Travertine Bridges In Turkey

Transkript

1 TÜRKİYE DE TRAVERTEN KÖPRÜLERİ Travertine Bridges In Turkey Selahattin POLAT Selahattin POLAT Uşak Üniversitesi, Fen Edebiyat Fak. Cografya Bölümü, USAK,

2 Traverten Birikim şekillerinin Meydana Gelişinde Jeolojik Jeomorfolojik, Klimatolojik (basınç,, sıcakls caklık, k, buharlaşma gibi) durumu, Hidrolojik (Yeraltı suyunun fiziksel (suyun yüzeyde y akma, yayılma, tortullaşma hızı, h, debisi) ve kimyasal özellikleri ) Biyolojik faktörler etkilidir.

3 Morfolojik Görünümlerine Göre Traverten Tipleri Chafetz ve Folk (1984) beş,, Ayaz (2002) sekiz sınıfa s ayırm rmıştır. Bunlar 1- Teras (set) tipi travertenler, 2- Sırt (semer) tipi travertenler, 3- Dom (koni) tipi travertenler, 4- Tabaka tipi travertenler, 5- Damar tipi travertenler, 6- Fay önü tipi travertenler, 7- Kanal tipi travertenler ve 8- Mağara ara travertenleri (damlataşları)( Bu birikim şekillerine: Baca tipi travertenler Köprü tipi travertenler ya da Traverten köprk prülerini de ekleyebiliriz.

4

5

6 Traverten KöprK prüsü Nedir? Akarsu vadilerinde yüzeye y çıkan kaynakların, n, bünyelerindeki kalsiyumbikarbonatı bırakmaları sonucu oluşturmu turmuş olduğu, u, akarsuların altlarından akış gösterdiği i hidrojeomorfolojik yapılar olarak tanımlayabiliriz. Traverten köprüleri karstik köprk prülerin bir türüt olup onlardan litolojik özellikleri ve oluşum um zamanı bakımından ayrılır. r. Boyutları metre ile yüzlerce y metre arasında değişiklik iklik gösterir. g

7 Anadolu da bu doğal köprüler Yerköprü, Kudret Köprüsü gibi adlarla anlandırılmaktadır.

8 Türkiye deki Başlıca Traverten Köprüleri 1-Hadim-Yerköprü - Bademli-Konya Konya-Göksu 2-Ermenek-Yerköprü - Karaman -Ermenek Çayı 3-Evren-Yerköprü - Evren-Ermenek Ermenek Çayı-Mersin 4-Çakıtsuyu-Yerköprü - Belemedik-Karaisal Karaisalı-Adana 5-Zamantı-Yerköprü I - Çamlıca-Yahyalı-Zamantı Irmağı 6-Zamantı-Yerköprü II - Çamlıca-Yahyalı-Zamantı Irmağı 7-Zamantı-Yerköprü III - Küpköy-Aladağ-Zamantı Irmağı 8-Subatan KöprK prüsü - Karagöz-Pınarba narbaşı-karagöz z Deresi 9-Delikkaya KöprK prüsü - Delikkaya-Yıld ldızeli-çilözü 10-Diyadin Kudret KöprK prüsü - Diyadin-Diyadin Diyadin-Murat Irmağı 11-Diyadin KöprK prüçermik KöprK prüsü - Diyadin-Diyadin Diyadin-Murat Irmağı

9

10

11

12 Diyadin termal kaynakları çevresinin jeoloji haritası

13

14

15

16 Sonuç Ve Öneriler Traverten köprk prüleri çok uzun sürede s oluşan ender birikim şekilleridir. Bunun için i in korunması gereklidir. Ülkemizdeki traverten köprk prülerinin biran önce envanteri yapılmal lmalı ve önemli olanlar jeosit kapsamına alınmal nmalıdır. Bu doğal oluşumlar umlar maalesef amaç dışı kullanılmaktad lmaktadır. Diyadin traverten köprk prüleri karayolu köprk prüsü, Subatan traverten köprk prüsü ise önü kapatılarak alabalık k tesislerine su sağlayan havuz haline getirilmiştir.. tir.. Bu tür t r uygulamalar köprk prülerin çökmesine ve ortadan kalkmasına yol açacakta acaktır. Ayrıca barajlardan kontrolsüz z su bırakb rakılması da zarar vermektedir. Traverten köprk prüleri için i in en büyük b k tehlike taşkınlar ve sel hadiseleridir. Uzun sürede s oluşan bu ender doğa a miraslarını bu tür t r tehlikelerden korumak için i in tedbirler alınmal nmalıdır. Traverten köprk prülerinin bulunduğu u alanların n ulaşı şım m imkânları sağlanarak turizmin hizmetine sokulması konusunda gerekli çalışmalar bir an önce yapılmal lmalıdır. Yakınlar nlarında nda bulunan diğer turistik çekiciliklerle entegrasyonu sağlanmas lanması halinde daha çok ziyaretçi çekecektir. Yörenin Y ekonomik ve kültk ltürel kalkınmas nması açısından bu doğal çekicilikler son derece önemli turistik unsurlardır. r. Bu doğal oluşumlardan umlardan turistik öneme sahip olanlar belirlenerek traverten çıkartılması gibi faaliyetlere izin verilmemelidir. Yöre halkı ve ziyaretçiler, iler, bu ender traverten birikim şekilleri hakkında bilinçlendirilmelidir. lendirilmelidir. Traverten köprk prülerinden bazılar larında traverten çökelimi sürer iken bazılar larında durmuş vaziyettedir. Bu köprk prülerin varlığı ığı,, kaynaklardaki su akışı ışına bağlıdır. Su akışı ışından yoksun kalması halinde dışd kuvvetlerin daha çok tahribine maruz kalmaktadır. Bu nedenle tarım alanlarının n sulanması,, elektrik enerjisi elde edilmesi gibi amaçlarla kaynak sularının n köprk prüler üzerinden uzaklaştırılmamas lmaması konusunda gerekli tedbirler alınmal nmalıdır.

17 Teşekk ekkür r Ederiz