ERİŞKİNLERDE BAĞIŞIKLAMA. Dr.Meltem Taşbakan

Transkript

1 ERİŞKİNLERDE BAĞIŞIKLAMA Dr.Meltem Taşbakan 1

2 2

3 Neden Erişkin Bağışıklaması? 3

4 ERİŞKİNLERDE BAĞIŞIKLAMA İleri yaşla birlikte hastalık riskinin artması Tetanoz, Grip, Pnömoni Risk gruplarında ve özel gruplarda aşılama Splenektomi, Hematolojik malinite, Solit tümör, HIV/AIDS hastaları Artan yolculuk trafiği Yolculuk öncesi aşılama 4

5 Erişkin Bağışıklaması ile kazanılanlar > 26 değişik hastalık önlenebilir hale gelmiştir > Çiçek hastalığı eradike edilmiştir > Batı yarım kürede polio eradikasyonu > Kızamık salgınlarının kontrolü > Tetanoz, difteri, kızamıkçık, sarılık, karaciğer kanseri vakalarında dramatik azalmalar 5

6 Erişkin Bağışıklamasındaki sorunlar İnfluenza nedeniyle yılda BİN...ÖLÜM Pnömokokkal enfeksiyonlar 40 BİN...ÖLÜM Akut HBV nedeniyle BİN hastaneye yatış, ÖLÜM Tetanoz olgularının % 95 i erişkin Hepatit A enfeksiyonlarının değişen epidemiyolojisi 6

7 Erişkinde rutin aşılama Difteri, tetanoz İnfluenza Pnömokok Hepatit A, hepatit B Kızamık, kızamıkçık, kabakulak Suçiçeği Meningokok 7

8 Yaş Grupları Aşılar ve üstü Tetanoz-difteri (Td) Tetanoz-difteri (Td) Her 10 yılda bir hatırlatma Kızamık-kızamıkçıkkabakulak 1-2 doz 1 doz Su çiçeği 2 doz 2 doz İnfluenza Yılda 1 doz Yılda 1 doz Pnömokok 1-2 doz 1 doz Hepatit A Hepatit B Meningokok Her 10 yılda bir hatırlatma 2 doz 3 doz 1 yada daha fazla doz Bu yaş grubundakiler için önerilir Riskli durumlarda önerilir 8

9 Difteri-Tetanoz (Td) Toksoit tip inaktif aşı, IM Tüm erişkinlerin, aşılanmamışlarsa 3 doz (0,1,12. ay), 10 yılda bir rapel yaptırması önerilir Tetanoz % 100 e yakın, difteri % 85 koruyuculuk sağlar Özellikle gebeler takip edilerek aşılanmakta Sağlık ocaklarında ücretsiz olarak uygulanmakta Tetavax piyasada bulunmakta 2-8 C de saklanmalıdır. Dondurulmaz. 9

10 Doğurganlık Çagı Kadın/Gebe Aşılamaları Doz sayısı Uygulama zamanı Koruma süresi Td1 Gebeliğinin 4. ayında İlk karşılaşmada yok Td2 Td 1 den 4 hafta sonra 1-3 yıl Td3 Td 2 den en az 6 ay sonra 5 yıl Td4 Td 3 den en az 1 yıl sonra ya da bir sonraki gebelikte 10 yıl Td5 Td 4 den en az 1 yıl sonra ya da bir sonraki gebelikte Doğurganlık çağı boyunca 10

11 Yaş Grupları Aşılar ve üstü Tetanoz-difteri (Td) Kızamık Kızamıkçık Kabakulak Her 10 yılda bir hatırlatma 1-2 doz 1 doz Su çiçeği 2 doz 2 doz İnfluenza Yılda 1 doz Yılda 1 doz Pnömokok 1-2 doz 1 doz Hepatit A Hepatit B Meningokok 2 doz 3 doz 1 yada daha fazla doz Bu yaş grubundakiler için önerilir Riskli durumlarda önerilir 11

