ise karşımızdaki kişi ile ilişkilerimizin boyutunu ve onun bizden beklentisini de göz ardı etmeden; ona sorunu tanımlayan ve bizim üzerimizdeki etkisini açıklayan bir ben dili mesajı vermeliyiz.

32 SORUN KİMİN? Eğer yanıtımız sorun onun ise o zaman ona konuşmaya yüreklendirici, kapı aralayıcı mesajları iletip etkin dinleme konumuna geçmeliyiz.

33 SORUN KİMİN? Belli bir sorunla karşılaştığımızda ilk yapılması gereken sorunun kime ait olduğunu kendimize sormaktır. Eğer yanıtımız sorun benim ise karşımızdaki kişi ile ilişkilerimizin boyutunu ve onun bizden beklentisini de göz ardı etmeden; ona sorunu tanımlayan ve bizim üzerimizdeki etkisini açıklayan bir ben dili mesajı vermeliyiz. Eğer yanıtımız sorun onun ise o zaman ona konuşmaya yüreklendirici, kapı aralayıcı mesajları iletip etkin dinleme konumuna geçmeliyiz.

34 SORUN KİMİN? Odasında eşyalar ortalığa dağılmış, hiçbir şeyi bulmak mümkün görünmüyor! Anne babası boşanıyor! SORUN BENİM BEN DİLİ Odan böyle dağınık olduğunda (SORUN) Benim işlerim de aksıyor, (SOMUT ETKİ) Sinirleniyorum. (YARATTIĞI DUYGU) SORUN ONUN! Edilgin sessizlik Kapı aralayıcıları Kabul tepkileri Etkin dinleme (Yansıtıcı/açılımlı/geri iletiye dayalı dinleme)

35 BİLİNÇALTI ŞİFRELEME SÜRECİ E V E T Karşı tarafın olumlu tavır sergilemesi için EVET e götürücü ifade! Demek yeşil rengi sevmiyorsun? Sanırım maaşıma zam yapmayacaksınız. Sanırım odanı toplamayı düşünüyorsun.

36 Öyle değil mi? Şöyle mi yapsak? Yapar mıyız? Daha iyi, değil mi? Ödevini bitireceksin, öyle değil mi?

37 BİLİNÇALTI ŞİFRELEME SÜRECİ E V E T Kişisel Talimatlar Bilinçaltı Soruların gücü Referans nasıl alınır?

38 AKILDA KALICILAR * İlkler * Sonlar * Alışılmadık şeyler * Bağlantılar (hikaye, benzetme) * Tekrar * Heyecan

39 DİNLEMEYİ ENGELLEYEN ÖĞRETMEN TAVIRLARI * Emir vermek, yargılamak * Uyarmak gözdağı vermek * Ahlak dersi vermek * Öğüt vermek, çözüm ve öneri getirmek * Öğretmek, nutuk çekmek, mantıklı düşünceler önermek * Yargılamak, eleştirmek, suçlamak, aynı düşüncede olmamak * Övmek, aynı düşüncede olmak * Yorumlamak, analiz etmek, tanı koymak * Ad takmak, alay etmek * Güven vermek, desteklemek, avutmak, duygularını paylaşmak * Soru sormak, sınamak, çapraz sorgulamak * Sözünden dönmek, oyalamak, şakacı davranmak, konuyu saptırmak

40 DİNLEMEYİ ENGELLEYEN ANA-BABA TAVIRLARI EMİR VERMEK, YARGILAMAK Çocuğa emir vererek bir şey yapmasını söylemek. * Başka ana babaların ne yaptığı umurumda değil, bahçeyle sen uğraşacaksın. * Benimle böyle konuşma * Şimdi onlara git, Ufuk ve Elif Eylül ile oyna! * Yakınmayı bırak.

41 Komutan Tavrı Ne diyorsam onu yap, soru sorma

42 DİNLEMEYİ ENGELLEYEN ANA-BABA TAVIRLARI UYARMAK, GÖZDAĞI VERMEK İstemediğiniz şeyi yaparsa çıkacak sonucu çocuğa söylemek * Onu yaparsan, pişman oluşun. * Bir kelime daha söylersen, arkadaşlarına göndermem. * Kendi iyiliğini düşünüyorsan onu yapmazsın.

43 Tehdit etmeyin Eğer dediğimi yapmazsan...

44 DİNLEMEYİ ENGELLEYEN ANA-BABA TAVIRLARI AHLAK DERSİ VERMEK Çocuğa yapması gerekenleri söylemek * Öyle davranmamalısın * Büyüklerine karşı her zaman saygılı olmalısın.

