TÜRKİYE EĞİTİM DERGİSİ

Transkript

1 TÜRKİYE EĞİTİM DERGİSİ

2 Uluslararası Hakemli E- Dergi ISSN: Yayın Sıklığı Yayın Türü Yayın Dili Yılda İki Kez Yaygın Süreli Editör (Editor) Ali Fuat ARICI Yardımcı Editör (Associate Editor) Suat UNGAN Bölüm Editörleri(Section Editors) Türkçe Eğitim Programları ve Öğretim Adnan Küçükoğlu Atatürk Üniversitesi, Türkiye Eğitim Yönetimi, Teftişi, Ekonomisi ve Planlaması Kürşad Yılmaz Dumlupınar Üniversitesi, Türkiye Fen Bilgisi Eğitimi Mustafa Sami Topçu, Yıldız Teknik Üniversitesi, Türkiye Matematik Eğitimi Mustafa Doğan Yıldız Teknik Üniversitesi, Türkiye Sınıf Öğretmenliği Mustafa Başaran Bozok Üniversitesi, Türkiye Türkçe Eğitimi Banu Özdemir Dumlupınar Üniversitesi, Türkiye Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Mahmut Abdullah Aslan Erzincan Üniversitesi, Türkiye Ölçme ve Değerlendirme Yeşim Özer Özkan, Gaziantep Üniversitesi, Türkiye Okul Öncesi Eğitimi Murat Bartan Dumlupınar Üniversitesi, Türkiye Neslihan Bay Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Türkiye I Sayfa

3 Türkiye Eğitim Dergisi (TED) yılda iki defa yayımlanan bilimsel ve hakemli bir dergidir. Derginin yayın dili Türkçedir. Dergi Editör Kurulunun kararı ile diğer dillerde de çalışmalar kabul edilir ve yayınlanabilir. Yayımlanan yazıların tüm yayın hakları Türkiye Eğitim Dergisine aittir. Dergide yayımlanan makalelerde ifade edilen fikir ve görüşler sadece yazarlara ait olup Türkiye Eğitim Dergisi idaresinin görüşlerini yansıtmaz. Makalelerin içerikleriyle ilgili her türlü yasal sorumluluk yazar(lar)a aittir. Turkey Journal of Education (TED) is a scientific and refereed journal published twice a year. The publication language of the journal is Turkish. Studies in other languages can also be accepted and published with the decision of the journal editorial board. All publishing rights of the articles belong to Turkey Journal of Education. The opinions and arguments expressed in the articles published in the journal are solely belong to the author(s) and do not reflect the views of Turkey Journal of Education administration. All legal liability for the contents of the articles belongs to the author(s). Danışma ve Bilim Kurulu (Scientific and Advısorv Board) Celile Ökten Yıldız Teknik Üniversitesi, Türkiye Hasan Basri Gündüz Yıldız Teknik Üniversitesi, Türkiye Ednan Aslan Viyana Üniversitesi, Avusturya Hasan Kavgacı Kastamonu Üniversitesi, Türkiye Elmira Adilbekova Ahmet Yesevi Üniversitesi, Kazakistan Hayati Akyol Gazi Üniversitesi, Türkiye Erdoğan Köse Mehmet Akif Üniversitesi, Türkiye İbrahim Kocabaş Yıldız Teknik Üniversitesi, Türkiye Esra Karakuş Tayşi Dumlupınar Üniversitesi, Türkiye Metin Özkan Gaziantep Üniversitesi, Türkiye Fatih Bektaş Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Türkiye Muhammed Eyyüp Sallabaş Yıldız Teknik Üniversitesi, Türkiye Hasan Alacacıoğlu İstanbul Üniversitesi, Türkiye Muhammet Emin Türkoğlu Afyon Kocatepe Üniversitesi, Türkiye II Sayfa

4 Mumtaz Akhter University of Punjab, Pakistan Mustafa Gündüz Yıldız Teknik Üniveritesi, Türkiye Nursel Topkaya Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Türkiye Oqtay Kamil oğlu Alxasov Azerbaycan Devlet Pedagoji Üniversitesi, Azerbaycan Ramazan Cansoy Karabük Üniversitesi, Türkiye Tak Cheung Chan Kennesaw State University, USA Timothy Rasinski Kent State Univertiy, USA Yahya Altınkurt Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Türkiye Grafik Tasarım (Graphic Design) Yaşar Uslu Dumlupınar Üniversitesi, Türkiye Sekreterya (Secreteriat) Abdullah Kaldırım Dumlupınar Üniversitesi, Türkiye Bayram Arıcı İletişim (Contact) III Sayfa

5 İçindekiler (Contents) 1-18 Eğitimin Kültür ve Uygarlıkları Geliştirme ve Yeni Nesillere Aktarma işlevi Gençlik Liderlik Özellikleri Ölçeği: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması Günümüz Çocuk Edebiyatı Yazarları ve Eserleri Üzerine Bir inceleme Erken Çocukluk Dil Gelişiminde Ailenin Rolü Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Not Tutma Alışkanlıkları ile Ders Başarıları Arasındaki ilişki IV Sayfa

6 Eğitimin Kültür ve Uygarlıkları Geliştirme ve Yeni Nesillere Aktarma İşlevi Yahya AKYÜZ1 U y g a rlık la rın s ü re k liliğ in d e v e g e lişm e sin d e e n ö n e m li e tk e n k u şk u su z eğitimdir. Ç ü n k ü e ğ itim, u y g a rlığ ı v e k ü ltü rü o lu ştu ra n in sa n ın y e tiştirilm e s i ile ilg ili o ld u ğ u g ib i, o n la rın b ir k u ş a k ta n ö te k in e a k ta rılm a s ın d a d a te m e l araçtır. A y rıc a ö rg ü n e ğ itim y o lu ile y a p ıla n ça lışm a la r v e to p lu m la rı y e tiştirm e fa a liy e tle ri k ü ltü r v e u y g a rlık la rın y ü z y ılla r b o y u b irik im in i te sb it e d ip k o ru m a y a v e y in e g e le cek n e sille re a k ta rm a y a y a ra r. K u şk u su z y a y g m e ğ itim y o lu y la y a p ıla n ça lışm a la r d a k ü ltü rle rin v e u y g a rlık la rın a k ta rılm a s ın d a etk ilid ir. A n c a k, a ile d e n ç o c u k la ra b u şek ild e g e çen b ilg i v e u y g u la m a la r o ld u k ç a sın ırlı k a lırla r. Y in e, ö rg ü n e ğ itim d ışm d a u sta -ç ıra k y ö n te m i ile y a p ıla n e ğ itim fa a liy e tle ri d e sın ırlı b ir k ü ltü r v e u y g a rlık a k ta rm a s ı o labilir. B ü y ü k u y g a rlık la rın v e k ü ltü rle rin g e lişip y a y ılm a sın d a e ğ itim in b e lirle y ic i işle v in e ö rn e k o la ra k ö n c e lik le M ısır v e M e z o p o ta m y a k ü ltü r v e u y g a rlık la rın ı g ö ste re b iliriz. B u to p lu m la r, ço k e rk e n ç a ğ la rd a y a z ıy ı d a b u lu p k u lla n d ık la rı için o n la rm k ü ltü r v e u y g a rlık la rın ın k o ru n m a s ı v e g e lişm e sin d e v e y a y ılm a sın d a ö rg ü n e ğ itim le ri ço k k a tk ıd a b u lu n m u ştu r. A v ru p a u y g a rlık la rın ın g e lişm e sin d e M ısır v e M e z o p o ta m y a u y g a rlık la rın ın k a tk ısı ço k b ü y ü k tü r. Ö rn e ğ in Y u n a n u y g a rlığ ın ın g e lişm e sin d e M ıs ır 'ın e tk isin i F ra n sız ta rih ç i A. M a le t şö y le a çık la m a k ta d ır: "Yunanistan'ın Pisagor ve Herodot gibi en ünlü bilginleri Mısır'a gidip Menfis ve Teb kentlerinde öğrenim gördüler." S ü m e ro lo g M u a z z e z İlm iy e Ç ığ d a S ü m e rle r iç in şö y le d e m e k te d ir: "Siimerlerin uygarlığa en önemli katkıları, dillerine göre bir yazı icat etmeleri, ardından okullar açarak onu istedikleri her konuyu yazacak şekilde geliştirmeleridir. Resim yazısı olarak başlatılan bu yazı, daha sonraları çivi yazısı şekline dönüşmüştür." U y g a rlık ta rih ç isi W ill D u ra n t'm ço k ö n e m li te s p itle ri d e şö y led ir: "Düşüncenin genişletilmesine yaptığı hizmetten sonra, konuşmanın en büyük armağanı eğitim oldu. Medeniyet, ferdin gelişmesi sırasında, zihnî hayatının gıdalandığı sanat ve hikmetlerin, davranış ve ahlâkî inanışlarının birikimi, bir hâzinesidir. Her neslin, ırkının mirasını yeniden kendine mal edemediği yerlerde medeniyet aniden ölür. Medeniyet hayatını eğitime borçludur." B iz b u in c e le m e m iz d e, A v ru p a v e T ü rk u y g a rlık la rın ın d o ğ u şu, g e lişm e si v e a k ta rılm a s ın d a e ğ itim in işle v i ü z e rin d e d u ra ca ğ ız. K u şk u su z, b u n u y a p a rk e n, b u u y g a rlık la rın b a z ı te m e l ö z e llik le rin e d e d e ğ in m e m iz y a ra rlı o lacak tır. 1 Prof. Dr., Ankara Üniversitesi 1 ISayfa

7 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Y. Akyüz Avrupa Uygarlığının Sürekliliğinde ve Gelişmesinde Eğitimin İşlevi A v ru p a u y g a rlığ ı g e lişm e sin i ü ç ç a ğ iç in d e g e rçek le ştirm iştir. A n tik Ç ağ, O rta Ç ağ, Y e n i Ç ağ. B u ü ç d ö n e m iç in d e e ğ itim, b u u y g a rlığ ın g e lişm e sin d e ço k ö n e m li b ir işle v g ö rm ü ştü r. Antik Çağ "A n tik Ç a ğ " (E sk i Ç a ğ )'d a n b u ra d a a n la tılm a k is te n ile n ö z e llik le e s k i Y u n a n v e R o m a d ö n e m id ir. B u d ö n e m y a k la şık M.Ö. loooterden b a ş la y ıp M.S 'd a B a tı R o m a İm p a ra to rlu ğ u n u n y ık ılış ın a k a d a r sü rer. Y u n a n v e R o m a u y g a rlık la rı v e e ğ itim a n la y ışla rı A v ru p a m ille tle rin in u y g a rlık la rın ın g e lişm e sin d e e n ö n e m li e tk e n le rd e n b irid ir. B u u y g a rlık la r, y ü z y ılla r so n ra A v ru p a lila r ta ra fın d a n a ra ştırılm ış, o rta y a çık a rılm a y a ça lışılm ış v e o k u lla rm d a ö ğ re tilm iştir. B ö y le ce Y u n a n v e R o m a u y g a rlık la rın ın te m e l y ö n le ri, e ğ itim v e ö ğ re tim y o lu y la A v ru p a u y g a rlığ ın ın a sıl m a y a s m ı o lu ştu rm u ştu r. Eski Yunan'ın Katkıları A v ru p a lila r e s k i Y u n a n u y g a rlığ ın ın M ısır v e S ü m e r'e ç ık a n k ö k e n le rin i in k â r e tm e z le r. A n c a k, o n lar, e s k i Y u n a n 'ı "in s a n lığ ın ö ğ re tm e n i" (in stitu trice d e I'h u m a n ite ) o la ra k d e ğ e rle n d irirle r v e k e n d i d ü şü n m e ta rz la rı ile ö z g ü rlü k, sa n a t a n la y ışla rın ın o n u n e tk ile ri ile ş e k ille n d iğ in i sö y le rle r. K e n d i d ille rin d e k i b irç o k k e lim e n in k ö k e n i de Y u n a n c a d ır. A v ru p a lila r 'd a n itib a re n e s k i Y u n a n 'm O lim p ia d o y u n la rın ı d a ca n la n d ırm ışla rd ır. G ü n ü m ü z d e A v ru p a B irliğ i'n in e ğ itim v e g e n ç lik p ro g ra m la rın a "S o k ra te s P ro g ra m ı" a d m ı v e rm e s i a n la m lıd ır. A y rıca, sad e ce A v ru p a 'd a d eğ il, A B D, K a n a d a g ib i ü lk e le rd e d e d ers k ita p la rm d a b u ü lk e le rin u y g a rlık v e d ü şü n c e ta rih le ri e sk i Y u n a n v e R o m a ile b a ş la tılır. Eski Yunan'da İsparta ve Atina eğitimi ve uygarlığının başlıca yönleri şunlardır: İs p a rta 'd a d isip lin e, b e d e n î g ü ce, v a ta n p e rv e rlik d u y g u la rın a ço k ö n e m v e re n b ir a n la y ış v a rd ır. A tin a 'd a ise fe lse fe y e, g ü z e l sa n a tla ra, d e m o k ra tik y ö n e tim e, b ilim e ö n e m v e re n b ir a n la y ış e g e m e n d ir. A v ru p a u y g a rlığ ın a e n ço k A tin a 'n ın e tk id e b u lu n d u ğ u, o n u n in sa n a n la y ışın ın A v ru p a iç in de id e a l o la ra k b e n im se n d iğ i k a b u l e d ilm e k te d ir. A n c a k A tin a d e m o k ra sisin in, s o n ra k i y ü z y ılla rın A v ru p a d e m o k ra sisin d e n ço k fa rk lı o ld u ğ u n u u n u tm a m a k g erekir. A tin a d e m o k ra sisi, p e k ço k k ö le n in b u lu n d u ğ u, şe h ir d e v le tle ri iç in d e h ü r v a ta n d a şla rın k a tılım ıy la, o lig a rşik, y a n i g ü ç lü k işile rin y ö n e tim in d e o lu şa n sın ıflı b ir d e m o k ra sid ir. E s k i Y u n a n d ü şü n ü r, filo z o f v e b ilim in sa n la rın d a n H ip o k ra t, S o k ra t, P la to n, A risto, Ö k lit, G a lie n 'in v b. fe lse fî g ö rü şle ri v e b ilim s e l b u lu şla rı s o n ra k i y ü z y ılla rd a A v ru p a 'd a e ğ itim ö ğ re tim y o lu y la ço k iş le n e re k y a y g ın la ş tırılm ış v e A v ru p a k ü ltü r, b ilim v e u y g a rlığ ın ın g e lişm e sin i d e rin d e n e tk ile m iştir. E s k i Y u n a n 'd a e ğ itim v e ö ğ re n im g ö rm e k h ü r v a ta n d a şla rın h a k k ıd ır. B u d a esa sta g ü z e l sa n a tla r, e d e b iy a t, fe lse fe v e b ilim e ğ itim id ir. K ö le le r ise a n ca k m e sle k î e ğ itim g ö rü p iş h a y a tm a g ire b ilirle r. Ö z e tle, e s k i Y u n a n 'd a m e sle k e ğ itim i k ü ç ü m se n m iştir. B u a n la y ış, A v ru p a 'd a d a O rta Ç a ğ d a n 18. y ü z y ıla k a d a r e tk ili o lm u ştu r. Y u n a n d ü şü n ü şü v e u y g a rlığ ı d a e s k i M ısır v e M e z o p o ta m y a u y g a rlık la rın d a n e tk ile n m iştir. 2 I Sayfa

8 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Y. Akyüz Y u n a n u y g a rlığ ı M.Ö 'la rd a n itib a re n ö n ce M a k e d o n y a K ra lı İsk e n d e r ta ra fın d a n O rta D o ğ u v e A s y a 'y a y a y g ın la ştırılm ış, M.Ö 'd a n itib a re n de R o m a lıla r ta ra fın d a n A n a d o lu ile O rta v e B a tı A v ru p a 'y a ta şın m ıştır. B ö y le ce y a k la şık ik i y ü z y ıl s ü re n H e le n is tik d ö n e m b a şla m ıştır. Roma'nın Katkıları M.Ö 'd a tü m Y u n a n is ta n 'ı e le g e ç ire n Roma'nın eğitim ve uygarlığının başlıca yönleri şunlardır: R o m a, Y u n a n u y g a rlık v e e ğ itim in in ö n e m in i a n la m ış, o n u k o ru m u ş v e fe tih le rle ço k g e n iş a la n la ra y a y m ış, a n ca k m ü sb e t b ilim le ri g e liştirm e y i b ir ö lçü d e ih m a l e tm iştir. R o m a 'n m, u y g a rlık ta y e n i b u lu şla r p e k y a p m a d ığ ı, e sa s o la ra k Y u n a n u y g a rlığ ın ı ta k lid e ça lış m a v e ö z e llik le n a k le tm e v e y a y g ın la ş tırm a g ib i y a ra rlı b ir iş y a p tığ ı ile ri sü rü lm e k te d ir. E s k i v e ü n lü b ir söz şö y le d ir. " R o m a 'y a y e n ile n Y u n a n ista n a m a n sız d ü şm a n ın a g a lip g e ld i." R o m a, fe lse fe, b ilim v e g ü z e l s a n a tla rd a p e k y e n ilik g e tirm e se d e, h u k u k, y ö n e tim, to p lu m d ü z e n i, v a ta n p e rv e rlik, iy i y u rtta şla r y e tiştirm e, a sk e rlik, h ita b e t, şeh ircilik, m im a rî, u la şım, h a m a m, k a n a liz a sy o n... g ib i ç e şitli a la n la rd a ço k b a ş a rılı o lm u ş, b u n la r d a o n u n A v ru p a u y g a rlık v e e ğ itim in e ö n e m li k a tk ıla rın ı o lu ştu rm u ştu r. R o m a, fe th e ttiğ i y ö re le rd e n is b î b ir d ü z e n v e b a rış sa ğ la m ıştır. R o m a S e n a to su n u n ö n e m li b ir siy a set v e y ö n e tim ilk e s i v a rd ı: Divide et impera (b ö l v e y ö n e t). B u ilk e İta ly a n y a z a r M a k y a v e l'in 'd e y a y ım la d ığ ı Hükümdar (P ren s) b a ş lık lı e se rin d e d e y e r a lm ış v e tü m B a tılı d e v le tle rin d e ğ işm e z y ö n e tim ilk e le rin d e n b ir i h a lin e g e lm iştir. M.Ö y ılla rı a ra sm d a S e z a r ta ra fın d a n fe th e d ile n G a ly a (F ra n sa )'d a k i R o m a e tk ile rin d e n sö z e d e n F ra n sız c a b ir d ers k ita b m d a şö y le d en ir. "R o m a lıla r G a ly a 'y a d ü z e n v e b a rış g e tird ile r, k a b ile le r a ra sı s a v a şla rı y a sa k la d ıla r, G a ly a 'y ı b a rb a rla ra k a rşı k o ru d u la r. R o m a lıla r, tü c c a rla rm ra h a tç a d o la şa b ild iğ i taş d ö şe li g ü z e l y o lla r y a p tıla r, b irç o k şeh ir k u rd u la r, h a lk iç in b ir ço k h a m a m la r, su k e m e rle ri, m a b etler, a re n a la r in şa e ttile r, ü z ü m a sm a sı v s. g ib i y e n i b itk i v e m e y v e le rin y e tiştirild iğ i çiftlik le r o lu ştu rd u la r. G a ly a lıla r R o m a lıla rın y a şa m b iç im in i b e n im se d ile r, R o m a lıla rın d ilin i k o n u şm a y a b a ş la d ıla r -k i b u d il so n ra d a n m o d e rn F ra n sız c a y a d ö n ü ştü -. G a ly a lıla r H ıris tiy a n lığ ı d a k a b u l e ttile r." R o m a 'n m, A v ru p a u y g a rlığ ın ın te m e lle rin d e n b irin i o lu ştu ra n ço k ö n e m li b ir k a tk ısı d a, M.S 'd e "M ila n F e rm a n ı" ile İm p a ra to r K o sta n tin 'in H ıristiy a n lığ ı R o m a 'n m re s m î d in i o la ra k k a b u l e tm e sid ir. H ıristiy a n lık, ırk, k a b ile, şe h ir, a ile vs. b a ğ lılığ ın d a n d a h a ü stü n b ir e v re n s e l in sa n lık a n la y ışı g e tird i v e d in, b u n d a n b ö y le y ü z y ılla rca e ğ itim in te m e l k o n u su old u. K ilise R o m a 'n m d ili o la n F a tin c e y i ib a d e t v e ö ğ re tim d ili o la ra k b e n im se d i. F a tin ce O rta Ç a ğ d a b ilim v e ö ğ re tim d ili o lm a ö z e lliğ in i g ü ç le n d ird i. F a tin c e a y rıc a b a z ı A v ru p a u lu s la rın ın d ille rin in o rta y a çık ıp g e lişm e sin e y o l açtı. F â tin d ille ri (y a d a F â tin k ö k e n li) d e n e n b u d ille rin b a ş lıc a la rı şu n la rd ır: F ra n sız c a, İta ly a n ca, İsp a n y o lca, P o rte k iz ce, R u m e n ce, v s. A z ile rd e a çık la y a ca ğ ım ız g ib i F a tin c e n in O rta Ç a ğ A v ru p a sm d a ço k ö n e m li b ilim s e l v e s iy a sa l iş le v i old u. 3 I Sayfa

9 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Y. Akyüz Orta Çağ G ü n ü m ü z d e A v ru p a B irliğ i'n in a çık v e u z a k ta n e ğ itim p ro g ra m ın ı "M in e rv a P ro g ra m ı" o la ra k a d la n d ırm a sı R o m a u y g a rlığ ın a b a ğ lılığ ım g ö ste rm e si b a k ım ın d a n a n la m lıd ır. M in e rv a, R o m a m ito lo jisin d e b ilg e lik v e sa n a tla r ta n rıça sıd ır. M. S 'te D o ğ u v e B a tı şe k lin d e b ö lü n e n R o m a İm p a ra to rlu ğ u n u n B a tıd a k i h â k im iy e ti, k a v im le rin s a ld ırıla rı v e g ö ç le riy le M.S 'd a so n a erd i. B u ta rih te n itib a re n 1000 y ıl k a d a r sü re c e k O rta Ç a ğ b a şla d ı. B a tı R o m a İm p a ra to rlu ğ u y ık ıld ık ta n so n ra, B a tı v e O rta A v ru p a k a ra n lık la ra g ö m ü ld ü. T o p lu m la rm g ö ç v e m ü c a d e le le rin in y o l a çtığ ı k a rg a ş a fik rî ç a lış m a la ra im k â n v e rm iy o rd u. İstila cı k a v im le r k ıs m e n R o m a u y g a rlık e se rle rin e h a y ra n lık d u y sa la r d a ço ğ u k e z o k u lla rı, sa n a t v e m im a rî e s e rle ri ta h rip e tm işle rd i. Y a ln ız c a, k e n d isin e p ek d o k u n u lm a y a n K ilise, b a s it b ir ilk ö ğ re tim i sü rd ü rm e y e v e b a z ı e s k i b ilg i v e k ita p la rı k o ru m a y a ça lışıy o rd u. B a lk a n la r v e D o ğ u A k d e n iz 'd e ise, v a rlığ ın ı s ü rd ü rm e y i b a ş a ra n D o ğ u R o m a İm p a ra to rlu ğ u n d a, b a ş k a d e y işle B iz a n s'ta, e ğ itim ö ğ re tim d e v a m etti. S o n ra k i y ü z y ılla rd a B iz a n s, ö n ce S ırp, B u lg a r v e R u sla rm H ıris tiy a n la ş m a la rın d a v e b ir y a z ıy a sa h ip o lm a la rın d a e tk ili o ld u, d a h a so n ra d a B a tı A v ru p a 'y a b a z ı e s k i k ita p v e b ilg ile r i ak ta rd ı. A y rıca, B izan s İm p a ra to ru I. Jü stin ie n (M.S ), R o m a 'n ın y a sa l m e tin le rin i d e rle y ip b ir a ra y a g e tire re k h u k u k a la n ın d a ço k ö n e m li b ir k a tk ıd a b u lu n m u ştu r. O rta v e B a tı A v ru p a 'd a g e çic i o la ra k is tik ra rlı v e b ü y ü k b ir d e v le t k u rm a y ı b a ş a ra n K ra l Ş a rlm a n ( ) b ir Saray Okulu açtı. B u ra y a so y lu la rın ç o cu k la rı a lm ıy o r, ile rd e m e rk e z î y ö n e tim e b a ğ lı k a lm a la rı a m a c ıy la e ğ itiliy o rla rd ı. B rita n y a 'd a n d a v e t e d ile n, o z a m a n la rın e n b ü y ü k A v ru p a lı b ilg im A lc u in b u r a d a ö ğ re tm e n d i. K ra l Ş a rlm a n İn g ilte re, İrla n d a v e k u z e y İta ly a 'd a n b a ş k a ö ğ re tm e n le r d e d a v e t etti. Ş a rlm a n k e n d isi d e ö ğ re n m e y e ço k iste k li id i v e A lc u in 'd e n M a n tık, B e la g a t, A stro n o m i ö ğ re n m e y e ça lışıy o r, y ıld ız la rın h a re k e tle rin e ilg i d u y u y o rd u. L a tin ce v e k ıs m e n Y u n a n c a d a ö ğ re n m işti. Y a z ı ta h ta sın ı y a n ın d a n a y ırm a z, y a ta rk e n b ile y a stığ ın ın a ltm a k o y a rd ı. B ir g ü n Saray Okulu nu d e n e tle rk e n k im i so y lu ço cu k la rm m ö d e v le rin i iy i y a p m a d ık la rm ı g ö rm ü ş v e o n la ra şö y le çık ışm ıştı: "S iz, so y lu lu ğ u n u z a g ü v e n e re k ç a lışm ıy o rsu n u z v e b e n d e n size so y lu la r o la ra k d a v ra n a c a ğ ım ı u m u y o rsu n u z. A m a b ö y le o lm a y a c a k! B e n d e n a n ca k k e n d i çab a n ız v e liy a k a tin iz so n u c u e ld e e d e c e ğ in iz d e n b a ş k a b ir şey u m m a y ın!" Ş a rlm a n, k o n u şm a v e y a z ı d ilin in g e liştirilip ö ğ re tilm e sin i istiy o rd u. B ö y le y a p ılırsa, d e v le t y ö n e tim in d e v e to p lu m d a b ir ço k y a n lış a n la m a la r so n a e re ce k ti. A y rıca, o, d in a d a m la rın ın k u tsa l m e tin le ri d o ğ ru a n la y ıp h a lk a d o ğ ru a n la tm a la rın a b ü y ü k ö n e m v e riy o rd u. B u n e d e n le d in a d a m la rı k e n d ile rin i v e b ilg ile rin i g e liştirm e liy d i. B u n u n y a n ın d a, k ilise le rd e a çıla c a k o k u lla rd a d in a d a m la rı h a lk ç o c u k la rın a p a ra a lm a d a n ilk ö ğ re tim v e rm e liy d ile r. Ş a rlm a n b u y o ld a y a p ıla n ç a lışm a la rı iz liy o r v e d e n e tliy o rd u. A b b a s i H ü k ü m d a rı H a ru n R e şid ( ) ile y a k la şık a y n ı d ö n e m le rd e h ü k ü m sü re n v e o n u n la ilişk i k u ra n Ş a rlm a n 'ın M ü s lü m a n la rd a n k ıs m e n e tk ile n d iğ i d ü şü n ü le b ilir. A lm a n c a, İn g iliz ce v e F ra n s ız c a n m d a ilk y a z ılı b e lg e le ri b u d ö n e m le re, M.S 'le rd e n s o m a y a a ittir. Ö rn e ğ in F ra n sız c a n m ta rih i b ilin e n ilk y a z ılı b e lg e le ri M.S ta rih lid ir. 4 I Sayfa

10 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Y. Akyüz Ş a rlm a n 'd a n so n ra A v ru p a te k ra r k a rg a ş a y a g ö m ü ld ü. A n c a k, Ş a rlm a n 'ın sa ğ la d ığ ı s iy a sî b irlik v e e ğ itim e v e rd iğ i ö n e m u n u tu lm a d ı v e b a z ı k ilise o k u lla rı d a a ç ılm a y a d e v a m etti. B u n la r 12. y ü z y ıld a k i e ğ itim v e b ilim a la n ın d a k i u y a n ış ı v e u y g a rlığ ın c a n la n m a y a b a ş la m a sm ı ço k etk iled i. O y sa, y ü z y ılla rd a İslâ m d ü n y a sı v e T ü rk le r (K a ra h a n lıla r, S e lçu k lu la r) b ilim v e san a tta p a rla k b ir ça ğ y a şıy o rla rd ı. A v ru p a lila r, 12. y ü z y ıld a, sa v a şla r v e tic a re t d ışm d a, İslâ m d ü n y a sı ile e ğ itim v e b ilim a la n ın d a k e n d ile ri iç in ço k y a ra rlı ilişk ile re g eçtiler: 1. A v ru p a 'm a h e r y a n ın d a n ço k s a y ıd a ö ğ re n ci İs p a n y a v e S ic ily a 'd a M ü slü m a n la rın m e d re se le rin e g id ip ö ğ re n ip g ö rd ü ler. İsp a n y a 'n m b ir ço k k e n tin d e ö n e m li m e d re se le r v a rd ı ve b ilim in sa n la rı sa d ece M ü s lü m a n la ra d eğ il, H ıris tiy a n la ra d a b ilim le rin i c ö m e rtçe y a y ıy o rla rd ı. B u n la r a ra sın d a ö z e llik le İb n i R ü ş d 'ü (A v e rro e s) ( ) a n m a k g erek ir. 2. B ö y le y e tişe n ö ğ re n cile r v e b ilim in sa n la rı, k e n d i ü lk e le rin d e Üniversite d e n e n y ü k se k ö ğ re tim k u r u m la n açtıla r. B a z ıla rı v e k u ru lu ş ta rih le ri şö y le d ir. B o lo n y a (İtal., 12. y ü z y ıl), P a ris (F r., 1200), O x fo rd (İn g., ), C a m b rid g e (İn g ), S a la m a n k (İsp., 1230). B u n la r a ra sm d a P a ris v e B o lo n y a Ü n iv e rs ite le ri b a ş k a b irç o k A v ru p a Ü n iv e rsite sin e " m o d e l" o lm a b a k ım ın d a n ö n e m ta şır. P aris Ü n iv e rs ite sin in k u ru lu p g e lişm e sin d e ö ğ re tim ü y e le ri ile ö ğ re n c ile rin K ilise ve siy a sî ik tid a rd a n az ço k b a ğ ım s ız k a la b ilm e le ri d ü şü n c e siy le b e ra b e rc e o lu ştu rd u k la rı b ir lo n ca (C orp oration) ö rg ü tle n m e si d e e tk ili o lm u ştu r. H e r h oca, d ers v e re c e ğ i y e ri k e n d isi k ira la rd ı. Z a m a n z a m a n ö ğ re n c ile rin ah ır, s a m a n lık v s. g ib i y e rle rd e d e d ers y a p tık la rı o lu rd u. 3. A v ru p a lıla r, M ü s lü m a n la rın Y u n a n c a v e b a ş k a d ille rd e n A ra p ç a y a ç e v ird ik le ri v e a y rıca, m e y d a n a g e tird ik le ri fe lse fî ve b ilim se l e se rle ri, k e n d i o rta k k ü ltü r ve b ilim d ille ri o la n L a tin cey e ç e v ird ile r; çe v iri işin i, k u ru lu şla r o lu ştu ra ra k ö n e m le e le ald ıla r. L a tin cen in A v ru p a lı a y d ın la rın o rta k b ilim ve k ü ltü r d ili o lm a sm m y a m n d a K ilise n in d e ib a d e t d ili o lm a sı ço k ö n e m li b ir o la y d ır. B u n u n A v ru p a H ıris tiy a n la rm ı te k b ir d in î cem a a t o la ra k b irle ştird iğ in i g ö rü y o ru z. B u, s o n ra k i d ö n e m le rd e K ilise n in v e P a p a n ın tü m A v ru p a 'd a e g e m e n liğ in i g e liştirm e sin e y ol a çm ıştır. F a k a t h a lk ın L a tin ce y a z ılm ış d in î m e tin le ri a n la m a m a sı d a 15. v e 16. y ü z y ılla rd a d in s a v a şla rm a v e s o n u n d a R e fo rm h a re k e tle rin e n e d e n o lm u ştu r. 4. O n ü ç ü n c ü y ü z y ıla k a d a r A v ru p a 'd a k ita p la r " p a r ş ö m e n " d e n e n b ir m a d d e ü z e rin e y a z ılırd ı. B u, k o y u n vs. d e ris in in iş le n e re k in c e ltilm e si y o lu y la e ld e ed ilird i. P a rşö m e n p ra tik o lm a y a n v e p a h a lı b ir m a d d e id i. A ra p la rm 'd e Ç in lile re k a rşı k a z a n d ık la rı T a la ş z a fe rin d e n so n ra o n la rd a n ö ğ re n d ik le ri k â ğ ıt y a p m a te k n iğ in i M ü s lü m a n la r 'le rd e İs p a n y a y a ta şıd ıla r. B u te k n iğ i o ra d a ö ğ re n e n H ıris tiy a n O rta v e B a tı A v ru p a e ğ itim v e ö ğ re tim i k o la y la ştıra n u cu z v e k u lla n ım ı k o la y b ir m a lz e m e e d in m iş old u. A v ru p a 'd a k i b u b ilim se l u y a n m a v e g e lişm e le r n e d e n iy le, o y ü z y ıla "1 2. Y ü z y ıl R ö n e s a n s ı" d en ir. 13. y ü z y ıld a d a sü re n b u h a re k e t, 16. y ü z y ıld a k i R ö n e s a n s 'ta n d a h a ö n e m li k a b u l ed ilir. Ç ü n k ü, b u so n u n cu, d ah a ço k sa n a t ve e d e b iy a ta ilişk in o ld u ğ u h ald e, 12. Y ü z y ıl R ö n e sa n sı fe lse fe, e ğ itim ve b ilim a la n m d a d ır. O n ik in c i y ü z y ıld a y a şa y a n b ilim in sa n ı A d e la rd, çe şitli İslâ m ü lk e le rin d e ö ğ re n im g ö rü p ü lk e si İn g ilte re 'y e d ö n ü n ce, n e le r ö ğ re n d iğ in i so ra n la ra şu cev a b ı v erm işti. 5 I Sayfa

11 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Y. Akyüz "M ü s lü m a n h o c a la rım d a n, e n g ü v e n ilir y o l o la n 'a k ıl' y o lu n u iz le m e y i ö ğ re n d im, çü n k ü d u y g u la r y a n ıltıcıd ır. Siz ise b ir o to rite n in (e le ştirilm e d e n k a b u l e d ile n b ir ü sta d m y a d a k ita b m ) y u la rm ı b o y n u n u z a g e ç irm iş sin iz!" O d ö n e m le rd e A v ru p a lila rın te m iz lik v e sağ lığ a ilişk in tu tu m la rı d a ço k g e ri id i. A v ru p a lila r h iç y ık a n m ıy o r, y ıld a b ir k ez so ğ u k su ile silin iy o rla rd ı. R o m a u y g a rlığ ın d a b a n y o la rın ço k ö n e m li b ir y e r tu ttu ğ u n u u n u tm u şla rd ı. O n la rm k e n tle rin i g e z ip g ö re n M ü slü m a n la r, b u ra la rı ço k p is b u lu y o rla rd ı. Ö rn ek : İn g ilte re 'n in ö n e m li b ir ü n iv e rsite sin in b u lu n d u ğ u C a m b rid g e k e n tin d e la ğ ım la r so k a k la rd a a ç ık ta n a k ıy o r, b u n d a n b ir ço k p ro fe sö r v e ö ğ re n ci h a sta la n ıy o rd u. V e b a s a lg ın la rı h a lk ı k ırıp g e çiriy o rd u 'te S e lçu k lu v e İslâ m d ü n y a sm a k a rşı b a ş la ttık la rı H a ç lı S e fe rle ri ile de A v ru p a lıla r, D o ğ u d a n, e ğ itim, b ilim, sa n a t, ticare t, a sk e rlik, ta rım, d e n iz cilik... a la n la rın d a çe şitli b ilg ile r ö ğ re n m işle r, b a ru t v e p u su la y ı d a M ü s lü m a n la rd a n a lıp ü lk e le rin e g ö tü rm ü şle rd ir. O n la r M ü s lü m a n la rın e ğ itim, h o şg ö rü, g iy im, te m iz lik, e v y a şa n tısı, y e m e k k ü ltü rü v s. a la n la rm d a y ü k se k v e in ce tu tu m v e d a v ra n ışla r m ı g ö rm ü şle r, b u y ü k se k k ü ltü rü d e ü lk e le rin d e ta n ıtm ışla rd ır. Ü n iv e rsite le r, k ilise o k u lla rı ile ö z e l o k u lla rın z a m a n la k a y n a şm a la rın d a n o rta y a çık tı. K u ru lu ş la rı b a k ım ın d a n m e d re se le rd e n e tk ile n d iğ i ile ri sü rü lm ü ştü r. O d ö n e m le rd e İlah iy at, F e lse fe, H u k u k, k ıs m e n d e T ıp v e M a te m a tik ö ğ re tim i y a p ıy o rla rd ı. Ö ğ re tim d ili L a tin ce id i. P ro fe sö rle r b a ş la n g ıç ta d in a d a m la rı id i, a n ca k la y ik z ih n iy e tte o la n la r g id e re k ço ğ a ld ı. O rta Ç a ğ ü n iv e rsite le rin in ö ğ re tim y ö n te m in e "sk o la stik " d en ir. B u y ö n te m in te m e l ö zelliğ i, p ro fe sö rü n, ta n ın m ış b ir k ita b ı ö n ü n e a çıp o ra d a n d e rsi o k u m a sı, ö ğ re n cile re y a z d ırm a sıd ır. S o n ra ta rtışm a la ra g e çilird i. A n c a k, sk o la stik d a h a ço k ş e k ilci b ir y ö n te m o la ra k d e ğ e rle n d irilm e k te d ir. S k o la stiğ in İslâ m m e d re se le rin d e k i ö ğ re tim y ö n te m le rin e k ısm e n b e n z e d iğ i sö y le n e b ilir. A v ru p a ü n iv e rsite le rin d e is te y e n ö ğ re n cile r D o k to ra d e n e n lisa n s ü stü b ir ö ğ re n im de g ö rm e k te y d ile r. B u, d ah a ço k ö ğ re tim ü y e s i o la ca k la rm te rc ih e ttik le ri, şek il v e tö re n le rle d o lu, m a sra flı b ir ö ğ re n im id i. D o k to ra ö ğ re n im i ö z e llik le O rta Ç a ğ ın s o n la rm d a n itib a re n d ü z e n li b ir şek il ald ı. Ü n iv e rsite le rin ço k ö n e m li b ir siyasî iş le v i d e old u. B u ra la ra, g e re k k e n d i ü lk e le rin d e n, g e re k A v ru p a 'n m e n ü cra y e rle rin d e n g e le n ö ğ re n cile r, "m illet" o lm a v e g id e re k "A v ru p a lı" o lm a b ilin c in i d e g e liştird ile r. F e o d a lite z a y ıfla y ıp u lu s a l d e v le tle r g e lişm e y e b a şla d ı. İs p a n y a 'd a k i M ü s lü m a n la rın k u rd u k la rı ü n iv e rsite le r ile P a ris ü n iv e rsite sin in A v ru p a u y g a rlığ ın ın g e lişm e sin e e tk ile ri k o n u su n d a ö z e tle şu n la r sö y le n e b ilir: H ıris tiy a n A v ru p a 'n m 12. v e 13. y ü z y ıld a ü n iv e rsite ö ğ re tim i v e b ilim s e l g e lişm e le r a ç ısın d a n g ö ste rd iğ i g e lişm e le rd e İs p a n y a 'd a k i İslâ m ü n iv e rsite le ri ço k e tk ili o ld u. E n d ü lü s k ü ltü r v e b ilim ta rih i u z m a n la rm d a n o la n M e h m e t Ö z d e m ir b u k o n u y u şö y le d e ğ e rle n d irir (özetle): "E n d ü lü s, 751 y ılın d a n itib a re n y ü k se k v e p a rla k b ir m e d e n iy e tin d o ğ u şu n a b e ş ik lik e d e rk e n, B a tı, H ıris tiy a n lığ a a y k ırı k a b u l e d ild iğ i iç in a k lî fa a liy e tle rin y a sa k la n d ığ ı K a ra n lık Ç a ğ y a şıy o rd u. Haçlı seferleri sırasında Hıristiyanlar İslâm medeniyetini yakından tanıma fırsatı buldular. AvrupalIların bundan sonra zihinlerini meşgul eden çok önemli konu, Müslümanların böyle yüksek bir medeniyeti nasıl gerçekleştirdikleri meselesi oldu. Bunu anlayabilmek ve İslâm 6 I Sayfa