12 Kızamık, kızamıkçık, kabakulak Canlı, atenüe virüs aşısı Çocukluk çağı rutin aşılaması Erişkinler için, kızamık, kabakulak, kızamıkçık geçirmemiş kimselere önerilmekte Tek doz olarak uygulanır MMR(Merck) ve Piriorix (Glaxo-Smith) 12

13 Gebe olma ihtimali olanlara, 4 hafta içinde hamilelik planlayanlara yapılmamalı Beraber yaşanılan mekanda immün yetmezlikli kimse bulunmamalı 13

14 Yaş Grupları Aşılar ve üstü Tetanoz-difteri (Td) Her 10 yılda bir hatırlatma Kızamık-kızamıkçıkkabakulak 1-2 doz 1 doz Su çiçeği 2 doz 2 doz İnfluenza Yılda 1 doz Yılda 1 doz Pnömokok 1-2 doz 1 doz Hepatit A Hepatit B Meningokok 2 doz 3 doz 1 yada daha fazla doz Bu yaş grubundakiler için önerilir Riskli durumlarda önerilir 14

15 Suçiçeği Aşısı Suçiçeği erişkinlerde, özellikle immünitesi bozuk olanlarda daha ağır ve komplikasyonlu seyretmekte Tüm yaşlarda, duyarlı kişilere 4-8 hafta arayla 2 doz önerilmekte Sağlık personeli İmmün yetmezlikli hastaların ev içi temaslıları İşi nedeniyle temas riski yüksek kişiler (öğretmen, kreş çalışanı) Lise öğrencileri, askeri personel Sık uluslar arası seyahat edenler 15

16 Sosyal güvenlik kurumları aşının ücretini karşılamamakta Piyasada bulunan aşılar: > Varilrix > Okavax 16

17 Yaş Grupları Aşılar ve üstü Tetanoz-difteri (Td) Her 10 yılda bir hatırlatma Kızamık-kızamıkçıkkabakulak 1-2 doz 1 doz Su çiçeği 2 doz 2 doz İnfluenza Yılda 1 doz Yılda 1 doz Pnömokok 1-2 doz 1 doz Hepatit A Hepatit B Meningokok Bu yaş grubundakiler için önerilir 2 doz 3 doz 1 yada daha fazla doz Riskli durumlarda önerilir 17

18 İnfluenza Aşıları İnfluenzaya bağlı komplikasyonların, hastaneye yatış ve ölüm riski yüksek 65 yaş lerde, kronik akciğer ve kalp hastalığı başta olmak üzere altta yatan hastalığı olanlarda İnaktif virüs aşısı, kas içine uygulanır (yılda 1 kez) Atenüe ve intranazal uygulanım için preparatlar 18

19 65 yaş üzerindeki kişiler Bakım evleri ve huzur evlerinde yaşayanlar Astım dahil kronik akciğer hastalıkları ve KVS ye ait hastalığı bulunanlar Diyabet dahil kronik metabolik hastalıklar, böbrek işlev bozuklukları, hemoglobinopatiler, immün yetmezlikler Uzun süreli aspirin tedavisi almakta olan adölesanlar İnfluenzanın sık görüldüğü aylarda gebeliğinin Döneminde bulunacak olan kadınlar aşılanmalıdır. 19

20 Yine, Sağlık işlerinde çalışanlar Bakım evlerinde çalışanlar Hasta bakıcılar Yenidoğan bakımı ile uğraşan bakıcılar Yüksek riskli kişilerle aynı evi paylaşanların AŞILANMALARI ÖNERİLMEKTEDİR 20

21 65 yaş üzerindekilerde ve riskli kişilerde (durumu belirtildiği takdirde) resmi kurumlarca aşı ücreti karşılanmakta Piyasada ticari formlar bulunmaktadır: > Vaxigrip > Fluarix > İnfluvac > İnflexal V Berna 21

