Dr. Öğr. Gör. Özlem Belir DUYULARLA MEKAN OKUMA

Transkript

1 Dr. Öğr. Gör. Özlem Belir DUYULARLA MEKAN OKUMA 2018 Inland Empire Law Group

2 Verilen dersler TANIŞMA YTÜ-Yıldız Teknik Üniversitesi mezunu (lisans-y.lisans-doktora) Mimarlık ( ) (2005-halen) Yıldız Teknik Üniversitesi Öğretim Görevlisi ( ) İstanbul Gedik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi (2014 halen) Çalışma alanları Evrensel Tasarım, Mekan Algısı, Mekan Tasarımı Yüksek Lisans Tez Başlığı (1990) Özürlüler için Yapılan Eğitim ve Rehabilitasyon Binalarında İşlevsel Özellikler ve Plan Analizleri Doktora Tez Başlığı (2012) Görme Engellilerin Mekân Okumasına Etki Eden Parametrelerin Saptanması MYL 508 Proje II Mimari Tasarım (y.lisans) MIM 411 Engelliler için Mimari Tasarım (lisans) MIM 334 Evrensel Tasarım (lisans) MIM 314 Mekan Tasarımı (lisans) Tasarım Stüdyoları Teknik Resim Yapı Bilgisi I - II

3 SUNUŞ ÖZETİ Giriş Önsöz Kavramlar: o Duyular o İnsanın algısı o Mekan okuma / Okunabilirlik Son söz

4 Giriş Bu sunuşun amacı; Mekan algısı ile duyular arasındaki ilişkiyi kurmak, Duyuların doğal ve yapılı çevre algılamasındaki etkisini vurgulamak, Eksik veya yetersiz duyuların insan algısına etkisini ve Hareketlilik, yönelim, bağımsız hareket, okunaklılık kavramlarını tartışmak.

5 Önsöz

6

7 Gibson un Algı ve Hareket Döngüsü, 1979

8

9 o Görme Duyusu o İşitme Duyusu o Koklama Duyusu o Dokunma ve Haptik Duyum o Kinestetik Duyum

10 görme engelli total - az işitme engelli total - az gören duyan o Görme Duyusu o İşitme Duyusu o Koklama Duyusu o Dokunma ve Haptik Duyum o Kinestetik Duyum

11 Okunaklılık / Görünürlük o Görsel sistem, o İşitsel sistem, o Tat-koku sistemi, o Temel-yön bulma sistemi, o Dokunsal sistem. James J. Gibson

12 Her ne kadar göze öncelik versek de, görsel gözlem çoğu zaman dokunmayla doğrulanır. Göz denetler, denetler ve soruşturur, dokunma ise sokulur ve okşar. Göz uzaklık ve ayrılığın organıdır, dokunma ise yakınlık, içtenlik ve sevecenliğin. Görme yalıtır, ses birleştirir; görme doğrultusaldır, ses tüm yönlere doğrudur. Görme yalnız gözlemcinin duyusudur, işitme ise bir bağ ve dayanışma duygusu yaratır. Burun gözün hatırlamasını sağlar. Ten maddenin dokusunu, ağırlığını, yoğunluğunu ve sıcaklığını okur.

13 What The Hands Reveal About The Brain

14

15 Sağırlığımın farkına varmam pek kolay olmadı Annem günün çoğunu benimle geçirirdi ve ben onun her dediğini anlardım. Neden anlamayayım ki? Annem konuştuğunda onun sesini duyar gibi oluyordum.. Babamın, kuzenimin, tanıdığım herkesin hayalet sesleri vardı. Bunların hayal ürünü olduğunu, alışkanlık ve belleğin yansımaları olduğunu hastaneden ayrılıncaya kadar fark etmedim. Bir gün kuzenimle konuşuyordum ve o, heyecanla bir şeyler anlatırken, eliyle ağzını örttü. Sessizlik! Görmediğim zaman işitemediğimi orada ve o zaman anladım. David Wright, G.Afrikalı Şair ve Yazar