12 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Y. Akyüz medeniyetini daha yakından tanıyabilmek için bu medeniyetin bilimsel birikimlerinin toplandığı Arapça eserleri kendi dillerine tercüme etmeye başladılar. O rta ç a ğ A v ru p a sı, M ü s lü m a n la rın b u ç a lışm a la rı sa y e sin d e e s k i Y u n a n fe lse fe s in d e n v e ö z e llik le A ris to 'd a n ilk k e z h a b e rd a r o ld u la r. E n d ü lü slü M ü s lü m a n filo z o fla rın d in ile ak lı u z la ştırm a y o lu n d a k i fik irle ri b ü y ü k b ir y a n k ı u y a n d ırd ı v e A v ru p a 'd a b ir sü re so n ra g e rç e k le şe c e k o la n z ih in in k ıla b ın ın z e m in in i h a z ırla d ı. A z ile rd e g ö rü le c e ğ i g ib i, ço k ö n e m li b ir H ıris tiy a n b ilg in i o la n S a in t T h o m a s b u n d a n ço k e tk ile n d i. E n d ü lü slü İb n i R ü şd A risto ü z e rin e y a p tığ ı şe rh le r v e k e n d i y a z d ık la rı ile A v ru p a 'd a ço k ü n lü v e s a y g m b ir filo z o f o ld u v e k ita p la rı P a ris v e ö te k i k e n tle rin ü n iv e rsite le rin d e 1500 s o n la rın a k a d a r d ers k ita b ı o la ra k o k u tu ld u." P a ris Ü n iv e rsite si d e tü m A v ru p a ü n iv e rsite le rin in ö rn e k a ld ığ ı ço k sa y g m b ir ö ğ re tim k u ru m u v e A v ru p a 'm n e n b ü y ü k ü n iv e rsite si idi 'd e k u ru lu şu n d a n k ıs a b ir sü re so n ra A v ru p a 'n m h e r y e rin d e n g e lm iş 'd e n fa z la ö ğ re n cisi v a rd ı. P a ris ü n iv e rsite si esas o la ra k fe lse fi v e d in î k o n u la rd a ö ğ re tim y a p ıy o rd u. B u ra d a ço k ü n lü p ro fe sö rle r d ers v e riy o rd u. O n la rd a n b ir i H ıris tiy a n lık â le m in in e n b ü y ü k b ilg in i k a b u l e d ile n İta ly a n a sıllı S a in t T h o m a s d 'A q u in id i. Orta Çağın koyu dinsel düşünceli ve bağnaz AvrupalIları, Miislümanlardan görüp öğrendikleri bilimleri nasıl kabul ettiler ve geliştirmeyi başardılar? Araştırıcılar bu soruyu, esas olarak, bilim ve felsefe ile Hıristiyan dini arasında uzlaştırıcı yorumların yapılması ve bu yeni anlayışın bilimsel ve felsefi düşüncenin gelişmesini kolaylaştırması ile cevaplıyorlar. B u u z la ştırıc ı y o ru m la rı y a p a n la rın b a ş ın d a, P a ris Ü n iv e rsite sin d e d e d ers o k u ta n v e H ıris tiy a n d ü n y a sın ın e n ö n e m li b ilg in i k a b u l e d ile n İta ly a n S a in t T h o m a s d 'A q u in g elir ( ). O, tü m g e rçek le rin T a n rı'd a n g e ld iğ in i sö y lü y o r, A risto 'y u d a re d d e tm e y e re k, o n u n a k ılcı v e fe lse fî g ö rü şle rin in d e g e çerli o ld u ğ u n u, a n ca k b u n la rla d in a ra sm d a çö z ü lm e z b ir ç e lişk i o lu rsa d in î h ü k ü m le rin ü stü n s a y ılm a sı g e re k tiğ in i ile ri sü rü y o rd u. F a k a t 'le ri b a ş la rın d a ü n iv e rsite le r a çılırk e n, P a p a III. In n o ce n t, d in î v e siy a sî çık a rla r iç in Engizisyon m a h k e m e le rin i k u ru y o rd u. B u n la r, y ü z y ılla rca K ilise n in g ö ste rd iğ i in a n ç ç iz g isin d e n sap a n (h e re tiq u e ) in sa n la rı, b ilim in sa n la rın ı v e d ü şü n ü rle ri işk e n ce ile sin d irm e y e ça lıştıla r. " S a m im î H ıris tiy a n o lm a d ığ ı" ö lü m ü n d e n y ılla r s o m a ile ri s ü rü le n le rin k e m ik le ri b ile m e z a rd a n ç ık a rılıp y a k ılıy o rd u. E n g iz isy o n, İsp a n y a 'd a 'd e n so n ra ço k k ısa sü re d e M ü s lü m a n la rın y o k e d ilm e s in d e d e a cım a sız ca k u lla n ıld ı. Yeni Çağ 15. y ü z y ılın o rta la rın d a n itib a re n A v ru p a ta rih in d e Y e n i Ç a ğ d e n e n b ir d ö n e m b a şla r. B u d ö n e m A v ru p a u y g a rlığ ın ı R ö n e sa n s, R e fo rm, H ü m a n iz m h a re k e tle ri v e b ir ço k b ilim se l b u lu şla r şekille n d irir. B u h a re k e tle r g en iş ö lçü d e e ğ itim ö ğ re tim v e h a lk m a y d ın la n m a sı ile sağ la n m ıştır. Rönesans'ın kökenleri özetle şunlardır. 12. v e 13. Y ü z y ılla r R ö n e s a n s ı'n m etk ile ri. A lm a n G u te n b e rg 'in 'le rd e m a tb a a te k n iğ in i b u lm a sı, k ita p la rın ço ğ a lm a sı, u c u z la m a sı, b ilg in in g en iş k itle le r a ra sm d a y a y ılm a sı. E sk i Y u n a n v e R o m a e s e rle rin i d ah a e s a slı in c e le m e v e a n la m a y a y ö n elm e. 7 I Sayfa

13 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Y. Akyüz İsta n b u l'u n 'd e T ü rk le r ta ra fın d a n fe th in d e n ö n ce v e so n ra, A v ru p a 'y a k a ç a n B iz a n slı b ilg in v e sa n a tç ıla rın e s k i Y u n a n v e R o m a 'y a ilişk in b a z ı k ita p v e b ilg ile ri o ra y a ta ş ım a sı v e b u n la rı A v ru p a lila ra ö ğ re tm e si. A n c a k b ir k ıs ım B a tılı ta rih çile r, B iz a n s 'ın o y ılla rd a z a te n b ilim d e g e ri k a lm ış o ld u ğ u n u, k e n d isin in d e e s k i Y u n a n b ilim in i A ra p la rd a n v e A v ru p a 'd a n ö ğ re n m e y e ça lıştığ ın ı, b u n e d e n le d e B iz a n slı b ilg in le rin k lâ sik Y u n a n -R o m a k ü ltü r v e u y g a rlığ ın ı A v ru p a 'y a ta ş ım a d a k i y e rin in a b a rtılm a m a sı g e re k tiğ in i v u rg u la m a k ta d ırla r. G ö z le m, d e n e y g ib i b ilim s e l y ö n te m le re, e le ştiriy e, ö z g ü r d ü şü n c e y e ö n e m v e rilm e si v e d o g m a tik, sk o la stik (k ita b î, n a k ilc i v s.) y ö n te m in z a y ıfla m a sı. B u k o n u d a Y e n i Ç a ğ m v e a rk a sın d a n g e le n A y d ın la n m a d ö n e m in in te m e l ö z e lliğ in i o d ö n e m le rd e ço k sö y le n e n şu sö z d e g ö rü y o ru z : Amicııs Plato, sed magis amica veritas D a h a 3. y ü z y ıld a İsk e n d e riy e li A m m o n iu s ta ra fın d a n s ö y le n e n b u sö z ü n a n la m ı şu d u r: Plato'yu severim, fakat gerçeği daha çok severim. B ir k o n u d a o to rite k a b u l e d ile n k işile rin fik irle rin in h er z a m a n d o ğ ru o lm a y a c a ğ ı, g e rçeğ e a ra ştırm a ile u la şıla b ile c e ğ i a n la m ın a g e le n b u söz Y e n i Ç a ğ v e ö z e llik le A y d ın la rım a d ö n e m in in e n ö n e m li ö z e lliğ in i ço k v e c iz b iç im d e a n la tm a k ta d ır. D o ğ m a tik d ü şü n c e b iç im in in y ık ılm a sın d a b ilim in sa n la rın ın y a n ın d a y a z a rla r, sa n a tçıla r, d ü şü n ü rle r d e e tk ili o lm u ştu r. Ö rn e ğ in, 16. y ü z y ıld a A v ru p a 'd a " Hümanist" d e n e n y a z a rla r o rta y a çık m ıştır. B u n la r e s k i Y u n a n v e R o m a d ü şü n c e sin e h a y ra n lık d u y u y o rla r, e le ş tire l b ir g ö z le in sa n v e to p lu m k o n u la rm ı işliy o rla r, in sa n ın d e ğ e rin i v e h o ş g ö rü y ü v u rg u lu y o rla rd ı. B a z ı h ü m a n istle r şu n la rd ır: E ra sm e (H o ll.), R a b e la is (Fr.). M o n ta ig n e (Fr.). H ü m a n istle r e ğ itim v e ö ğ re tim in ö n e m in e d ik k a t çe k tile r v e 1700'lü y ılla rd a k i Aydınlarıma Çflğznın b a ş la m a sın d a e tk ili o ld u la r 'lü y ılla rd a o n la rı M o n te sq u ie u (F r.), V o lta ire (F r.), J.J. R o u sse a u (F r.) g ib i, siy a set b ilim i, to p lu m y a şa m ı, in sa n h a k la rı v s. k o n u la rm d a d e v rim c i g ö rü şle r s a v u n a n filo z o fla r iz led i. B u n la r, tü m B a tıy ı d e rin d e n e tk ile d ile r v e ço k ö n e m li siy a sa l, k ü ltü re l, e ğ itim s e l g e lişm e le re n e d e n o ld u lar. 16. y ü z y ılın ilk y a rıs ın d a A lm a n y a 'd a Reform h a re k e tin in o rta y a çık m ası 'd e A m e rik a 'n m k e şfi ile c o ğ ra fî k e şifle rin b a ş la m a s ı v e b u n la rın in sa n la rd a d ü n y a y ı, ta b ia tı in cele m e, a ra ştırm a, ta b ia ta h â k im o lm a a rz u su n u k a m ç ıla m a sı 'd e ilk b u h a rlı g e m in in b u lu n u şu ile d e A v ru p a lila r d ü n y a y ı p a y la şm a y a g irişecek le r v e sö m ü rg e c ilik d ö n e m i b a şla y a c a k tır. Reform'u n A v ru p a 'd a e ğ itim v e b ilim in g e lişm e sin d e ö n e m li b ir y e ri o lm u ştu r. B u h a re k e ti A lm a n d in a d a m ı M a rtin F u th e r ( ) b a ş la tm ış tır. Ü n iv e rsite d e İla h iy a t P ro fe sö rü o la n F u th e r, ö ğ re n c ile rin in d e d e ste ğ i ile H ıris tiy a n lığ ın b a z ı ilk e le ri v e u y g u la m a la rın a, P a p a 'n m o to rite sin e k a rşı çık m ıştır (1517). R eform un ortaya çıkıp tutunmasında başlıca şu nedenler etken olmuştur. K ilise m e n s u p la rın ın y o lsu z lu k la rı, h a lk la rı m a d d î v e m a n e v î o la ra k sö m ü rm e le ri. Rönesans n e d e n iy le h a lk m g id e re k u y a n m a sı. Matbaa sayesinde AvrupalIlar arasm da okur yazarlık ve bilginin hızla yayılması. Gutenberg'in ilk bastığı kitabm İncil olması da bu açıdan önemlidir. AvrupalIlar böylece 8 I Sayfa

14 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Y. Akyüz H ıristiy a n lığ ı ilk k a y n a ğ ın d a n ö ğ re n m e y e b a ş la d ıla r v e K ilise n in su istim a lle rin i, h a lk ı s ö m ü rm e sin i d a h a iy i fa r k e ttile r. R e fo rm cu la rın, h ü k ü m d a rla rın k o ru m a v e d e ste ğ in i k a z a n m a la rı. R e fo rm cu la r, K ilise to p ra k la rın ın d e v le te a it o lm a sı v e K ilise n in d e y in e d e v le te b a ğ lı o lm a sı g e re k tiğ in i sa v u n u y o rla rd ı. B u g ö rü şle r h ü k ü m d a rla ra ço k ca z ip g e liy o rd u. L u th e r, İncil'i A lm a n h a lk d ilin e çev irm iş, b u n u y a p a rk e n " e v k a d ın la rı, ço cu k la r, h a lk ta n in sa n la rın k o n u şm a la rın d a n y a ra rla n d ığ ım " sö y le m iştir. B a ş k a d e y işle L u th e r, İncil'i h iç e ğ itim g ö rm e m iş in sa n la rın b ile a n la y a c a ğ ı b ir şe k ild e A lm a n c a y a çev irm iştir. O, ib a d e t o la ra k, y a ln ız ca, İncil'in h e rk e s ta ra fın d a n o k u n u p a n la şılm a sın ı, k işise l y o ru m la r y a p ılm a sın ı y e te rli g ö rü y o rd u. Reform u n P ro te sta n ü lk e le rin e ğ itim i ü z e rin d e d e b a z ı ö n e m li e tk ile ri o lm u ştu r: R e fo rm cu la r İncil'in h e rk e s ta ra fın d a n o k u n u p a n la şılm a s ın ı iste d ik le ri iç in e ğ itim e ö n e m v e rm işle r, b ö y le c e to p lu m la rm o k u r-y a z a rlık d ü z e y i y ü k se lm iştir. L u th er, P ro te sta n la rın k e n d i in a n ç la rın ı K a to lik le re v s. k a rşı k o ru y a b ilm e le ri iç in d in î e ğ itim i g e re k li g ö rm ü ş, b u d a o n la rın e ğ itim d ü z e y in i y ü k se ltm iştir. L u th e r, d e v le te ita a tin to p lu m u n re fa h a k a v u şm a sı iç in g e re k li o ld u ğ u n u, b u n u n d a e ğ itim le s a ğ la n a b ile c e ğ in i sö y le m iştir. D e v le t a rtık d in v e e ğ itim işle rin d e e n ü st y e tk ili sa y ıld ığ ı iç in d in in v e o k u lla rm d e n e tim i d e v le te g e çm iş, b ö y le c e d ev letin, e ğ itim in g e liştirilm e si iç in d o ğ ru d a n ça b a la rı o lm u ştu r. Rönesans v e Reform ile b e ra b e r, A v ru p a 'd a m ü s b e t b ilim le rin ö ğ re tim i g id e re k ö n e m k a z a n m ış, İla h iy a t F a k ü lte le ri e s k i s a y g ın lık la rın ı y itirm işle rd ir. Ü n iv e rsite d ışm d a d a b ir ço k b ilg in b u lu şla r y a p m ış, e se rle r v e rm iştir. P o lo n y a 'd a C o p e rn ic ( ), İn g ilte re 'd e F ra n c is B a c o n ( ) v e N evvton ( ), F ra n sa 'd a P a sc a l ( ), İta ly a 'd a L e o n a rd d e V in c i ( ), B ru n o ( ) v e G a lile ( ) g ibi. B u n la rd a n İta ly a n d ü şü n ü r B ru n o, d ü n y a y ı ta n ım a k için in a n ç ve g e le n e k le re d eğ il, a k ıl v e d e n e y e b a ş v u ru lm a s ı g e re k tiğ in i sa v u n d u ğ u iç in Engizisyon ta ra fın d a n R o m a 'd a y a k ılm ıştır (1600). F iz ik ç i v e A stro n o m o la n G a lile ise, C o p e rn ic 'te n so n ra, d ü n y a n ın k e n d isi ve g ü n e şin çe v re sin d e d ö n d ü ğ ü n ü s a v u n d u ğ u için, Engizisyon m a h k e m e si ö n ü n d e d iz çö k ü p y a n ıld ığ ın ı itira f e tm e si k a rşılığ ın d a c a n ın ı k u rta ra b ilm iş( ) v e b u n d a n so n ra k i y a şa m ın ı Engizisyon'u n g ö z e tim i a ltm d a sü rd ü rm ü ştü r. D e m e k k i, A v ru p a 'd a, 'le rin ilk y a rıs ın d a b ile h â lâ, d in î d o g m a la ra te rs d ü şe n b ilim s e l g ö rü şle r K ilise ta ra fın d a n h oş k a rşıla n m a m a k ta d ır. A n c a k, b ilim s e l ça lışm a la r y in e d e g id e re k a rtm ış, ö z g ü r d ü şü n c e ve a k ılc ılık g e lişm e sin i sü rd ü rm ü ş, b u n la rın ö ğ re tim in d e ço k ö n e m li g e lişm e le r sağ la n m ıştır. R ö n e sa n s ve R e fo rm h a re k e tle rin in e tk isiy le ve H ü m a n istle r ile filo z o fla rın b a ş la ttığ ı A y d ın la n m a ça ğ m m so n u n d a F ra n sız İh tila li g e rçek le şm iş (1 789) v e e v re n s e l in sa n h a k la rı ile siy a sî, h u k u k î ilk e le r b e n im se n m iştir. B u ilk e le rin k o ru n u p s ü rd ü rü lm e si iç in F ra n s a 'd a ve ö te k i d e m o k ra tik ü lk e le rd e o n la rın ö ğ re tim in e b ü y ü k ö n e m v e rilm iştir. Türk Uygarlığının Sürekliliğinde ve Gelişmesinde Eğitimin İşlevi 9 I Sayfa

15 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Y. Akyüz T a rih ç ile r T ü rk u y g a rlığ ın ın g e lişm e sin i, T ü rk le rin İslâ m iy e ti k a b u lle rin d e n ö n ce v e so n ra o lm a k ü z e re b a ş lıc a ik i d ö n e m iç in d e e le a lırlar. Türklerin İslâmiyeti Kabullerinden Önce B in le rc e y ıl g e çm işi o la n T ü rk ta rih i M.Ö y ılla rın d a A sy a H u n d e v le tin in k u ru lm a sı ile a y rın tılı o la ra k b ilin m e k te d ir. M.S.1 0. y ü z y ıla k a d a r u z a n a n b u d ö n e m d e ta rih s a h n e sin d e e tk in o la n b a ş lıc a ü ç b ü y ü k T ü rk d e v le ti v a rd ır. Hıınlar, Göktürkler, Uygıırlar. Onların kültür ve uygarlıklarının temel özellikleri ve eğitimle ilişkileri konusunda aşağıdaki belirlemeler yapılabilir: T ü rk to p lu m la rm m e ğ itim v e u y g a rlık a n la y ışı v e u y g u la m a la rı y a şa m a b iç im le rin in e tk isiy le şe k ille n m iştir. B u, e sa s o la ra k, y ü z y ılla rc a sü re n a tlı-g ö ç e b e b ir y a şa m b iç im id ir. T ü rk, M o ğ o l v e ö te k i b a z ı to p lu m la rm m e y d a n a g e tird iğ i b u u y g a rlığ a "s te p u y g a rlığ ı, sa n a t v e k ü ltü rü " d e n ilm e k te d ir. B u d e v irle rd e k i T ü rk le rin e riş tik le ri u y g a rlık v e k ü ltü r d ü z e y i, o n la rd a örgün eğitim k u r a m la r ın ın b u lu n d u ğ u n a k e sin b ir d e lil ise d e b u k u ru m la r h a k k m d a b ilg im iz y o k tu r. T ö re le rin v e b ilg ile rin ç o c u k la ra a k ta rılm a sı e sa s o la ra k a ile iç in d e k i e ğ itim v e u y g u la m a ile sağ la n m a k ta d ır. B u d ö n e m in e d e b î e se rle rin d e y a y g ın o la ra k öğretici b ir a m a ç b u lu n d u ğ u g ö rü lü r. B u n la r, in sa n la ra h a y a tta y o l g ö s te re b ile c e k ilk e le r, a h lâ k î e sa sla r, fe lse fe k ırın tıla rı ta şır. Ş iir v e k ıs m e n a ta sö z ü n ite liğ in d e k i b u p a rç a la r, o d ö n e m le rin a h lâ k v e te rb iy e a n la y ışım g ö sterir. B u n la r, iy iliğ in, cö m e rtliğ in, b ilg e liğ in, ce s a re tin ö n e m i v e d e ğ e ri, b ü y ü k le re ita a t vs. g ib i b u g ü n d e y a şa y a n d e ğ e rle rd ir. E s k i T ü rk le rd e alp insan tip in e ö n e m v e rilm e k te d ir. Oğuz Kağan d e sta n ın d a O ğ u z K a ğ a n k e n d isin e tü m d ü n y a h a lk la rm m ita a t e tm e sin i iste r v e k e n d isin i d ü n y a n ın h ü k ü m d a rı, y ö n e tic isi o la ra k g örü r. O, d ışa d ö n ü k, m e k â n d a g e n işle m e k iste y e n, g ö ç e b e, ak m cı, d ü şm a n la r v e h a y v a n la r la m e rtç e ça rp ışa n, üstün T ü rk 'ü te m sil ed er. E s k i T ü rk le rd e k ö k lü b ir bilim sevgisi v a rd ır. Alp insan tip in in te m e l ö z e llik le rin d e n b iri, o n u n ce su r o ld u ğ u k a d a r bilge b ir k işi o lu şu d u r. E s k i T ü rk le rd e meslekî eğitim d e ö n e m li b ir y e r tu tar. T ü rk le rin ta rih i b ilin e n en eski yazılı belgeleri d e M ü s lü m a n o lm a la rın d a n ö n cek i G ö k tü rk d e v le ti d ö n e m in e aittir. B u n la r, M.S T e re ta rih le n e n O rh u n A n ıtla rıd ır. Orhun Anıtları ve Eğitim O rh u n A n ıtla rın ın b ir y e rin d e B ilg e K a ğ a n şö y le seslen ir: " E y T ü rk b e y le ri v e h a lk ı, b u n u d u y u n : T ü rk h a lk ın ın y a şa y ıp d e v le t sa h ib i o la ca ğ ım b u ta ş la ra y a z d ırd ım. Y a n ılg ıy a d ü şe rse ö le c e ğ in i d e b u k a lıc ı ta ş la ra y a z d ırd ım. O n la ra b a k a ra k (o n la rı o k u y a ra k ) b u s ö z le ri ö ğ re n in." B ilg e K a ğ a n 'm b u sö z le rin d e n G ö k tü rk le rd e o k u r y a z a rlığ ın y a y g ın o ld u ğ u an la şılıy o r. Y in e b u sö z le rd e n m ille tin h a y a tı ile ilg ili b ilg ile rin o k u r y a z a rlık v e e ğ itim ö ğ re tim y o lu y la n e sild e n n e sile n a sıl a k ta rıld ığ ı a çık ça g ö rü lü y o r. B ö y le c e B ilg e K ağ ant b ilin e n ilk T ü rk siy a sa l e ğ itim c isi v e ö ğ re tm e n i o la ra k n ite le m e k g erek ir. T ü rk le rin b u ta rih te n d a h a e sk ile re g id e n y a z ılı ta ş e s e rle ri d e b u lu n m a k la b e ra b e r, O rh u n A n ıtla rı k e s in o la ra k ta rih le n d irild ik le ri, b in le rc e k e lim e d e n o lu ştu ğ u v e d e v le t 10 I Sayfa

16 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Y. Akyüz y ö n e tim i, h a lk m m u tlu lu ğ u v e m u ts u z lu ğ u g ib i ço k ö n e m li k o n u la rı k a p sa d ığ ı için, T ü rk le rin ta rih i b ilin e n e n e s k i y a z ılı b e lg e le ri k a b u l e d ilm e k te d ir. Uygurların yaşam biçimi Hıınlar ve Göktürklerden bazı açılardan farklıdır. K e n tle rd e y e rle ş ik h a y a t ö n e m k a z a n m ıştır. U y g u rla r ö te k i k ü ltü r v e u y g a rlık la ra, ö z e llik le Ç in k ü ltü r v e u y g a rlığ ın a g en iş ö lçü d e a çılm ışla rd ır. U y g u rla r e d e b iy a t, sa n a t, d in, h u k u k k o n u la rm d a p e k ço k e se r v e rm işle rd ir. B ö y le c e o k u r y a z a rlık a rtm ış, b ilg i g e n işle m iştir. O n la rm, b ilim v e e ğ itim in ö n e m in i g ö ste re n p e k ço k a ta sö z le ri v a rd ır. İk isi şö y led ir: "Âlim olsan âlem senin olur." "Bileği giiçlii, bir kişiyi; bilimi güçlü, bin kişiyi yener." Ç e şitli b u lg u la r U y g u rla rın m a tb a a te k n iğ in i icat e d ip k u lla n d ık la rım d ü şü n d ü r m e k te d ir. U y g u rla r, b ilg i v e k ü ltü r d ü z e y le ri y ü k se ld iğ i için, y ü z y ılla rca çe şitli T ü rk, Ç in vs. g ib i d e v le tle rin sa ra y la rın d a k â tip lik, b ü ro k ra tlık, d a n ışm a n lık, te rcü m a n lık, ö ğ re tm e n lik g ö re v le ri ü stle n m işle rd ir. Türklerin İslâmiyeti Kabullerinden Sonra T ü rk le r İslâ m iy e ti 900TÜ y ılla rın ilk y a rıs m d a k itle le r h a lin d e İtil V o lg a T ü rk d e v le ti ile K a ra h a n lıla r d e v le tin d e k a b u l e ttile r. O ta rih le rd e İslâ m u y g a rlığ ı ik i y ü z y ıld ır b ü y ü k b ir g e lişm e için d e y d i. T ü rk le rin İslâ m iy e te g e ç tik le ri y ılla rd a z irv e sin d e b u lu n a n İslâm u y g a rlığ ı, A ra p, İra n lı, T ü r k... b ilim in sa n la rı ta ra fın d a n g e liştirilm işti. O d ö n e m d e k i İslâ m u y g a rlığ ın ın te m e l ö z e llik le ri şu n la rd ır: İslâ m u y g a rlığ ı H in t, İran, B iz a n s, e s k i Y u n a n v e M ısır u y g a rlık la rın d a n g en iş ö lçü d e e tk ile n d i v e b u n la ra açıld ı. İslâ m u y g a rlığ ı ö z e llik le M a te m a tik, A stro n o m i, C o ğ ra fy a, K im y a, T ıp... g ib i m ü s b e t b ilim le r a la n ın d a g e lişm e le r g ö ste rd i. A y r ıc a F e lsefe y e d e ço k ö n e m v e rild i. İslâ m d a b ilim v e F e ls e fe n in g e lişm e sin d e H a ru n R e şid v e b a ş k a A b b a si h ü k ü m d a rla rın ın A n tik d ö n e m b ilim e s e rle rin i to p la tıp A ra p ç a y a te rcü m e e ttirm e si ço k e tk ili old u. B u iş iç in B a ğ d a t v e b a z ı b ü y ü k k e n tle rd e Beytü'l Hikme a d ı v e rile n ç e v iri k u ru m la n o lu ştu ru ld u, ç e v iri işiy le ö z e llik le H ıris tiy a n lık ta n v s. y e n i İslâ m a g e çm iş iy i Y u n a n c a v e A r a p ç a... b ile n b ilim in sa n la rı g ö re v le n d irild i. Y in e o d ö n e m d e İs p a n y a 'd a E n d ü lü s E m e v i d e v le ti m e d re se le rin d e d e b ilim v e b ilim ö ğ re tim i g e lişm e g ö ste riy o rd u. H ıristiy a n la r k u rd u k la rı ç e v iri to p lu lu k la rı ile M ü s lü m a n la rın Y u n a n c a d a n A ra p ç a y a k a z a n d ırd ık la rı e s e rle ri L a tin ce y e a k ta rıy o rla rd ı. E n d ü lü s 'te İb n i R ü şd, b ir y a n d a n İslâ m m e d re se le rin e g e le n A v ru p a lı H ıris tiy a n ö ğ re n cile re A r is to 'n m e s e rle rin i v e g ö rü şle rin i ta n ıtıy o r, ö te y a n d a n, İslâ m d ü n y a sın ın ö b ü r u cu n d a, A r is to 'd a n e s in le n e n F a ra b i, İb n i S in a g ib i filo z o fla rı k â firlik le s u çla y a n B a ğ d a t'ta k i G a z a li'n in fik irle rin e k a rşı çık ıy o rd u. Özetle, Müslümanlar hem Antik uygarlığın bir çok eserini kaybolmaktan kurtarıp eğitim öğretim ve çeviri yoluyla AvrupalIlara aktardılar, hem de ulaştıkları yüksek düzey yaşam a biçimleriyle AvrupalIlara örnek oldular. M ü slü m a n la r o rta k b ilim d ili o la ra k A ra p ç a y ı k u lla n d ık la rı iç in o d ö n e m le rd e T ü rk Karahanlılar v e ö te k i M ü s lü m a n to p lu m la rın ın u y g a rlık la rı iç iç e g ird i v e h e p s i " İs la m u y g a rlığ ı" o la ra k an ıld ı. 11 I Sayfa

17 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Y. Akyüz K a ra h a n lıla r d ö n e m in d e O rta A s y a 'd a ço k ö n e m li T ü rk b ilim in sa n la rı y etişti. B u n la rd a n F a ra b i, İb n i S in a, B irû n i, F e lse fe v e m ü s b e t b ilim le r a la n ın d a ö n e m li a tılım la r g e rçek le ştird i. Ö rn e ğ in F a ra b i ilk T ü rk filo z o fu v e e ğ itim b ilim c is id ir v e b ilim ta rih in d e "A r is to 'd a n so n ra ik in c i ö ğ re tm e n " o la ra k a d la n d ırılır. İlk k ez, b ilim s e l a ra ştırm a la rd a "b ilim s e l m e ra k v e ş ü p h e " n in ö n e m in i F a ra b i v u rg u la m ıştır. D ü n y a b ilim ta rih in e "ü ç ü n c ü ö ğ re tm e n " o la ra k g e ç e n h e k im İb n i S in a 'n ın e s e rle rin in L a tin ce ç e v irile ri y ü z y ılla rca A v ru p a ü n iv e rsite le rin in T ıp F a k ü lte le rin d e d ers k ita b ı o la ra k o k u tu lm u ştu r. K a ra h a n lı d ö n e m i k ü ltü r e s e rle rin d e n o la n B a la s a g u n lu Y u s u f'u n Kııtadgıı Bilig b a ş lık lı e se rin d e (1 069) "bilgi ile göğe yol bulunur" şe k lin d e b ir m ıs ra v a rd ır. B u, T ü rk le rin b ilim in g ü c ü n e in a n d ık la rın ı g ö sterir. B u m ıs ra d a o z a m a n iç in d ü şü n ü le b ile n m e c a z i a n la m g ü n ü m ü z d e g e rçek a n la m a d ö n ü şm ü ş, b u g ü n in sa n la r b ilg i ile g ö ğ e, u z a y a y o lc u lu ğ a çık m ışla rd ır. N e v a r k i, " b ilg i ile g ö ğ e y o l b u lu n a c a ğ ım " b ile n v e s ö y le y e n ö n ce T ü rk le r o ld u ğ u h a ld e, b u n u g e rç e k le ştire n A v ru p a lıla r o lm u ştu r. T ü rk v e M ü s lü m a n d ü şü n ü rle r, e ğ itim cile r, e s k i Y u n a n lı v e A v ru p a lila rın ak sin e, m e s le k v e sa n a t e ğ itim in i a sla k ü ç ü m se m e m işle r, b u tü r e ğ itim e ö n e m v e rm işle r v e s a y g ı d u y m u şla rd ır. Farabi ve Eğitim Bilimleri T ü rk m ille tin in b ilin e n ilk s iy a sa l e ğ itim c isi B ilg e K a ğ a n o lm a k la b e ra b e r, b ilin e n ilk e ğ itim b ilim c is i d e F a ra b i'd ir ( ) O, e ğ itim b ilim in i te o ri v e u y g u la m a d a e le alm ıştır. B a ş lıc a g ö rü şle ri ö z e tle şö y led ir: E ğ itim in a m a c ı m u tlu lu ğ u b u lm a k v e b ire y i to p lu m a y a ra rlı h a le g e tirm ek tir. Ü ç çeşit e ğ itim c i v a rd ır: A ile re is i aile fe rtle rin in, ö ğ re tm e n ç o cu k v e g e n çle rin, d e v le t b a ş k a m m ille tin in ö ğ re tm e n id ir. Öğretim v e eğitim b irb irin d e n fa rk lıd ır: Öğretim, m ille tle rd e k u ra m sa l e rd e m le ri sa ğ la m a fa a liy e tid ir. E ğ itim ise, m ille tle rd e a h lâ k î e rd e m le ri v e sa n a tla rı u y g u la m a y o lu y la sa ğ la m a ç a lışm a la rıd ır. F a ra b i'n in b u e ğ itim v e ö ğ re tim a n la y ışı g ü n ü m ü z ü n e ğ itim b ilim le rin e u y g u n d u r. Ö ğ re tim d e k o la y d a n z o ra g id ilm e y ö n te m i u y g u la n m a lıd ır. E n k o la y b ilg ile r h a c im le r v e s a y ıla rla ilg ili o la n la rd ır. B u n e d e n le ç o c u k la ra ö n ce A ritm e tik v e G e o m e tri ö ğ re tilm e li, ö te k i b ilg ile re so n ra g e çilm e lid ir. F a ra b i'd e n so n ra İb n i S in a ( ) d a e ğ itim b ilim i k o n u su n d a ço k a y rın tılı v e ç a ğ d a ş g ö rü şle r o rta y a a tm ıştır. Selçuklular İslâ m d ü n y a sın d a ilk ö n e m li o rta v e y ü k se k ö ğ re tim k u ru m la rm ı S e lçu k lu la r m e y d a n a g etirm iştir. Ö rn e ğ in İslâ m d ü n y a sm m e n ö n e m li ilk ü n iv e rsite sin i S u lta n A lp a s la n v e v e z iri N iz a m ü lm ü lk y ılın d a B a ğ d a t'ta N iz a m iy e M e d re se le ri ad ı a ltın d a k u rm u şla rd ır. B u m e d re se le r d e v le t b ü tç e s in d e n a y rıla n p a y la rla y a p ılm ıştır. K u ru lu ş n e d e n le ri a ra sm d a A lp a s la n v e N iz a m ü lm ü lk 'ü n b ilim sev g isi o ld u ğ u k a d a r, g e n işle y e n d e v le tin ih tiy a c ı o la n m e m u rla rı y e tiştirm e k, k e n d i sü n n î in a n ç la rım k o ru m a k v e ö ğ re tim y a p a c a k b ilim in sa n la rın ı d e n e tim a ltm d a tu tm a k d ü şü n c e si d e v a rd ır. A n c a k b u d u ru m, d in î b ilim le rin v e d ü şü n c e n in d e v le t 12 I Sayfa