45 ÖĞÜT VERMEK, ÇÖZÜM VE ÖNERİ GETİRMEK Çocuğa öneriler vererek sorununu nasıl çözeceğini söylemek * Tuğçe ve Efe ye seninle oynamaları için buraya gelmelerini neden söylemiyorsun? * Üniversite konusunda karar vermeden önce birkaç yıl bekle. * Bu konuda öğretmeninle konuşmanı öneririm. * Git, başka çocuklarla arkadaşlık et.

46 Nasihatçi Tavrı

47 ÖĞRETMEK, NUTUK ÇEKMEK, MANTIKLI DÜŞÜNCELER ÖNERMEK Çocuğu gerçeklerle, bilgi mantık ve kendi görüşlerimizle etkilemeye çalışmak * Üniversite senin için çok yararlı olabilir. * Çocuklar birbirleriyle nasıl geçineceklerini öğrenmeli * Üniversite bitirenlerin durumuna bir bakalım. * Çocuklar küçükken sorumluluk almayı öğrenirlerse büyüyünce de sorumlu yetişkin olurlar. * Buna şu açıdan bak; benim evde senin yardımına gereksinimim var. * Ben senin yaşındayken iki mislini yapardım.

48 * Her şeyi bilen (Uzman) ana baba tavrı (Konferans vermeyin)

49 YARGILAMAK, ELEŞTİRMEK, SUÇLAMAK, AYNI DÜŞÜNCEDE OLMAMAK Çocuğu değerlendirmek ve olumsuz yargılamak * Doğru düşünmüyorsun. * Bu deneyimsiz birinin görüşü * Bu konuda çok yanılıyorsun.

50 * Savcı tavrı (Yargılamayın) Sen zaten hep böylesin

51 ÖVMEK, AYNI DÜŞÜNCEDE OLMAMAK Olumlu değerlendirme yapmak ve düşüncesini paylaşmak * Çok güzelsin * İyi şeyler yapacak yeteneğin var * Haklı olduğunu düşünüyorum. * Sana katılıyorum.

52 AD TAKMAK, ALAY ETMEK Çocuğu utandırarak kendisini aptal hissettirmek * Sen ne şımarık bir çocuksun! * Hey, buraya bak, sivri zekalı. * Vahşi hayvan gibisin. * Tamam, bebecik

53 YORUMLAMAK, ANALİZ ETMEK, TANI KOYMAK Çocuğun davranışının nedenlerini anlatmak, ona koyduğumuz tanıyı iletmek * Sen Beren i kıskanıyorsun. * Sen bunu beni kızdırmak için söylüyorsun. Okulda durumun iyi olmadığı için böyle düşünüyorsun.

54 Teşhis koymayın Bence sen...

55 GÜVEN VERMEK, DESTEKLEMEK, AVUTMAK, DUYGULARINI PAYLAŞMAK Çocuğun duygularındaki yoğunluğu gözardı ederek onları unutmasına ve kendisini daha iyi hissetmesine çalışmak * Yarın kendini daha iyi hissedeceksin * Tüm çocuklar arada bir böyle olur * Üzülme, herşey düzelir. * Yeteneklisin, başarılı bir öğrenci olabilirsin. * Ben de senin gibi düşünürdüm. * Sen arkadaşlarınla hep iyi geçinirsin.

56 SORU SORMAK, SINAMAK, ÇAPRAZ SORGULAMAK Nedenler bulmaya çalışarak, sorunu çözmeye yardım edecek daha fazla bilgi için sorgulamak. * Ne zaman böyle hissetmeye başladın? * Neden okuldan nefret ediyorsun? * Arkadaşların seninle oynamak istemediklerini söylediler mi? * Bu fikri senin aklına kim soktu? * Üniversiteye girmezsen ne yaparsın?

57 Sorgulamayın Kim, nerede, nasıl, niçin, ne zaman, neden...

58 SÖZÜNDEN DÖNMEK, OYALAMAK, ŞAKACI DAVRANMAK, KONUYU SAPTIRMAK Çocuğu sorunundan uzaklaştırmaya çalışmak * Unut gitsin. * Bu konuyu yemekte konuşmayalım. * Hadi gel, daha güzel şeylerden konuşalım. * Eee Umut, basketbol nasıl gidiyor? * Bütün bunları biz de yaşadık. * Okulu dinamitlemeye ne dersin?