Prof. Dr. Ufuk Beyazova Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve hastalıkları Anabilim Dalı Sosyal Pediatri Bilim dalı

Transkript

1 KOZA STRATEJİSİ ve Tdab AŞILAMASI Prof. Dr. Ufuk Beyazova Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve hastalıkları Anabilim Dalı Sosyal Pediatri Bilim dalı

2 Dünyada boğmaca morbiditesi

3 DÜNYADA BOĞMACA İNSİDANSI DSÖ olgu % aşı şı olgu Aşı bildirim DSÖ tahmini

4 Boğmaca olguları ABD Olgu sayıs ıu yıllar

5 Boğmaca olgularının yaşa dağılımı

6 Boğmaca olgularının yaşa dağılımı ABD olgu hız de yaşlar

7 Almanya da boğmaca olgularının yaşa dağılımı Hellenbrand W. BMC Infectious Diseases 2009, 9:22

8 ergenlerde uzamış öksürük olgularında boğmaca serolojik tanısı Jackson et al. ABD %15 Robertson et al Avustralya %26 Schmitt et al Almanya %32 Birkebaek et al Danimarka %17 Vincent et al Kore %50 Gilberg et al Fransa %52 Yıldırım et al Türkiye %17 Harnden A İngiltere %37 Hu JJ Taiwan %21

9 Ergenlerde boğmaca artışının nedenleri: *Oluşan antikor düzeylerinin zaman içinde düşmesi ve boğmacaya karşı bağışıklığın azalması * Boğmaca basilinin genetik suş değişikliği *Okul çağının bulaş olasılığını artırması * Son yıllarda tanı olanaklarının artması

10 Büyük çocuklar boğmacayı henüz bağışık olmayan kardeşlerine bulaştırabilirler Okul çağındaki çocuklarda; okul günü kaybına ve gereksiz ilaç kullanımına yol açar Toplum içinde hastalık geçiren grupların olması toplumsal bağışıklığı engeller Aşısız ya da yetersiz aşılıları riske atar

11 Kimler risk altında?

12 Boğmaca tanısıyla <1 yaş çocuklarda hastaneye yatışlar Ülke Yıl Yatış/ Kaynak ABD Tanaka et al. İspanya Moraga er al. Danimarka Haviid et al. Kanada Calanıi et al. Avustralya Brotherton et al. İngiltere (0 2 ay) Van Buynder et al. Fransa Baron et al. Avusturya Rendi-Wagner et al. Wood N. paed resp rev. (2008) 9,

13 ABD de 1980 ve 1990 yılları yaşa göre boğmacadan ölümler CDC. Pertussis deaths: United States, MMWR. 2002;51:

14 Ülkemizde boğmaca epidemiyolojisi

15

16 Yıllara Göre Boğmaca Morbidite Hızları(Yüz binde) ve Aşılama oranları (3. doz) ,5 % ,

17 Toplam (olası+kesin) Boğmaca Vakalarının Yaş Grubuna ve Yıllara Göre Dağılımı (Türkiye, ) Vaka Sayısı Yaş Yıllar

18 High incidence of Pertussis among schoolchildren with prolonged cough in Turkey. Aksakal FN, Cöplü N, Ceyhan MN, Sönmez C, Ozkan S, Esen B, Ilhan MN, Aygün R. Tohoku J Exp Med Apr;211(4): Ankara 6-14 yaş 1859 çocuk 2 haftadan uzun öksürük Serolojik boğmaca tanısı yaşta en sık Pertussis seroprevalence and vaccination status in three selected provinces of Turkey Kurtoğlu D, Gözalan A, Cöplü N, Miyamura K, Ishida S, Morita M, Akin L, Esen B. Mikrobiyol Bul Jul;42(3): Antalya/Diyarbakır/Samsun 6ay-50 yaş 2085 kişi Serolojik boğmaca tanısı yaşta en sık

19 Frequency of pertussis in children with prolongued cough Yildirim I, Ceyhan M, Kalayci O, Cengiz AB, Secmeer G, Gur D, Pelton S. Scand J Infect Dis. 2008;40(4):314-9 Ankara da 16 yaş altı poliklinik başvurularında 2 haftadan uzun öksürük olgularının %17 sinde kültür/seroloji/ya da PCR ile boğmaca tanısı Seroprevalance of Bordetella pertussis antibodies among healthy adolescent girls in Edirne. Vatansever U, Cöplü N, Oner N, Sönmez C, Karasalihoglu S, Kurtoglu D, Esen B, Ekuklu G Swiss Med Wkly Sep 3;135(35-36): Edirne yaş kızlarda anti PT antikorları %97

20

21 Türkiye de Anti PT ve FHA Seroprevalence of IgG antibodies against Bordetella pertussis in healthy individuals aged 4 24 years in Turkey. Cevik M, Beyazova U, Aral AL, Duyan Camurdan A, Ozkan S, Sahin F, Aybay C. Clin Microbiol Infect Apr;14(4): Epub 2008 Jan 7.