18 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Y. Akyüz d e n e tim i a ltm d a k a lm a sın a g ö tü rm ü ş, b u o lu m su z ö z e llik O s m a n lı m e d re se le rin e d e d a m g a sın ı v u rm u ştu r. N iz a m iy e M e d re se le rin d e T ıp, M a te m a tik, A stro n o m i, F e lse fe ö ğ re tim i de y a p ılm a k la b irlik te, a sıl ö ğ re tim D in v e H u k u k k o n u su n d a y o ğ u n la şm ıştı. Z a m a n la F e lse fe p ro g ra m la rd a n çık a rılm ıştır. B u n d a y ılla rı a ra s ın d a b u m e d re se le rd e R e k tö rlü k v e P ro fe sö rlü k y a p a n G a z a li'n in e tk isi o ld u ğ u ile ri sü rü lm e k te d ir. Gazali'nin bilimlere bakışı S e lçu k lu h ü k ü m d a rı A lp a s la n v e v e z iri N iz a m ü lm ü lk ta ra fın d a n B a ğ d a t'ta k u ru la n N iz a m iy e m e d re se le rin d e re k tö rlü k v e ö ğ re tim ü y e liğ i y a p m ış o la n G a z a li ( l l l l ) ' n i n m ü s b e t b ilim le rin v e F e lse fe n in ö ğ re tim in e k a rşı ç ık tığ ı g ö rü lü r. O, a k lî b ilim le rin v e F e lse fe ö ğ re tim in in in sa n la rı T a n rı k o n u su n d a şü p h e y e d ü şü re b ile c e ğ i g ö rü şü n d e d ir. O n a g ö re b ir M ü s lü m a n iç in T a n r ı'n ın e m irle rin i y e rin e g e tire cek k a d a r d in in i b ilm e s i y e te rlid ir. Ö te k i b ilim le rle u ğ ra ş m a k ö m rü n ü b o ş a h a rca m a k tır. G a z a li, A ris to 'd a n e s in le n e n F a ra b i v e İb n i S in a 'y ı " k â fir " o lm a k la su çla m ıştır. O y sa y u k a rıd a d a a çık la d ığ ım ız g ib i, A v ru p a 'd a d in î b a ğ n a z lığ ın e n y o ğ u n o ld u ğ u b ir d ö n e m d e ü n lü H ıris tiy a n d ü şü n ü rü S a in t T h o m a s d 'A q u in, A risto v e filo z o fla rın d in d ışı g ö rü ş v e b ilg ile rin i re d d e tm e y e re k h e m A n tik Ç a ğ ın fe lse fî v e d ü n y e v î g ö rü şle rin in y a şa m a sın d a, h e m d e H ıris tiy a n lığ ın b u n la rla b a ğ d a ştırılm a sın d a ço k e tk ili o lm u ştu r. G a z a li'n in b ilim le r v e ö ğ re tim d e k i g ö rü ş v e y o ru m la rı, b a ş k a d e y işle " fa y d a c ılık " d ü şü n c e si O sm a n lila ra d a g e çm iştir. Timurlular T im u rlu la r d e v le tin d e T im u r'u n to ru n u U lu ğ B e y (15. y ü z y ıl) A stro n o m i v e M a te m a tik a la n ın d a e se rle r v e re n b ilg in b ir h ü k ü m d a rd ı. O, S e m e r k a n t'ta b ir R a sa th a n e k u rm u ş, d e v le tin i İslâ m d ü n y a sı b ilg in le rin in b ir cazib e m e rk e z i h a lin e g e tirm işti. N ite k im çe v re sin d e y ü z d e n fa z la b ilim in sa n ı to p la n m ıştı. Osmanlılar 17. y ü z y ıl so n la rm a k a d a r O s m a n lı u y g a rlığ ı v e e ğ itim ö ğ re tim ilişk ile rin in te m e l ö z e llik le ri şu n la rd ır: K u ru lu şta n F a tih 'e k a d a r g e çen 150 y ıl z a rfm d a O s m a n lı u le m â sı (b ilg in le ri) g e n e llik le Ş a m, M ısır, İra n, M a v e râ ü n n e h ir m e d re se le rin d e y e tişm iştir. B u d ö n e m d e T ü rk v e İslâ m d ü n y a sı iç in d e b ilim in sa n la rı, ö ğ re n cile r g en iş b ir b ilim a lışv e rişi için d e y d ile r. F a tih 'in y a p tırd ığ ı m e d re se le r v e s a ğ la d ığ ı o la n a k la r n e d e n iy le a rtık ü lk e d ışm d a ö ğ re n im e p e k g e re k k a lm a m ıştır. F a tih d ö n e m in d e k ıs m e n fe lse fî v e b ilim s e l d ü şü n ü ş O s m a n lila ra g irm iş v e m e d re se le rd e y e r b u lm u ştu r. F a tih A v ru p a b ilim in e ilg i d u y m u ş, A İİ K u şçu a d m d a b ir T ü rk M a te m a tik b ilg in in i v e b a ş k a b ilg in le ri O rta A s y a 'd a n ça ğ ıra ra k e tra fın a to p la m ış, m e d re se le rd e ö ğ re tim le g ö re v le n d irm iştir. F a tih, G a z a li'n in filo z o fla rı re d d e tm e sin in n e d e n le rin i, b u k o n u d a İb n i R ü ş d 'ü n fa rk lı g ö rü şle rin i ö ğ re n m e k iste m iştir. F a k a t d a h a so n ra la rı b ilim d e n u z a k la şılm ıştır. T a k iy ü ttin, K â tip Ç e le b i, İb rah im H a k k ı v b. d ü şü n ü r v e b ilim in sa n la rı o rta y a ç ık m ışla rsa d a, b u n la r fe rd î v e istis n a î k a lm ışla r, e tk ile ri g e n işle y e re k sü rm e m iş y a d a b ir k ıs ım u le m â ta ra fın d a n 13 I Sayfa

19 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Y. Akyüz h o ş k a rşıla n m a y ıp ç a lışm a la rı e n g e lle n m iştir 'd a F e lse fe, T a rih, A s tro n o m i... k ita p la rm m k ü tü p h a n e le re v a k fe d ilm e sin in (b a ğ ışla n m a sın ın ) caiz (u y g u n ) o lm a d ığ ı y o lu n d a Ş e y h ü lislâ m ın fe tv a v e rm e s i d ü şü n d ü rü cü d ü r. O s m a n lı m e d re se le rin d e y a p ıla n e ğ itim ö ğ re tim y a ln ız c a "b ilim s e l" k a y g ıy la d eğ il a sıl " s iy a s î ik tid a rm b e k le n tile rin e g ö re " şe k ille n m iştir. B u b e k le n tile r, u le m â n ın b e lirli d in î-re sm î sın ırla rın d ışm a k e sin lik le ç ık m a m a sı b iç im in d e d ir. Ö z g ü r d ü şü n ü şü n ta m s a ğ la n a m a d ığ ı b ir o rta m d a, O s m a n lı u le m â sı b ilim in sa n lığ ı v e ö ğ re tim ü y e liğ in d e n çok, g ö z ü n ü d a h a e tk ili v e e k o n o m ik b a k ım d a n d a h a iy i olan ü st b ü ro k ra tik m a k a m la ra d ik m iş, b u d u ru m d a u le m â y ı h ız la siy a sî o la y la rın o rta sın a çe k m iş, o n la rın b ilim se l v e rim in i son d e re ce d ü şü rm ü ştü r. B u k o n u d a 15. y ü z y ılın 2. y a rıs m d a M o lla L ü tfi ö rn e ğ i ço k a n la m lıd ır. B ilg ili b ir m ü d e rris o lan M o lla L ü tfi, d ö n e m in u le m â sın ın b ilg isiz liğ in i ala y a a lır, iğ n e li ta ş la m a la rın ı sa k ın m a z, d in in " ş e k lî" d eğ il " v ic d a n î" y ö n le rin e d ah a fa z la ö n e m v e rird i. B u n e d e n le u lem â v e siy a sa l ik tid a r k e n d isin d e n ra h a tsız d ı. S o n u n d a y a la n c ı şa h itle r b u lu n a ra k " d in s iz lik le " s u çla n d ı v e y a rg ıla n a ra k " k â fir " o ld u ğ u n a v e ö ld ü rü lm e sin e k a ra r v e rild i. B u k a ra rı S u lta n II. B a y e z id o n a y la d ı v e M o lla L ü tfi 'te id a m ed ild i. S iy a sî ik tid a r, b ö y le c e, re sm î-d in î g ö rü şle rd e n sa p a c a k la ra g ö z d a ğ ı v e rm iş old u. B u o la y e sk i Y u n a n 'd a S o k ra t'ın ö ld ü rü lm e si v e 'd e R o m a 'd a B ru n o 'n u n y a k ılm a sın a ço k b e n z e m e k te d ir. O s m a n lı u le m â sm m a m a cı n e d in î-h u k u k î b ilim le rd e n e m ü s p e t b ilim le rd e y en i, d e ğ işik b ilg i v e b u lu şla r ü re tm e k o lm a y ıp m e v c u t d u ru m u s ü rd ü rm e k o ld u ğ u n d a n A v ru p a b ilim v e ö ğ re tim a n la y ış ı ile a ra la rın d a O s m a n lı a le y h in d e ço k ö n e m li b ir fa rk o lu şm u ştu r. OsmanlIlarda hemen her zam an eğitim ve öğretimin temel konusu din olmuş, "bilgin" denilince esas olarak "din bilgini" anlaşılmıştır. Bu "bilgin" tipinin bilimden anladığı, yalnızca eski yüzyıllarda yaşamış ünlü İslâm din bilginlerinin eserlerini anlamaya çalışmak ve okutmak, yapabilirse o eserlere kısa açıklamalar eklemektir. B a ş k a d ey işle, ö z e llik le 'd a T a n z im a t'ın ila n ın a k a d a r O s m a n lı e ğ itim in in v e ö ğ re tim in in te m e l ö z e lliğ i, İsla m d in v e h u k u k b ilg in le rin in e se rle rin i o k u tm a k, b u ö ğ re tim le ri ile k la sik v e g e le n e k se l İslâ m î b ilg ile ri g e le c e k k u şa k la ra a k ta rm a k o lm u ştu r. O s m a n lı d e v le tin in k u ru lu şu n d a n itib a re n ilk 150 iç in d e ö te k i T ü rk d e v le tle ri v e b e y lik le rin d e d e e ğ itim, ö ğ re tim v e b ilim e ö n e m v e rilm iştir. O s m a n lı d a rü şşifa la rın d a ak ıl v e ru h h a sta la rın ın m u s ik î d in le tile re k, çiçek k o k la tıla ra k, şa d ırv a n d a n a k a n su la r s e y re ttirile re k te d a v i e d ilm e s i ço k ö n e m li v e ç a ğ d a ş b ir u y g u la m a d ır. O s m a n lı u y g a rlığ ın ın te m e l ö z e llik le rin d e n b iri, e g e m e n o ld u ğ u g e n iş c o ğ ra fy a d a ço k çe şitli ırk,d il,d in v e k ü ltü rd e n o lu şa n in sa n la rı b a rış v e h o ş g ö rü için d e y ö n e tm e sid ir. 19. y ü z y ıld a n itib a re n B a lk a n la rd a o lu şa n y e n i A v ru p a d e v le tle ri v a rlık la rın ı O sm a n lın ın b u k o ru y u c u y ö n e tim in e v e h o ş g ö rü sü n e b o rçlu d u rla r. O s m a n lı d e v le tin in H ıris tiy a n v a ta n d a şla rın ın ç o c u k la rın ın b ir k ısm m ı b e lli k u ra lla ra g ö re d e v şirip İs ta n b u l'd a p a d işa h ın sa ra y ı iç in d e k i E n d e ru n M e k te b i'n d e o k u tu p o n la rı ü st d ü z e y d e v le t y ö n e tic isi o la ra k y e tiştirm e si T ü rk le rin d ü n y a u y g a rlık v e e ğ itim ta rih in e b ir k a tk ısı o la ra k d e ğ e rle n d irilm e k te d ir. 14 I Sayfa

20 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Y. Akyüz O s m a n lı d e v le tin d e T ü rk -M ü s lü m a n u n su ru, A v ru p a 'd a ic a d ın d a n y a k la şık ü ç y ü z y ıl so n ra m a tb a a y ı a lm ıştır. P sik o lo jik v e k ü ltü re l n e d e n le rd e n k a y n a k la n a n b u g e cik m e, O s m a n lı e ğ itim v e b ilim in in g e ri k a lm a sın d a k i ö n e m li e tk e n le rd e n b irid ir. 16. y ü z y ıla g e lin d iğ in d e O s m a n lın ın A v ru p a 'd a k i b ilim s e l g e liş m e le rd e n y e te rin ce h a b e ri o lm a d ığ ı, m ü s p e t b ilim le r a ç ısın d a n A v ru p a ile a ra sm d a sa n k i b ir set b u lu n d u ğ u g ö rü lü r. 17. y ü z y ılın ilk y a rıs m d a ö z e llik le K â tip Ç e le b i M a te m a tik, C o ğ ra fy a, K o z m o ğ ra fy a... a la n la rın d a A v ru p a 'd a k i g e lişm e le rle y a k ın d a n ilg ile n m iş v e o n la rı O sm a n lila ra ta n ıtm a y a ça lışm ıştır. 18. y ü z y ılın ilk y a rıs m d a d a S a d ra z a m D a m a t İb rah im P a şa b ir ç e v iri to p lu ğ u k u rd u ra ra k D o ğ u d a n v e B a tıd a n b a z ı e s e rle ri T ü rk çe v e A ra p ç a y a k a z a n d ırm a y a ça lışm ıştır. A ris to 'n u n Fizik a la n ın d a k i e s e ri b u n la r a ra sın d a d ır. A v ru p a 'd a Rönesans'ın g ittik çe g e liştiğ i v e A lm a n y a 'd a v s. Reform'u n o rta y a çık ışı ile (1517) h e m e n h e m e n a y n ı y ılla rd a O s m a n lila rd a ço k ö n e m li b ir d in î-siy a s î o la y y a şa n m ıştır. M ıs ır'm fe th in d e n d ö n e n Y a v u z S u lta n S elim, "H a life liğ i" d e g e tirm iştir. B u artık, O s m a n lı re s m î id e o lo jisin in u la ştığ ı e n y ü k se k n o k ta id i. O s m a n lı y ö n e tim i a rtık k e n d isin i ve d in î-siy a sî d ü z e n in i "m ü k e m m e l" o la ra k g ö rü y o r v e o n u b o z u lm a d a n sü rd ü rm e k istiy o rd u. O y sa, b u tu tu m u n a n la m ı "d e ğ işm e z liğ i sü rd ü rm e k " v e "ta ş la ş m a k " idi. İşte b u n o k ta, o z a m a n a k a d a r k ıs m e n d e ğ işim e a çık O s m a n lı re s m î-d in î id e o lo jisin in, k e n d in i a rtık h er tü rlü y e n i a lışv e rişle re, y e n i se n te z le re, y e n i d e ğ işim le re sık ı sık ıy a k a p a tm a y o lu n a g ird iğ i, b u y ü z d e n d e iste r iste m e z h o şg ö rü sü z ve k a tı b ir h ale g e ld iğ i n o k ta d ır. G a lile o la y m a b e n z e r O sm a n lila rd a n v e rile b ile c e k b e n z e r ö rn e k R a sa th a n e 'd ir. S u lta n III. M u ra t v e S a d ra z a m S o k u llu M e h m e t P a şa n ın u y g u n g ö rm e siy le, T a k iy ü ttin, 1577'd e İsta n b u l'd a b ir R a sa th a n e k u rm u ştu r. F a k a t, k e n d isin e g a y ıp ta n h a b e r v e re m e d iğ i için P a d işa h ın R a sa th a n e y e o lu m lu b a k ış ı z a m a n la d e ğ işm iştir. A y rıca, Ş e y h ü lislâ m K a d ız a d e A h m e t Ş e m settin d e P a d işa h a, "g e ç m işte g ö k le rin sırla rım a n la m a y a cü re t e d e n to p lu m la rm m a h v o ld u ğ u " şe k lin d e y a z ılı b ir g ö rü ş b ild irm iştir. B u n u n ü z e rin e R a sa th a n e O c a k 'd e to p a tu tu la ra k y ık tırılm ıştır! N ih a y e t, z a te n m ü s p e t b ilim le re h e m e n h iç y e r v e rm e y e n m e d re se le r 16. y ü z y ılın o rta la rın d a n itib a re n d isip lin, ö ğ re tim vs. b a k ım ın d a n d a b o z u lu rk e n A v ru p a ü n iv e rsite le ri e tk in lik le rin i a rtırm ış, m e d re se le rd e A ra p ç a ö ğ re tim d ili o la ra k h â k im iy e tin i s ü rd ü rü rk e n A v ru p a 'd a 1 6.y ü z y ıld a n itib a re n L a tin ce a rtık ö ğ re tim v e b ilim d ili o lm a k ta n çık a rılm a y a, u lu s a l d ille r k u lla n ılm a y a v e g e liştirilm e y e b a ş la n m ıştır. Ö rn e ğ in F ra n sa K ra lı I. F ra n su v a, 'd a id a ri v e a d lî işle rd e L a tin c e n in y e rin e F ra n sız c a y ı k o y m u ş, İn g ilte re K ra lı V III. H e n ri ise 'd e d in î tö re n v e v a a z la rm L a tin ce d e ğ il İn g iliz ce y a p ılm a s ın ı e m re tm iş, Incil'i s ıra d a n in sa n la rın d ilin e çev irtm iştir. A y rıc a, y u k a rıd a sö z ü g e ç e n "h ü m a n ist" y a z a rla r ve so n ra k ile r k e n d i u lu sa l d ille rin i d e iy i k u lla n m a y a ö z e n g ö ste rd ik le ri için, F ra n sız ca, İn g iliz ce g ib i d ille r 16. y ü z y ıld a n itib a re n b ü y ü k g e lişm e le r g ö ste rm işle rd ir. T ü rk ç e n in ö ğ re tim ve b ilim d ili o la ra k k u lla n ılm a s ın ın d o ğ ru o la c a ğ ı b iç im in d e k i g ö rü şle r ise O s m a n lila rd a ilk k e z 'd a n s o n ra (T a n z im a t d ö n e m in d e ) o rta y a çık m ıştır. SONUÇ U y g a rlık, n e sille rin ö n c e k i n e sille rd e n a ld ığ ı v e g e liştirip s o n ra k i n e sille re d e v re ttiğ i m a d d î ve m a n e v î d e ğ e rle rin b ü tü n ü d ü r. B u n d a n a m a ç in sa n la rın d a h a n ite lik li ve e rd e m li 15 I Sayfa

21 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Y. Akyüz y a şa m a la rın ı sağla m a k tır. U y g a rlık b ir siircç iç in d e o rta y a çık a r v e g elişir. B u g e lişm e y i s a ğ la y a n e n ö n e m li e tk e n d e eğitimdir. Ç ü n k ü e ğ itim u y g a rlık v e k ü ltü rü o lu ştu ra n insanın yetiştirilmesi ile ilg ili o ld u ğ u iç in h e m g e ç m işte n g e le n m ira sı te sb it e d ip k o ru m a k, h e m d e in sa n ın y e tişm e b iç im in e u y g u n g e lişm e le r sa ğ la m a k ta d o ğ a l o la ra k b ir işle v e sa h ip tir. E ğ itim in b ire y i to p lu m sa lla ştırm a iş le v i d e b u fa a liy e tin b ir p a rç a sıd ır. E ğ itim, ö z e llik le d e ö rg ü n eğ itim, in sa n ın z ih n î v e d u y g u sa l g e lişm e sin i ş e k ille n d ird iğ i için, o n u n iç in d e b u lu n d u ğ u to p lu m u n u y g a rlığ ın a d a b e n z e r d o ğ ru ltu d a k a tk ıd a b u lu n u r. G e çm işte u y g a rlık la rın b irç o k n e d e n le rle o rta d a n k a lk tığ ın ı g ö rü y o ru z. B u n la r, k ıtlık, k u ra k lık, d e p re m le r, y a n g ın la r, v o lk a n p a tla m a la rı, ik lim d e ğ işik lik le ri, sa v a şla r, sa lg ın h a sta lık la r v e b e n z e ri g ib i n e d e n le rd ir. B u n la ra ço k ö n e m li b ir e tk e n d a h a e k le m e k g erek ir: T o p lu m u n u y g u n v e n ite lik li b ir e ğ itim d e n y o k s u n b u lu n m a sı. G e rç e k te n u y g a rlık b ir d e fa e riş ile n v e a rtık ö y le k a la c a k o la n b ir k a z a n ım d eğ ild ir. H e r n e s il k e n d i to p lu m u n u n m ira s m ı y e n id e n ö ğ re n m e k v e b u n a k a tk ıd a b u lu n m a k z o ru n d a d ır. E ğ itim v e ö ğ re tim y o lu y la b ö y le y a p ılm a z y a d a y a p ıla m a z s a o to p lu m u n u y g a rlığ ı ta rih sa h n e sin d e n k o la y c a silin ir. 16 I Sayfa

22 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Y. Akyüz KAYNAKÇA A d ıv a r, A. (1970). Osmanlı Türklerinde İlim, İsta n b u l, s. A k g ü n d ü z, H. (1998). Medreseler ve Üniversiteler (Türk ve İngiliz Örnekleri Üzerine Mukayeseli Bir İnceleme), D iy a rb a k ır, s. A k u rg a l, E. (1998). Anadolu Kültür Tarihi, A n k a ra, (T Ü B İT A K Y a y.), s. A k y ü z, Y. (2015). Türk Eğitim Tarihi (M.Ö M.S. 2015), A n k a ra, s., 28. B a s k ı (P e g e m - A k a d e m i Y a y ın la rı). A la tlı, A. (D e rle y e n ). (2010), Batı'ya Yön Veren Metinler, İsta n b u l, (İlk e E ğ itim v e S a ğ lık V a k fı K a p a d o k y a M.Y.O. Y a y.), 4. C. B a rth o ld, W.-K ö p rü lü, F. (1940). İslâm Medeniyeti Tarihi, A n k a ra, s. B lu n t, A.W.F. (1979), Batı Uygarlığının Temelleri, İsta n b u l, (İst. Ü. E d e b iy a t Fak. Y a y.), 171 s. Ç e le b i, A. (1998). İslâmda Eğitim Öğretim Tarihi, İsta n b u l, s. (Ç ev. A li Y a rd ım ). Ç ığ, M.İ. (2002). Ortadoğu Uygarlık Mirası, A n k a ra, (K a y n a k Y a y.), 321 s. D u ra n t, W. (1953). Histoire de la Civilisation Medievale ( ), P a ris, C.3. D u ra n t, W. (1996). Medeniyetin Temelleri, İsta n b u l, (B irle şik Y a y.), 184 s. H u n tin g to n, S.P. (2005). Medeniyetler Çatışması ve Dünya Düzeninin Yeniden Kurulması, İsta n b u l, (O k u y a n U s Y a y.), 4. B a sk ı, s. İh sa n o ğ lu, E. (2003). O s m a n lı İm p a ra to rlu ğ u n d a B ilim, Osmanlı Uygarlığı, A n k a ra, C.l, s K a z ıcı, Z. (1999). İslâm Medeniyeti ve Miiesseseleri Tarihi, İsta n b u l, (K a y ıh a n Y a y.), s. L e k e siz, H. (1991). O s m a n lı İlm î Z ih n iy e ti, T e şek k ü lü, G e lişm e si v e Ç ö z ü lm e si Ü z e rin e B ir T a h lil D e n e m e si, Tiirk Yurdu, S a y ı 4 9, s M a le t, A. (1912). LAntiqııite, Orient-Grece-Rome, P a ris, s. O ca k, A. (1993). Nizamiye Medreseleri, M a la ty a, s. (B a sılm a m ış). O ca k, A.Y. (2003). D in î B ilim le r v e U le m â, Osmanlı Uygarlığı, A n k a ra, C.l, s Ö z d e m ir, M. (1997). Endülüs Müslümanları İlim ve Kültür Tarihi, A n k a ra, (D iy a n e t V a k fı Y a y.), 3. C., s. S e ig n o b o s, C. (1910). Elistoire de la Civilisation, P aris, s. Ş ek er, M. v e G e n ç, S. (2002). Tiirk Medeniyeti Tarihi, E sk işe h ir, (A n a d o lu Ü. A.Ö.F. Y.), (E d itö r N e sim i Y a z ıc ı), s. Ş en el, A lâ e d d in. (2001). İlkel Topluluktan Uygar Topluma, A n k a ra, (B ilim v e S a n a t Y a y.), s. T a n illi, S. (2002). Uygarlık Tarihi, İsta n b u l, (A d a m Y a y.), s. T e k e li, S. (1975). Modern Bilimin Doğuşunda Bizans'ın Etkisi, A n k a ra, 142 s. T u ra n, Ş. (2000). Tiirk Kültür Tarihi, A n k a ra, (B ilg i Y a y.), s. 17 I Sayfa

23 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Y. Akyüz Türk Tarihi ve Kültürü, (2011). A n k a ra, (P e g e m -A k a d e m i Y a y.), (E d itö r: C e m il Ö z tü rk ) (Ç o k Y a z a rlı), 4. B a sk ı, s. U n a n, F. (2003). Kuruluşundan Günümüze Fatih Külliyesi, A n k a ra, s. 18 I Sayfa

24 Gençlik Liderlik Özellikleri Ölçeği: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması1 R a m a z a n C A N S O Y 2 S e la h a t t in T U R A N 3 Özet Anahtar Kelimeler Bu araştırmada, ortaöğretim öğrencilerinin gençlik liderlik özelliklerini belirlemeye yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçme aracının geliştirilmesi amaçlanmıştır. Araştırma İstanbul ilinde, eğitim öğretim yılında 1123 öğrenciye uygulanmıştır. Ölçeğin yapı geçerliliği için Açımlayıa Faktör Analizi (AFA) ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, ölçeğin 40 maddeden ve 7 faktörden oluştuğu belirlenmiştir. Bu faktörler, mücadele isteği ve hedef koyma, iletişim kurabilme, grup becerileri, güven duyma ve güvenilir olma, karar verme becerileri, problem çözme becerileri ve sorumluluk olarak belirlenmiştir. Ölçeğin tamamına ilişkin güvenirlik için hesaplanan Cıonbach's Alpha iç tutarhk katsayısı. 92 olarak belirlenmiştir. Faktörlerin Gençlik Liderliği Gençlik Liderlik Özellikleri güvenirliklerine dair hesaplanan Cıonbach's Alpha iç tutarhk katsayılarının.70 ve.80 arasında değiştiği görülmüştür. Daha sonra yedi faktörlü yapının Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) ile doğrulandığı görülmüştür. Bu çalışma kapsamında geliştirilen gençlik liderlik özellikleri ölçeğinin, geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu görülmüştür. The Youth Leadership Qualities Scale: Reliability and Validity Study Abstract Keywords 1 Bu çalışma Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü'nde Prof. Dr. Selahattin Turan danışmanlığında yapılan doktora tezine esas alınarak hazırlanmıştır 2 Yrd.Doç.Dr., Karabük Üniversitesi Eğitim Bilimleri Bölümü cansoyramazan@gmail.com 3 Prof. Dr., Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi sturan@ogu.edu.tr 19 I Sayfa

25 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s R. Cansoy ve S. Turan The puıpose of this study is to develop a valid and reliable "Youth Leadership Qualities Scale" tor high school students. The scale was applied to 1123 students in the city of İstanbul in the academic year. Exploratory and confiımatoıy factor analysis has been applied to deteımine the constıuct validity of the scale. After the Exploıatoıy Factor Analysis, the scale induded 40 items and 7 factors. These factors weıe labeled as endeavor and the setting of a taıget, tıusting and being tıustwoıthy, the ability to communicate, gıoup skills, responsibility, problem solving skills and dedsion-making skills. The Cronbach's alpha coeffident tor the whole scale was found to be.92, wheıeas the values of Cronbach's alpha coeffident tor individual fadors of the scale ranged between.70 and.80. The Confiımatoıy Factor Analysis was conduded within the scope of the validity study of the scale confirming the structure of the 7-fador scale. The findings of the study revealed that the scale was a valid and reliable instıument tor measuring youth leadership qualities. Youth Leadership Youth Leaderhsip Qualities Scale GİRİŞ G e n çle r g ü n ü m ü z d ü n y a sın d a k i h ız lı d e ğ işim v e d ö n ü şü m d e n e tk ile n m e k te, k işise l v e so sy a l s o ru n la rla u ğ ra şm a k ta d ırla r. B u n u n y a n ın d a k e n d ile rin i k e şfe tm e k te v e y ö n e tm e k te z o rla n m a k ta d ırla r. B u z o rlu k la rın ü ste s in d e n g e le b ilm e k iç in g e n ç le ri fa rk lı b e c e rile r a ç ısın d a n g e le ceğ e h a z ırla m a k d a h a d a ö n e m li b ir h a le g e lm iştir. B u b a ğ la m d a g e n ç le rd e lid e rlik ö z e llik le rin in te sp iti, lid e rlik k a p a site si o lu ştu rm a n ın v e g e liştirm e n in ö n e m li o ld u ğ u sö y le n e b ilir. L id e rlik k a p a site si o lu ştu rm a k v e g e liştirm e k için, ö ğ re n c ile rd e k i g e n ç lik lid e rlik ö z e llik le rin in te sp it e d ilm e s i v e g e liştirilm e sin e y ö n e lik ça lış m a la rın ö n e m li o ld u ğ u sö y le n e b ilir. B u b a k ım d a n fa rk lı ö lçm e a ra çla rı ile g e n ç lik lid e rlik ö z e llik le rin in o rtay a k o n u lm a sı g e re k ir. A n c a k, a la n y a z m d a y e tişk in le r iç in fa rk lı lid e rlik ö z e llik le rin i te sp it e d e n ö lçm e a ra ç la rı y e te rli sa y ıd a o lm a sın a ra ğ m e n, b u s a y ın ın g e n ç le r iç in y e te rli d ü z e y d e o lm a d ığ ı g ö rü lm e k te d ir (O a k la n d v e F a lk e n b e rg, 1996; R ick e tts v e R u d d, 2002). A y n ı z a m a n d a lid e rlik a la n y a z ın ın d a, g e n e ld e y e tişk in le r ü z e rin d e k i lid e rlik ça lışm a la rın a o d a k la n ıld ığ ı g ö rü lm e k te d ir (B ass, 1990). "Y e tiş k in lid e rlik a la n y a z m ı y e tk i, k o n u şm a h a k k ı, fik ir, e tk i k a ra r v e rm e g ü cü, g ib i k o n u la ra o d a k la n ırk e n, g e n ç lik lid e rliğ i a la n y a z ın ı b e ceri, b ilg i, y e te n e k g ib i k o n u la ra o d a k la n m a k ta d ır" (M a cn e il, 2006: 37). T ü rk iy e 'd e d e b e n z e r b ir d u ru m söz k o n u su d u r. U lu sa l a la n y a z m d a ö ğ re n cile r iç in h a z ırla n m ış ö lçm e a ra ç la rın ın b ir k ıs m ı u y a rla m a (B a b a can, ; C a n so y, D in c e l v e T ü rk o ğ lu, ; Ç e lik v e S ü n b ü l, 2008; D u rm u ş, ) b ir k ısm ı g e liştirm e (B a şo ğ lu, ; T ü y sü z, ; K a b a k çı, ; O g u rlu, ) şe k lin d e d ir. A n c a k o rta ö ğ re tim e d e v a m e d e n ö ğ re n c ile rin g e n ç lik lid e rlik ö z e llik le rin i o rta y a k o y a n b ir ç a lışm a y a ra stla n m a m ıştır. B u n u n y a n ın d a T ü rk to p lu m u n a u y g u n ö lçm e a ra ç la rın ın g e liştirilm e si g e re k tiğ i sö y le n e b ilir. Ç ü n k ü h e r to p lu m d a k i a ra ştırm a c ı k e n d i to p lu m sa l, p o litik v e e k o n o m ik d e ğ işk e n le rin i d ik k a te a la ra k a ra ş tırm a sın ı y ü rü ttü ğ ü n d e n d o la y ı, a ra ştırm a la rın k e n d i y a p ısın a v e b a ğ la m ın a u y g u n o la ra k, ö z g ü n b iç im d e y a p ılm a sı 20 I Sayfa

26 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s R. Cansoy ve S. Turan g e re k ir (B alcı, ; T u ra n, 2014). T ü rk to p lu m u n u n s o sy a l v e k ü ltü re l y a p ıs ın a u y g u n ö lçm e a ra ç la rın ın h a z ırla n m a sı b ilg i ü re tm e sü re cin e k a tk ıd a b u lu n a c a k tır (T u ra n v e Ş işm a n, 2013). D o la y ıs ıy la b u ç a lışm a d a, T ü rk k ü ltü rü n e v e o rta ö ğ re tim d e k i ö ğ re n c ile rin g e lişim ö z e llik le rin e u y g u n, g e n ç lik lid e rlik ö z e llik le rin i o rta y a k o y a b ile c e k b ir ö lçm e a ra cı g e liş tirilm e s i h e d e fle n m e k te d ir. Liderlik ve Liderlik Teorileri KAVRAMSAL ÇERÇEVE L id e rlik so sy a l b ilim le rin fa rk lı a la n la rın d a, o rta k b ir in c e le m e a la n ıd ır. L id e rlik T ü rk D il K u ru m u s ö z lü ğ ü n d e ö n d e rlik o la ra k k a rşılık b u lm a k ta d ır. L id e rlik İn g iliz ce b ir k e lim e o la n Lead fiilin d e n tü re m iştir. Lead sö z c ü ğ ü R e d h o u se s ö z lü ğ ü n d e ö n d e b u lu n m a, re h b e rlik, k ıla v u z lu k g ib i a n la m la rd a k u lla n ılm a k ta d ır. B u sö z cü k, in sa n la rı y o lc u lu ğ a ç ık a rm a k v e o n la ra b u y o lc u lu k ta re h b e rlik e tm e a n la m ın d a d ır. İn g iliz ced e Lead k e lim e si ile eş a n la m lı o la ra k k u lla n ıla n h e a d v e headship k e lim e le ri d e b u lu n m a k ta d ır (B e k ta ş v e T u ra n, 2014). T ü rk çe d e önderlik v e yederlik g ib i k e lim e le rin k u lla n ıld ığ ı d a g ö rü lm e k te d ir (Ş işm a n, 2011). N o rth o u se 'a (2010) g ö re lid e rlik sü re cin d e d ö rt b ile ş e n ö n e m k a z a n m a k ta d ır. B u n la r süreç, etki, izleyici ve amaçtır. S ü re ç lid e rin e tk isi v e e tk ile n m e sin i, e tk i lid e rin ta k ip ç ile ri n a sıl e tk ile d iğ in i, iz le y icile r g ru p ü y e le rin i, a m a ç ise h e d e fle n e n g ö re v i g ö ste rm e k te d ir. L id e rlik le ilg ili y a p ıla n ta n ım la rd a o rta k n o k ta la r k işise l ö z e llik le rd e n k a y n a k la n g ü ç, k a ra r a lm a v e u y g u la y a b ilm e, y ö n v e rm e, o rta k a m a çla r iç in e tk i o lu ştu rm a, g ru p v e b ire y le r a ra sı e tk ile şim e g irm e, d e ğ işim y a p a b ilm e y e te n e ğ id ir (Ş işm a n, 2011). E tk ili lid e rle rin sah ip o ld u ğ u ö z e llik le r k işilik, b e c e r i v e m o tiv a sy o n d u r. E tk ili lid e rlik te ö z g ü v e n, stre sle b a ş a çık m a, d u y g u sa l a ç ıd a n o lg u n v e d a v ra n ış d eğ er tu ta rlılığ ın a sa h ip o lm a ö n e m lid ir (H o y v e M isk e l, 2010). L id e rlik ça lış m a la rın ın o rta k y ö n le ri e le a lın d ığ ın d a, lid e rlik le ilg ili o la ra k a ş a ğ ıd a k i g e n e lle m e le r y a p ıla b ilir: 1. L id e rlik b ir sta tü y a d a k o n u m u n d eğ il, e tk ile ş im in ü rü n ü d ü r. 2. L id e rliğ in y a p ısı ö n c e d e n b e lirle n e m e z, lid e rlik ö n c e d e n y a p ıla n d ırıla m a z. 3. B ir d u ru m d a lid e r o la n b ir k işin in, b a ş k a b ir d u ru m d a lid e r o lm a sı b e k le n e m e z. 4. B ir k işin in g ru p iç in d e k i lid e rliğ i, g ru b u n o n a ilişk in a lg ısm a b a ğ lıd ır. 5. L id e rin e y le m le rin i o n u n k e n d isin i a lg ıla y ış b iç im i etk iler. 6. G ru p la rd a g e n e llik le lid e rlik ro lü o y n a y a n b ird e n fa z la k işi o labilir. 7. L id e r, g ru p e tk in lik le rin e v e g ru p ü y e le rin e k a rşı o lu m lu d u y g u la r g eliştirir. 8. L id e r, ö n e m li g ru p n o rm la rm ı k o ru r. 9. L id e r, d e m o k ra tik y a d a o to rite r o la b ilir (M y ers, :4-9 ' d a n ak t., A y d m, 2007: 288). L id e rlik te o rile rin e b a k ıld ığ ın d a, ö n ce Biiyiik Adam te o ris i ü z e rin d e d u ru ld u ğ u g ö rü lm e k te d ir. B u y a k la şım a g ö re, g e lm iş g e çm iş b ü y ü k lid e rle r, o n la r m lid e r o lm a la rm ı s a ğ la y a n b irta k ım k a ra k te r ö z e llik le rin e v e o la ğ a n ü stü b a z ı k işilik ö z e llik le ri b a k ım ın d a n lid e r o lm a y a n la rd a n a y rılm a k ta d ır (C a riy le, 1841/1916). B ü y ü k A d a m te o ris in d e n so n ra, b u te o rile r 1920T İ y ılla rd a n itib a re n y e rin i k işise l ö z e llik le r ile ilg ili y a k la şım la ra b ıra k m ıştır. D a v ra n ışsa l y a k la şım d a, lid e rle r ile ilg ili o rta k ö z e llik le rd e n h a re k e t e tm e k y e rin e, lid er d a v ra n ışla rı in cele n m iştir. B a şa rılı o lm u ş lid e rle rin d a v ra n ışla rı in c e le n e re k lid er d a v ra n ışla rın ın ö z e llik le ri o rta y a çık a rtılm a y a ça lışılm ıştır. D a v ra n ış a ra ş tırm a la rın d a e tk ili 21 I Sayfa