23 PNÖMOKOK AŞISI Kapsüler polisakkarit yapı, 23 serovalan Kas içi-deri altı 1 ml Pnömokok enfeksiyonu riski ve komplikasyonları için risk taşıyan bireylere önerilmekte 5 yılda bir rapel (bağışık yetmezlikliler hariç) Koruyuculuk oranı genel olarak %60 civarında 23

24 65 yaş ve üstü Kronik kalp/akciğer hastalığı (astım hariç) Diyabetes mellitus Kronik karaciğer hastalığı, alkolizm Kronik böbrek yetmezliği ya da nefrotik sendrom Anatomik veya fonksiyonel aspleni, orak hücreli anemi BOS kaçağı olanlar 24

25 Hematolojik malinite (lösemi, lenfoma, Hodgkin hast., Multiple myelom, jeneralize maliniteler) Organ ya da kemik iliği transplantasyonu Bağışıklık sistemini baskılayan kemoterapi, Uzun süreli yüksek doz kortikosteroit kullanımı HIV enfeksiyonu Kohlear implantı olanlar 25

26 65 yaş ve üstündekilerde resmi kurumlarca aşı ücreti karşılanmakta. Risk altındaki grupta, tanı belirtilerek aşının ücretsiz olarak sağlanması mümkün 23 polivalan içeren aşılar Pnömo 23 Pnömovax 26

28 HEPATİT B AŞISI Rekombinant inaktif aşı Kas içi, subkutan, 1 ml (20 µg) Risk altındaki gruplara yapılması önerilmekte Hemodiyaliz hastaları (hemodiyaliz beklentisi olanlar dahil) ÇİFT DOZ! Konsantre (faktör) kan ürünleri kullanımı ÇİFT DOZ! Sık aralıklarla kan transfüzyonu gereken hastalar (Aplastik anemi, hematolojik maliniteler) ÇİFT DOZ! 28

29 Anti-HCV olumlu hastalar HIV olumlu hastalar Sağlık çalışanları Damar içi uyuşturucu madde bağımlıları Altı aylık sürede birden fazla cinsel partneri olanlar Yakın zamanda CYBH geçirenler Eşcinseller Hepatit B taşıyıcılarının cinsel partnerleri ve ev içi temaslıları Endemik bölgeye yolculuk yapacak olanlar 29

30 tarih ve 6856 sayılı genelge ile belirlenmiş risk grupları-3 Bu risk gruplarının dışında, hekimin yüksek risk nedeniyle aşı yapılmasını uygun bulduğu kişilere sağlık kuruluşlarında ÜCRETSİZ AŞI UYGULAMASI yapılmaktadır. 30

31 2 C - 8 C arasında saklanır Işıktan korunmalıdır Dondurulmaz Ticari preparatlar > Engerix > Genhevac B > Hepavax > Twinrix (hepatit A + B) 31

33 HEPATİT A AŞISI İnaktive virüs aşısı 6 ay arayla iki doz Hepatit A enfeksiyonu ve komplikasyonları için risk altındakilere önerilir Daha önce HAV ile karşılaşmamış erişkinlere önerilir. 33

34 Kronik karaciğer hastalığı, kronik hepatit B ve C Konsantre kan ürünleri kullanımı Damar içi uyuşturucu madde bağımlıları Eşcinsel erkekler Hepatit A virüsüyle çalışanlar Endemik bölgeye seyahat edenler 34

35 Hiçbir kurum bu aşının ücretini karşılamamaktadır Piyasada bulunan ticari preparatlar: Avaxim Havrix Epaxal Berna Vaqta Twinrix (hepatit A + B) 35

37 Meningokok Aşısı Kapsüler polisakkarit yapı, 4 serotip (A, C, Y, W135) Subkutan uygulama Geç kompleman komponentleri yetersizliği (C ) Fonksiyonel ya da anatomik aspleni Endemik bölgeye seyahat (Suudi Arabistan) Kalabalık yaşanılan yerlerde yaşayanlara (ordudaki askerler, yatılı okul öğrencileri) 37