16 Bir akşam yemeğinden sonra yukarı kat yazlığında, yastıklara yan gelip serinlemeye uğraşıyorduk. Selamlık, daha sonra da iç avlunun kapıları açılıp kapandı. İçeriye üç beş kişilik bir kafile doluştu. Avlunun ışıkları söndürüldüğünden annem, babam kim geliyor diye telaşlanıp ayaklandılar. Kümenin en önünde topuklarını sürüyerek ağır ağır ilerleyenin ayak seslerini dinleyerek merak etmeyin Ethem amcamlar diye haber verdim. Bizimkiler ve ötekiler teşhisimin doğruluğuna şaşıp kaldılar ve kulağımın çok keskinleştiğini ileri sürdüler. Halbuki, gözlerini değil de kulaklarını kullanmış olsalardı onlar da aynı sonuca varırlardı. BİTMEYEN GECE, Mitat Enç

17 Kısa bir kararsızlıktan sonra eşikten sokağa ilk küçük ve çekingen adımı attım. Arığın kenar taşlarını bastonumun ucu ile yoklayarak, ufak adımlarla yola koyuldum Yokuşun altındaki Kazancı Pazarından yükselen çekiç sesleri ile iki yandaki dokumacı dükkanlarından yayılan tezgah tıkırtıları yönümü koruyabilmeme yardımcı oluyordu. Kebap kokusunu alır almaz sola sapıp Ali Dola camiinin arkasına yöneldim. Soluma çarpan serin havadan Bedesten in kapısı önünden geçtiğimi anladım.. Leblebici Sakıp ın kavrulmuş nohut kokusu, Berber Ahmet in makas tıkırtılarını geçip Camlı Kahve nin köşesindeki dört yol ağzını bulduğum zaman içimi fatih duygusu doldurmuştu BİTMEYEN GECE, Mitat Enç

18 Okunaklılık / Görünürlük Nesneler yalnızca görme duyusuna değil, diğer duyulara da keskin ve yoğun bir biçimde bağlıdır. (Lynch) bir çevre zihinde ne kadar kolay imge oluşturabiliyorsa o kadar okunabilirdir. bir mekan okunaklı olabiliyorsa, tanımlanabilir sembollerle bir doku oluşturup görsel olarak kavranabilir. (Lynch)

19 Okunaklılık / Görünürlük Okunabilirlik, bir mekânı kolay anlamak ve hatırlamak için referansdır. (Lynch) Çevrenin okunabilirliği, yön bulma sürecinin kolaylığıdır. (Weisman) Okunabilirlik, kendini kolaylıkla açan ve anlaşılan bilgiyi sunan bir çevre kalitesidir. (Passini)

20 Okunaklılık / Görünürlük Okunabilirlik, tasarlanmış ögelerin etkili bir zihinsel imaj veya bilişsel harita oluşturmada yardımcı olabilme derecesini anlatır. (O Neill) Bina ölçeğinde okunabilirliği belirleyecek dört genel özellik 1)mimari farklılaşma 2)algısal erişim 3)plan kurgusu ve 4)sinyalizasyon (Weisman) Bir çevre, görme engellinin zihninde ne kadar kolay bilişsel harita oluşturabiliyorsa, o kişi için o kadar kolay erişilebilirdir. (Belir)

21 Okunaklılık / Görünürlük

22 Son söz Nasıl bir mimari gelecek bizi bekliyor?

23

24 bir şölen sofrasında Doktor Amca mın yanı başına oturan tanıdık ve kültürlü sayılan birisi, ona bir soru yöneltmişti: Doktor, ne dersin? Sağırlık mı daha zor ve çekilmez bir dert, yoksa körlük mü? Duygulu Doktor Amca, herkesi susturup bakışları üstüme yönelten soruya incitmeyecek bir karşılık tasarlamaya uğraşırken, dayanamadım: Bana sorarsanız patavatsızlık ikisinden de beter bir derttir yanıtını verdim. BİTMEYEN GECE, Mitat Enç

25 Özlem BELİR Mimar / Dr. Öğr. Üyesi ozlembelir@gmail.com ozlem.belir@gedik.edu.tr HERKES İÇİN TASARIM: ERİŞİLEBİLİR KAMPÜS

26

27 EVRENSEL TASARIMIN ÖNÜNDEKİ ENGELLER HATALI TANIMLANMIŞ VEYA UYGULANMIŞ STANDARTLARIN YARATTIĞI KAFA KARIŞIKLIĞI