27 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s R. Cansoy ve S. Turan v e e tk isiz lid e rle rin d a v ra n ışla rı k a rşıla ş tırılm ış tır (Y u k l, 2010). D u ru m sa l lid e rlik y a k la şım ı ise d a v ra n ış v e ö z e llik le r y a k la şım ın d a n fa rk lı o la ra k, h e r o rta m d a g e çerli lid e rlik ö z e lliğ i v e d a v ra n ışı söz k o n u su d e ğ ild ir a n la y ışın a d a y a lıd ır. B u y a k la şım d a, d u ru m sa l fa k tö rle r lid e ri o rta y a çık arır. L id e r d u ru m u n b ir so n u c u d u r. B u te o rin in a ğ ırlık n o k ta sı lid e rin k e n d isi, iz le y ic ile r v e k o şu lla r a ra sın d a k i ilişk ile re b a ğ lıd ır (B a ss, 1990; Ş işm a n, ; Y u k l, 2010). Y e n i lid e rlik te o rile ri ise, lid e rliğ in b ir e tk i y a d a s o sy a l m ü d a h a le sü re ci ile ilişk is e l v e p a y la ş ıla n b ir sü re ç o ld u ğ u n u, ta k ip ç iliğ in ö n e m in i o rta y a k o y m a k ta d ır. B u n la r, k a riz m a tik, d ö n ü ştü rü cü, ilişk ise l v e h iz m e tk â r lid e rlik g ib i te o rile rd ir (K o m iv e s, L u ca s v e M cm a h o n, 2007). L id e rlik ile ilg ili g e liştirile n te o rile r, lid e rliğ i o rta y a ç ık a ra n seb e p le ri, lid e rliğ in d o ğ a sm ı v e so n u ç la rm ı a n la m a y a ç a lışm ışla rd ır (B a ss, 1990). L id e rlik te o rile ri y e tişk in le r b a ğ la m ın d a ta rtışılırk e n, s o n y ılla rd a fa rk lı lid e rlik a la n la rıd a o rta y a çık m ıştır. B u n la rd a n b irid e fa rk lı o k u l s e v iy e le rin d e k i g e n ç le rd e lid e rlik ö z e llik le rin i o rta y a k o y m a y a ça lışa n lid e rlik çalışm a la rıd ır. Gençlik Liderliği G e n ç le rd e k i lid e rlik ö z e llik le ri ile ilg ili ç a lışm a la r gençlik gelişimi b a ğ la m ın d a ele a lın m a k ta d ır. G e n ç lik lid e rliğ i ile ilg ili h e n ü z o rta k b ir ta n ım a v a rılm ış d e ğ ild ir. N ite k im k a v ra m ın k e n d isi, g e n ç lik lid e rliğ i d e d â h il o lm a k ü z e re, g e n ç le r için söz h ak k ı, g e n ç lik k a tılım ı, g e n ç le re k a ra r h a k k ı v e g e n ç le ri g ü ç le n d irm e g ib i b irç o k isim a lm a k ta d ır (O 'D o n o g h u e, K irsh n e r v e M c L a u g h lin, 2006). A la n y a z m d a g e n ç lik lid e rliğ i ta n ım la m a la rı, a ra ştırm a cıla rın a ra ştırm a a la n la rın a b a ğ lı o la ra k, d e ğ işik lik g ö ste rm e k te d ir. L id e rlik ile ilg ili n e t o lm a y a n ta n ım la m a la r g e n ç lik lid e rliğ i iç in d e g e çerlid ir (K lau, 2006). G e n çlik lid e rliğ i, g e n ç lik g e lişim in d e, ta k ım ça lışm a sı, so ru m lu lu k v e ü lk ü sa h ib i o lm a g ib i ö z e llik le ri k a p sa y a n, a y rı b ir y e te rlilik a la n ı o la ra k e le alm a b ilir. G e n ç lik g e lişim i g e n ç lik lid e rliğ i y e te rlilik le ri a la n ın ı d a k a p sa r v e e rg e n lik d ö n e m in e d a h a b ü tü n c ü l b a k a r (E d e lm a n v d., 2004). L id e rlik a la n ın ın, g e n ç lik g e liş im in in fa rk lı a la n la rı ile ilişk ili o ld u ğ u g ö rü lm e k te d ir. A slın d a ik i k a v ra m b e lirli y e rle rd e a m a ç la rı b a k ım ın d a n k e sişir (K ress, 2006). G e n çlik g e lişim i fa a liy e tle ri ile g e n ç lik lid e rliğ i b irb irin d e n şu n o k ta d a a y rılm a k ta d ır: G e n çlik g e lişim fa a liy e tle ri, e rg e n le rin s o ru n la rı için g e n ç le ri g ü ç le n d irm e v e s o ru n la rla b a ş a ç ık m a y a o d a k la n ır (VVheeler v e E d e lb e ck, 2006). G e n ç lik lid e rliğ i ise, o rta k a m a ç v e ü lk ü için b irlik te ç a lışm a y a v e g e n ç le rin lid e rlik e tm e sin e o d a k la n ır (R e d m o n d v e D o la n, 2014). B u n u n la b irlik te lider g e lişim i in sa n o d a k lı, b ilg i, g ü v e n ilirlik g ib i b ire y s e l ö z e llik le r, öz fa rk m d a lık, öz d ü z e n le m e, k e n d i k e n d in e m o tiv a s y o n g ib i k o n u la ra o d a k la n ır. Liderlik g e lişim i ise d a h a ço k so sy a l o la ra k g e lişm e y e, k işile r a ra sı ilişk ile re, so sy a l fa rk ın d a lığ a v e so sy a l b e c e rile re o d a k la n m a k ta d ır (D ay, 2000). A n c a k g e çle rd e k i g e lişim e lid e r v e lid e rlik ö z e llik le ri b a ğ la m ın d a b ir b ü tü n o la ra k b a k ılm a lıd ır. Ç ü n k ü lid e r v e lid e rlik ö z e llik le ri b ir b ü tü n o la ra k e le a lın d ığ ın d a g e n ç le rd e k i lid e rlik ö z e llik le rin e y ö n e lik k a v ra m sa l b ir çe rçev e o lu ştu rm a k m ü m k ü n o labilir. Gençlik Liderliği Bileşenleri G e n çlik lid e rlik b ile ş e n le ri lid e rlik a la n y a z ın ı çerç e v e sin d e e le a lın m a k ta d ır. Y a p ıla n ça lışm a la r in c e le n d iğ in d e, g e n ç lik lid e rliğ i b ile şe n le ri, lid e rlik te o rile ri ile b e ra b e r g e n ç lik lid e rliğ i a la n ın d a y a p ıla n ça lışm a la ra b ü tü n c ü l b a k m a k la e ld e e d ile b ilir. G e n çlik lid e rlik ö z e llik le ri, b e c e ri, b ilg i v e y e te n e k g ib i b a ş lık la rd a to p la n m a k ta d ır (M a cn e il, 2006). B u b a şlık la rın y a n ın d a, lid e rlik ö z e llik le ri, lid e rlik a la n y a z ın ın d a, e tk ili lid e rlik ö z e llik le ri te sp it e d ilm iştir. E tk ili lid e rliğ in a n la şılm a sı, p ro b le m çö z e b ilm e, k a ra r v e rm e b e c e rile ri, g ru p 22 I Sayfa

28 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s R. Cansoy ve S. Turan b e c e r ile ri v e d in a m ik le rin i k a v ra m a, lid e rle rin k e n d i lid e rlik ö z e llik le rin i b ilm e s i, lid e rlik te n g e le n g ru p v e b ire y s e l d e ğ e rle ri b ilm e, y a z ılı v e sö z lü o la ra k ile tişim k u rm a d a e tk ili o lm a k tır (M ey er, 1995). G e n ç le rin lid e rlik ö z e llik le ri v e liderlik gelişimi b irb iri ile ilg ilid ir. L id e rlik g e lişim a la n la rı M cc a u le y, V e lso r v e R u d e rm a n (2010) ç a lışm a sın d a, ü ç a n a b a ş lık a ltm d a, k e n d in e lid e rlik, b a ş k a s m a lid e rlik, b ir g ru b a lid e rlik o la ra k e le a lm m a k ta d ır. G e n ç le rd e k i lid e rlik ö z e llik le ri iç in n e t b ir ç e rç e v e çiz ile m e d iğ i, b irç o k ça lışm a d a g e liştirilm e si g e re k e n ö z e llik le rin o rta k b a z ı b o y u tla rd a b irle ş tiğ i g ö rü lm e k te d ir. G e n çle rd e lid e rlik ö z e llik le ri a ra sm d a, b ire y s e l so ru m lu lu k a lm a, risk alm a, g ü ç p a y la şım ı, b ir işi b a ş la tm a ve ta m a m la m a, b ir a ra y a g elm e, d e ğ e rle n d irm e y a p m a, p a y la şm a, o rg a n iz e olm a, p la n la m a, a ra b u lu cu lu k, b ir a m a c ı g e rç e k le ştirm e k y e r a lm a k ta d ır (D ra m, 1988). Ü n iv e rsite g e n ç liğ in d e ise lid e rlik b e c e rile ri, k e n d in i y ö n e tm e, b a şk a la rm a lid e rlik e tm e, g örev y ö n e tim i, y e n i fik irle re a çık o lm a v e ü re tm e, so sy a l s o ru m lu lu k a la n la rın ı k a p sa m a k ta d ır (C M U, 2004). B u n u n y a n ın d a g e n ç lik lid e rliğ i, fa rk lı o rta m la rd a e tk ili d a v ra n ışla r v e e tk ili d ü şü n c e le ri y e rin e g e tirm e k le ilg ile n ir. G e n çle r sa h ip o ld u k la rı lid e rlik ö z e llik le ri ile b u lu n d u k la rı to p lu lu ğ a fa y d a sa ğ la m a y a ça lışırla r (D ra m, ).E rg e n lik d ö n e m in d e k i g e n ç le r d ü rü stlü k, g ü v en, işb irliğ i, sa y g ı, so ru m lu lu k, u m u t, k a ra rlılık ve a z im, b a ğ lılık, stre s y ö n e tim i, ro l m o d e l o lm a k, iy i s e çim le r y a p m a k ve d iğ e rle rin i o lu m lu y ö n d e e tk ile m e le ri ve y ö n v e rm e le ri n o k ta sm d a k e n d ile rin i d ö n ü ştü rm e le ri, k o n u şm a b e cerisi, k a ra r v e rm e, y e tk i v erm e, to p la n tı y ö n le n d irm e g ib i lid e rlik ö z e llik le rin i g e liştirm e lid irle r (F e rtm a n v e L in d e n, 1999). G e n ç e rg e n le r ta ra fın d a n d ü rü stlü k, d in le m e b e c e rile ri, ö n e m li lid e r ö z e llik le ri o la ra k d e re c e le n d irilir (M o rris, 1991). B ü tü n b u a la n y a z m v e a k a d e m ik ra p o r v e ça lışm a la ra b a k ıld ığ ın d a g e n ç le rd e k i lid e rlik ö z e llik le ri ta b lo l'd e k i g ib i sın ıfla n d ırıla b ilir: Tablo 1. G e n çle rd e g ö rü le n lid e rlik ö z e llik le ri Özellikler Problem çözebilme becerileri Kaynak Addison, 1985; Karnes, ve Bean, 1990; Meyer, 1995; Central Michigan University, 2004:5 ; ACUI Hedef koyma Addison, 1985; Anyon vd., 2007 Karar verme becerileri Addison, 1985; Fertman ve Long, 1990; Fertman ve Linden, 1999; Joy, Yang ve Farzanehkia, 2000; ACUI, 2005; Anyon vd., 2007 Addison, 1985; Meyer, 1995; ACUI. 2005: Conner ve Strobel, 2007; Kouzes Grup becerileri ve Posner, 2007; Ayres,1987'den akt.,itorstıneier ve Ricketts, 2009; Youthbuild Bireysel ve grup değerlerini bilme Yazılı ve sözlü iletişim becerileri Motivasyon Meyer, 1995; ACUI, 2005; Henderson, VVhitaker, Bialeschki, Scanlin, ve Thuıber, 2007; Kouzes ve Posner, 2007; Amirianzadeh, 2012 Addison, 1985; Fertman ve Long, 1990; Meyer, 1995; Zeldin ve Camino, 1999; Zimmerman ve Burkhardt, 1999a, 1999b; CMU, 2004, s. 5; Conner ve Strobel, 2007 ACUI, 2005; Anyon vd., 2007; Henderson, VVhitaker, Bialeschki, Scanlin, ve Thurber, 2007; Amirianzadeh, I Sayfa

29 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s R. Cansoy ve S. Turan Sosyal ve ahlaki sorumluluk, bağlılık duygusu Çatışma yönetimi ve çözme Addison, 1985 Addison, 1985; Fertman ve Long, 1990; Zimmerman ve Burkhardt, 1999a, 1999b; ACUI. 2005; İLA, 2009 Stres yönetimi Fertman ve Long, 1990; Fertman ve Linden, 1999; CMU, 2004 Kendini tanıma Kendini yönetme Duygusal zekâ Öz düzenleme Yönetme Model olma Eleştirel düşünme Risk alma Olumlu değişime neden olmak ACUI, 2005; Linden ve Fertman, 1998'den akt., Conner ve Strobel, 2007; Anyon vd., 2007; CAS, 2009; Ayres, 1987'den akt., Horstmeier ve Ricketts, 2009; Meadows, 2012; Amiıianzadeh, 2012 CMU, 2004:5 ACUI, 2005: Youthbuild CMU, 2004:5 CMU, 2004:5; Youthbuild. 2015: CAS, 2009 Fertman ve Linden, 1999; ACUI. 2005: Kouzes ve Posner, Karnes, ve Bean, 1990; Anyon vd., 2007; Conner ve Strobel, 2007 Dıum, 1988; Kouzes ve Posner, 2007 Rosch ve Anthony, 2012: 43 YÖNTEM Çalışma Grubu A ra ştırm a n ın ça lış m a g ru b u n u Ü sk ü d a r v e B e y k o z ilç e le rin d e b u lu n a n 6 o rta ö ğ re tim k u ru m u o lu ştu rm a k ta d ır. O k u lla rın b ir i ö z e l A n a d o lu L ise si, b ir ta n e ö z e l fe n lise si, 1 ta n e si re s m i A n a d o lu lise si, 1 ta n e si A n a d o lu im a m h a tip lise si, 1 ta n e si A n a d o lu te k n ik v e m e sle k lise sid ir. Ç a lışm a y a 1123 ö ğ re n c i k a tılm ıştır. A n a d o lu lise le rin d e n 320 ö ğ re n c i (% ); fe n lise le rin d e n 75 ö ğ re n ci (% 6.7 ); m e sle k i v e te k n ik A n a d o lu lise le rin d e n 170 ö ğ re n c i (% ) v e A n a d o lu im a m h a tip lise le rin d e n ö ğ re n ci (% ) a ra ş tırm a y a k a tılm ıştır. K a m u o k u lla rın d a n ö ğ re n ci (% ), ö z e l o k u lla rd a n 176 ö ğ re n c i (% ) ç a lış m a y a k a tılm ıştır. A ra ştırm a y a e rk e k v e k ız ö ğ re n c i k a tılm ıştır. 169 k iş i 14 y a ş, k işi 15 y a ş, k işi 16 y a ş k işi 17 y a ş g ru b u n d a d ır. Veri Toplama Aracının Geliştirilmesi Ö n celik le, g e n ç lik lid e rlik ö z e llik le ri k a p sa m ın d a k i d a v ra n ış, tu tu m v e b e c e r ile rin b e lirle n m e s i iç in b ir lite ra tü r ç a lışm a sı y a p ılm ış v e a ra ş tırm a la rd a k u lla n ıla n ö lçm e a ra çla rı in cele n m iş, b ir m a d d e h a v u z u o lu ştu ru lm u ştu r. M a d d e h a v u z u o lu ştu ru lu rk e n fa rk lı ö lçm e a ra ç la rm d a k i m a d d e le rd e n d e y a ra rla n ılm ıştır. A la n y a z ın ta ra m a sı so n u c u şu ö lçm e a ra çla rm a u la şıla b ilm iştir: L S I (T ovvnsend v e C a rte r's ' d e n ak t. Iv a K o su tic, 2010: 379), L id e rlik b e c e r i v e d a v ra n ış ö lçeğ i (S isk v e R o sselli, 'd e n a k t., S h a u n e ssy v e K arn es, 24 I Sayfa

30 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s R. Cansoy ve S. Turan :4 6 ), L S I ( E llis, 'd a n a k t., O g u rlu, 2012: 4 3 ), A L A S (M u m fo rd, O 'C o n n o r, C lifto n, C o n n e lly v e Z a cca ro, 'd e n ak t., Iv a K o su tic, 2010: ), H S P Q (ak t., K a rn e s v e B ean, 1996), K M M P T (K h a te n a v e M o rse, 'd e n ak t., K a rn e s v e B e a n, 1996), S R L S ( T y r e e, 1998), R L R S (C h an, ), M B T I (S h a u n e ssy v e K a rn e s, 2004: 4 6 ), L S I (B u rn e tt, 2005; V e n k a tra m a n, 2010: 14-17), S L P I (K o u z e s v e P o sn e r, ), Y L Q (H in d e s, ), a sk e ri lise ö ğ re n c ile ri iç in lid e rlik ö lçeğ i (B a şo ğ lu, ), Ö ğ re n c i L id e rliğ i Ö lç e ğ i (T ü y sü z, ), E rg e n G e n çlik L id e rliğ i Ö lç e ğ i (B a b a c a n, ), D ö rt B o y u tlu L id e rlik Ö lç e ğ i (Ç e lik v e S ü n b ü l, ), L id e rlik y ö n e lim le ri ö lçeğ i (D u rm u ş, ), L id e rlik B e c e rile ri Ö lç e ğ i (O g u rlu, 2012), Ö ğ re n c ile rin L id e rlik A lg ıla rı Ö lç e ğ i (C a n so y, D in c e l v e T ü rk o ğ lu, ) şe k lin d e d ir. G e n çlik lid e rlik ö z e llik le ri çe rç e v e sin d e y u k a rıd a b a h s e d ile n ö lç e k le rd e n d e y a ra rla n ıla ra k, a ş a ğ ıd a k i b o y u tla rd a m a d d e le r o lu ştu ru lm u ştu r. B u n la r; Mücadele İsteği ve Hedef Koyma: L id e rle r n e is te d iğ in i b ilm e si, h e d e fle rin d e n d a h a fa z la sm ı y a p m a sıd ır (B en n is, ; N o rth o u se, ; Y u k l, 2010). Z o rlu k la r ile m ü c a d e le e d ilm e sir,, id e a lle r iç in m ü c a d e le e d ilm e si, h e d e fle re u la şm a k iç in ça lış ılm a s ı v e g e le ce ğ e g ü v e n le b a k ılm a sıd ır. İletişim Kurabilmek: L id e rle rin h e r tü rlü ile tişim k a n a lım k u lla n a b ilm e sid ir. B u b a ğ la m d a ra h a t k o n u şm a, k a rşıd a k in i d ik k a tlic e d in le m e, d ü z g ü n y a z m a, g ö rü şm e v e to p la n tıla ra k a tıla b ilm e k, k a rşın d a k in i a n la m a v e a n la y ışlı d a v ra n a b ilm e k ö n e m li ile tişim b e c e r ile ri a ra sın d a d ır (A d a ir, 2011: 1). B a şk a la rı ile b e ra b e r k a ra r a la b ilm e, e tk i o lu ştu ra b ilm e d ir. Grup Becerileri: B ir ta k ım a y a d a g ru b a y a d a b ire y e y ö n v e re b ilm e, b ir fa a liy e ti b a ş la ta b ilm e, o rg a n iz a s y o n v e p la n la m a y a p a b ilm e, s o ru m lu lu k alm a, k o o rd in e etm e, b a ş k a la rın ı c e s a re tle n d irm e, h e d e fle r k o y a b ilm e, ta k ım v e y a g ru p ü y e s i o la ra k o lu m lu b ir ro l o y n a m a k tır (A d air, 2011, s. 221). L id e rle rin h e d e fle r k o y a ra k, g ru b u o rta k b ir v iz y o n d a o d a k la m a sıd ır (R ic h a rd so n v e F e ld h u se n, 'd a n ak t. M e y e r, 1995, s.20). A y n ı z a m a n d a lid e rle rin p a y la ş ım y a p m a sı, sa y g ılı d a v ra n m a sı, ça tışm a çö z e b ilm e sid ir. Güven Duyma ve Güvenilir Olma: B u ö z e llik, b ire y i k işise l d a v ra n ış v e h a re k e tle rin d e k i b ü tü n lü k v e d e ğ e rle rin in o lm a sı, a h la k i k a ra k te rin in sa ğ la m lığ ı, k işiy i g ü v e n ilir b iri y a p m a k ta d ır (A d a ir, ; N o rth o u se, ; Y u k l, 2010). G ü v e n d u y m a d a v ra n ışı ç e v re d e k ile rle e tk ile şim e g e ç e b ilm e k iç in ö n e m li ö z e llik le r a ra sm d a d ır (D erk s, L ee v e K ra b b e n d a m, 2014). B a ş k a la rm a y a rd ım c ı o lm a, sık ın tıla rı p a y la şa b ilm e v e d in le m e, g ü v e n e d a y a lı sa m im i ilişk ile r k u ra b ilm e d ir. Karar Verme Becerileri: H e d e fin ta n ım la n m a sı, ilg ili b ilg ile rin to p la n m a sı, m ü m k ü n se ç e n e k le rin o lu ştu ru lm a sı, k a ra r v e rm e, u y g u la m a v e d e ğ e rle n d irm e ile k a ra r v e rile b ilm e s id ir (A d air, 2010: 29) Problem Çözme Becerileri: P ro b le m in g e rçek a n la m d a ta n ım la n m a sı, u y g u n b ilg i y a d a sın ırlılık la rın b e lirle n m e s i, o la sı s e çen e k y a d a çö z ü m y o lla rın ın su n u lm a sı, p ro b le m in çö z ü lm e si, çö z ü m ü n k o n tro l e d ilm e si, so n u ç la rm p a y la ş ılm a s ıd ır (O E C D, 2014). Sorumluluk: B ire y le rin v e g ru p la rın b a ş k a la rın ın re fa h ı iç in so ru m lu lu k ta şım a sıd ır (D u g a n v e K o m iv e s, 2007). L id e rle rin to p lu m sa l so ru n la rla ilg ile n m e si, ü lk e si iç in ça lışm a sı, b a ş k a la rın ın h a k la rm a sa y g ı d u y m a sı, ta ş ığ ı y ü k ü m lü lü k le rin fa rk ın d a o lm a sıd ır. İşlem 25 I Sayfa

31 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s R. Cansoy ve S. Turan Ö n celik le, a la n y a z m v e b e n z e r ö lçm e a ra çla rı in c e le n d ik te n so n ra, sın ıfla rın d a lid e r o la ra k ö n e ç ık a n ö ğ re n c ile rin ö z e llik le ri ile ilg ili ö ğ re tm e n g ö rü şle rin e b a ş v u ru lm u ştu r. S ın ıfla rın d a lid e r o la ra k ö n e ç ık a n ö ğ re n c ile rd e n b ir k ız v e b ir e rk e k ö ğ re n c i ile m ü la k a t y a p ılm ıştır. B u y a p ıla n ça lışm a la r so n u c u e ld e e d ile n v e rile r v e y u rt iç in d e v e y u rt d ışm d a h a z ırla n a n, a y rıc a y u k a rıd a b e lirtile n b e n z e r ö lç e k le rd e k i m a d d e le r, a la n y a z m ça lışm a sı te m e l a lm a ra k, to p la m m a d d e d e n o lu ştu ru lm u ştu r. A rd ın d a n o lu ştu ru la n m a d d e le r h e r b ir i a la n d a u z m a n 5 k işi ta ra fın d a n in cele n m iştir. B u u z m a n la rd a n ö lçek fo rm u n d a v e rile n m a d d e le rin, g e n ç le rd e g ö rü le n lid e rlik ö z e llik le ri ve alt b o y u tla rı ile ilg ili o lu p o lm a d ığ ın a d a ir g ö rü şle r a lın m ıştır. U z m a n la r, m a d d e le rin y a z ıld ık la rı fa k tö re ve b e lirtile n ö z e lliğ i ö lçm e y e y ö n e lik b ir m a d d e o lu p o lm a d ık la rın a d air 3 'lü d e re cele n d irm e ö lçeğ i (1: K a lm a lı, 2 :R e v iz e e d ilm e li, 3 :K a ld ırılm a lı) k u lla n m ışla rd ır. U z m a n la rın a ç ık la m a la rı iç in m a d d e le rin a ltın a b o ş lu k b ıra k ılm ıştır. U z m a n la r m a d d e le r ile ilg ili g e re k li d ü z e ltm e le ri v e ö n e rile rin i y a p m ışla rd ır. B u fo rm Lavvshe y ö n te m i ile a n aliz e d ilm iştir. Ö n ce u z m a n la rm ö n e rile ri d o ğ ru ltu su n d a a n la m ve k o n u y a u y g u n lu k a çısm d a n m a d d e le r d ü z e ltilm iştir. F o rm d a y e r a la n ö lçe k m a d d e le rin in k a p sa m g e çerlilik o ra n ı (K G O ) n e g a tif y a d a sıfır o la n m a d d e le r e le n m iştir m a d d e d e n K G O d e ğ e rin e g ö re 0,9 9 'u n ü z e rin d e o la n 105 m a d d e lik b ir a ra ç e ld e e d ilm iştir G e n çlik lid e rlik ö z e llik le ri ö lçe k k u ra m sa l fo rm u, g ö ste rile n d a v ra n ışm sık lığ ın a g ö re, D a im a (5), S ık lık la (4), A ra s ıra (3), Ç o k e n d e r (2), A sla (1) c e v a p la m a ç iz e lg e si o lm a k ü z e re 5 4 i L ik e rt tip in d e 105 m a d d e d e n o lu ştu ru lm u ştu r. D a h a so n ra, ö lçek fo rm u n u n d ilb ilg isi v e a n la m b a k ım ın d a n u y g u n lu ğ u, ik i d ilb ilim c i ta ra fm d a n in c e le n m iş v e g e le n ö n eriler d o ğ ru ltu su n d a g e re k li d ü z e ltm e le r y a p ılm ıştır. B u ça lışm a y ı, d a h a b ü y ü k b ir g ru b a u y g u la m a d a n ö n ce, ö lçek k u ra m s a l fo rm u n d a k i e k sik le ri g ö rm e k ü z e re p ilo t b ir ça lış m a y a p ılm ıştır. P ilo t u y g u la m a 105 ö ğ re n c i ü z e rin d e y a p ılm ıştır. B u p ilo t u y g u la m a n ın so n u n d a g e re k li d ü z e n le m e le r y a p ılm ıştır. 15 k işilik y aş a ra sm d a k i b ir g ru p lise ö ğ re n cisi ü z e rin d e d e u y g u la m a y a p ıla ra k a n la m b a k ım ın d a n o la n h a ta la r d ü z e ltilm iştir. U y g u la m a sıra sm d a g e le n b ild irim le re g ö re a n la şılm a y a n b a z ı m a d d e le r ü z e rin d e g e re k li d ü z e ltm e le r y a p ılm ıştır. K işisel b ilg i fo rm u ve ö lçe k k u ra m sa l fo rm u te k b ir k â ğ ıd a b a sılm ıştır. F o rm u n to p la m o la ra k d o ld u ru lm a sı o rta la m a 20 d a k ik a sü rm ü ştü r. Ö lç e ğ in u y g u la n m a s ı sıra sm d a ö ğ re n c ile rin d ah a iy i m o tiv e o lm a la rı iç in h e m a çık la m a y a p ılm ış, h e m d e fo rm u g ö n ü llü o la ra k d o ld u ra n h e r b ir ö ğ re n ciy e b ire r ta n e k u rş u n k a le m h e d iy e e d ilm iştir. Ö ğ re n c ile re k a le m h e d iy e e d ild iğ in d e n ö ğ re n c ile rin fo rm la rı cid d iy e tle d o ld u rd u k la rı g ö z le m le n m iştir. H a z ırla n a n ö lçe ğ in so n h a li E k T d e su n u lm u ştu r. BULGULAR Ölçeğin Geçerliğine İlişkin Bulgular G e ç e rlik a n a liz i için, fa k tö rle ri b e lirle m e k a m a cıy la fa k tö r a n a liz i y a p ılm ıştır. F a k tö r a n a liz in d e K M O v e B a rtle tt's d e ğ e rle ri e ld e e d ilm iş v e te m e l b ile şe n le r a n a liz i so n u c u n d a a n a liz ta m a m la n m ıştır. K M O d e ğ e rle ri ö rn e k le m b ü y ü k lü ğ ü n ü n ve v e rile rin se ç ile n an aliz iç in y e te rli o ld u ğ u n u, B a rle tt's d e ğ e rle rin in u y g u n o ld u ğ u g ö rü lm e k te d ir. K M O d e ğ e rin in.93 o ld u ğ u v e B a rle tt's te st a n a liz so n u ç la rm m (p <.05) a n la m lı o ld u ğ u g ö rü lm ü ştü r. Yapı Geçerliği 26 I Sayfa

32 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s R. Cansoy ve S. Turan Ö lçeğ e ait 1165 ta n e k u ra m s a l fo rm, 14 v e 18 y a ş a ra sm d a k i o rta ö ğ re tim d e k i ö ğ re n cile re u y g u la n m ıştır. 4 2 fo rm ra stg e le işa re tle n m iş, ü z e rin in çiz ilm iş y a d a a n la m sız y a z ıla r y a z ılm ış o lm a sın d a n d o la y ı, a n a liz d ışı b ıra k ılm ış v e 1123 ö lçe k a n a liz e a lın m ıştır. T o p la m 105 m a d d e ile a n a liz e b a ş la n m ıştır. F a k tö r a n a liz in d e T e m e l B ile şe n le r A n a liz i v e b u n a p a ra le l o la ra k h a z ırla n a n V a rim a x D ik D ö n d ü rm e T e k n iğ i so n u c u n d a so ru la r a n aliz e d ilm iştir. F a k tö r a ltm d a te k k a la n, b irb irin e y a k m fa k tö r a ğ ırlığ ı o la n v e fa k tö r a ğ ırlığ ı,40'rn a ltın d a o la n so ru la r a n a liz d e n çık a rılm ıştır. F a k tö r a n a liz in d e ilk d ö n d ü rm e so n u c u ö lç e k te k i m a d d e le rin 23 fa k tö r a ltm d a to p la n d ığ ı v e to p la m v a r y a n s ın % 55' in i a çık la d ığ ı g ö rü lm ü ştü r. Ö lç e ğ in g e liştirm e a ş a m a s ın d a fa k tö r y ü k le ri.30 u n a ltm d a y e r a la n 36 m a d d e ve b ird e n ço k fa k tö rd e y e r a la n m a d d e le r, h e r b ir m a d d e, ö lç e k te n te k e r te k e r ç ık a rtıla ra k fa k tö r a n a liz i te k ra rla n m ıştır. B u işle m h e r b ir fa k tö rd e y e r a la n m a d d e le rin y ü k le rin in.43 ile.72 a ra sın d a o lu n c a y a k a d a r d e v a m e d ilm iştir. F a k tö r a n a liz in d e, öz d e ğ e rle ri 1 v e ü z e rin d e o la n 7 fa k tö r e ld e e d ilm iştir. T o p la m a ç ık la n a n v a ry a n s % o la ra k b u lu n m u ştu r. A n a liz d e ö n c e lik le E ig e n d e ğ e ri 1 o la ra k b e lirle n m iştir. Y a p ıla n a n a liz le re 105 m a d d e ile b a ş la n m ış v e so n u ç ta 4 0 m a d d e d e n v e 7 fa k tö rd e n o lu şa n b ir y a p ı b e lirle n m iştir. O lu ş a n 7 fa k tö rü n a ç ık la n a n to p la m v a ry a n s m ik ta rı % 'd ır. F a k tö rle rin a ç ık la d ık la rı v a ry a n s m ik ta rla rı s ıra sıy la b irin c i fa k tö r (F İ) iç in % , ik in c i fa k tö r (F 2) iç in % 6.4 3, ü ç ü n c ü fa k tö r (F3) iç in % 5.95, d ö rd ü n cü fa k tö r (F4) iç in % 4.49, b e ş in c i fa k tö r (F 5) iç in % 3.7 0, a ltm cı fa k tö r (F6) iç in % 2.9 8, y e d in c i fa k tö r (F7) iç in % o la ra k b e lirle n m iştir. B u iş le m le rin a rd ın d a n m a d d e le rin fa k tö rle re d a ğ ılım ın ı b e lirle m e k iç in V a rim a x D ik D ö n d ü rm e A n a liz le ri g e rçe k le ştirilm iş v e so n u ç la r ta b lo l'd e su n u lm u ştu r. T a b lo 1' d e g ö rü ld ü ğ ü ü z e re 1. F a k tö r (F İ) 7 m a d d e d e n, 2. F a k tö r (F 2) 7 m a d d e d e n, 3. F a k tö r (F 3) 7 m a d d e d e n, 4. F a k tö r (F4) 6 m a d d e d e n, 5. F a k tö r (F 5) 4 m a d d e d e n, 6. fa k tö r 4 m a d d e d e n ve 7.fa k tö r (F7) 5 m a d d e d e n o lu şm a k ta d ır. H e r b ir fa k tö re d a ğ ıla n m a d d e le r in c e le n e re k y e d i fa k tö r b u lu n m u ştu r. V a rim a x D ik D ö n d ü rm e T e k n iğ i k u lla n ıla ra k m a d d e le rin fa k tö rle re d a ğ ılım ın a b a k ıld ığ ın d a ö lç e ğ in öz d e ğ e ri T d e n b ü y ü k 7 fa k tö rd e to p la n d ığ ı, tü m m a d d e le rin g ird ik le ri fa k tö rd e k a b u l e d ile b ilir y ü k d e ğ e rle rin e sa h ip (en d ü şü k m a d d e y ü k d e ğ e rin in.43; e n y ü k se k m a d d e y ü k d e ğ e rin in.72) o ld u ğ u g ö rü lm ü ştü r. B u fa k tö rle rin a d la n d ırm a la rı şu ş e k ild e o lu şm a k ta d ır: F İ M ü c a d e le is te ğ i v e h e d e f k o y m a, F 2 ile tişim k u ra b ilm e k, F3 g ru p b e c e rile ri, F 4 g ü v e n d u y m a ve g ü v e n ilir o lm a, F5 k a ra r v e rm e b e c e rile ri, F6 p ro b le m çö z m e b e c e r ile ri v e F 7 s o ru m lu lu k d u y g u su d u r. Tablo 2. F a k tö r A n a liz i S o n u çla rı M a d d eler F İ F2 F3 F4 F5 F6 F7 M a d d e n o Faktör yükü Faktör yükü Faktör yükü Faktör yükü Faktör yükü Faktör yükü Faktör yükü M19.71 M25.67 M22.68 M20.63 M M30.54 M3.56 M67.72 M I Sayfa

33 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s R. Cansoy ve S. Turan M M68.66 M99.57 M66.56 M97.47 M94.67 M95.63 M M M96.54 M M93.43 M54.71 M60.66 M57.62 M56.59 M53.52 M61.52 M71.65 M72.66 M73.61 M70.53 M76.67 M75.66 M77.54 M74.45 M88.66 M27.62 M29.54 M87.57 M81.43 Özdeğer Açıklanan varyans toplam: % , Analiz sonucunda belirlenen faktörler ve bu faktörlerden yük alan maddeler, madde sayılan ve m adde num araları Tablo 3' de görülmektedir. Tablo 3. Faktör Analizi Sonucunda Belirlenen Alt Boyutlar Maddeler ve Bu Boyutlardan Yük Alan Boyutlar Madde Sayısı Madde Numarası Mücadele isteği ve hedef koyma (Fİ) 7 19, 25, 22, 20, 48, 30, 3 İletişim kurabilmek (F2) 7 67, 98,100, 68, 99, 66, I Sayfa

34 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s R. Cansoy ve S. Turan Grup becerileri (F3) 7 Güven duyma ve güvenilir olma (F4) 6 Karar verme becerileri (F5) 4 Problem çözme becerileri (F6) 4 Sorumluluk (F7) 5 94, 95,103,105, 96,104, 93 54,60, 57, 56, 53, 61 70, 71, 72, 73 74, 75, 76, 77 88, 27, 29, 87, 81 Madde Toplam Korelasyonları B u b ö lü m d e k i a n a liz ö lçe k te y e r a la n h e r b ir m a d d e n in, ö lç ü lm e k is te n e n ö z e lliğ i ö lçü p ö lç e m e d iğ i v e k işile ri ö lç tü k le ri ö z e llik b a k ım ın d a n n e k a d a r a y ırt e d e b ild iğ in i b e lirle m e k a m a c ı ile y a p ılm ıştır. T e st m a d d e le rin d e n a lm a n p u a n la r ile to p la m p u a n a ra s m d a k i ilişk iy e b a k ılm ıştır. T a b lo 4 'd e g ö rü ld ü ğ ü ü z e re te s tte n e ld e e d ile n to p la m p u a n la r ile m a d d e le r a ra sm d a k i k o re la sy o n g e n e l o la ra k o rta d ü z e y d e v e ü stü n d e p o z itif b ir ilişk iy e sa h ip tir. H er b ir m a d d e iç in (r=.30),u n ü z e rin d e o ld u ğ u n d a n ö lçe k m a d d e le rin in ö lçü lm e k is te n e n lid e rlik ö z e llik le rim ö lçm e k te v e k işile ri ö lçtü ğ ü ö z e llik le r b a k ım ın d a n a y ırt e d e b ild iğ in i g ö ste rm e k te d ir. Tablo 4. G e n çlik L id e rlik Ö z e llik le ri v e T e st P u a n la rı K o re la sy o n u Madde No r Madde No r Madde No r Madde No r p<.05 Maddelerin Ayırt Edicilik Özellikleri Ö lç e k d e n e m e fo rm u n d a k i 4 0 m a d d e n in ay ırt e d ic ilik g ü c ü n ü sa p ta m a k ü z e re m a d d e a n a liz i y a p ılm ıştır. Ö lçek a lt b o y u t v e to p la m p u a n la rın ın ay ırt e d ic ilik le rin i b e lirle m e k için alt v e ü s t % 2 7 'lik g ru p la rın a ra sm d a a n la m lı b ir fa rk o lu p o lm a d ığ ın ı b e lirle m e k iç in b a ğ ım s ız g ru p t testi y a p ılm ıştır. B ü tü n g ru p la r iç in fa rk lılık la r is ta tistik se l o la ra k a n la m lı b u lu n m u ş tu r (p <.05). A lt v e ü st g ru p la r a ra sm d a y a p ıla n t testi s o n u ç la rın d a b ü tü n m a d d e le r p <.05 d ü z e y in d e a n la m lı b u lu n m u ştu r. E ld e e d ile n so n u ç la r, ö lçek alt b o y u t v e to p la m p u a n la rın ın a y ırt e d ic i o ld u ğ u n u g ö ste rm e k te d ir. A lt v e ü st % 2 7 'lik g ru p la r a ra sm d a t te sti y a p ılm ıştır. H e r b ir m a d d e n in iste n ile n d ü z e y d e ( p<.05) a y ırt e d ic i o ld u ğ u g ö rü lm e k te d ir. 4 0 m a d d e lik ö lçe ğ in a y ırt e d ic ilik g ü ç le rin e ilişk in t te sti so n u ç la rı T a b lo 5 'd e v e rilm iştir. Tablo 5. M a d d e A y ırt E d ic iliğ i İle İlg ili O la ra k Y a p ıla n t T e s ti S o n u çla rı 29 I Sayfa