22 Boğmaca epidemiyolojisi değişti Dünyada ve Türkiye de boğmaca genelde azalmaktadır Görülen olguların yaş dağılımları ergen ve genç erişkinlerde olguların arttığına işaret etmektedir Ergen ve genç erişkinler hastalığı henüz aşısı tamamlanmamış bebeklere bulaştırabilirler Ev içi temaslılarda bulaşım hızı %90 dır. Bir yaşın altında hastaların yarısı hastaneye yatar. Ölümlerin %90 ı 4 ay dan küçüklerdir. Komplikasyon aşısızlarda ve 1 yaş altında en yüksektir. Pnömoni tüm boğmaca olgularında %5.6 iken 6. ayın altında %11.8dir

23 Bu değişen epidemiyoloji yeni aşılama stratejilerini gerektirebilir

24 Ergen ve erişkinlere boğmaca aşısı

25 Tdab *Boğmaca toksini, * Filamentöz hemaglütinin, *Pertaktin, * Fimbriyal proteinler içerir yaş arasında tek doz olarak Al içerdiği için kas içine yapılır

26 Tdab BOOSTRİX GSK PT, FHA, Pertaktin ADACEL Sanofi-Pasteur PT, FHA, Pertaktin, Tip 2 ve 3 fimbria

27 Tdab uygulayan ülkeler ve aşı takvimleri Kanada: ay yaş ABD : ay 4-6yaş 11 yaş Avusturya: ay---7 yaş yaş Belçika : ay yaş Finlandiya: yaş yaş Fransa : ay yaş Almanya : ay 9-17 yaş İtalya : ay---6 yaş yaş Luksemburg: ay yaş İspanya : ay 13 yaş İsveç : ay 10 yaş İsviçre : ay 4 yaş yıl Avustralya: ay---4 yaş yaş Yeni Zelanda: ay 4 yaş 11 yaş

28 Tdab Yerel istenmeyen etkilerdeki artış nedeniyle olabilirse önceki dt dozundan 2 yıl sonra bir doz önerilmektedir. Temel aşılanma tam hücre boğmaca aşısı ile yapılmış kişilerde pekiştirme dozları Tdab ile yapıldığında sıvısal ve hücresel immün yanıt daha yüksek olmaktadır Şimdilik tek doz önerilmektedir, yineleyen dozlarda istenmeyen etkiler bilinmiyor Tek doz Tdab tan sonra oluşan antikor düzeyi 3 doz DTaB den az değil Koruyuculuğu %92 kabul ediliyor Yerel yan etkiler, hafif baş ağrısı, kusma, titreme, kas ağrısı, ishal seyrektir Daha önce DBT ile anaflaksi ya da ensefalopati öyküsü varsa yapmamalı Tetanoz içeren bir aşıdan sonra Guillian Barre geliştiyse, önceki dozda arthus reaksiyonu görüldüyse, ilerleyici nörolojik hastalıkta dikkatli yapılmalı

29 Tdab 7 yaştan büyüklerde pekiştirme dozu (11-12 yaş) olabilir Yara profilaksisinde (önceden aşılanmamışsa) dt yerine kullanılabilir Doğurgan yaştaki kadınlara Doğum sonu annelere yapılabilir Bebeğin çevresindekilere önerilir Sağlık çalışanları aşılanmalıdır

30 Koza stratejisi

31 Küçük bir bebeğin çevresindeki yakın temaslıların aşılanması yoluyla boğmaca riskinden korunması için bir koza örülmesidir. Küçük bebeğin yakın çevresi annesi, babası, diğer ev halkı ve bakıcısından oluşur Bebekle ilgilenen sağlık çalışanları da bebeğin yakın çevresinde yer alırlar

32 Boğmaca antikorları plasentadan çok az geçer ve hızla kaybolurlar İlk 3 boğmaca aşısı tamamlanana dek bebekler korumasızdır Küçük bebeklerde görülen boğmacanın kaynağı: %25 anneleridir %75 ev halkıdır %20 kardeşleridir

33 Küçük bebekleri boğmacadan korumak için Gebelikten önce aşılanmış olmak en uygun yöntemdir Gebelerde Tdab aşısının güvenirliği bilinmemektedir Anneler daha önce aşılanmamışlarsa doğumdan hemen sonra Tdab bir doz yapılmalıdır Baba ve 1-19 yaş kardeşler, bakıcı ve büyük ebeveynler de tek doz aşılanmalıdır 2010 yılından bu yana ACIP 65 yaş üzeri kişilerinde aşılanabileceklerini bildirmiştir

34 Koza yönteminde başarılı olmak için Aşılanmadan sonra 1-2 hafta içinde yüksek antikor düzeyleri elde edilir Doğum sonu taburcu olmadan aşılanmak en iyisidir Gebelik döneminde aileye boğmaca aşısı konusunda bilgi verilmelidir Kadın doğum çalışanlarında da farkındalık olmalıdır Sağlık çalışanlarının aşılanmış olması hasta için inandırıcı olur

35 Ergenlerin aşılanması başlangıçta boğmaca sayısını azaltır ama erişkin hasta sayısını etkilemez Ergen aşılaması + koza toplumdaki olgu sayısını azaltır. Hem erişkin hem bebek olgusu azalır Ergen+koza+erişkin aşılama yeni olguyu çok aza indirir

36 Katılımınız için teşekkür ederim