38 HPV AŞILARI Son yıllarda gündemde Kanseri engelleyen aşı olarak uygulamaya geçti Aşı rahim ağzı (servikal) kanserlere en sık (% 70) neden olan tip16 ve tip18 HPV ve genital siğillerin % 90 ına neden olan tip 6 ve tip 11 HPV antijenlerini içerir Rekombinan yolla elde edilmiş bir aşıdır. Virusun dış membran proteinini içerir yaşlar arasındaki kız çocukları/kadınlara 3 doz olarak uygulanır (0-2-6 aylarda) Gardasil, Cervarix (3 doz) 38

39 Soğuk zincir kuralları Açılan her flakonun üzerine tarih ve saat yazılmalı Canlı viral aşılar (öz. OPV ve sarı humma) ısıya duyarlı DBT, DTaB, DT, Td, IPV, konjuge Hib, hepatit B ve İnfluenza aşıları donmaya duyarlı Buzdolabında termometre bulunmalı 39

40 Buzdolabının buzluk kısmına buz aküleri Buzdolabının üst rafına kızamık ve polio Orta rafına PPD solüsyonu ve BCG aşısı Alt rafına DBT, TT, Td, Hepatit B ve sulandırıcıları Sebzelik kısmına su şişeleri 40

41 41

42 Gebelikte aşılama Td İnaktif influenza aşısı Risk faktörü varsa Meningokok Pnömokok Hepatit A ve B yapılabilir KKK, suçiçeği kontrendike Recom,mended adult immunization schedule-united States, 2010, MMWR 2010; 59(1):Q1-Q4 42

43 İmmünsüpresyonda aşılama İmmünsüprese hastalara canlı virüs ve bakteri aşıları kontrendike Ev içinde immünsüprese kişi varsa OPV yapılmamalı İmmünsüpresif tedavi sırasında ve 2 hf öncesinde aşılananlara en erken 3 ay sonra aşı tekrarı Recommended adult immunization schedule-united States, 2010, MMWR 2010; 59(1):Q1-Q4 43

44 Td DM, kronik kalp ve akciğer hastalığı,alkolizm Yıllık influenza aşısı Pnömokok aşısı KKK, suçiçeği, zoster gibi canlı aşılar yapılabilir Risk faktörü varsa Meningokok Pnömokok Hepatit A ve B yapılır Recommended adult immunization schedule-united States, 2010, MMWR 2010; 59(1):Q1-Q4 44

45 Aspleni ve kompleman eksikliği Td Yıllık influenza aşısı Pnömokok aşısı Meningokok aşısı KKK, suçiçeği,zoster gibi canlı aşılar yapılabilir Risk faktörü varsa Hepatit A ve B yapılabilir Recom,mended adult immunization schedule-united States, 2010, MMWR 2010; 59(1):Q1-Q4 45

46 Kronik karaciğer hastalığı Td Yıllık influenza aşısı Pnömokok aşısı Hepatit A ve B KKK, suçiçeği, zoster gibi canlı aşılar yapılabilir Risk faktörü varsa Meningokok aşısı Recommended adult immunization schedule-united States, 2010, MMWR 2010; 59(1):Q1-Q4 46

47 Sağlık personelinde aşılama İnfluenza her yıl KKK Suçiçeği Hepatit B Td Risk faktörü varsa Meningokok Pnömokok Hepatit A 47

48 Yolculuk Öncesi İmmünizasyon Sarı Humma aşısı Poliyomyelit aşısı Td Kızamık Tifo Meningokok aşısı Japon B ansefaliti Hepatit A ve B 48

49 HUDUT VE SAHİLLER SAĞLIK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 49

50 ERİŞKİN BAĞIŞIKLAMASI İÇİN Her başvuruyu aşılama fırsatı olarak değerlendirin Öykü alın Aşılama için risk durumunu belirleyin 50

51 Hastaya uygun aşılama programı hazırlayın Teklif ettiğiniz aşıların ödeme koşullarını kontrol edin Teklif ettiğiniz aşılar konusunda ikna edici olun 51

52 TEŞEKKÜRLER 52