35 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s R. Cansoy ve S. Turan Madde t P Madde t P Madde t P Ölçeğin Güvenirliğine İlişkin Bulgular B u a ş a m a d a n so n ra fa k tö rle r iç in g ü v e n ilirlik a n a liz le ri y a p ılm ıştır. Ö lç e ğ in ta m a m ı iç in v e h e m d e h e r b ir a lt b o y u tu n iç e rd iğ i m a d d e le r ü z e rin d e n C ro n b a c h 's A lp h a g ü v e n irlik d e ğ e rle ri h e sa p la n m ıştır. Ö lç e ğ in g ü v e n irliğ in e a it h e sa p la n a n C ro n b a c h 's A lp h a d e ğ e rle ri ta b lo 6 'd a v e rilm iştir. İç tu ta rlılık k a tsa y ıla rı.70 ile.80 a ra sın d a d e ğ e rle r a lırk e n, ö lçeğ in tü m ü n e a it C ro n b a c h 's A lp h a d e ğ e ri ise.92 o la ra k b u lu n m u ştu r. Tablo 6. F a k tö r A n a liz i S o n u c u n d a B e lirle n e n A lt B o y u tla r v e B u B o y u tla ra A it G ü v e n irlik K a tsa y ıla rı Boyut İç tutarlılık katsayıları M ücadele isteği ve hedef koyma 0.79 İletişim kurabilm e 0.80 Grup becerileri 0.81 Güven duym a ve güvenilir olm a 0.73 K arar verm e becerileri 0.76 Problem çözm e becerileri 0.72 Sorum luluk 0.70 Toplam: 0.92 Korelasyon ve Boyutların Cronbach Alpha Katsayıları F a k tö rle rin C ro n b a c h 's A lp h a k a tsa y ıla rı.70 ile.80 a ra s ın d a d e ğ işm e k te d ir. M a d d e ç ık a rıld ığ ın d a ise.60 ile.80 a ra s m d a d e ğ işm e k te d ir. M a d d e ç ık a rıld ığ ın d a C ro n b a c h A lp h a k a tsa y ıla rı, fa k tö rle rin C ro n b a c h A lp h a k a tsa y ıla rın d a n b ü y ü k o lm a d ığ ı için, m a d d e a tıld ığ ı ta k d ird e fa k tö rü n g ü v e n irlik k a tsa y ısm m y ü k se lm e y e c e ğ in e işa re t e tm e k te d ir. B u b u lg u, m a d d e le rin p u a n la y ıc ıla rı fa k tö r b a z m d a iy i d e re ced e a y ırt e d e b ild iğ in i g ö ste rm e k te d ir. Ö lç e ğ in C ro n b a c h 's A lp h a k a tsa y ıs ı,9 1 'd u r. M a d d e çık a rıld ığ ın d a ise.91 ile.92 a ra sm d a d e ğ işm e k te d ir. M a d d e le rin b ü tü n ö lçe k d ü z e y in d e, m a d d e ç ık a rıld ığ ın d a C ro n b a c h 's A lp h a k a tsa y ıla rı, fa k tö r A lp h a k a tsa y ıla rın d a n b ü y ü k o lm a d ığ ı için, m a d d e a tıld ığ ı ta k d ird e fa k tö rü n g ü v e n irlik k a tsa y ısm m y ü k se lm e y e c e ğ in e işa re t e tm e k te d ir. 30 I Sayfa

36 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s R. Cansoy ve S. Turan T a b lo 7 'd e b o y u tla rın k o re la sy o n d ü z e y in e b a k ıld ığ ın d a.28 ile.55 a ra sın d a o lm a sı, alt b o y u tla r a ra sm d a o rta d ü z e y d e p o z itif v e a n la m lı b ir ilişk i o ld u ğ u n u g ö ste rm e k te d ir. Boyutlar Mücadele İsteği ve Hedef Koyma Mücadele İsteği ve Hedef Koyma İletişim Kurabilmek İletişim Grup Kurabilmek Becerileri Grup Becerileri Güven Duyma ve Güvenilir Olma Karar Verme Becerileri Problem Çözme Becerileri Güven Duyma ve Güvenilir Olma Karar Verme Becerileri Problem Sorumluluk Çözme duygusu Becerileri Sorumluluk Doğrulayıcı Faktör Analizi Sonuçları A F A s o n u c u n d a ö lçe ğ in 4 0 m a d d e d e n o lu şa n y e d i fa k tö rlü b ir y a p ıy a sa h ip o ld u ğ u g ö rü lm ü ştü r. B u y a p m m a y n ı v e ri se ti ü z e rin d e n D F A 's ı (D o ğ ru la y ıc ı F a k tö r A n a liz i) y a p ılm ıştır. Y a p ıla n a n a liz so n u c u n d a 4 0 m a d d e v e 7 fa k tö rd e n o lu şa n ö lç e ğ in u y u m in d e k sle rin in y e te rli d ü z e y d e o ld u ğ u g ö rü lm ü ştü r (X 2 = ; p <.05; sd = 719; X 2/sd = 3.55 ; R M S E A =.045; C F I =.87; G F I =.89; A G F I =.88). Ö lçe k te y e r a la n m a d d e le rin fa k tö r y ü k le ri.45 ile.73 a ra sm d a d e ğ işm e k te d ir. G F I, A G F I'd e n e ld e e d ile n k a tsa y m m.85 (A n d e rso n v e G e rb in g, 1984 v e C o le, 1987) v e y a.90 (K lin e, ; S ch u m a c k e r v e L o m a x, 1996) ü z e rin d e o lm a sı iy i b ir u y u m o la ra k k a b u l e d ilm e k te d ir. R M S E A 'd a n e ld e e d ile n.10 v e d a h a k ü ç ü k d e ğ e rle r u y u m lu lu k iç in y e te rlid ir. x2/d/nin o ra n ın ın ise 2-5 a ra sın d a k i o lm a sı iy i u y u m u, 2 'd e n k ü ç ü k d e ğ e rle r ise m ü k e m m e l u y u m u ifa d e e tm e k te d ir (Jö re sk o g v e S ö rb o m, 2001). B u n a g ö re D F A s o n ra sm d a e ld e e d ile n P a th d iy a g ra m ı Ş e k il l 'd e v e rilm iştir. 31 I Sayfa

37 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s R. Cansoy ve S. Turan Ş e k il 1. G e n ç lik L id e rlik Ö z e llik le ri Ö lç e ğ i P a th D iy a g ra m ı SONUÇ, TARTIŞMA VE ÖNERİLER G e n çlik lid e rlik ö z e llik le ri ö lçeğ i g e liştirm e k a m a cıy la y a p ıla n b u ça lış m a d a lid e rlik a la n y a z m ı v e b e n z e r ça lışm a la r ta ra n a ra k ö lçek m a d d e le ri y a z ılm ıştır. O lu ş tu ru la n m a d d e le r a la n d a u z m a n la r ta ra fın d a n in c e le n e re k Lavvshe a n a liz i y a p ılm ıştır. H a z ırla n a n ö lçek k u ra m s a l fo rm u ile b ir p ilo t ç a lış m a ile g e re k li d ü z e n le m e le r y a p ılm ıştır. D a h a so n ra 1123 v e ri ü z e rin d e n ö lç e ğ in g e çerlik v e g ü v e n irlik a n a liz le ri y a p ılm ıştır. A F A 'd a g e re k li a n a liz i y a p ıld ık ta n s o m a 7 fa k tö rlü 4 0 m a d d e d e n v e a çık la n a n v a ry a n sı % o la n b ir y a p ı e ld e e d ilm iştir. U z m a n g ö rü şle ri d e a lm a ra k fa k tö rle r 32 I Sayfa

38 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s R. Cansoy ve S. Turan m ü c a d e le iste ğ i v e h e d e f k o y m a, ile tişim k u ra b ilm e k, g ru p b e c e rile ri, g ü v e n d u y m a v e g ü v e n ilir o lm a, k a ra r v e rm e b e c e rile ri, p ro b le m çö z m e b e c e r ile ri v e s o ru m lu lu k o la ra k a d la n d ırılm ıştır. G e n çlik L id e rlik Ö z e llik le ri Ö lç e ğ in in fa k tö rle rin in g ü v e n irliğ in e d a ir h e sa p la n a n C ro n b a c h 's A lp h a d e ğ e rle ri.70 ile.80 a ra sm d a d e ğ e rle r a lırk en, ö lçe ğ in ta m a m ın a ait C ro n b a c h 's A lp h a d e ğ e ri ise.92 o la ra k b u lu n m u ştu r. D a h a so n ra b o y u tla rın k o re la sy o n d ü z e y le rin in. 28 ile.55 a ra sm d a o ld u ğ u g ö rü lm ü ştü r. B u so n u ç fa k tö rle r a ra sı o rta d ü z e y d e p o z itif v e a n la m lı ilişk ile r o ld u ğ u n u g ö ste rm iştir. T e sti y a rıla m a g ü v e n irliğ i S p e a rm a n - B ro w n k o re la sy o n d e ğ e ri.81 b u lu n m u ştu r. S o n o la ra k ç a lış m a g ru b u n d a n to p la n a n v e rile rin A F A so n u c u n d a e ld e e d ile n k ırk m a d d e v e y e d i fa k tö rd e n o lu şa n y a p ıy ı d o ğ ru la y ıp d o ğ ru la m a d ığ ın ı te st e tm e k iç in D F A u y g u la n m ıştır. D F A 'd a n e ld e e d ile n y e d i fa k tö rlü m o d e lin u y u m d ü z e y in in y e te rli o ld u ğ u n u o rta y a k o y m u ştu r. B u so n u ç la ra g ö re h a z ırla n a n G e n çlik L id e rlik Ö lç e ğ in in g e çe rli v e g ü v e n ilir b ir y a p ıd a o ld u ğ u sö y le n e b ilir. G e liştirile n ö lçe ğ in y a p ış m a b a k ıld ığ ın d a lite ra tü rd e k u lla n ıla n v e te sp it e d ile b ile n lid e rlik d e ğ e rle n d irm e a ra çla rı ile g ü v e n irlik, b o y u tla r v e ö lçm e k is te d iğ i ö z e llik le ri ö lçm e si b a k ım ın d a n b e n z e r y a p ıla rd a o ld u ğ u g ö rü lm ü ştü r (T ü y sü z, ; B a b a c a n, ; O g u rlu, 2012). B u ç a lış m a d a n e ld e e d ile n s o n u ç la ra g ö re g e liştirile n G e n ç lik L id e rlik Ö z e llik le ri Ö lç e ğ i g e çerlilik v e g ü v e n irliğ e ile ilişk in s o n u ç la ra d a b a k ıld ığ ın d a, o rta ö ğ re tim d e k i ö ğ re n c ile rin g e n ç lik lid e rlik ö z e llik le rin i ö lçm e d e g e ç e rli v e g ü v e n ilir b ir ö lçm e a ra cı o ld u ğ u sö y le n e b ilir. Ç a lışm a n ın b e lirli o k u l tü rle rin d e y a p ılm a s ı b ir s ın ırlılık o la ra k g ö rü le b ilir. G e le c e k ça lış m a la rd a m e v c u t ö lçe k fa rk lı ö rn e k le m le rd e u y g u la n a b ilir, g ü v e n irlik v e g e çerliğ i test e d ile b ilir. A y r ıc a b u ö lçek fa rk lı d e ğ işk e n le r ile ilişk ile n d irile re k ça lışm a la r ta sa rla n a b ilir. 33 I Sayfa

39 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s R. Cansoy ve S. Turan KAYNAKÇA ACUI [Assodation of College Unions International]. (2005, March), "Task Force on the Development of Core Competencies in the College Union and Student Activities Profession." About_ACUI/ taskforce_report_corecomp.pdf (Erişim tarihi ). Adair, J. (2003), The Consdse Adair on leadership, London: Thorogood. Adair, J. (2010), Dedsion Making And Problem Solving Stıategies, London Philadelphia, KoganPage. New Delhi: Adair, J.(2011), The John Adair Lexicon of Leadership : The Definitive Guide To Leadership Skills And Knowledge, London : Kogan Page Limited. Addison, L. (1985), "Leadership skills among the gifted and talented", (ERIC Document Reprodudion Service No. ED262511). Amirianzadeh, M. M. (2012), "Hexagon theory-student leadership development", Procedia - Sodal And Behavioral Sdences, 31. Anderson, J. C., ve Gerbing, D. (1984), "The Effed Of Sampling Error On Convergence, İmproper Solutions, And Goodness-Of-Fit İndices For Maximum Likelihood Confirmatory Fador Analysis", Psychometrika, 49, Anyon,Y., Brink, K., Crawford, M., Feınândez, M., Hofstedt, M., Osberg, J., ve Strobel, K.(2007), "A Handbook For Program Staff, Teacheıs, And Community Leadeıs(2nded.)", work/vell/ YELL Intro. final, pdf, (Erişim tarihi ). Aydın, M. (2007), Eğitim Yönetimi, Ankara: Hatipoğlu Yayınları. Babacan, H. (2008), Demeter kırsal alan liderlik programı, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli. Bala, A. (2003), "Eğitim Örgütlerine Yeni Bakış Açıları: Kuram-Araştırma İlişkisi", Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 25(1), Bass, B. M. (1990), Bass ve Stogdill's Handbook Of Leadership: Theory, Research, And Managerial Applications", New York: Free Press. Başoğlu, U.D. (2006), Askeri liselerde eğitim-öğretim gören takım sporu yapan, bireysel spor yapan ve spor yapmayan öğıendleıin liderlik özellikleri, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul. Bektaş, F. ve Turan, S. (2014), Liderlik. S. Turan (Ed.), Uygulama, Ankara: Pegem Akademi. Eğitim Yönetimi, Teori, Araştırma Ve Bennis, W. (2009), On Becoming A Leader, NY: Peıseus Books Group. Burnett, T. A. (2005), The charaderistics of high school student leadeıs attending hugh O'bıian youth leadership seminars as perceived by themselves (Order No ), ProQuest Dissertations ve Theses Global, ( ). Cansoy, R., Dincel, S. ve Türkoğlu, M.E. (2013, Kasım), Öğrencilerin Liderlik Algıları: Türk Kültürüne Uyarlama Çalışması, 8. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi bildiri kitabı, Marmara Üniversitesi, İstanbul. Cariyle, T. (1916, original work published 1841), Heroes and Hero VVorship, Boston: Adams. Chan, D. W. (2000), "Assessing Leadership Among Chinese Secondaıy Students in Hong Kong: The Use Of The Roets Rating Scale For Leadership", Gifted Child Quarterly, 44(2), I Sayfa

40 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s R. Cansoy ve S. Turan CMU[Central Michigan University]. (2004), "Leadership Competency Model", model/ CompModel/EDUMAIN.htm. (Erişim tarihi ). Conner, J. O., ve Strobel, K. (2007), "Leadership Development: An Examination Of İndividual And Programmatic Growth", Journal of Adolescent Research, 22(3), Coundl tor the Advancement of Standards [CAS] (2009), "CAS Learning And Development Outcomes. In Council For The Advancement Of Higher Education (Ed.), CAS Professional Standards For Higher Education (7th Ed.). VVashington, DC: Author", (Erişim tarihi ). Cole, D. A. (1987), "Utility Of Confirmatory Factor Analysis in Test Validation Research" Journal of Consulting and Clinical Psychology, 55, Çelik, C., ve Sünbül, 0.(2008), "Liderlik Algılamalarında Eğitim ve Cinsiyet Faktörü: Mersin İlinde Bir Alan Araştırması", Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,13( 3), Day, D. (2000), "Leadership Development: A Review in Context", Leadership Quarterly, 11(4), Derks, J., Lee, N. C., ve Krabbendam, L. (2014), "Adolescent Trust And Trustworthiness: Role of Gender And Sodal Value Orientation", Journal of Adolescence, 37(8), Druın, J.(1988), "Youth Leadership. Insights İnto Isues İn Education", Stanley Foundation, Muscatine, Iowa. (Erişim tarihi ). Durmuş, O. (2011), İlköğretim ve lise öğıendleıinde görülen liderlik davranışlarının araştırılması, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi. Dugan, J. P., ve Komives, S. R. (2007), "Developing Leadership Capacity İn College Students: Findings Fıoın A National Study. A Repoıt Fıoın The Multi-Institutional Study Of Leadership. College Park, MD: National Cleaıinghouse For Leadership Programs", (Erişim tarihi ). Edelman, A., Gill, P., Comerford, K., Larson, M. ve Hare, R.(2004), "Youth Development And Youth Leadership: A Backgıound Paper. Institute For Educational Leadership, National Collaboıative On VVorkforce And Disability Foıyouth, Washington,DC" behavioral/ providers / YouthDevelopment.pdf. (Erişim tarihi ). Fertman, C. I., ve Long, J. A. (1990), "Ali students are leaders", School Counselor, 37(5), Fertman, C. I., ve VanLinden, J.A. (1999), "Chaıacter Education For Developing Youth Leadership", The Education Digest, 65(4), Hendeıson, K. A., VVhitaker, L. S., ve Bialeschki, M. D. (2007), "Summer Camp Expeıiences: Paıental Perceptions Of Youth Development Outcomes", Journal of Family Issues, 28(8), 987. Hindes, Y. (2011), Examining youth leadership through the development and validation of a self- report measuıe: The youth leadership questionnaiıe, Doctoıal disseıtation, Retıieved fıom ProQuest Dissertations and Theses, (UMI No. NR75511). Horstmeier, R. P., ve Ricketts, K. G. (2009), "Youth Leadership Development Through School-Based Civic Engagement Activities: A Case Study", Journal of Leadership Education, 8(2), Hoy, W. K.. ve Miskel, C. G. (2010), Eğitim Yönetimi. (S. Turan, Çev.), Ankara: Nobel. 35 I Sayfa

41 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s R. Cansoy ve S. Turan [İLA](International Leadership Association2009). "İLA Guiding Questions: Guidelines tor Leadership Education Programs." College Park, Md: Author. Retrieved june 15, 2014 from GuidingOuestionsFinal.pdf. Joy, D. M., Yang, Y., ve Farzanehkia, F. (2000), "Service-Learning Leadership Development For Youths", Phi Delta Kappan, 81(9), Jöreskog, K., ve Sörbom, D. (2001), LISREL 8.51, Mooresvile: Sdentific Software. Kabakçı, O.F. (2013), Karakter güçleri açısından pozitif gençlik gelişiminin incelenmesi, Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Karnes, F. A., ve Bean, S. M. (1990), Developing leadership in gifted youth (report no. EDO-EC-90-4). VVashington, DC: Office of Educational Research and Impıovement. Karnes, F. A., ve Bean, S. M. (1996), "Leadership And Thegifted", Focus On Exceptional Children, 29(1),1. Klau, M. (2006), "Exploring Youth Leadership in Theoıy And Practice", New Directions for Youth Development, 2006(109), Kline, R. B. (2005), Pıinciple And Practice Of Stıuctuıal Equation Modeling. New York, NY: Guilfoıd. Kosutic, I. (2010), Constıucting youth leadership, Doctoıal disseıtation, Retrieved from PıoOuest Disseıtations and Theses, (UMI No ). Kouzes, J. M., ve Posner, B. Z. (2007), The Leadership Challenge, San Francisco: Jossey-Bass. Kouzes, J.M. ve Posner, B.Z. (2005), Student Leadership Practices inventory: Self, San Francisco: Jossey-Bass. Komives, S., Lucas, N., ve McMahon, T. (2007), Exploring Leadership: For College Students Who Want To Make A Diffeıence (2nd ed.), San Francisco: JosseyBass. Kress, C. A. (2006), "Youth Leadership And Youth Development: Connections And Questions", New DiıectionsfoıYouth Development, 2006(109), MacNeil, C. A. (2006), "Bıidging Geneıations: Applying "Adult" Leadership Theoıies To Youth Leadership Development", New Directions for Youth Development, 2006(109), McCauley, C. D., Velsor, E. V., ve Ruderman, M. (2010), The Çenter for Creative Leadership Handbook of Leadership Development, San Francisco: Jossey-Bass. Meadows, F. M. (2012), No student leader left behind: Developing student leadership programs for marginalized students in secondaıy schools, Doctoıal disseıtation, Retrieved from PıoOuest Dissertations and Theses, (UMI No ). Meyer, E.D. (1995), Leadership academy: Effectiveness of leadership skills development in eighthgıade students, Doctoıal disseıtation, Retrieved from PıoOuest Dissertations and Theses, (UMI No ). Morris, G. B. (1991), "Peıceptions Of Leadership Tıaits: Compaıison of Adolescent And Adult School Leaders", Psychological Reports, 69(7), 723. Northouse, P. G. (2010), Leadership: Theoıy and Practice (5th ed.), CA: SAGE Publications. O'Donoghue, J., Kirshner, B., ve McLaughlin, M. W. (2006), "Youth Partidpation: From Myths To Effective Practice", Prevention Researcher, 13(1), 3-6. Oakland, T., Falkenberg, B. A., ve Oakland, C. (1996), "Assessment Of Leadership in Children, Youth And Adults", Gifted Child Quarterly, 40(3), I Sayfa

42 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s R. Cansoy ve S. Turan OECD (2014), PISA 2012 Results: Creative Problem Solving; Students' Skills in Tackling Real-Life Problems (Volüme V), PISA, OECD Publishing results-volume-V.pdf, (Erişim tarihi ). Ogurlu, U. (2012), Liderlik becerileri geliştirme programının üstün zekalı olan ve olmayan öğrencilerin liderlik becerilerine etkisi, Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul. Redmond, S., ve Dolan, P. (2014), "Towards A Conceptual Model Of Youth Leadership Development", Child ve Family Sodal Work, n/a-n/a. (Erişim tarihi ). Ricketts, J.C. ve Rudd, R.D. (2002), "A Comprehensive Leadership Education Model To Train, Teach And Develop Leadership in Youth", Journal of Career and Technical Education, 19 (1), 7-17., (Erişim tarihi ). Rosch, D. M., ve Anthony, M. D. (2012), "Leadership Pedagogy: Putting Theory To Practice", New Directions tor Student Services, 2012(140), Shaunessy, E., ve Karnes, F. A. (2004), "Instruments For Measuring Leadership in Children And Youth", Gifted Child Today, 27(1), Schumacker, R. E., ve Lomax, R. G. (1996), A Beginner's Guide To Structural Equation Modeling, Hilsdale, NJ: Erlbaum. Şişman, M. (2011), Öğretim Liderliği, Ankara: Pegema Yayınları. T u ra n, S., v e Ş işm a n, M. (2013). E ğ itim y ö n e tim i a la n ın d a ü re tile n b ilim se l b ilg i v e b a tılı b iliş ta rz m m e le ştirisin e g iriş. K u ra m v e U y g u la m a d a E ğ itim Y ö n e tim i [E d u ca tio n a l A d m in istra tio n : T h e o ry a n d P ra ctic e ], 19(4), T u ra n, S. (E d.). (2014). E ğ itim Y ö n e tim i, T e o ri, A ra ştırm a v e U y g u la m a, A n k a ra : P e g e m A k a d e m i. T ü y sü z, B. ( ), Ö ğ re n c i lid e rliğ i p ro g ra m ın ın 6.s ın ıf ö ğ re n c ile rin in lid e rlik ro lle ri v e d a v ra n ışla rın a e tk isin in in c e le n m e si, Y a y ım la n m a m ış d o k to ra tezi, M a rm a ra Ü n iv e rsite si, İstan b u l. T y re e, T. M. (1998), D e sig n in g an in stru m e n t to m e a su re s o c ia lly re sp o n sib le le a d e rsh ip u s in g th e so c ia l ch a n g e m o d e l o f le a d e rsh ip d e v e lo p m e n t, D o c to ra l d isse rta tio n, R e trie v e d fro m P ro Q u e st D isse rta tio n s a n d T h e ses, (U M I N o ). V e n k a tra m a n, G. (2010), S tu d e n t le a d e rsh ip sk ills in a lte rn a tiv e e d u c a tio n a n d m a in stre a m s sch o o ls in In d ia, D o c to ra l d isse rta tio n, R e trie v e d fro m P ro Q u e st D isse rta tio n s an d T h e ses, (U M I N o ). VVheeler, W., v e E d le b e ck, C. (2006). L e a d in g, le a rn in g, a n d u n le a s h in g p o te n tia l: Y o u th le a d e rsh ip an d civ ic e n g a g e m e n t. N ew D ire c tio n s fo r Y o u th D e v e lo p m e n t, (1 0 9 ), Y u k l, G. A. (2010), L e a d e rsh ip in O rg a n iz a tio n s (7 th e d.), N e w Je rse y : P re n tice. Y o u th b u ild. (2015). p a g e /2011/11/579/Y o u th B u ild % 2 0 L e a d e rsh ip % 2 0 C o m p e te n c ie s% 2 0 M e a su re m e n t. d o c (E rişim ta rih i ). 37 I Sayfa

43 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s R. Cansoy ve S. Turan Z e ld in, S., v e C a m in o, L. ( ), "Y o u th L e a d e rsh ip : L in k in g R e se a rch A n d P ro g ra m T h e o ry T o E x e m p la ry P ra ctice. R e se a rch A n d P ra ctice: C o m p le tin g T h e C ir c le ", N e w D e sig n s fo r Y o u th D e v e lo p m e n t, 15(1), Z im m e rm a n, O. K. v e B u rk h a rd t, J. C. (1999a), "L e a d e rsh ip İn T h e M a k in g : Im p a ct A n d In sig h ts F ro m L e a d e rsh ip D e v e lo p m e n t P ro g ra m s İn U.S. C o lle g e s A n d U n iv e rs itie s ", B a ttle C re e k, M ich.: W. K. K e llo g g F o u n d a tio n, w w w.w k k f.o rg / reso u rced irecto ry / reso u rce/ 2004/ 01/ lead ersh ip -in -th em akin g -im p act-an d -in sig h ts-fro m - le a d e rsh ip -d e v e lo p m e n t-p ro g ra m s -in u s -c o lle g e s -a n d, (E rişim ta rih i ). Z im m e rm a n,o. K., v e B u rk h a rd t, J. C. ( b ), "L e a d e rsh ip İn T h e M a k in g : A C o m p re h e n siv e E x a m in a tio n O f T h e İm p a ct O f L e a d e rsh ip D e v e lo p m e n t P ro g ra m s O n S tu d e n ts ", Jo u rn a l o f L e a d e rsh ip v e O rg a n iz a tio n a l S tu d ie s, 6 (3-4 ), I Sayfa

44 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s R. Cansoy ve S. Turan Ek 1: Gençlik liderlik özellikleri ölçeği Maddeler A ş a ğ ıd a y e r a la n ifa d e le re n e d e re c e k a tıld ığ ın ız ı, y a n ın d a k i s e ç e n e k le ri k u lla n a ra k i ş a r e t l e y i n i z. Hiçbir Zaman Nadiren Ara sıra Sıklıkla Her zaman 19-Hedeflerime ulaşmak için çok çalışırım. 22-İdeallerimin peşinden koşarım. 25-Hayal kırıklığına uğraşanı bile, ideallerim uğruna çalışmaya devam ederim. 20-Geleceğe güvenle bakarmı. 48-Her durumda benim için önemli olan hedeflerimdir. 3-Bir işte başarıya ulaşmak için kendimi güdülerim. 30-Yaşadığmı sorunların üstesinden gelmek için mücadele ederim. 67-Etkileyici bir biçimde konuşabilirim. 98-Benim için başkalarmı ikna etmek oldukça kolaydır. 68-İnsanlarla kolay iletişime geçerim. 100-İnsanları nasıl etkileyeceğimi bilirim. 66-Fikirlerimi açıkça söylerim. 99-Bir yarışmayı yönetebilirim. 97-Arkadaşlarım bir karar alırken bana danışırlar. 94-Grup çalışmalarında görev paylaşımının önemini hissettiririm. 95-Gruba neyin, niçin, nasıl yapılacağını açıkça ifade ederim. 103-Grup çalışmasında herkesi cesaretlendiririm. 105-Grup çalışmalarının gidişatını olumlu yönde etkilerim. 104-Arkadaşlar arasında oluşabilecek çekişmeleri düzeltmeye çalışırım 96-Bir grup içinde güven ortamı oluşturmaya çalışırım. 93-Grup içindeki herkese saygılı davranırım. 54-Arkadaşlarımın söylediklerine ve düşüncelerine değer veririm. 60-Arkadaşımın bir ihtiyacı varsa yardıma koşarım. 57-Arkadaşlarıma güvenirim. 56-Başkalarının güvenini kaybetmemeye önem veririm. 53-Arkadaşlarım sıkıntılarını bana anlatır. 61-İnsanlar ile samimi ilişkiler kurarım. 72-Toparladığım bilgilerden karar verirken yararlanırım. 71-Vereceğim kararla ilgisi olmayan bilgileri ayırt ederim. 73-Karar vereceğim zaman elimdeki seçenekleri tek tek gözden geçiririm. 70-Karar vermeden önce o konuda gerekli bütün bilgileri toplarım. 76-Bir sorunun sebepleri ile ilgili tahminlerde bulunurum. 75-Bir sorun varsa nedenleri üzerinde ayrıntılı bir şekilde düşünürüm. 77-Sorunlarımı çözerken tecrübelerimden yararlanırım. 74-Bir sorunun çözüm yöntemlerimin tutarlı olup olmadığım anlarım. 88-Toplumsal sorunlarla ilgilenirim. 27-Ülkemi kalkındırmak için elimden geleni yaparım. 87-Toplumsal kurallara uyarım. 29-Topluma faydalı çalışmalar yapmaya çaba gösteririm. 81-Başkalarma zarar verebilecek davramşlardan uzak dururum. 39 I Sayfa

45 Günümüz Çocuk Edebiyatı Yazarları ve Eserleri Üzerine Bir İnceleme S u a t U N G A N 1 Elif DEMİR2 Özet Teknoloji alanındaki gelişmelerle birlikte küreselleşen dünyada bireyler arası iletişimin daha da kolaylaştığı günümüzde her alanda olduğu gibi edebiyat alanında da gelişmeler her geçen gün artmaktadır. Özellikle Cumhuriyet'in ilanından sonra bireyselleşmenin ve buna paralel çekirdek ailelerin sayısının artışı sonucunda aileler artık çocuklarına gereken değeri vermeye başlamışlardır. Bu önem edebiyata da yansımış ve artık çocuklar için çocuklara özel bir edebiyat doğmuştur. Bu çalışmada, bu gelişmeler sonucunda doğan çocuk edebiyatının giderek artan önemi ve çocuk edebiyatı araştırmacılarının bu alandaki çalışmalara ulaşmada yaşadığı zorluklar sebebiyle "Günümüzde yaşayan çocuk edebiyatı yazarları kimlerdir ve eserleri nelerdir?" sorusuna cevap aramak amaçlanmıştır. Araştırma, genel tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın sonucunda yaşayan 132 günümüz çocuk edebiyatı yazarı ve bu yazarların eserlerine ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler Edebiyat Çocuk Edebiyatı Çocuk Edebiyatı Yazarları Çocuk Edebiyatı Eserleri A Review on Authors and Works of Contemporary Children s Literatüre Abstract The family, language skills to come before, has a very important role in children's education. Eveıy country is among the primary social and educational goals: Listening, speaking skills and literacy culture to gain with them, ensure that they aıe successful and happy in their community, to carry the experience and values of the past to the future by establishing links between generations. If you have a child in Keywords Turkish Language Education Early Childhood Language Skills Family 1 Prof. Dr. Karadeniz Teknik Üniversitesi, e- posta: ungan@ktu.edu.tr 2 Arş. Gör. Karadeniz Teknik Üniversitesi, e- posta: demirelif666@gmail.com 40 I Sayfa

46 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir a good family environment and receive the necessaıy training firstly language skills as a rich sorial and cultural environment that children grow both psychosodal would have received a good education from a humanitarian and moral çare. Otherwise it is difficult to make up tor it. In this regard, family has an extremely important role the children will be a good and responsible man, it has to be successful and happy in addition to as a nation has an extremely important role in the world to be there forever. GİRİŞ T e k n o lo ji a la n ın d a k i g e lişm e le rle b irlik te k ü re s e lle ş e n d ü n y a d a b ire y le r a ra sı ile tişim in d a h a d a k o la y la ştığ ı g ü n ü m ü z d e h e r a la n d a o ld u ğ u g ib i e d e b iy a t a la n ın d a d a g e lişm e le r h e r g e çen g ü n a rtm a k ta d ır. Ü lk e m iz d e ö z e llik le C u m h u riy e t'in ila n ın d a n s o n ra b ire y s e lle ş m e n in v e b u n a p a ra le l çek ird e k a ile le rin s a y ısm d a k i artış so n u c u n d a a rtık a ile le r ç o c u k la rm a g e re k e n d e ğ e ri v e rm e y e b a ş la m ışla rd ır. B u ö n e m e d e b iy a ta d a y a n sım ış v e ço cu k la r iç in ço cu k la ra ö z e l b ir e d e b iy a t d o ğ m u ş v e g e lişm iştir. Ç o c u k e d e b iy a tı te rim i 20. y ü z y ılın ilk y a rıs m d a o rta y a çık m ış v e o y ü z y ıld a k u lla n ılm a y a b a ş la n m ıştır. Ç o c u k e d e b iy a tm m ta n ım m ı y a p a b ilm e k iç in ö n c e lik le b u k e lim e g ru b u n u m e y d a n a g e tire n ço cu k v e e d e b iy a t k a v ra m la rm m n e a n la m a g e ld iğ in i b ilm e m iz g e re k m e k te d ir. T ü rk çe S ö z lü k 'te ço cu k, b e b e k lik ça ğ ı ile e rg in lik ça ğ ı a ra sın d a k i g e lişm e d ö n e m in d e b u lu n a n in sa n ; e d e b iy a t ise, o lay, d ü şü n ce, d u y g u v e im a jla rm d il a ra cılığ ı ile b iç im le n d irilm e s i sa n a tı o la ra k ta n ım la n m a k ta d ır. T a m la m a y ı o lu ştu ra n s ö z c ü k le rd e n de a n la şıla c a ğ ı ü z e re, ç o cu k e d e b iy a tı d ey im iy le, y a şla rı a ra sın d a k i k im se le rin ih tiy a cım k a rşıla y a n b ir e d e b iy a t a la n ı a n la tılm a k iste n m e k te d ir (A k b a ş, 2009, s. 2) D e m ire l, Ç e ç e n v d. (2010) ço cu k e d e b iy a tm ı; ço c u ğ u n g e lişim ö z e llik le rin i d ik k a te alan, o n la rm h a y a l d ü n y a la rm a h ita p e d e n, o n la r m a n la m a, k a v ra m a v e y o ru m la m a y e te n e k le rin e k a tk ıd a b u lu n a n, o n la rı e ğ le n d ire n y a z ılı v e sö z lü e s e rle rin b ü tü n ü d ü r şe k lin d e ta n ım la m ıştır. Ç o c u k e d e b iy a tı, te m e l k a y n a ğ ı ço cu k v e ç o c u k lu k o la n ; ç o cu ğ u n alg ı, ilg i, d ik k a t, d u y g u, d ü şü n c e v e h a y a l d ü n y a sın a u y g u n ; ço cu k b a k ış m ı v e ço cu k g e rç e k liğ in i y a n sıta n ; ö lçü d e, d ild e, d ü şü n c e d e v e tip le rd e ço cu ğ a g ö re iç e riğ i y a lm b iç im d e v e iç te n lik le g e rçek le ştire n ; ço cu ğ a o k u m a a lışk a n lığ ı k a z a n d ırm a sı y arım d a e d e b iy a t, sa n a t v e e s te tik y ö n d e n g e lişm e sin e k a tk ı sağla y a n, ço cu ğ u d u y a rlı b iç im d e y e tişk in liğ e h a z ırla y a n b ir g eçiş d ö n e m i e d e b iy a tıd ır (Ş irin, 2007, s.16). E d e b iy a t, ço c u ğ u n z e v k v e g ü z e llik d u y g u su n u g e liştirir. O n u o y a la m a, e ğ le n d irm e v e e ğ itm e işle v i g ö rü r. D u y g u v e d ü şü n c e d ü n y a sm ı d ilse l v e g ö rsel ile tile rle z e n g in le ştirir (S ev er, , s.9). H a y a tı, in şa m v e ç e v re y i ta n ım a im k â n ı sağlar. Ç o c u k, k e n d isi iç in y a z ılm ış e d e b iy a t e serin d e, y a şa d ığ ı o rta m ın b e n z e rin i b u lu r. Y a z ıla n la rla y a şa n a n la r a ra s m d a ilişk i k u ra r, k a rşıla ş tırm a la r y a p a r (Ş im şe k, , s.15). İy i b ir ç o cu k e d e b iy a tm m y a ln ız ca e ğ itic i v e ö ğ re tici o lm a sı, a h la k i d e ğ e r y a rg ıla rın ı iç e rm e si y e te rli d e ğ ild ir; a y n ı z a m a n d a o n u n e d e b i d e ğ e r ta şım a sın a, e s te tik z e v k v e d ü şü n c e iç e risin d e k a le m e a lm m a sm a ih tiy a ç v a rd ır (Y a lç ın v e A y ta ş, , s.16-17). Ç o c u k e d e b iy a tım n e n ö n e m li fo n k s iy o n la rın d a n b ir i d e ç o c u k la ra o k u m a s e v g isi v e a lışk a n lığ ı k a z a n d ırm a k tır. B u k a z a n ım sü re cin in ço k k ü ç ü k y a şla rd a b a tta a n n e k a rn ın d a k i so n a y la rm d a a ld ığ ı u y a rım la rla b a ş la d ığ ı b u g ü n a rtık b ilin e n b ir g e rçek tir (Y ılar, , s.38). 41 I Sayfa

47 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir Ç o c u k e d e b iy a tı k a v ra m ı ise b u n o k ta d a d e v re y e g irm e k te ; ço c u k la rın ilg ile rin e, b ilg i d ü z e y le rin e y ö n e lik e d e b iy a t ü rü n le ri ço cu ğ a k e n d i k ıs ıtlı çe v re sin d e d a h a fa z la sm ı k a z a n m a s ın a o la n a k s a ğ la m a k ta d ır (D e m ircan, , s.166). Ç o c u k e d e b iy a tı a n a d ili e ğ itim in d e, ç o c u k la rm z ih in g ü ç le rin i g e liştire re k ; y a p ıcı, y a ra tıc ı b ire y le r o lm a la rın ı sa ğ la m a lıd ır (G ü le ry ü z, , s.34). Ç ü n k ü ço cu k la r o k u m a y a b a ş la d ık ta n v e b u k o n u d a ile rle m e le r g ö ste rd ik te n s o m a sü re k li o la ra k e d e b i e s e rle rd e n y a ra rla n m a ih tiy a c ı d u y a rla r (O ğ u z k a n, 2001, s.5). B u n o k ta d a k u lla n ıla c a k y azm sal/ ed eb i m e tin le r ço cu ğ u b iç im le n d ire n, o n u n e sn e o la ra k g ö rm e y e n, a d a m y e rin e k o y a n v e y a şa d ık la rın ı, k a y g ıla rım a n la ta n, k e n d in i a n la ta b ilm e sin e k ö p rü o lu ştu ra b ile c e k n ite lik te o lm a lıd ır (N e y d im, , s.94). Ç o c u ğ a v e rile c e k m e tin le rd e k i d ilin, a n a d ilin z e n g in lik le rin i, im k â n la rın ı y a n s ıta c a k y e te rlilik te o lm a sı g e re k ir (S a ğ ır, 2002, s.15). Ç o c u k k ita p la rı, ço c u k la rm o lay, o lg u v e d u ru m la rm sa n a tçı b a k ış a çısıy la y o ru m la n m a s ın a ta n ık o ld u k la rı g ö rsel v e y a z ılı a ra çla rd ır. K ita p la r o k u l ö n c e si d ö n e m d e n b a ş la y a ra k ç o cu k la rı ren k, çiz g i v e s ö z c ü k le rin e s te tik d iliy le ta n ıştıra n, o n la ra a n a d ilin in g ü z e lliğ in i d u y u m sa ta n ilk a ra çla rd ır. Ç o c u k la ra d il b ilin c i v e d u y a rlılığ ı e d in d ire re k e d e b iy a t d ü n y a sın ın k a p ışım a ra la m a, o k u m a is te k v e a lışk a n lığ ı k a z a n d ırm a g ib i te m e l iş le v le ri d e g ö z ö n ü n e a lm d ığ m d a, ço c u k k ita p la rın ın ço c u ğ u n e ğ itim y a şa m ın d a ö n e m li b ir d e ğ işk e n o ld u ğ u g e rç e ğ i o rta y a çık a r (S ev er, , s. 13). Ç o c u k la r iç in h a z ırla n m ış y a p ıtla r, ço c u k la rm k e y ifli v e y a ra rlı z a m a n g e çirm e le rin i sa ğ la m a g ib i ö z e llik le ri d ışın d a (A k m, 1998); d ilsel, b ilişse l, to p lu m sa l v e k işilik g e lişim le ri a ç ısın d a n d a ö n e m ta ş ım a k ta d ır (K u z u, , s. 95). K ita p a ra c ılığ ıy la ço cu k la r, d ü n y a h a k k m d a k i b ilg ile rin i g e liştird ik le ri g ib i k e n d ile rin e ait d u y a rlılık la rım, h a y a l g ü çle rin i, y a ra tıc ılık la rın ı v e ile tişim b e c e rile rin i d e g e liştirirle r. G ü n lü k o la y la r h a k k m d a d e n e y im k a z a n ırla r. S o sy a l d a v ra n ış ö rn e k le rin i ö ğ re n e re k to p lu m iç in d e u y g u n d a v ra n ışla r serg ile rle r. A y rıc a y in e k ita p la r a ra c ılığ ıy la a n a d ilin i d o ğ ru v e g e lişm iş b ir y a p ıd a k u lla n m a fırsa tı b u lu rla r (Y a lçm v e A y ta ş, , s. 43). N e sn e le ri ta n ır, s e m b o lle ri a y ırt ed e r, o la y la rı ta h m in e d e r, k a v ra m g e lişim i g ib i z ih in se l b e c e rile r y ö n ü n d e n d e d e ste k le n irle r (Ja lo n g o, 1993). B u a ra ç la rd a n fa y d a la n m a n ın y o lu ise k ita p o k u m a k tır (D e m irc a n, , s. 13). Ç o c u k e d e b iy a tı ü rü n le ri b u n o k ta d a ö n e m k a z a n m a k ta v e ço cu k la r iç in o lu ştu ru la n e d e b iy a ta g e re k sin im v e b u a la n d a o rta y a k o n u la n e s e rle rin sa y ısı h er g e ç e n g ü n a rtm a k ta d ır. B u ça lışm a d a, g ü n ü m ü z d e ço c u k e d e b iy a tı a la n ın d a ü rü n le r v e rm e y e d e v a m e d e n ço c u k e d e b iy a tı y a z a rla rı v e b u y a z a rla rın e s e rle ri b ir a ra d a v e rilm iştir. G e lişe n te k n o lo jin in y e tişk in le ri o ld u ğ u k a d a r ç o cu k la rı d a k ita p ta n u z a k la ştırd ığ ı y o ru m la rı sık lık la y a p ılm a k ta d ır. Ö z e llik le d il e d in im i sü re cin d e ço cu k la r iç in o lu ştu ru la n v e o k u tu la n m e tin le rin te m e l d il b e c e r ile rin in k a z a n ılm a sın d a ö n e m li o ld u ğ u b ilin m e k te d ir (A y ta ş, ; T e m iz y ü re k, 2003). E rk e n y a şla rd a o lu ştu ru la c a k o k u m a a lışk a n lığ ı n ite lik li ço cu k e d e b iy a tı ü rü n le ri ile m ü m k ü n o la ca k tır. S e v e r (2 003) e s te tik n ite lik le rd e n ö d ü n v e rilm e d e n o lu ştu ru la n b ir ço cu k e d e b iy a tın ın te m e l iş le v in in ço c u k la rd a o k u m a s e v g isi v e a lışk a n lığ ı o lu ştu rm a k o ld u ğ u n u b e lirtir. A n c a k b u y o lla ço cu k la r n ite lik li m e tin le re y ö n e le c e k v e b ir o k u m a k ü ltü rü o lu ştu ru la b ile c e k tir. YÖNTEM B u a ra ştırm a, g e n e l ta ra m a m o d e lin d e b e tim s e l b ir ça lışm a d ır. T a ra m a m o d elleri, g e çm işte y a d a h a le n v a r o la n b ir d u ru m u v a r o ld u ğ u şe k liy le b e tim le m e y i a m a çla y a n a ra ştırm a y a k la şım ıd ır. A ra ştırm a y a k o n u o la n o lay, b ire y y a d a n e sn e k e n d i k o ş u lla rı için d e 4 2 I Sayfa

48 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir v e o ld u ğ u g ib i ta n ım la n m a y a ça lışılır. O n la rı h e rh a n g i b ir şe k ild e d e ğ iştirm e, e tk ile m e çabası g ö ste rilm e z. B ilin m e k is te n e n şey v a rd ır v e o ra d a d ır. Ö n e m li o la n o n u u y g u n b ir b iç im d e g ö z le m le y ip b e lirle y e b ilm e k tir. T a ra m a m o d e lle rin in e n ö n e m li y a n ı v a r o la n ı d e ğ iştirm e y e k a lk m a d a n g ö z le y e b ilm e k tir (K a ra sa r, 1999, s.77). A ra ştırm a ç e rç e v e sin d e g ü n ü m ü z d e y a şa y a n v e ço cu k e d e b iy a tı a la n ın d a k ita p la rı y a y ım la n m ış y a z a rla r a ra ş tırılm ış v e b u lu n a n 132 ço cu k e d e b iy a tı y a z a rı v e k ita p la rı ç a lışm a y a d â h il ed ilm iştir. Ç a lışm a d a k ü n y e b ilg ile ri: " Y a z a r ın İsmi/ D o ğ u m Tarihi/ E s e rle ri" şe k lin d e d ü z e n le n m iştir. K işile rin d o ğ u m ta rih le rin d e k e sin lik y o k ise b e lirsiz liğ in o ld u ğ u y e re (?) iş a re ti k o n u lm u ştu r. A ra ştırm a, ço cu k e d e b iy a tı a la n ın d a e se r v e rm iş v e v e rm e y e d e v a m e d e n 132 y a z a r v e b u n la rm e se rle ri ile sın ırla n d ırılm ıştır. BULGULAR G ü n ü m ü z d e Ç o c u k e d e b iy a tı a la n ın d a e se r v e rm e y e d e v a m e d e n y a z a rla rım ız ı a ra ştırd ığ ım ız d a, şu isim le r v e e s e rle rin in o ld u ğ u so n u c u n a u la şm a k ta y ız. Abdulkadir Budak ( ) K u şla rın A lfa b e si, B ir G ü l Ç o c u k (şiir), U y k u su G e le n Ç içek ) (şiir). Adnan Binyazar ( ) E lif ile M a h m u t, G ü n ışığ m a Y olcu lu k/ K a ç ış- 1, Ş a irin K e d isi, G ü n ışığ m a Y olcu lu k/ V a rış- 2, B e ş T ü rk M a sa lı, G ü n ışığ m a Y o lc u lu k 3/ O k u l Y ılla rı, Ş a h M a h m e t, Ş a irin K ed isi. Adnan Özyalçıner ( ) T o p a l K a rm ca y la Ç ü rü k C e v iz, A n ıtla rın Ö y k ü le ri, U z a y d a Y a z T a tili, K e lo ğ la n B ir G ü n, T o p a rla k, K e lo ğ la n ile K ö se (Ş e n n u r S e z e r ile), M a sa l E v in d e n E n G ü z e l M a sa lla r (Ş e n n u r S e z e r ile )(D e d e m le M a sa l O k u y o ru m, A n n e m le M a sa l O k u y o ru m, M a sa l O k u y o ru m, N in e m le M a sa l O k u y o ru m ), H ü k ü m d a rın K ılıc ı S e y fü lm ü lü k, Ç ü rü k C e v iz v e K ü çü k K a rın ca, Â şık G a rip ile Ş a h S e n e m, K ırm ız ı Ç in i K â se S a b ır T a şı Ç a tla d ı, M a sa l Evi/ 7 M a sa lc ı 365 M a sa l (Ş e n n u r S e z e r ile), S e çm e T ü rk M a sa lla rı, D ev let K u şu. A. Faruk Kakınç (? -...) Ş a rk ıcıla r, K ırm ız ı K e d i (S. F. K a k m ç ile) Ahmet Efe ( ) Y a s e m in 'in D ü n y a sı, Y u n u s 'u n Ç içek le ri, M in y a tü rle rle D ü n y a M a sa lla rı (B e y d e b a 'd a n H ik â y e le r, B a lık ç m m Y e m e ğ i, T a v u s ile H ü d h ü d, T a v şa n ile K a p lu m b a ğ a, K u rt ile K u zu, T ilk i ile L e y le k, H o ro z ile İn ci), A n a d o lu M a sa lla rı, B ilg in ile K ayıkçı/ M e v la n a 'd a n H ik â y e le r, M a sa l R ü z g a rı, T u z a k ta k i K aplan/ B e y d a b a 'd a n H ik a y e le r, D ü n y a y a G ü lm ek/ H ik a y e le rle N a sre d d in H o c a F ık ra la rı, K e lo ğ la n K e le ş O ğ la n & K e lo ğ la n 'ın Y e n i M a sa lla rı, G ö k k u şa ğ ın d a k i S a lın ca k, D e fin e, U ç u rtm a m K u şla rd a n G ü zel, Z ü m rü d ü A n k a y ı A ra y a n Ç o c u k, A ğ a c m R ü y a sı, B ir S a v a ş O y u n u, K a fd a ğ m d a k i A d a m, S u lta n F a tih 'in D ü şü, D a ğ d a k i O y u n c a k, B ila T in Ç içe ğ i, Işığ ın Y ü re ğ i (şiir), K ıssa d a n H isse le r, A cı, N a sre d d in H o ca, A k ıl K ü p ü, M e v la n a 'd a n H ik a y e le r, M u m A le v i, B e n im de U ç a k la rım V a r, K a rto p u, G ü m ü ş G ö z lü D ev, C e p h e y e K o şm a k (piyes), A tla r N ere d e K ışla y a ca k? (piyes), Ç ö ld e K a n a t S e sle ri, G a n j, Ü ç K a n d il, N 'o ld u B u G ö n lü m e?, Ç o c u k la ra v e G e n çle re İsla m A n sik lo p e d isi (ansiklopedi- eğitim), Ç o c u k la r G ü le B e n z e r (eğitim). Ahmet Erol ( ) B e n im A d ım B o n cu k. Ahmet Ümit ( ) M a sa l M a sa l İçin d e, A T a le VVithin A T ale. Ahmethan Yılmaz ( ) K a ra n filli D e v A m ca, K a rd a n A d a m A ğ la d ı. Ali Akbaş ( ) M a sa l Ç a ğ ı, K u ş S o fra sı, G ö k te A y P o rta k a ld ır. 43 I Sayfa

49 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir Ali Kemal Sen'an ( ) S a rı M e m e d & S e n 'a n Ç o c u k K ita p la rı Serisi. Aydoğan Yavaşlı ( ) L in d a, M a cera la r T e k n e si A sso s'ta, K a rg a la rm B a şk a n ı K im O la ca k, K a ra K a rg a İn sa n la rın A ra sın d a, Ş a rk ıcı K a ra K arg a, K a ra K a rg a Ç itflik te, K a ra K a rg a G a D ed i, İn sa n la rı S e v e n K a ra K a rg a, K a ra K a rg a Y a z G ü z e li, K a ra K a rg a D in o z o rla r Ü lk e sin d e, K a ra K a rg a O rm a n la rın K a h ra m a n ı, K a ra K a rg a K a y ıp A d a n ın S ırrı B e n E v liy a Ç e le b i, B e n Ö ğ re tm e n K u b ila y, B e n B ir K a ra O ğ la n ım K a ra c a o ğ la n 'ım, B e n A ta tü rk 'ü m, B e n M u s ta fa K e m a l, B e n Y u n u s E m re, M a c e ra la r T e k n e si F o ç a 'd a, K a y ıp G e z e g e n in P e şin d e, B ir k u ş u n K a n a d ın d a, G e n çlik B a ş ım d a D u m a n, M a c e ra la r T e k n e si T ru v a 'd a,, M a cera la r T e k n e si U z a y m D e rin lik le rin d e, B ir A ğ a ç tım B e n O rm a n d a, V ü c u d u m u z d a M a c e ra lı B ir G e z i, O k u lu m B e n im E n G ü z e l H e y e ca n ım, M a c e ra la r T e k n e si K u rtu lu ş S a v a ş ı'n d a, D en iz O k u la G id iy o r, D e n iz Ç iftlik te, D e n iz 'in A k ra b a la rı, D en iz Y a z K a m p ın d a, D en iz U z a y Y o lu n d a, D en iz O k u la G id iy o r, D en iz Y u rt G e z isin d e, D e n iz 'in K ö p e ğ i L in d a, D en iz P ik n ik te, D en iz H a sta O ld u, D e n iz Y o lla rd a, E rca n ile D o d o 'n u n S e rü v e n le ri, T a tille r Ç a b u k B ite r, T a til G ü n lü ğ ü, B ir Y ü re k te B in Ö z le m, B ir S o k a ğ ın H ik a y e si, C ırtla k B ir K u şu n G ü n lü ğ ü, Ç ılg ın B ir K a p lu m b a ğ a 'n m G ü n lü ğ ü, Ş a şk ın B ir K ö p e ğ in G ü n lü ğ ü, U ta n g a ç B ir Y u n u s u n G ü n lü ğ ü, K irli B ir K e d in in G ü n lü ğ ü, D a n D a n Ç e k ilin Y o ld a n, Y a şa m a k B u K a d a r G ü z e lk e n, A rk a d a ş H ik a y e le ri, Y a z la r d a G e çe r, S ite d e k i L a b ire n t, K ırık M e le k H e y k e lle ri, A ta tü rk 'ü n Ç e v re G ü n lü ğ ü, Işık H ız ıy la M a r s 'a Y o lc u lu k, Y e n i Ö ğ re tm e n, G e ce D efteri, S e v g i H ik a y e le ri, K ü çü k Y a z U çu k K ız, T o p a l B ir A tm G ü n lü ğ ü, T a tille r Ç a b u k B iter. Aygören Dirim ( ) E s in 'in D o ğ u m G ü n ü, B e n K irli m iy im?, Y a şlı B a ca n ın M u tlu lu ğ u, K ısk a n ç K u rb a ğ a, D e n e y e re k Ö ğ re n e lim 2, K a rd a n A d a m N e re d e, Y a ra m a z C in g ö z, M e ra k lı K ü çü k K u z u, D o m a te s Y a n a k, P u fi K a ra n lık ta n K o rk u y o r, U z u n K u y ru k lu T a v şa n, S ü rp riz Y u m u rta la r, B e n N e re d e n G e ld im?, K ü çü k A y m m K ü çü k D o stu, T ilk in in Y a la n ı, T a v şa n ın O y u n u, K a y b o la n Ç o c u k, K a ç Y u m u rta K a ld ı?, U y k u d a n Ö n ce Ö y k ü v e M a sa lla r, A rk a d a şım K ed i, A rk a d a şım B a lık, A rk a d a şım K ö p e k, İk iz le r T a tild e (2. 3. S ın ıfla r İçin ), İn a tçı İn e k (2. 3. S ın ıfla r İçin ) T ü rk M a sa lla rı, R a p u n z e l (2. 3. S ın ıfla r İçin ) G rim m M a sa lla rı, G ü l P E R İS İ (2. 3. S ın ıfla r İçin ) A n d e rs e n M a sa lla rı, M e ra k lı K u rb a ğ a la r (2. 3. S ın ıfla r İçin ) E z o p M a sa lla rı, P a ly a ço C ici, S ih irli S ö z c ü k le r, U ç m a y ı Ö ğ re n e n S e rçe, M in i M in i Ç o c u k la ra M in i Ö y k ü le r, K a rd e şim v e B en, D e n e y e re k Ö ğ re n e lim 1, B irlik te Ç iz e lim, Ç iftlik te Y a z T a tili, K u rn a z P a p a ty a, S a h ip siz K ö p e k, K o m ik Ö rd e k Y a v ru su, B ir K ü çü k T a v şa n cık, B e n e k li K e d i Y a v ru su, Ç iz g i Ç a lışm a la rı, B ir G ü n ü n Ö y k ü sü, Y a ln ız L ey lek, M e sle k le ri T a n ıy a lım, A n a o k u lu T a til K ita b ı, O k u lu S e v iy o ru m, A li'n in U ça k Y o lcu lu ğ u, K ü çü k K a p lu m b a ğ a, C a n ı S ık ıla n P a p a ğ a n, K u y ru k su z T ilk i, M u tlu Ç o c u k, P a rm a k O y u n la rı- T e k e rle m e le r B ilm e c e le r. B u n la rın d ışm d a y a z a rm derlemeciliğini y a p tığ ı A ta tü rk Ş iirle ri, B ilm e c e B ild irm e ce ile eğitici kitap o la ra k y a z d ığ ı İlk ö ğ re tim O k u lla rı İçin Ç o c u k O y u n la rı, O k u l Ö n cesi Ç o c u k la r İçin S a y ıla rı T a n ıy a lım, O k u l Ö n c e si Ç o c u k la r İçin Z ıt K a v ra m la r, O k u l Ö n cesi Ç o c u k la r İçin K a v ra m G e liştirm e Ç a lışm a la rı, O k u l Ö n c e s i Ç o c u k la r İçin O k u m a Y a z m a y a H a z ırlık, O k u l Ö n c e si Z e k â T e stle ri, E ğ itic i O y u n c a k Ö rn e k le ri, O k u l Ö n c e s i E ğ itim d e Y a ra tıc ı D ra m a k ita p la rı v a rd ır. Ayla Çınaroğlu ( ) T e rz i M a sa lı, P ik n ik Y a p ıy o ru z, K u z g u n v e S ırm a, M u tlu B ir G ü n, V e li'n in K ırm ız ı T o p u, V e li'n in E lm a A ğ a c ı, B e y a z B e n e k li A t, B e rb e r M a sa lı, R e sim Ders/ T e m b e l F a re T in i 6, D e n iz 'in S e v d iğ i Şeyler/ , V e li'n in T ra m p e ti, Ö ğ re tm e n le r Günü/ M ız m ız M ırn a v -3, O lm a y a n Z a m a n d a B ir A d a, K o ru d a k i K o m şu la r D izisi (Y en i B ir Y u v a, K a ra K u tu, T o p, Y a ra lı V a r, P ik n ik ç ile r), E sk i D e m ir K a p ı, K ü tü p h a n e 44 I Sayfa

50 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir Y olu nda/ T e m b e l F a re T in i-7, A liş 'in K a b a k la rı, B ilg e b a ş M a sa lı, D e n iz e D o ğ ru, B ü y ü k Ş e n lik Günü/ Ü ç K u z u cu k, G ü n B ilm e c e le rle B a şla r, P a p a ğ a n M a sa lı (8+ Y aş), Ş iir G e m isi, Ü z ü m lü K u rabiye/ M ız m ız M ırn a v, T a v şa n T e rlik le rim, T h re e L ittle L a m b s, Ü ç A rk a d a ş, K a ğ ıt Ş e n liğ i, Z a rf K a tla m a - Z a rfo g a m i (E v E ş y a la rı- O y u n c a k la r, S ü sle m e le r- Ş a p k a la r, A rm a ğ a n la r- S o fra G e re çle ri), S e v im li H a y v a n la r, K im D e m iş N iy e D e m iş, D e m e t'in B a h çe si, M a v i B a lo n, B a b a m ın B u rn u n d a n D ü ştü m, T ü lü ş, Ş e k e rle r D e v e O ld u, A n n e m iz P a sta Y ap acak/ Ü ç K u z u cu k, H o ş G e ld in E sin Perisi/ O y u n ( İlk g e n ç lik Ç a ğ ı İçin ), N u riy a n ım 'ın B u rn u, T e m b e l F a re Tini/ T iy a tro O y u n u, O k u ld a n D önerken/ T e m b e l F a re T in i D iz isi- 4, M ız m ız M ırnav/ , B ilg e b a ş M a sa lı,t h re e L ittle L a m b s- M a th e r's B a k in g U s A C a k e!, P e y n irli Börek/ T e m b e l F a re T in i D iz isi- 2, İlk b a h a rın S esi, Y a şa s m K a r Y ağıyor/ T e m b e l F are T in i D iz isi- 1, K ö p e k, K u ş, B a y k u ş, K u zu, K ü m e s, B a lık, Ç ik o la ta y ı K im Y iy e c e k, E n B ü y ü k T a k ım B iz im T a k ım, K ü çü k M o r B a lık, M iğ fe r, B o ş K a p lu m b a ğ a, A l T a k k e li D e v ile M o r T a k k e li D ev, K a n a ry a n ın Ö y k ü sü, Y e d i K a p ılı K en t, M u t T e y z e 'n in B a h çe si, M a g o, K e çi M a sa lı, K im D em iş, N iy e D em iş, B u N a n e y i K im Y e m iş?, A ltm K a n a tlı T o p ç in, B e n im B a b a m S ih irb a z, K ırçıl H o ro z, B a b a a n n e m in G ö z ü A ğ rıd ı, O rm a n, M a v i B o y a, V e li'n in K u ra b iy e si, M in ik Y e şil K u rb a ğ a, Para/ K o ru d a k i K o m şu la r D iz isi, K ed i, U z a y G ü z e li. Ayla Kutlu ( ) M a v i S a çla r P e m b e G ö z le r, H u v a v a İlk Ç e v re K o ru y u cu su, G e z g in K e rte n k e le ile K u tu p A y ısı, K e n d in i K ö p e k S a y a n A y a k k a b ıla r, M e rh a b a S ev g i, Ç içe k E lli R o b o t, İk iz le rin S ırrı (H a rik a İk iz le r 1), A rtık Ç o k O ld u n u z (H a rik a İk iz le r 2), Z a v a llı M id e le r (H a rik a İk iz le r 3), K ü çü k M a v i T re n, Y ıld ız Y a v ru su, B a şı K u şlu Ç o cu k, B e c e rik siz le r S irk i, M in ik S u lta n B e ce rik siz P a ly a ço, M in ik S u lta n S ih irb a z, M in ik S u lta n ile D e n iz k ız ı, E y v a h K a rd e şim i S e v m e y e B a şla d ım, M e le k v e D o stla rı, B a lin a A y d ın 'm T ü rk D o stları. Aysel Gürmen ( ) P a d iş a h ın E b ru su, A şık V e y se l- U z u n İn ce B ir Y o l, C e m a l R e şit R e y - K u ğ u K u şu n u n Ş a rk ısı, B e n im B a b a m S ih irb a z, K M G -8, Ş ık ırd a k 'ın Ç ın g ıra ğ ı, S e le n 'in Ş a rk ısı, S e le n 'in O rm a n ı, S e le n 'in Ç iftliğ i, S e le n T a tild e, S e le n K ıb rıs 'ta, L e y la 'n ın B a h çe si, P o p i'n in Y a ta ğ ı N e d e n Isla k?, N in e m in L a le le ri, M in n o ş A n n e O ld u, S e le n S a y ı:3 - K ü çü k K o rsa n, S e le n O k u ld a, S e le n 'in D o k to r D e d e si, S e le n 'in A rk a d a şla rı, K u li'n in R ü y a sı, K ıp ırık T a v şa n, A ltm U çu rtm a, S e le n A b la, K e sk in G ö z lü D işi K a rta l, N in e m 'in K ilim i & N in e m in D iz isi 9. K ita p, S e le n B ü y ü y o r 1 & C e n n e t N e K a d a r U z a k, N in e m in Y a y la sı, N in e m H a y v a n a t B a h ç e sin d e, N in e m in H â z in e si, N in e m in K ed isi, N in e m in D o ğ u m G ü n ü, N in e m in A rk a d a şı, N in e m Ö rg ü Ö rü y o r, B e n im A d ım S elen, S e le n 'in A n n e a n n e si G e liy o r, S e le n 'in D ile ğ i, D e re d e n T e p e d e n D e re lik ö y 'd e n, S a y ı:l- S e le n - Ç iz g i R o m a n, S ayı: 2 - S e le n - Ç iz g i R o m a n, B en N e re d e y im, K im K im e N e D ed i, Ç iftlik te A k şa m, B e n K im im, O rm a n d a S a b a h, B e n N e y im, G e m isin i B a tıra n K a p ta n, K a rd e le n, B iz im K o m şu la r Ç o k K o m ik. Aysel Korkut ( ) S o n b a h a rı U ğ u rla rk e n, Ş a p k a S e p e t O ld u, S e p e t Ş a p k a n ın Ş e k e r T a v şa n ı, T o m b u l S a rı B a lık, B o n c u k lu G ü n le r, O rm a n K a rd e şin M e k tu b u, K u la k Ü re tm e Ç iftliğ i, Ş a p k a d a n Ç ık a n S o n b a h a r, Ç ılg ın P ro fe sö rle r A ile s i U z a y lı S a v a şa K a rşı, S e v g ili K u şla r, Ç m a r D e d e 'n in D o ğ u m G ü n ü, B e n i K im se A n la m ıy o r, Ş a p k a d a n Ç ık a n K ış, Ş a p k a Ç iç e k A çtı, S e v g ili K u şlar. Ayşe Kilimci ( ) D ik k a t K u ş A ra n ıy o r, S e v d a d ır H e r İşin B a şı, B e n im K e n d im in S ö z lü ğ ü, O lim p o s 'ta B ir Kuş/ M ito lo jik M a sa lla r, T e n c e re d e Ç a rık la r, Ş a rk ıla rı K im Y a p a r?, S e v g i Y e tim i Ç o c u k la r, G ü l K ız, N a r M a sa lı, P a d işa h Ç a tla ta n H o ro z, S in e m a m ız İftih a rla S u n a r, M e rh a b a D ü n y a, K u şla rm K u rta rd ığ ı M a sa lla r, G ö k k u şa ğ m ı K im B o y a r?, G ü l b e k ç isi, K a h ra m a n B a lk a b a ğ ı. Anadilinde Çocuk Olmak (Eğitim). 45 I Sayfa

51 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir Ayşegül Aygün (? -...) K a lb in i A ra y a n Ç o c u k, K ırm ız ı B isik le t. Aytül Akal ( ), S ü p e r G a z e te cile r- 4 (B e la lı D a v e tiy e ), S u d a O y n a m a y ı K im Sevm ez?/ O rm a n M a sa lla rı 1, K ü çü k K erten kele/ O rm a n M a sa lla rı 2, O rm a n d a k i A p artm an/ O rm a n M a sa lla rı 3, O rm a n ın R e n k le ri K im de?/ O rm a n M a sa lla rı 5, O rm a n ın Y e n i K om şu ları/ O rm a n M a sa lla rı 6, R e çelli Ş iirler, M a sa lm ı A ra y a n Ejderha/ O rm a n M a sa lla rı 4, C a n ım A n n e m in D o ğ u m G ü n ü, C a n ım B a b a m ın D o ğ u m G ü n ü, C a n ım A b la m ın D o ğ u m G ü n ü, C a n ım A ğ a b e y im in D o ğ u m G ü n ü, T a tlı K a rd e şim in D o ğ u m G ü n ü, T o n to n D e d e m in D o ğ u m G ü n ü, S ü p e r G a z e te c ile r 2/ P a rk ta k i E sra r, M a v i A y, K u ş U ç tu Ş iir K a ld ı, S e v im li B e y a z, O ğ lu m B e n Ç o c u k k e n..., K a r S esi, K ız ım B e n Ç o c u k k e n..., B a lığ ım Ş iir Y a z d ı, S ü p er G a z e te c ile r 3/ L ik ö rlü Ç ik o la ta, M e v sim le r K ra lm m D o ğ u m G ü n ü, B a b a m ın S ih irli K ü resi, A n n e m N e d e n Ç ıld ırd ı?, S ıs k a K e d im in D o ğ u m G ü n ü, P a m u k B ü y ü k a n n e m in D o ğ u m G ü n ü, A ç ıl K a p ı A çıl, D e n iz in B ü y ü sü, K ız ım N e rd e sin?, O ğ lu m N e rd e sin?, A ta tü rk O lm a k, N e O y n a y a lım?, B iri U z a y lı m ı Dedi?/ F a n ta stik G a la k si S e risi-1, K a ç G ü n e ş V a r?, C a n A rk a d a şım ın D o ğ u m G ü n ü, S e v g ili Ö ğ re tm e n im in D o ğ u m G ü n ü, M a sa l M a sa l, U ç a n Ş iirler, A y K a ç Y a şın d a?, S o ru B a lo n la rı & K ita p M a sa lla rı-3, K ita p P e risi & K ita p M a sa lla rı 4, E ğ le n c e Ü lk e sin i A ra y a n D in o z o r & K ita p M a sa lla rı-1, Y a ta ğ m A ltm d a k i H a rfle r & K ita p M a sa lla rı-2, K a y ıp K ita p lık ta k i İsk elet, Ş a şk m Ş iirle r, K a y ıp K ita p lık ta k i İsk e le t-2 Y a şa y a n Ö lü le r, O y u n c u S u sa m, K e d iş 'in A rm a ğ a n ı, Ç ılg ın U z a y Planı/ F a n ta stik G a la k si S e risi 3, K ırm ız ı A ra b a n ın H a y a le ti, B a b a a n n e m in P e rili O d a sı, Y in e m i U zaylı/ F a n ta stik G a la k si S e risi- 2, B e n M in ic ik B ir B ebektim / 1-2, S o k a k ta K e d ile r, A ç ıl M a sk e A çıl, B u N e B iç im S u n u m?, G ö k y ü z ü n d e B a lo n la r, M ıy m ıy Teyze/ 1-2-3, M o k o ile D inozo/ , D e d e m in S ih irli M u tfa ğ ı, A ç ıl B a h ç e A çıl, P u fi Y u m a k P e şin d e, Ö y k ü Y a z m a y ı S e v iy o ru m, K ira lık E v d e İk i G ü n B ir G e ce, K ırm ız ı Ş e m siy e, R e n k D elisi/ S ü p e r Ç o c u k la r- 1, K ra liç e n in D o ğ u m G ü n ü, K a rd e şim in S ih irli O k u lu, Iş ık la rı D o la şa n Ç ocuk/ U y k u M a sa lla rı- 2, Ş iirim i K e d i K a p tı, S a ra y H o ro z u 'n u n D o ğ u m G ü n ü, S a n a tç ın ın S ih irli O d a sı, M y B ro th e r's M a g ica l S ch o o l, M y G ra n d a d 's M a g ic a l VVardrobe, Z o m b ili M o m b ili R o m a n, B a n a B ir R ü y a V e r, D e d e m in S ih irli D o la b ı, E sra re n g iz D u m a n, G e z m e y i S e v e n A ğ a ç, D ile k A ğ a c ı, D ü n y a n ın E n G ü z e l A ğ a c ı, C a n ı S ık ıla n A y d e d e, P a rk Y iy e n R o b o t, D e n iz in A ltm ı M e ra k E d e n V a p u r, B u ru şu k K a ğ ıt P a rça sı, R e n g in i A ra y a n T o p, Y a ra m a z T ra fik L a m b a sı, Işığ ım Y itire n Y ıld ız, B u D ü n y a K im in?, S ü p e r G a z e te c ile r 1, U y k u C a n a v a rı, İk i K a v g a c ı A ğ a ç, C a d ı B u ru n lu F a b rik a, Ş e k e r C a n a v a rı, K ita p C a n a v a rı, K ü çü k P re n s 'in D o ğ u m G ü n ü, F il M asalları/ , İp B a c a k lı U z a y lı Ç o cu k, R e k la m la rı Ç iz e n Ç o c u k, D a ğ ın ık Ç o c u k, K ü çü k A n n e, T e rlik le ri K im G iy e cek?, B e n N e Z a m a n B ü y ü y e ceğ im?, B e n N e O la ca ğ ım?, B e n B ü y ü k ü m, B ü tü n O y u n c a k la r B e n im, N e rd e n Ç ık tı B u K a rd e ş?, Y a şlı Ç o c u k, S a b a h ı B o y a y a n Ç o c u k, T h e T e a c h e r's M a g ic a l H a t, Ö ğ re tm e n in S ih irli Ş a p k a sı, U z a y lı Ç o c u ğ u n Ö d e v i, Ç ö p K a fa lı Ç o c u k, S in d e re lla O lm a k İs te y e n Ç o c u k, Ü ç S ih irli Ö p ü cü k, Ü ç G ö z lü Ç o c u k, A ç P e rd e y i B e n G e ld im, M e ra k lı U z a y Ç o c u ğ u, Ü ç U ç a n Ç o c u k, K a ra n lık ta n K o rk a n Ç o c u k, K im in Y a ta ğ ı U çu y o r?, B e n im B a b a m S ih irb a z, B u N e B iç im A rm a ğ a n?, N e B o y a y a lım?, N e A n la ta lım?, N e Y iy e lim?, U y k u M a sa lla rı, Z ıp la y a n Ş iirler, Ç ik o la ta Ç o c u k, T h e K in g O f S e a so n s B irth d a y, İk i U cu Y o lcu lu k, E sra re n g iz D u m a n, B e n i B ıra k m a H a y a t, T h e P a la ce C o c k e re l's B irth d a y, T h e L ittle P rin c e 's B irth d a y, T h e A rtis t's M a g ic a l S tu d io, T h e Q u e e n 's B irth d a y, G e cey i S e v m e y e n Ç o cu k, C a n ı S ık ıla n Ç o c u k, K a rd e ş İste y e n Ç o c u k, K a rd e şim in G a rip A rk a d a şla rı, S ü p e r G a z e te c ile r 2/ P a rk ta k i E sra r, B a b a m D u y m a s ın M a sa lla rı A ra y a n Ç o c u k, A n n e m N e d e n Ç ıld ırd ı?, B a b a m ın S ih irli K ü resi. Y a z a rın b u k ita p la rın d ışm d a, Mayıs 2012 Çocuk ve Gençlik Edebiyatında Aytül Akal Sempozyumu ve Çocuk ve Gençlik Edebiyatında Göstergebilimsel Bir Uygulama a d ıy la ik i k ita b ı d a h a b u lu n m a k ta d ır. 46 I Sayfa

52 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir Bakış Kutlu (? -...) A n K o le k siy o n c u su 1-2 (Ç u v a ld a k i Sır, Y e ra ltm a Y o lcu lu k ) Bay Muhakkak (? -...) P ro fe s ö r'ü n M aceraları/ G e re k li Şey ler. Behiç Ak ( ) K a ra d e n iz 'd e k i Y u n u s, P a t K a rik a tü r O k u lu, B ily e le r, P u ld a n T a ş ta n L a h a n a d a n, A la a d d in 'in G e v e z e S u B o ru la rı, Y a şa s m Ç H a rfi K a rd e şliğ i, E v e G id e n K ü çü k T re n, B ü y ü k a n n e v e M iy o p E jd e rh a, D o m a te s S a çlı K ız, Y ü k s e k T a n s iy o n lu Ç ın a r A ğ a cı, B e n N e Z a m a n D o ğ d u m?, B e n im B ir K a rışım, G e çm işe T ırm a n a n M e rd iv e n, U y u rg e z e r F il, B u z d o la b m d a k i K ö p e k, K e d i A d a sı, B iz im T o m b iş F iy o n k M a k a rn a y ı Ç o k S e v iy o r, B e b e k A n n e m, B iz im T o m b iş T a ş ta n H iç A n la m ıy o r, H a v v a ile K a p lu m b a ğ a, P o s ta y a G e le n D en iz K a b u ğ u, G ü n e ş i B ile T a m ir E d e n A d a m, D o ğ u m G ü n ü H e d iy e si, A k v a ry u m d a k i T iy a tro, R ü z g a rm Ü z e rin d e k i Ş eh ir, G a la ta 'm n T e m b e l M a rtısı, K e d ile rin K a y b o lm a M e v sim i, Y ıld ız la r ın T e m b e lliğ i, V a p u rla rı S e v e n Ç o c u k, G ö k d e le n e G ire n B u lu t, K e d i A d a sı, B a b a m ın G ö z le ri K e d i G ö z le ri, T o m b iş M a sk e li B a lo y a K a tılm a k İste m iy o r. Bestami Yazgan ( ) A frik a Y o lu n d a % G ü le r Y ü z le T a tlı S ö z - H a c iv a t'la K a ra g ö z, B a b a la rın Y ü re ğ i % G ü le r Y ü z le T a tlı S ö z - H a c iv a t'la K a ra g ö z, D ü ğ ü n Y e m e ğ i % G ü le r Y ü z le T a tlı S ö z - H a c iv a t'la K a ra g ö z, T e k e rle k li S a n d a ly e % G ü le r Y ü z le T a tlı S ö z - H a c iv a t'la K a ra g ö z, B ilg isa y a r S e v g isa y a r % G ü le r Y ü z le T a tlı S ö z - H a c iv a t'la K a ra g ö z, N a sıl O ru ç T u tu lu r % G ü le r Y ü z le T a tlı S ö z - H a c iv a t'la K a ra g ö z, G ü le r Y ü z le T a tlı S ö z - H a c iv a t'la K a ra g ö z D iz isi (6 K ita p ) (Değerler Eğitimi), K ira z lı Şem siye/ C e re n 'in M a c e ra la rı, M a sa l S a lın ca ğ ı, Ç o c u k la rın A rabası/ N e şe li O rm a n H ik â y e le ri, A k ıllı Tavşan/ N e şe li O rm a n H ik â y e le ri, Y a rd ım s e v e r Kirpi/ N e şe li O rm a n H ik â y e le ri, N e h ir G ezisi/ N e şe li O rm a n H ik â y e le ri, B e n im le O y n a r m ısın? / N e şe li O rm a n H ik â y e le ri, H a y a t S e v in ce G üzel/ N e şe li O rm a n H ik â y e le ri, F a re n in Evi/ N e şe li O rm a n H ik â y e le ri, Ü z ü m A ğacı/ N e şe li O rm a n H ik â y e le ri (N e c ra n M irh u n ile b irlik te ), A lfa b e n in Ö y k ü sü, M a sa l D e n iz i, O lim p iy a t O rm a n ı, İlk Ö ğ re n d ik le rim D iz isi (5 K ita p ), H â z in e n in Ş ifre si, S ıca k E k m e k K o k u su, A rk a d a şım C a n Eriği/ C e re n v e A rk a d a şla rı D iz isi 5, A rk a d a şım K artopu/ C e re n v e A rk a d a şla rı D iz isi 1, A rk a d a şım K anarya/ C e re n v e A rk a d a şla rı D iz isi 2, A rk a d a şım Sarm aşık/ C e re n v e A rk a d a şla rı D iz isi 3, A rk a d a şım B aşp arm ak/ C e re n v e A rk a d a şla rı D iz isi 6, A rk a d a şım T op k u yru k / C e re n v e A rk a d a şla rı D iz isi 4, P a te n G iy e n K ap lu m bağ a/ G ü z e l D ü n y a m v e D o stla rım, G ö z lü k T a k a n Y ıld ız la r, U ç tu U çtu Ş iir U çtu, A n n e S e n M e le k m isin? & A n n e Ş iirleri, D o ğ u m G ü n ü n K u tlu O lsun/ C e re n 'in M a c e ra la rı 2, K u tu K u tu P e n se, A ffe t B e n i Ö ğ re n cim, U ça rım D u a la rla G ö k y ü z ü n e, G ö k k u şa ğ ı S ev in ci, S e v g i Ç içe ğ i, Çıtı Pıtı Kutu Kutu Şiirler, B e n im k i K u ş O ru cu, G ü n e şle A y D u ym asın / G ü n ü m ü z Ç o c u k E d e b iy a tı D izisi, Çocuk Şiirleri, Şiirlerle Nasreddin Hoca, A lfa b e n in Ö y k ü sü, Y a ğ m u r K u şla rı, Ş eh ir Ş eh ir G e z e n N eh ir, Y ıld ız la ra A stık Y ü reğ im izi/ K ü ltü r D iz isi, H a y v a n la r D ü n y a sı, S e v im li D o stla r, C a n lı D o ğ a, G ü n a y d ın Ç iç e k le ri- Ö ğ re tm e n in G ü n lü ğ ü n d e n, G ü n e ş G ö z lü k T a k m ca, K o n u şk a n V a rlık la r, S ıca k E k m e k K o k u su, H â z in e n in Şifresi. Birsen Ekim Özen ( ) İs ta n b u l'u G e z iy o ru m (Ş irin B e lg ra d O rm a n ın d a, Ş irin S u lta n a h m e t'te, Ş irin S ü le y m a n iy e 'd e, Ş irin Ç a m lıc a T e p e si'n d e, Ş irin B e ş ik ta ş'ta, Ş irin T o p k a p ı S a ra y ı'n d a, Ş irin G a la ta K u le si'n d e, Ş irin B ü y ü k a d a 'd a, Ş irin B o ğ a z T u ru 'n d a, Ş irin K a p a lıç a rş ı'd a ), Ş irin (A n la tm a z sa m Ç a tla rım, İş D ü n y a sm ı N a sıl K a rıştırd ım?, Ö n e m li N u m a ra la rla B a ş ım D e rtte, B a şk a n O lm a k K o la y m ı?, K im se B iz e H a k a re t E d e m e z, N a sıl Ü n lü O ld u m?, H ırsız la r B iz d e n K a ça m a z, T a m d a Z e n g in O la ca k tık, O ld u k ç a K o rk u tu c u B ir A d a m, G iz e m li K ü p ü n P e şin d e y iz, A n la tm a z s a m Ç a tla rım, G ö ste ri D ü n y a sı B e n i B e k liy o r, S ü t K a rd e şliğ i K u lü b ü n e N a sıl G ird im?, C a n K u rta ra n B a y ra m H a rçlığ ı, D ü n y a m ı U z a y lıla ra Y e d irtm e m, K e n d im i D u rd u ra m ıy o ru m, E v cil B ir B a lin a m V a r, H a y v a n la rı K u rta rm a 47 I Sayfa

53 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir O p e ra sy o n u, M in ik Ş irin ), P ro fe sö r İy o n ile F e n (S ü p e r S iste m le rd e B ir T u r, Ö fk e li O rg a n la r K o ro su, E n H a v a lı Y a rışm a, K ü p P e şin d e M a cera, K ö y d e k i E sra re n g iz K u v v e t, N e re d e n G e liy o r B u S es?, G e le c e k te n B ir G ü n, Işık İn sa n la rın P e şin d e, E le k tirik siz P re n s, E ğ le n c e li B ilm e c e T ü n e li) (k a y n a k k ita p la r), P ro fe sö r P i ile M a te m a tik (Ç a lışk a n P a sa k lıla r Ü lk e si - Ç a rp m a Ö y k ü sü, P a tla k Z e k a C em can/ O k u l F e n a K a rıştı, Ş a şırtıc ı B ir O y u n - K at Problem leri/, Z a m a n U sta sım n Y o lc u lu ğ u, K a rışık K u ru şu k İşle r- B ö lm e Ö y k ü sü, H a rik a la r D iy a rm a D ü şü ş- T o p la m a Ç ık a rm a Ö y k ü sü, D o n d u rm a n ın D a y a n ılm a z U z u n lu ğ u - U z u n lu k Ö lç ü le ri Ö y k ü sü, B ü y ü k İşle r K o c a m a n K a ra rla r- S ıv ı Ö lçü le ri, T e h lik e li B ir Y o lcu lu k - K e sirle r, Ş e k il Ş e k il T u h a flık la r- G e o m e trik Ş e k ille r, S ü p e r G ü ç P e şin d e - A ğ ırlık Ö lçü le ri) P ro fe sö r K ip İle T ü rk çe (T e k n o lo jik Ö g e A v ı, O y u n İçin d e O y u n, T a rifsiz B ir A lışv e riş, İşa re tle r A d a sın d a n K a çış, İşle r F e n a K a rıştı, H a rik a la r P a rk ın d a S e rü v e n, B ü y ü le y ic i M is k e tin P e şin d e, S ü p er B ir E k ip, K a rm a n Ç o rm a n B ir T a til, Z a m a n sız G e le n G ö re v, K a rm a n Ç o r m a n B ir T a til) (y a rd ım c ı k ita p ), Y a ta ğ ım m A ltm d a k i C a n a v a r, G iz li G ö re v S ü m er, Ç u fçu fla r, G iz li G ö re v M ısır, U m i Z o o m i Set, Y a ta ğ ım m A ltm d a k i C a n a v a r, B u z D e v ri (d e rle y ici), S ih irli S a n d ık O lim p iy a t A te şi, S ih irli S a n d ık M ıs ırlı S fen k s, M u tfa k K u şları. Burcu Aktaş ( ) D u rm a y a lım D ü şe riz, İsta sy o n d a V a ls, Ç a rp ık E v. Canan Tan ( ) A liş ile M a v iş (A liş'e K a rd e ş G e liy o r, H a y v a n a t B a h çesin d e, A liş S ü n n e t O lu y o r, M a v iş d e G e lin, A liş A n a o k u lu n d a, A liş O k u la B a şlıy o r), A h Şu U z a y lıla r!, S e v g i Y o lu, S e v g i D o lu B ir Y ü re k, A rk a d a şım P a sta P a n d a, S o k a k la rm P re n se si Ş im a, U z a y K a m p ı M a ce ra la rı, S e v g i Y o lu (ro m a n ), B e y a z E v in G iz e m i, F a n a tik G a la ta sa ra y li, S o k a k la rd a n B ir A li, U z a y K a m p ı M a ce ra la rı. Can Gürses ( ) İn ce ile U z u n (A cıb a d e m K u ra b iy e si, B ü y ü m ü ş d e K ü çü lm ü ş D en iz K ızı, K a z a b la n k a.) Çetin Öner ( ) M a v i K u şu G ö re n V a r m ı?, K a rg a la r K a ra D eğ ild i, P o rta k a l, D ü n y a n ın B ü tü n K ed ileri, G ü lib ik, K ö m ü rc ü Ç o cu k, P iy a n g o, K alem, K a ra k a r, K elo ğ la n. Çiğdem Sezer ( ) A lfa b e d e n K a ça n H a rfle r (şiir), Ju ju B e n i U n u tm a. Deniz Erbulak (? -...) Ö lü B ir K ız m M a c e ra la rı (S a h ib in d e n S a tılık K o n a k (H a y a letli), E n Y a k m A rk a d a şım B ir H a y a le t). Dicle Keskinoğlu (? -...) K ö fte P a rm a k, B e b e k O lm a y a K a ra r V e rd im, B e n B ü y ü y ü n ce  şık O la ca ğ ım, Y a ğ m u ru n d a T a d ı V a r, E n S e v d iğ im R en k, B e şik te D u rd u ğ u G ib i D u rm u y o r. Dinçer Sümer ( ) A k lım d a K a la n M asa lla r. Dilek Aykul Bishku (? -) R e n k le ri İca t E d e n P ro fesö r. Duygu Özmekik Güney ( ) İn se k ta A rm o n iy i B u lm a k. Elif Şafak ( ) S a k ız S a rd u n y a, S a k ız S a rd u n y a ile E ğ le n ce G ü n lü ğ ü, Ç iftlik S e rü v e n i ( E lif R e n k le ri Ö ğ re n iy o r, E lif Ş e k ille ri Ö ğ re n iy o r, E lif M e y v e le ri Ö ğ re n iy o r, E lif S e b z e le ri Ö ğ re n iy o r, E lif H a y v a n la rı Ö ğ re n iy o r, E lif T a şıtla rı Ö ğ re n iy o r.) Elvan Pektaş Deniz ( ) G u g u k lu S aat, K u şla ra M a sa lla r. Emin Özdemir ( ) Y a rış m a la r K en ti, Y a ln ız lığ ı S e v e n K ırla n g ıç, T ü rk çe O k u m a v e Ç a lışm a K ita b ı- 4 (N e rim a n K u n t ile) (yardımcı kitap), B iz le r B ü y ü y ü n ce, Ö lü m sü z lü k G e z e g e n i, M u tlu k e n t'in Y ö n e tic isi. 48 I Sayfa

54 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir Eray Karınca ( ) D e n iz k ız ı, H a y v a n a t B a h ç e sin d e B ir G ü n, İk i Ç ılg ın O to m o b il, P e rile rin D a n sı, K e ç i A d ası. Erdal Çakıcıoğlu ( ) A ta tü rk 'te n S e çm e Ö y k ü le r (d e rle y ici), Y a ln ız lık, Y u rtse v e r K a rm ca, B a sto n, H a v a Y o lu, H e v e s, K a v ru k E fe, A n n e m e A rm a ğ a n, K ita p la rm A ra sm d a, B ıc ırık Ö y k ü D iz isi (Ç irk in M e v s im O lu r m u?, K o n u şa n F ırç a la r, Y u rt S ev g isi, K o m şu Ç o c u ğ u, E b e, E lm a F id a n ı, K ö tü Ş a k a, D a n s E d e n B a lık, İşta h ), M a rtm m Ç ığ lığ ı, M u tlu İn sa n la r Ç iftliğ i, Ş ım a rık, S ık ı D o st, D o ğ a d a k i D o stla rım, K a fd a ğ ı'n d a n M a sa lla r, M a h a lle n in Ç o c u k la rı, B a lç iç e k Ö y k ü S eti, Ç o c u k la r İçin Ş iirle r (şiir), E ş, Z ıt v e M e ca z A n la m lı K e lim e le r S ö z lü ğ ü (kaynak kitap), S ıra m K o n u şu y o r, S iv ri A k ıllıla r, L o k m a cık, M a sa lla r Ü lk e sin e Y o lcu lu k, D ü ş G e m isi, K ü çü k K a h ra m a n la rın B ü y ü k M a c e ra la rı, Y e n i B ir B a h a r Y e n i Ç içek le r, K ü ltü r H â z in e m Seti. Erdoğan Tokmakçıoğlu ( ) T e k e rle m e le r (fıkra- eğlence- oyun), Ç o c u k O y u n la rı (fıkra- eğlence- oyun), B ilm e c e le r (fıkra- eğlence- oyun), Z u rn a Ç a la n K u ş, N a sre d d in H o c a F ık ra la rı, E b e m k u şa ğ ı, Ü lk e m d e n H a y v a n M a sa lla rı. Ergun Sav ( ) K a p lu m b a ğ a v e K u şla r, Y a k u t B a lık, K ü çü k K a h ra m a n Y a v u z. Erol Büyükmeriç ( ) K a n a tlı D ü şle r, G iz e m li A n n e, S o n İk i Ç o c u k, Y e rg ö k, E m e c e M e m e c e Ç iz g ili B ilm e c e, S e sle r K ita b ı, B o z b ıd ık & Ö z g ü n B ir E şek D ü şm a n ı, D o ğ u m G ü n ü A rm a ğ a n ı, E s k i B isik le t, B o z b ıd ık. A ltm Saray. Erol Toy ( ) A liş ile K o şk a, S o n Ç a ğ rı, A v c ı K e k liğ i, F a re le r C u m h u riy e ti, Esra Kireççi ( ) Ş im e n d ife r Ç o c u k la rı (D e fin e d e k i Sır, G iz e m li İk iz ler, M a cera V a g o n u, E sra re n g iz Y a b a n c ı, T re n d e k i H ırsız ) (E sra A ğ a o ğ lu ile ), B a lk a n la rd a T ü rk Ç o c u k Ş iiri (şiir) (M u sta fa İsen, R e y h a n İsen ile), P o fid ik Ç o c u k K ita p la rı Serisi. Fahreddin Bozdağ ( ) S e v g i Y u m a ğ ı D iz isi (B e n i K im A n la y a c a k?, Ç iftliğ e K im G e le c e k?, K im İy ilik Y a p a ca k?, B e n im le K im K a h v a ltı E d e cek?, K im A k ıllı K im K u rn a z?, Y u s u fç u k 'ta n K im K o rk a r?, K im e T e şe k k ü r E tm e liy iz?, M e v s im le ri K im Y a ra ttı?, K ü m e ste K im le r V a r?, H a v u c u K im Y iy e c e k? ), D a m la c ık D izisi. Fatih Erdoğan ( ) S e n i S e v iy o ru m, S e v g ili A rk a d a şım, P re n si O lm a y a n M a sa l K ita b ı, T a v a n A ra sın d a k i E s k i L a m b a, G ö z ü Ç o k A m a Ç o k A ğ rıy a n A d a m, H a m b u rg e re D ö n ü şe n A n n e, A n n e m B ıy ık B ıra k tı, A n n e m N e d e n Ş işm a n la d ı?, S ih irli K ü p e, B ö y le de Ö d e v m i O lu r?, S ih irli A ra b a, K a n e p e y e D ö n ü şe n B a b a, S ih irli Ş a p k a, S ih irli K a y k a y, K o rsa n K ita p Ç e te si, S m ıfta K a ld ım H a b e rim Y o k!, K o rk u n ç K o rk u lu ğ u n K o rk u su, K u şu m u K im K ışk ışla d ı?, S ih irli K ita p, D e d e m N e d e n G ü ld ü?, B e ş B e y a z B e n e k li B a y k u ş u n D ö n ü şü, G ırrr!, F ili Y u ttu B ir Y ıla n, G e ce G e le n K o n u k la r, G ü z e l B ir S a b a h tı, B e ş B e y a z B e n e k li B a y k u ş B a n a B a k ıy o r, S ih irli K ü re, S ih irli Ş e m siy e, O n u S e v iy o ru m, G e ç iy o rd u m U ğ ra d ım!, A rtık K e n d im K ese b ilirim, Ç iğ d e m B ü y ü y ü n ce N e O la ca k?, B e y a z K ız m K o ly e si, C e re n 'in K o n u k la rı, P a rk ta B ir G ü n, H a y v a n la r K o n seri, E r e n 'in G ü ç lü A rk a d a şı, O z a n 'ın Ç iftlik G e z isi, P a b u c u m u n B a ğ ı Ç ö z ü ld ü, T o p D in g D iz D a m Ç o n g C IS T a k, A b la m B a n a D il Ç ık a rd ı, F a U sta 'n m K e m a n la rı, S ih irli K a le m, S ih irli T o p, S ih irli K u tu, S ih irli G ö z lü k, A rtık K e n d im O k u y a b ilirim, D e d e m B a n a D ü d ü k Y a p tı, K a v g a y la B e s le n e n K ız, Ö y k ü le rle Ç o k lu Z e k a G e liştirm e E tk in lik le ri Seti, K em a n cı A yı M a sa lı, A y ş e g ü l'e N e O ld u?, O k u la G e ç K a ld ım, B ö y le d e K ita p m ı O lu r?, A rtık K e n d im S a y a b ilirim, E ce v e E fe ile T ü rk çe, 11 K la sik M a sa l, B ö ğ ü rtle n li D o n d u rm a S av aşı. 49 I Sayfa

55 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir Feridun Oral ( ) P irin ç L a p a sı v e K ü çü k E jd e rh a, Y a ğ m u rlu B ir G ü n, K ırm ız ı E lm a, B ö ğ ü rtle n C in i v e S a rı G a g a, F a rk lı a m a A y n ı, B u K ış K im se Ü şü m e y e c e k, K ü çü k A y m m U z u n Y o lc u lu ğ u (Y a lv a ç U ra l ile.), M ırn a m e & B ü y ü k le re K e d i Ş iirleri, K irp i ile K e sta n e, M e y v e le ri K im Y e m iş?, B a b a a n n e m K im e B e n z iy o r?, K ü çü k F a re B id i, K ırm ız ı K a n a tlı B a y k u ş, A y N e Z a m a n G e le c e k?, B a lo n c u D e d e v e Ü ç K ü çü k Y a ra m a z, B e n e k li F a re m i G ö rd ü n ü z m ü?, E v v e l Z a m a n İçin d e (T a rık D e m ir k a n ile), E v c il H a y v a n la r (yardımcı kitap), Ç iç e k le r (yardımcı kitap), Y a b a n ıl H a y v a n la r (yardımcı kitap), S e b z e le r ( yardımcı kitap), R e n k le r (yardımcı kitap). Feyzullah Ertuğrul (? -...) K ö y Ç o c u k la rın d a n A m la r, R ü z g â r S a lın ca ğ ı. Gökhan Akçiçek ( ) A n n e B u Ş iirle r S an a, P a tisk a, B ü lb ü l D e re si Ş iirle ri, B ir Ç iç e ğ i S e v m e k, İn ce H ü z ü n le r S e n fo n isi, Y a b a n İn cirle ri, Y a k a m ız a İlişe n R ü z g â r, H e r H a rfin B ir Ş iiri V a r. (şiir) Göktuğ Canbaba (? -...) V a liz d e k i K ed i, A ra y ış O rm a n ı, U z a y d a S a h ib in i A ra y a n K ö p e k, F e n e r B a lığ ın ın K a y ıp Işığ ı. Görkem Yeltan ( ) Y a p ra k lı P e le rin, B o y a lı H a m si v e Sü s B a lığ ı, Z e b ra Z aza, D e fin e B a h çesi, B u y a k a Ç o c u k Evi/ T in im in i T e h lik e d e!, H ım b ıl B e y a z (M e h m e t G ü re li ile), H a liç 'te n B u lu tla r G e çerk e n, K a p lu m b a ğ a ile E şek, D e fin e B a h çe si, B e z A y a k k a b ılıla r, K ısa B o y u n lu Z ü ra fa, K e le b e k K ız, K o rk u su z M e le s, Y a p ra k lı P e le rin, K a ra b ib e r, N ilü v e Ç içi, Ç o k Ş iir B ir S a lm ca k (şiir). Gülçin Alpöge ( ) O k u l Ö n c e sin d e D e ğ e r E ğ itim i (değerler eğitimi), A slı P a z a rı B e k liy o r, Ş ıp şıp ile T ıp tıp, A y a T u tk u n U çu rtm a, Işık la rı S e v e n B ö ce k, D e d e m i Ö z lü y o ru m, Işık la rı S e v e n B ö cek. Gülsüm Cengiz ( ) İp in i K o p a rta n U çu rtm a, Ç iç e k ile K irlik a ra, S u y u n R e n g i Y a D a R e n g a re n k Ç iç e k B a h çesi, Ş a rk ıcı O lm a k İs te y e n K u rb a ğ a, T ırtıl K ita p la r, Ç a lışk a n G ü n Işık la rı, A çm a y a K o rk a n Ç içek, T a ş v e Ç içek, L a m b a Ş işe si N asıl A m p u l O ld u?, İp ek G iy si, D e ğ irm e n in Ş a rk ısı, S ih irli K ö p ü k le r, B ilm e c e B ild irm e ce R e sim Y a p a r G ü n d ü z G ece, S a rm a n 'ın S e rü v e n le ri, K a y ıp S ö z c ü k le r, H e rk e sin B ir İşi V a r, N e re d e B u Ç o c u k la r?, D ü n y a n ın E n G ü z e l G iy sisi, B ıcırık, B ir D ilim E k m e k İçin, K ırd a B ir Y a z S a b a h ı, B a ş a k 'm Ç e v re G ü n lü ğ ü, A n n e m in M a sa lla rı: K a ra g ö z K ib a rlık Ö ğ re n iy o r, A n n e m in M a sa lla rı: S a lm ca k S a fa sı, A n n e m in M a sa lla rı: Ç a y la k, F are, G ü v e rcin, A n n e m in M a sa lla rı: H a v a d a D o n a n K ed i, A n n e m in M a sa lla rı: A sla n, Ö k ü z v e Ç a k a l, A n n e m in M a sa lla rı: K a v a l Ç a la n H o ro z, A n n e m in M a sa lla rı: P a ra n m S esi, A n n e m in M a sa lla rı: İp C a m b a z la rı, A n n e m in M a sa lla rı: P a ra y ı V e re n D ü d ü ğ ü Ç a la r, A n n e m in M a sa lla rı: B ü y ü lü Y ü z ü k, D a m la cık, D e n iz a ltın ın Ö y k ü sü, K ö p rü O lm a k İste y e n Ç iv i, A rı ile P a p a ty a, H a y v a n la rla K o n u şa n Ç o c u k, E v d e k i A ltın la r, A ğ a ç G ö lg e si, B ir K e d in in G ü n lü ğ ü, Y a v ru K a rm ca, İk i K ü çü k K u rb a ğ a, S a n a tç ı K ö ste b e k, Y a v ru B a lık S ü rü sü, Ç iç e k P erisi, K e n te G e le n Ç a m A ğ a c ı, K u şla r K ra lı K im O la ca k?, D o ğ a n m Ö fk e si, T a ş D e v rin e Y o lcu lu k, A y ş e 'n in G ü n le ri, Y a ra lı B a y k u ş, K ü çü k P o rta k a lm S ıra d ışı Ö y k ü sü, T in tin v e Y a v ru la rı, D en iz K a b u k la rı, S o n Ç içe k, A h şa p E v in Ç içe k le ri, D o ğ u m G ü n ü A rm a ğ a n ı, K a y b o la n K a rd a n A d a m, M a sa lc ı U çu rtm a, B ü y ü k b a b a P a n c a rı N asıl Ç ık a rd ı?, O rm a n d a k i K u lü b e, Ç iftç i ile K o ca A y ı, K ü çü k K ızla Y a b a n K a z la rı, K o y u n la rm M a sa lı, S ih irli E lle rin Ö y k ü le ri D iz isi, P erili E v, B e z B e b e k, Y a v ru K u şu n Ş a rk ısı, E n D e ğ e rli A rm a ğ a n, Ü ç E lm a F id a m, K a fe s in d e n K a ça n M a y m u n, Y a rd ım c ı K irp ile r, B ü y ü k K o n u şa n T a v şa n, Y ılb a şı A ğ a c ı, Ç illi T a v u k la A llı T a v u k, İlk A v, O rm a n d a Y a z O lim p iy a tla rı, K ü çü k U ğ u rb ö ceğ i, K e le b e k K ita p la r, R ü z g a r T o h u m v e Ç içe k, B u la şıcı 50 I Sayfa

56 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir H a sta lık, A d a d a k i H a z in e, A y a k k a b m m Ö y k ü sü, Ç ik o la ta lı P a sta, G ö k y ü z ü n d e k i S ev in ç, L a stik T e k e rle k le r, T o h u m d a n D o k u m a y a, Ş ik a y e tç i Y u su f, A h şa p E v in Ç o c u k la rı. O y u n la rla D il B ilg isi (eğitim). Gülten Dayıoğlu ( ) A k G ü v e rc in ile Y e ş il S a lk ım 'ın A şk ı, A la c a k a ra n lık K u şla rı, Y u rd u m u Ö z le d im, S u n a 'n ın S e rçe le ri, Ö lü m sü z E ce, A k ıllı P ire le r, Işm Ç a ğ ı Ç o c u k la rı, G e riy e D ö n e n le r, P a rb a t D a ğ m m E sra rı, D ü n y a Ç o c u k la rın O lsa, S e k iz in c i R en k, T u n a 'd a n U ç a n K u ş, D ö rt K a rd e ştile r, G ö k y ü z ü n d e k i M o r B u lu tla r, B e n B ü y ü y ü n c e, M id o s K a rta lım a G ö z le ri, G a n g a, M o 'n u n G iz e m i 3 - İk iz le r, Y e şil K ira z, Y e şil K ira z 2, G iz e m li G ü v e rcin, M o 'n u n G iz e m i 2- O tra n, E ce ile Yüce/ E ce A b la O lu y o r, U ça n M otor/ G e lin c ik D iz isi, O k y a n u sla r Ö te sin e Y o lcu lu k, K e n y a 'y a Y o lc u lu k, M ıs ır 'a Y o lcu lu k, H in d is ta n 'a Y o lc u lu k v e N e p a l G e z isi, M e k s ik a 'y a Y o lcu lu k, C a m b a z Parası/ G e lin c ik D iz isi, D a m d a k i K o rk u lu k lar/ G e lin c ik D iz isi, K ırm ız ı Bisiklet/ G e lin c ik D iz isi, Y a şa n m ış H a y v a n Ö yküleri/ G e lin c ik D izisi, Y a la n Ü ç A yak lıd ır/ G e lin c ik D iz isi, M o 'n u n G iz e m i, U çu rtm a/ G e lin c ik D iz isi, K u m lu k ta k i Y a v ru M artı/ G e lin c ik D izisi, E fsa n e le r Ü lk e si Ç in 'e Y o lcu lu k, B a m b a şk a B ir Ü lk e A m e rik a 'y a Y o lcu lu k, K a n g u ru la r Ü lk e si A v u s tra ly a 'y a Y o lc u lu k, A z a t Kuşu/ G e lin c ik D iz isi, S ıc a k Ekm ek/ G e lin c ik D iz isi, K ır G ezisi/ G e lin c ik D iz isi, D e li B e y / G e lin c ik D iz isi, N e şe li Boyacı/ G e lin c ik D iz isi, K a y ıp la ra K a rışm a k, Y o k s a S e n m isin?, G iz e m li B u z u lla r K ıta sı A n ta rtik a v e P a ta g o n y a 'y a Y o lcu lu k, E ce ile Y ü c e, G ü n e y P a sifik A d a la rm a Y o lcu lu k, F a d iş, Ş e n lik Günü/ G e lin c ik D iz isi, L e y le k K a rd a K a ld ı, Y a d a 'n m G iz il G ü cü, K ü sk ü n A yıcık/ G e lin c ik D iz isi, Ö y le E ğ le n iy o ru m k i!, K e l K ız, K a fd a ğ ı'n ın A rd ın a Y o lcu lu k, L e y le k K a rd a K ald ı. Hamdullah Köseoğlu ( ) K ü çü k S a v a şçı, B a r ış 'm G ü n lü ğ ü, K e n d in i A ra y a n Ç o c u k, K ü çü k R e ssa m, K o n u şa n K ita p, M a v i Irm a k, Ç o c u k v e L e y le k, K o rk a k O ğ la n, K ar Ç içek le ri, S a k sı ile Ç e k ird e k, Y a z a rm a D ire n e n Ö y k ü le r, A z G ittim U z G ittim, E lim i B ıra k m a A n n e, Y o rg u n u m A n n e, K e lo ğ la n M a sa lla rı, Y a y la Ç içe ğ i, Ç ılg ın E zg i, Ç o c u k v e D ed e, K ü çü k B a lık, K ü çü k T ay, K a r K u şla rı, Ç ö l Ç içe ğ i, T re n le r N e re y e G id er?. Haşan Demir ( ) D e v le t A ğ a cı, B ü tü n D ü n y a d a n Ç o c u k O y u n la rı, 10 K ita p S e v g i Ç e m b e ri D iz isi, İy ile r v e K ö tü le r, Y a ln ız Ç o c u k, H u z u rlu O rm a n, B e k le n e n P o sta cı, S a k sı Ç iç e ğ in in R ü y ası. Haşan Kallimci ( ) Y ıld ıra y 'ın B a lık la rı, K o p y a cı, K a rm c a Ç o c u k la r, B ir D e m e t T ü rk ü, C e v iz A ğ a c ın d a k i S a lm ca k, R a d y o c u A li, G e z g in U çu rtm a, E n B ü y ü k Ö d ü l, Ç e tin " in M e ra k ı, K a ra D e sta n & Ş iirle rle A n a d o lu 'd a Y u n a n Z u lm ü, K e lo ğ la n la S ey ah at, K ırık A y n a, K u rn a z A y ı, A rıla rı S u la m a V a k fı, A ta tü rk 'ü n Y a şa d ığ ı H ik a y e, B ir G a rip D o k to r, K u şçu A m ca, K ü çü k A n n e le r, K a ra g ö z ile H a c iv a t Ç e v re H a sta lığ ı, E lif A b la, E sk i H a m a m E s k i T a s, G e rç e k Z e n g in lik, D a m la cık la r, G e l d e G ü lm e, E m a n e tle r, İk i D o stu n Y o lc u lu ğ u, B ü lb ü lle r A ğ la m a z, A rz u K ız, Y a rd ım s e v e r A v cı, Ö lü m sü z lü k P ın a rı, S ü p e rm a rk e tte k i S ü rp riz, M a n a s 'ın O ğ lu, A lta y la rd a B ir Y iğ it, M a n a s, K ü çü k A v cı, K ırk K a h ra m a n K ız, K a y a d a n D o ğ a n K ız, K a fk a s B a h a d ırla rı, D e d e K o rk u t'u n D ilin d en, Ç iz m e d e n Ç ık a n Ç o cu k, G ü d ü k le rin V e d a t, D e d ik o d u h a n e, A b la m U sta m E m in e Işm su, Ö n ce H ü rriy e t, K a b a ğ a K u rşu n S ık m a k, G ü fte k a r B e k â r, D ü şü n m e O d a sı & D e li G ü llü - T o rn a c ı H ü se y in, D e n iz li'n in N a sre d d in H o ca la rı, Ç im le re B a sm a y ın ız, G e n ç lik S eti, T e st A ile si, R ü y a la r Ü lk e sin d e, O k u m a k İstiy o ru m, T e m b e l D u ra n, E n G ü z e l Ç o c u k H ik a y e le ri, U z a y d a k i Ç o c u k, G iz li T o p la n tı, G ö k B a y ra k A şk m a, B a rışç ı A lp, D ü şü n c e siz K ö p e k, K a b a K u y ru k lu T ilk i, K a v g a c ı H o ro z, K ü çü k K a y k a y cıla r, G e n ç lik te V e rile n Söz, A v d a K a z a n ıla n D o st, T o m b u l İzci, A B e n im Ç a k ır O ğ lu m, D ü n y a S iz le re E m a n e t, İk iz K a rd e şle r, 51 I Sayfa

57 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir A ğ u sto sb ö c e ğ i ile K a rın ca, B ilg iç K ed i, K u rt ile L e y le k, S iv risin e k ile A sla n, Ş a rk ıcı K u ğ u, M in ik le r F u tb o l T a k ım ı. E ğ itim c i Y a z a rla r E ğ itic i H ik â y e le r (C e m a l Y ılm a z ile). Haşan Latif Sarıyüce ( ) G ö rü n m e z A d a m 'K e lo ğ la n M a sa lla rı, D e lile r Ü lk e sin d e 'K e lo ğ la n M a sa lla rı, A y şe c ik ile F a tm a c ık 'A n a d o lu M a sa lla rı, B ü y ü lü S o fra 'K e lo ğ la n M a sa lla rı, B ey a z T a y, M e n e k şe Y a p ra ğ ın d a n İn c in e n K ız, M a v i K a h k a h a Ç içeğ i 'A n a d o lu M a sa lla rı, M e rca n K ız 'A n a d o lu M a sa lla rı, A n a d o lu E fsa n e le ri 1-2, K a rb e y a z, K ra l U lis 'in S e rü v e n le ri, B a lk ız ile D a lo ğ la n, M a v i K a h k a h a Ç içe ğ i, İn cili S a lk ım, A ltm O ğ la n ile A ltm K ız, G ü le G ü le K ü çü k A rk a d a ş, B e y a z K a n a tlı K u ş, N a sre d d in H o c a Ö y k ü le ri, D e d e m in D e n iz a ltısı, D e rs V e re n T ü rk M a sa lla rı, A ğ la m a A n a c ığ ım A ğ la m a, E v e le m e D e v e le m e - T e k e rle m e le r, Ç o c u k la ra Ş iirler (şiir), Ç ıtıp ıtı H a n ım, U ğ u rb ö c e ğ in in D ü ğ ü n ü, D ö rt İsim li P re n ses, K u ş S e sle rin d e n K o rk a n Ç o c u k, E l E v in d e, E z o p M a sa lla rı, B e y a z P e le rin li K ız, G ö k te n Ü ç E lm a D ü ştü, E v im e D ö n ü y o ru m, Ü ç A y a k lı O ğ la k, T ü rk Ç o c u k v e G e n çlik E d e b iy a tı A n s ik lo p e d is i (eğitim). Hidayet Karakuş ( ) M o r O d a n ın G iz i, D e d e m Ç o c u k O ld u, S ıs k a B a lık çı, C a n D e d e 'n in E şe ğ i, A l Y a n a k lı M a v i B a lo n, A k ıllı T a v şa n la r, B ilg isa y a r A m ca, B ilg isa y a ra G ire n T ırtıl, C a n D e d e 'n in Ç o c u k la rı, C a n D e d e 'n in O y u n c a k la rı, Y u rd u n u Y itire n A ğ a ç, C a n D e d e 'n in O y u n c a k la rı, C a n D e d e 'n in Ç o c u k la rı, A k ıllı T a v şa n la r, K a rd a n A d a m K açtı, S a h ib in i G e z d ire n K ed i, S ısk a B a lık çı, İşte O Ç o cu k, A n n e m in M e k tu p la rı, B ilg isa y a rlı Ş ap k a, B a ş p a rm a ğ ın Ş a rk ısı, S a y ısa l Ç o c u k, K ü çü k Y e şil T ırtıl, O y u n c a k la rın P a rk G e z isi, D ö n m e D o la p D ö n e r K e b a p, B a h ç e d e n K o v u la n Ç içek, K u y u d a k i A sk e r, B ir K e d in in A n ıla rı. Hikmet Temel Akarsu ( ) U z a y lı P eri, İlh a m P e risi, Ç e v re c i P eri, Ş a p şa l Ş irin le r O lim p iy a t Y o lu n d a, Ç e v re c i D e d e 1-2 (Y a k la şa n T e h lik e, K ış O y u n la rı), S u lta n P eri. H. Salih Zengin ( ) G a z o z K a p a ğ ı, B ir M iy a v İk i H a v h a v, Ç o k M a v i H ik â y e le r, Ş iş k o n u n B ü tü n A d a m la rı 1-2, D e v e k u şla rı P la n Y a p m a z, Ç o k S e rin H ik â y e le r. Hüseyin Güney ( ) G ü n e şin G ü lü şü, B ir K u tu T e b e şir İstiy o ru z, B ir D o lm a k a le m A n ıla rı, S e v g ili K ita p la rım, Irm a ğ m T ü rk ü sü, B a y ır K ö y 'ü n Ç o c u k la rı, E sk i K ö y ü n K ızı, Y a ln ız M a rtı, O rm a n a D ö n ü ş, A h B ir S in c a b ım O lsa, D o ğ a 'n m Y a y la G ü n lü ğ ü. Hüseyin Yurttaş ( ) K o rk a k P ati, U z a y lıla r G e lin c e, M e ra k lı M a y m u n, G ü lce K ız m D ü şle ri, H a y v a n la r Ş e n liğ i, B e y a z B isik le t, K a h ra m a n K a z la r, H a ş a n D e d e 'n in H a y v a n la rı, K ü çü k B a lık çıla r, Y a ra lı F o k, N iy e t T a v şa n ı, M a v i B ily e, Ç a m lı K u le d e k i G iz, S a k a r T ay, A sla n İb iş, T a v şa n c ı D ed e, S e v g iy le D ö n sü n D ü n y a, A stro n o t Ç e k irg e, M u c iz e le r Ç iftliğ i, F arta K a rta lı, C in g ö z B a lık, Irm a k Ç o c u k la rı, D a ğ a D ü şe n U ça k, A rk a d a şım C in g o, H m z ır Ç içe k, B e n im M a v i G e z e g e n im (şiir), Ç ın a r D ed e, B u D ü n y a H e p im iz in, K ö r K a p ta n 'm S e rü v e n le ri, C ü c e le r G e z e g e n i, K ü çü k T e lsiz ci, K ıy ıd a k i T e k n e, D e li U çu rtm a, H m z ır K e le b e k, A k ıllı K ö p e k A la b a ş, K a ra ça lı Ç e te sin in İz in d e, M a ğ a ra d a k i İsk e le t, K ö r K a p ta n 'm S e rü v e n le ri, E ş e k le r C e n n e ti, U z a y lıla r G e lin c e, A sla n İb iş, S a rıb e y Y a z a rın K e d isi, D e li U çu rtm a, K ıy ıd a k i T e k n e, K ü çü k B a lık çıla r, K ü çü k T e lsiz ci, Y a şa m d a n Ö y k ü le r. Işıl Özgentürk ( ) K u ş N e Y a n a Ö te r?, M a v i K a ra ca, K e lo ğ la n - D ü n y a y ı T a n ıy o ru m -H a y v a n la r T o p la n tısı, D ü n y a 'y a M a sa lla r, H a y a t O k u lu. İpek Ongun ( ) M a y a 'n m G ü n lü ğ ü (H a y d i T a n ışa lım, G ü z e l B ir G ü n, İşte B e n im A ile m, H a y d i O y u n a ). İsmail Uyaroğlu ( ) B ir L ira n ın İk i G ü n ü, B ü y ü y ü n ce, Ç o c u k v e Ş iir (şiir). 52 I Sayfa

58 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir Koray Avcı Çokman ( ) S a h ib in i A ra y a n K e m a n, Işığ ın Ç o c u ğ u A re l, A d v in S a h ra Ç ö lü n d e, G e v e z e P re n s e sin M a v i G ü n lü ğ ü, G e v e z e P re n s e sin M o r G ü n lü ğ ü, F la m in g o G ü n lü ğ ü, E ş e k liğ in i U n u ta n E şek, A rşi D iz isi , A d v in G ü m ü ş S ırtlı G o rille r Ü lk e sin d e, M a sa l Z a m a n ı D izisi, Y e d ik ır 'ın K u şla rı, M id a s 'ın P e şin d e & K a fa d a r K u z e n le r Y a ssıh ö y ü k 'te, B ir K e lo ğ la n B ir d e E şe ğ i, D e d e m in U ç a n D a ire si, Y e n g e ç Y a z a r, Değerler Eğitimi Serisi , H o flip u f, K a rg a B e y a z v e P o sb ıy ık U sta, K a fa d a r K u z e n le r K a p a d o k y a 'd a, S ıra S a n a d a G e le cek, T a tlı A rm u tla r, H o ş K o k u lu K a v u n la r, D o lm a lık B ib e rle r, T a n e T a n e N a rla r, K e le b e k K a n a d ı B e n e k B e n e k, M e sle k le r, 19 M a y ıs, 23 N isa n, D ıg ıd ık F a y to n, S ıra S ıra K a b a k la r, S u lu Ş e fta lile r, K a v g a c ı P a tlıca n la r, A lm a rp a 'n ın G iz e m i, D o ğ a D e d e k tifle ri 1-2, G ü le n S ak ız A ğ a cı, K ü çü k K irp i, Y a v ru A y ı A n n e sin e Y a rd ım E d iy o r, Y e ra ltın d a T u rp la r, S a b ırsız K a rp u z la r, Y e ş il B a ş lı Ö rd e ğ in T a ra ğ ı, T u ru n c u P u llu B a lık, K a ra K o y u n, M a v i T re n, P a ly a ço M u m i'n in S a rı B e n e k li P a p y o n u, M a v iy e B o y a n a n D a n a, K a rg a cık N iç in M o r R e n g e B o y a n d ı?, M a y m u n M a n k i'n in M a rk e ti, M e sle k le r, F o to ğ ra fç ı K a rg a G a k g a k, B e n e k li'n in H e d iy e si, G ü rü ltü c ü V in ç, K ü çü k K a n g u ru B ü y ü y o r, İş B ö lü m ü Y a p a lım, S ih irli A y n a la r, P a y la şm a k N e G ü z e l, K irp i K ik i'n in K a rn ı A ğ rıy o r, K irli V a k v a k, P a tla k G ö z lü K a rd a n A d a m, M in ik S e rçe U çm a y ı Ö ğ re n iy o r, M in ik T ırtıl, M in ik S o lu ca n, K ü çü k K a rın c a ile G ü z e l P a p a ty a, K ıv ırc ık K o y u n u n Y a v ru su, M in ik K a n g u ru, Ç ö lü S e v m e y e n M in ik D ev e, K e n d in i K u ş S a n a n F il Y a v ru su, G e v e z e P re n se sin P e m b e G ü n lü ğ ü, B e y a z Y e le v e S e sli K ita p la r D iz isi (N ilü fe r D e ric io ğ lu U la ş ile), O rm a n ın S e sle ri, O rm a n H a fta sı, S e sli K ita p la r D iz isi, P ıtır A rıc ık, T o p ile B a ş la y a n A rk a d a şlık, İy i K a lp li A y ç içeğ i, G u g u k K u şu ile K a n a ry a, K ısk a n ç K u rb a ğ a, S arı S a rı L im o n la r, K ü çü k S in c a b ın Y a rd ım se v e r A rk a d a şla rı, S e v im li K o rk u lu k, P e m b e U çu rtm a, K ırm ız ı S ü t A ra b a sı, P u fp u f V a p u r, Ç u fç u f T re n, P a p a ğ a n P a n k i v e G ö k k u şa ğ ı, M in ik Z e b ra, T a v şa n A ile si, B e le d iy e O to b ü sü, K ırm ız ı T ra k tö r, S e v im li C im cim e, C im ri T a v şa n, B a d i Ö rd e ğ in A rk a d a şı N e re d e?, Z ip z o p K u rb a ğ a 'n ın E v i, U ta n g a ç D o m a te sle r, Y a ra m a z E lm a la r. Mavisel Yener ( ) E v in d e n K a ça n M asal, U ç a n G o ril, K ö p e ğ im  şık O ld u, D ü ş S a n d ığ ı, M a sa lc m m M e k tu b u, Ö d e v M a k in e si, D e d e k tif B irce, İlk O k u m a D iz isi, T ırtıl T ey z e, K ö p e k O k u lu, M a v i O rm a n, D ip siz G ö l, Ç ik o la ta Z a m a n ı, P a sa k lıla r & T e h lik e li M a y m u n, H a y la z P a ti'n in S e rü v e n le ri (Ö ğ re tm e n S m ıfa N e G e tird i?, H a y la z K ö p e k P ati, K re m a lı K ö p e k G o fre t, F lü t Ç a la n K ö p ek, K o rk u n ç G ö lg e ), K a ç G ü n e ş V a r? (A y tü l A kal ile), Ç ılg ın la r S m ıfı 4/ S ırla r T a k ım ı, V a m p ir Ö y k ü sü, U ç a n Ş iirle r (A y tü l A k a l ile), S ır sa y ar, E lm a Ş e k e ri Ü lk e si, A y K a ç Y a şm d a? (A y tü l A k a l ile), D in o z o rla K a h v a ltı, Ç ılg ın la r Sm ıfı/ A tla n tis T a k ım ı, Z e k i'n in Z e k a 's ı K a çtı, G ıd ık la n a n K ita p, Ş a k a c ı K ita p, S ih irli M a sa lla r, E ğ le n c e li Ş e y le r K ita b ı, K a y ıp K ita p lık ta k i İsk e le t- 2 Y a şa y a n Ö lü le r (A y tü l A k a l İle), Ş iir S a ld ım G ö k y ü z ü n e, P a ly a ço O k u lu (Ç a n ta d a k i H a z in e, S m ıfta k i A sla n, U n u ttu m Ö ğ re tm e n im, S m ıfta K a rm a şa ), K a y ıp K ita p lık ta k i İsk e le t (A y tü l A k a l ile ), Ş a şk m Ş iirle r (şiir) (A y tü l A k a l ile), R e çelli Ş iirle r (şiir) (A y tü l A k a l), D o lu n a y D e d e k tifle ri 5/ Ö lü le r O rm a n ı, K ar S e si (şiir- A y tü l A k a l ile), K ız la r S ü n n e t O lu r m u?, Ç ılg ın la r S m ıfı 2/ Ç ıld ıra n K a sa b a, Ç ılg ın la r S ım fı 1/ K o rsa n T a k ım ı, B a lığ ım Ş iir Y a z d ı (A y tü l A k a l ile ), Ö ğ re tm e n N e d e n Ç ıld ırd ı?, D o lu n a y D e d e k tifle ri 3/ M u m y a D ü k k a n ı, K a ra m e lli A k id e Ş ekeri, P iy a n o Ç a la n K ed i, S ih irb a z D in o z o r, P a p a ğ a n la r N e Y e r?, K ö p e k le ri S e v e n K ed i, İk iz le r O k u la B a şlıy o r, Ç ılg ın la r S m ıfı 3/ D in o z o r T a k ım ı, D o lu n a y D e d e k tifle ri 6/ Y a ra sa Y a rışla rı, M a v i E lm a, D o lu n a y D e d e k tifle ri 4/ K o rk u n ç S a tra n ç, Ö y k ü Y a z m a y ı S e v iy o ru m (A y tü l A k a l ile), H a y a le tte n M e k tu p la r, P asaklılar/ T im s a h H a v u z u, K ırm ız ı Ş e m siy e (A y tü l A k a l ile ), M a sa lla rı Ç o k S e v e rim, B u N e B iç im A rm a ğ a n? (A y tü l A k a l ile), B u N e B iç im S u n u m? (A y tü l A k a l ile), Ü şe n g e ç, K o m ik Ş iirle r (şiir), M u s ta fa K e m a l'in K a y ıp S e sle rin in İz in d e, Z a m a n T o rb a sı, 53 I Sayfa

59 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir D o lu n a y D e d e v k tifle ri 1-2, M a v i Z a m a n la r, Z ıp la y a n Ş iirle r (şiir) (A y tü l A k a l ile), K re m a lı K ö p e k G o fre ti & Ç ılg ın K ö p e k M e te lik a, Ö d e v im i K im Y ap ar?/ P aly aço O k u lu, Ö n ce Ç o c u k la r D ü şle d i, H a sta n e d e Ş e n lik V a r, K a y ıp S e sle rin İzin d e. Mehmet Atilla ( ) H a v la y a n H a rfle r, F o rm ik ile M irm ik, B a lık la r T iy a tro d a, U z a y d a k i K a ra n fil, B ü y ü k Irm a k, D e fte rim Işık S a çıy o r, K a lb im d e k i K e le b e k, B ir B a y ra m G ü n ü, K a fe ste k i Ç ik o la ta (şiir), Y ü z ü m d e K ırla n g ıç G ö lg e si, B ilg isa y a rd a k i S a k la m b a ç, T a n se l T o z a n S e rü v e n le ri, Y a p b o z Ç o c u k la rı, P a rk ta k i G e rg e d a n la r, B a lık la r T iy a tro d a, İn g ilte re 'd e n G e le n K o n u k, B e n im A d ım Z e y b ek. Mehmet Güler ( ) B a s tıb a c a k V irg ü l, B e n v e Ö ğ re tm e n im, Y e ry ü z ü A şk G ö k y ü z ü S e v d a, B u lu t K ız Ş im şe k O ğ la n, Z a m a n ın E lle ri V a r, K a rg a y a Ş a rk ı, M e h m e t G ü le r K ita p lığ ı, Ç ıtı P ıtı Ö z le m ile Y a ra m a z Ö z g ü r, K e le b e k le r V a d isi, D e n iz k ız ı, G a la ta sa ra y D e sta n F e n e rb a h çe E fsa n e, Y e şil D in o z o rla r D e rn e ğ i, Y ü re k le rd e F a y H a ttı, S a ç la rı B o n c u k Seli, D e n iz k ız Irm a k o ğ la n, D ü şle rim e K u şla r K o n u y o r, A y rılık ta n Ç o k A şk ta n F azla, C a m Ç o c u k D iz isi, K u ş O k u lu, M ic h a e l Ja c k s o n Y a rm B iz e G e ld i, T e m b e l T e n e k e, S e la m V e rm e y i S e v e n Ç o c u k, Ç im A d a m, E lim S e n d e, B a y a n K e rte n k e le, K irp ile r B a n y o y u S e v m e z, B o n c u k G ö z lü K ız Z e y tin G ö z lü O ğ la n, B ir T u z M a sa lı, Y e le si R ü z g a r, Y e d i R e n k li D ü n y a Ç o c u k la rı, S a tılık U z a y M e k iğ i, B a lo n la r G ö k y ü z ü n ü n O lsu n, İçim D ışım G ö k k u şa ğ ı, U çu rtm a m B u lu tla rd a n Y ü c e, A y d e d e 'n in Ö p ü cü ğ ü, K e lo ğ la n K e le şo ğ la n, İk iz ler, A d ım Ç o c u k la rm O lsu n, K e se k a ğ ıd ı U sta la rı, O k u lu m u K a y b e ttim, K e d i G ü n lü k le ri, B ir K ış M a sa lı, A y m A rk a Y ü z ü, N in e m in Y e m e k le ri D e d e m in O y u n c a k la rı, N e Ş e k e r Ş e y B u n la r, U z a y lı U zi, D ü şle r B a h çe si, K e sta n e K ız, K ırm ız ı P e le rin li K u rtçu k, D ü şle r B a h ç e si (İlh a n E n v e ro ğ lu ile), Z a m a n a D o k u n u y o ru m, E n G ü z e l G ü lü c ü k O y u n u, S a tılık U z a y M e k iğ i, O k u l B ir T ü rk ü d ü r, D ü şle rim e K u şla r K o n u y o r, Y e d i R e n k li D ü n y a Ç o c u k la rı, B a lo n la r G ö k y ü z ü n ü n O lsu n, B ir K ış M a sa lı, İçim D ışım G ö k k u şa ğ ı. Mehmet Kadri Sümer (? -...) B ir D e m e t Ş iir (şiir), B ilm e c e B ild irm e c e (fıkra- oyuneğlence), P o rta k a lı S o y d u m B a ş u c u m a K o y d u m - T e k e rle m e le r (fıkra- eğlence- oyun). Melike Funda Kaynak (? -...) Y a ş a m a D o ğ ru, S e n fo n ik Ö y k ü le r, T e şe k k ü r E d e riz A ta m D e d im S e ssiz ce, S e lv i Ç ık m a z ı, G ü n e şe A ç ıla n P en cere. Melike Günyüz ( ) G ü m ü ş G ö l M a sa lla rı, İlk Y a z ı K ita b ım , G a k g u k la rm M a c e ra la rı (S ü slü Ç ik o la ta, Ş a rk ıcı G u k k i, S e s Y a rışm a la rı, M a v i G a k i), B itişik E ğ ik Y a z ılı D ü n y a M a sa lla rı, K e lo ğ la n S u sk u n la r Ü lk e sin d e (B u k e t T o p a k o ğ lu ile), K e lo ğ la n Ş a şk m Ü lk e sin d e, N a sre ttin H o c a v e C im ri H o c a 'n m H ik â y e si, K e lo ğ la n in th e L a n d O f S ile n t, VVhere H a s th e M o o n G ö n e?, S in g in g C o n te st, G u k k i th e S in g e r, P a m u k Karga/ G a k g u k la rm M a cera la rı, A y N e re y e K aybold u?/ G a k g u k la rm M a cera la rı, P e y g a m b e r H ik â y e le ri. H a n i D ü n y a K o c a m a n d ı D ü n y a n ın G ü n e ş in i Ç a la n S a v a ş v e., (d e rle y ici, S e m a D e v ir, Z ü m ra K ü çü k, Ş a m il K u cu r ile). Meltem Bilir Çimen (? -...) M a sa l A d a sı (Y a sem in D e ry a A k a ile), U z a y, M a sa l O rm a n ı (N e jla S a k a ry a ile), H o m p i D o m p i M a sa lla r (Y a sem in D e ry a A k a ile), M a sa l Z a m a n ı, M a sa l D e n iz i & İk i K ü s K ra l, P e ri H â z in e si M a sa lla rı (K u ra b iy e A d a m - A ç G ö z lü T ilk i, T a v şa n ın G e lin i- C a m D a ğ d a k i P re n ses, C e su r Ja c k - Ç iftlik te k i K ö p e k, Ü ç İp lik E ğ ric i K a d ın - Y a b a n K u ğ u la rı, B ü lb ü l- B a lık ç ı v e K a rısı, S ü p e r K ız H e id i, K ü çü k A y d a 'n m Ç içek le ri- S ih irli L ap a, Y e l D e ğ irm e n i- P a rm a k Ç o c u k, Y e d i K a rg a - Ç o b a n Ç o c u k, A la a d d in - K a rg a ile T ilk i, U ç a n S a n d ık - K u rşu n A sk e r, S in b a d - K ü çü k K ırm ız ı T a v u k )( E c e h a n E rg in Ç e tin ile), H ik â y e li B o y a m a K ita p la rı (S in b a d, R o b in H o o d, R o b in so n C ru seo, R a p u n z e l, P a m u k 54 I Sayfa

60 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir P re n se s v e Y e d i C ü c e le r, K ü lk e d isi- C in d e re lla, K u rb a ğ a P re n s, H a n se l v e G re te l, H e id i, A li B a b a v e K ırk H a ra m ile r, A la a d d in 'in S ih irli L a m b a sı, A lis H a rik a la r D iy a rın d a, P in o k y o, K ırm ız ı B a ş lık lı K ız, B re m e n M ız ık a c ıla rı (E c e h a n E rg in Ç e tin ile), S e v im li A y ıc ık la r & A y ı P o p p i v e B u m b a, M a sa l B a h çesi, Ç o c u k G e z e g e n i (E c e h a n E rg in Ç e tin ile), K o rsa n Z o rb a v e B a tık G e m i, A lfa b e E tk in lik leri/ Okul Öncesi Eğitim Kitapları, N o k ta la rı B irle ştir, T a m a m la v e B o y a / Okul Öncesi Eğitim Kitapları, R e sm i T a m a m la v e B o y a / Okul Öncesi Eğitim Kitapları, Benim İlk İngilizce- Türkçe Resimli Sözlüğüm, B e n im İlk R e sim li K e lim e le r K ita b ım, Benim İlk Resimli Hayvanlar Sözlüğüm, E n g lish fo r K id s (E tk in lik le rle İn g iliz ce Ö ğ re n iy o ru m ), R e sim N a sıl Ç iz ilir? (H a y v a n la r, T a şıtla r, E şy a la r- A le tle r), R e sim Y a p m a y ı Ö ğ re n iy o ru m, R e sm i T a m a m la, Ç iz B o y a T a m a m la, M a v i D ü n y a, H a y v a n la r v e B itk ile r, A lfa b e, Ç iz im K ita b ım v e K o la y Ç iz im Ö ğ re n iy o ru m, B e n im E tk in lik K ita b ım -2 / Okul Öncesi Eğitim Kitapları, Sayılar/ Okul Öncesi Eğitim Kitapları, Şekiller/ Okul Öncesi Eğitim Kitapları, K e şifle r v e K â şifle r, V ü c u d u m u z, İcatlar. Mevlana İdris Zengin ( ) F ilo z o f K ö p e k, U ç a n E şek, K u şk u c u H oroz/ T u h a f A d a m la r S e risi- 7, R o m a n tik T ilk i, K a rd a n T a v şa n, D ü n y a n ın E n U ğ u rb ö ceğ i, P ro fe sö r H a şır H u şu r, K u ş A d a m, D o k u z D ü ğ m e li A d a m, V e je ta ry e n A sla n, K u y ru ğ u D u m a n lı K ed i, T e le v iz y o n la rı B o z u la n Ş eh ir, T e rsin e A d a m, S a çla rı D ö k ü le n A d a m, Y a ğ m u rlu Ş e h ird e k i A d a m, P a ra D a ğ ıta n A d a m, M a sa l A la n A d a m, D ü şü n e n A d a m, K irp ile r Ş a p k a G iy m e z, T e h lik e li B ir K ip a t, K u ş R e n k li Ç o c u k lu ğ u m, S u fi ile P u fi, V a y C a n ın a, D o n d u rm a lı M a te m a tik, Ç m ç m lı M a sa l S o k a ğ ı, Ü tü sü z A y a k k a b ıla r, Ç m ç ın lı M a sa l S o k a ğ ı, H ayal D ü k k a n ı, K o rk u D ü k k a n ı, S in ir D ü k k a n ı. Mevlüt Kaplan ( ) M e k tu p la r B a rış O lsa, B ir A rp a B o y u U y g a rlık, A d a d a B ir Y ıl, Y o lu n Ö te k i U cu, K a h ra m a n K e lo ğ la n, T re n D ü d ü k le ri, O z a n ca, M a v i S u la rd a, T e lli T u rn a, A y ç a K ız, A n ıla rla A ta tü rk, A k si H o ro z, A ltm K a z - B ü y ü lü G ü l, İy in in Y a rd ım cıla rı, A ğ la y a n D u v a r, B a lık çı ile B a lık K ız, B ü y ü lü G ü l, C im ri, D a ğ la rm E fsa n e si, E d i B ü d ü, E lm a cı A la k e çi, G ü n a y d ın Ç o c u k la r, H a y la z Ç o c u k, K e lo ğ la n ile K ö se, K o rk u n ç S e rü v e n, K ö y ü n D e m ircisi, N a sre ttin H o ca, P e ri K ızı, S ih irli D e ğ n e k, T re n D ü d ü k le ri, Y e tim, Ç a lışk a n Ç o cu k, İb ik li C in g ö z, İz m ir'in K a v a k la rı. Miyase Sertbarut ( ) S m ıfta K a la n la r O k u l A çtıla r, T a rla k o z 'u n T u z a ğ ı, S aat C a n a v a rı, A k v a ry u m d a k i D e n iz K ızı, K o şk e n t'in K a y ıp Ç o c u k la rı, K a p ila n d 'm K o b a y la rı, İk iz le r İz P e şin d e, S a rı M a y m u n, K a ça k K ö p e k B ib e r, Y a la n c ı P o rta k a l, D e d e m in S ih irli D ü k k â n ı, T u n a 'n m B ü y ü lü G e m isi, Ç ö p P la z a, B ir D ile k T u t, K a p ila n d 'm K a ra n lık Y ü z ü, A ltm A v c ıla rı P la jd a, K o k u su n u A ra y a n Ç içe k, N e şe li M a ru l, K ırm ız ı B a ş lık lı Isp a n a k, K ırm ız ı K a rta l, B u z B e b e k le r, S isin S a k la d ık la rı, K o m şu m u z Ç o k A ca y ip, Y ıla n k a le, G ö z lü k lü A y ç içe ğ i, M e n d e l'd e n K o p y a İn sa n a, M e z a rlık ta k i G ö lg e, Y a n g ın T ü p ü y le U ça n Ç o c u k, Ç ın a r A ğ a c ın d a k i G iz li G e çit, B ü y ü m e n in Z a m a n ı G e ld i, S a lih D e d e 'n in S ih irli K u p a sı, Ç iğ d e m D er ki. Mustafa Oğuz ( ) M a v i G e lin, G ü l Ş eh ir, T a rifsiz G ö k y ü z ü. Mustafa Özçelik ( ) K ırm ız ı U çu rtm a, B a ş a k A n n e, A y b ü k e 'n in Ç içek le ri, P a p a ğ a n ın A n la ttığ ı H ik â y e le r, S o n G ü n ü n S e v in ci, B a lık ç ıl K u şu ile Y e n g e ç, K e lo ğ la n M a sa lla rı (derleyici), N a sre d d in H o c a (derleyici), D e n iz d e k i H a z in e, Z e n g in D ile n ci, B ir T e s ti Su, S e y fi B a b a, G ü lü n Sırrı. Mustafa Ruhi Şirin ( ) G ö ste ri Ç a ğ ı Ç o c u k la rı (eğitim), T e le v iz y o n, Ç o c u k v e A ile (eğitim), Ç o c u ğ a A d a n m ış K o n u şm a la r (eğitim), Ç o c u k H e p Ç o c u k (eğitim), D ersim iz 55 I Sayfa

61 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir Ç o c u k (eğitim), O k u la G id e n K ed i, H a rfle rin K a rd e şliğ i, Ç o c u ğ a A d a n m ış K o n u şm a la r 2 (eğitim), K e lo ğ la n 'm S e v in ci, K u ş A ğ a c ı, A slankuş/ Ç o c u k la rı U ç u ra n M a sa lla r, K ırk B irin c i G ü n, G u g u k lu S a a tin K u m ru su / Ç o c u k la rı U çu ra n M a sa lla r, H o ro z lu Ç o c u k, Y a ğ m u r H ik â y e S erisi, S ih irli G ö m le k, M a v i R ü y a la r G ö re n Ç o c u k, M a rtıc ık ile T ilk i, Ç o c u k E d e b iy a tı K ü ltü rü (edebiyat-inceleme), G ö k y ü z ü Ç iç e k le ri (şiir), A şk O lsu n Ç o c u ğ u m A şk O lsu n (eğitim), B o sta n ile G ü listan/ Sadi/ K la sik le rim iz, K u şa tılm ış Ç o c u k lu ğ u n Ö y k ü sü (eğitim), K a r A ltm d a B ir K e le b e k, D ü n y a K a rd e ş S o b e (şiir), M a sa l M e k tu p la r, Ç o c u k lu ğ u n K o z a sı (eğitim), M a sa l A tla sı (eğitim), Ç o c u k Y ü z lü Y a z ıla r (eğitim), D ü n y a n ın E n G ü z e l Y eri, Ç o c u k K a lb im d e k i K u ş (roman), K e lo ğ la n 'm O y u n u, B e y a z O y u n A ğ a c ı, B ir Ş e m siy e m O lsa K u şla rd a n, 99 S o ru d a Ç o c u k E d e b iy a tı (eğitim), Ç o c u k v e M e d y a Ç o c u k G ö rü şü K ita b ı (eğitim), H e r Ç o c u ğ u n B ir Y ıld ız ı V a r, G e c e le ri M ız ık a Ç a la n K ed i, M a sa l M e k tu p la r, G ö k y ü z ü Ç içek le ri, Ç o c u k K a lb im d e k i K u ş, K a r A ltm d a B ir K e le b e k, K a f D a ğ m d a k i U çu rtm a, B ir V a rm ış B ir Y o k m u ş - U y k u K a çıra n M a sa lla r, B ü lb ü l ile L e y le k, A sla n K u ş, R ü y a G ib i A d a m, D ie T u rte lta u b e d er K u ck k u ck su h r. Muzaffer İzgü ( ) B o n c u k - B e n Ç o c u k k e n 6, A y ıy a B ak, H a y ri P o tu r G ö rü n m e z Ç o c u k, H a y ri P o tu r v e P e m p irik, İçim d e Ç içek le r A çın c a, Ö k k e ş D izisi, G ö k te n Ü ç E lm a D ü ştü, A n n e a n n e m H a y v a n la r A ra sm d a, Ç o c u k la rın O rm a n ı, U y k u cu S ib el, S a rı C iv c iv, A n n e c iğ im A cık tım, Ç ıp la k A y a k lı F u tb o lc u, B isik le tim V ız V ız, B ü lb ü l D ü d ü k, B u lu tla ra S im it S a ta n Ç o cu k, S ü slü K ız la r, Ş a rk ıcı K u şla r, K a h k a h a c ı S m ıf, K a h ra m a n K u çu, O k u la G id e n R o b o t, A k ro b a t P isicik, A l Y a n a k lı H a şa n, A n n e a n n e m in A p a rtm a n K u z u su, A rm u tç u A y ı, A n n e a n n e m in G ra m o fo n u, A n n e a n n e m G e lin O ld u, A n n e a n n e m in B eb eğ i, U ç a n E şek, U z a y D o lm u şu K a lk ıy o r, U z a y K a rp u z u, Y a şa s m A n n e a n n e sp o r, Y u m u rta d a n Ç ık a n Ö ğ re tm e n, Y u s u f'u n T re n i, H o k u s P o k u s, S a rı Ş a p k a lı K a rd a n A d a m, M u m B e b e k, B e n C u m h u riy e t B a y ra m ın d a D o ğ d u m, K a ra P a m u k, K o n u şa n K ed i, K o rk a k K a h ra m a n, K u k la c ı Ç o c u k la r, K ü çü k A rı B ü y ü k A rı, K ız ıld e rili Ç o c u k la r, K ira z K ız, K o n u şa n B a lo n, G ö z lü k lü K ö p e k, E ş e ğ in T ü rk ü sü, G ü ld ü re n U çu rtm a, C a n D a y ım, K e d ic ik P a tile ri M in icik, A ta tü rk 'ü G ö rd ü m, B a n d o c u Ç o c u k, A n n e D e rsim B itm e d i, A n n e a n n e m in A n ı D efteri, A n n e a n n e m in K u y ru k lu y ıld ız ı, A n n e a n n e m S ü sle n iy o r, C a n ım Ö ğ re tm e n im, Ş ik a y e tç i Ş a k ir, H e r Ş e y e A ğ la y a n K ız, B iz im S m ıf K ıra G itti, Y a ra m a z K u k la, T o p u m B a n a K ü stü, B iz im S m ıfm O rm a n ı V a r, A n n e a n n e m e B ilg isa y a r Ö ğ re tiy o ru m, İn ci M in ci B irin ci, B e n Ü z ü m ü m, F u ly a 'n m B e b e k le ri, Ç ın g ıra k lı Ç o b a n, K u şa d a lı M e tin K a p ta n, D u y d u k D u y m a d ık D e m e y in, A rıc ık, Y e d i R e n k li S aat, K a b a k çı A m ca, U çtu U ç tu A li U çtu, K a rd e le n, P a z a r K u şla rı, K a rlı Y o lla rd a, P e m b u y e R eş, B a k k a l A m ca, A n n e a n n e m B u lu tla rı B o y u y o r, A n n e a n n e m in C e p T e le fo n u, K ü çü k D e v A dam / Ç o c u k v e G e n ç lik Y a z m m d a M u z a ffe r İz g ü S e m p o z y u m u (eğitim), A n n e a n n e m S ü sle n iy o r, A n n e a n n e m in C e p T e le fo n u, A n n e a n n e m B u lu tla rı B o y u y o r, A n n e a n n e m H a y v a n la r A ra sm d a, B a k k a l A m ca, K e d ic ik P a tile ri M in icik, A ta tü rk 'ü G ö rd ü m B en, B a n d o c u Ç o c u k, Ö k k e ş K a p ıcı, Ö k k e ş İşp o rta cı, Ö k k e ş D e n iz d e, Ö k k e ş B a lık A v m d a, Ö k k e ş B a h çıv a n, Ö k k e ş M a çta, Ö k k e ş O ta p a rk ta, Ö k k e ş L u n a p a rk ta, Ö k k e ş K u rt A v m d a, Ö k k e ş D o lm u şçu, A n n e a n n e m in K u y ru k lu y ıld ız ı, İlk O k u m a D izisi, B iz im S m ıfm O rm a n ı V a r, F u ly a 'n m B e b e k le ri, C a n ım Ö ğ re tm e n im, H e r Ş e y e A ğ la y a n K ız, B iz im S m ıf K ıra G itti, T o p u m B a n a K ü stü, B e n Ü z ü m ü m, Y a ra m a z K u k la, G e lin B eb ek, A n n e a n n e m A sk e re G id iy o r, Ş e k e r K ız, A n n e a n n e m D a n s K ra liçe si, H a y ri P o tu r H a rry P o te r 'e K a rşı, D as ta g lic h e B ro t. Mümtaz Zeki Taşkın ( ) Ç o c u k la rım ız a R e sim li Ş iirler (şiir), Ç itle m b ik K ız, Ç o c u k la ra K a h ra m a n lık H ik â y e le ri, İsta n b u l Y e m işi, Ş a m p iy o n T o p aç. 56 I Sayfa

62 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir Nazır Şentürk ( ) K e l K ed i, D a ld a U y u y a n S e rçe, S e v d a lı F a re, K ırm ız ı K a rm c a 'n ın A n ıla rı. Nazlı Eray ( ) K a rg a F e ra m u z 'u n A şk ı, B ir B ö c e k S e v d im, G ö re n G ö z le r D u y a n K u la k la r, Ç ığ lık A ta n M u m y a & U sta K a le m le rd e n M a sa lla r (N a z a n E rk m e n ile), S ih irli S a ra y, İk i K a fa lı T o p a ç V illy, N az v e K ö şk te k i V a m p ir, G e ce Ç iç e ğ i İsta n b u l & U sta K a le m le rd e n M a sa lla r, F rej A p a rtm a n ın ın E sra rı, B illu r A h ta p o t ile M o r İn ci, N az v e B ü y ü lü B ah çe. Nazlı Orbay (? -...) T o sb ik T o sb a ğ a, T o rb a G a g a, F ırt F ırt F ırça. Necati Mert ( ) B ir B ir D e ğ ilk e n, H in d in in B iri. Necati Tosuner ( ) D a y ım B a lo n O lm u ş, A rd a 'n ın D e rd i N e?, D u r B a k a lım P etek, K ita b ın A d ı, K e le ş O sm a n. Necla Ülkü Kuglin ( ) B a tık e n t Ç o c u k Ş e n liğ i, S e v in cin S ırrı (M a v i K u ş, C e m 'in Ç a y d a n lığ ı, E b ru la rm T a tili, Ş e k e rle B ib e rin Geliş/, Ç o c u k M ü z e si), O n la r E rm iş M u ra d m a, M a sa lla r (K ırm ız ı B a şlık lı K ız, Ç iz m e li K ed i, U y u y a n G ü z e l, Ç irk in Ö rd e k Y a v ru su, B re m e n M ız ık a c ıla rı, H a n se l v e G re te l, P a m u k P re n ses, K ü l K e d is i (derleyici)). Neşe Türkeş (? -...) R e n k le r K ü sü n c e & B ir İn sa n H a k la rı M a sa lı, M ü z ik li T ü rk iy e Y o lc u lu ğ u - G iz li D o st & B ir M a rm a ra M a c e ra s ı (M e lte m Ö k te n v e N ih a n U ça r ile), M ü z ik li T ü rk iy e Y o lc u lu ğ u - R ü z g a rla K o n u şm a k & B ir İç A n a d o lu M a c e ra s ı (M e lte m Ö k te n v e N ih a n U ça r ile), M ü z ik li T ü rk iy e Y o lc u lu ğ u - Ç in g e n e K ız 'ın G iz e m i & B ir G ü n e y D o ğ u M a c e ra s ı (M e lte m Ö k te n v e N ih a n U ça r ile), B a y M a jö rd e K la sik M ü z ik M a sa lla rı Seti. Nihat Behram ( ) G ö ğ sü K m a lı S e rçe / Şiirlerle Halk Masalları. Niyazi Birinci ( ) A y n u r'u n A n n e si, B a lık ç ın ın O ğ lu, M in n o ş K ed i, S u lta n la r S u lta n ı, E lm a s N in e, Ç iç e k ç i T a v şa n, Ç o c u k H ik â y e le ri S e risi, Ç o c u ğ u n R a m a z a n ı, S e v im li P a ly a ço, B iz im C an. Nuran Turan ( ) T h e S e cre t o f C a p p a d o cia, T h e S p a ce K id U ly a at th e T o p k a p ı P a la ce, K e d ile r Y a z O k u lu, Z a m a n Ç adırı/ D ü ş G e z g in i 2, N a sre ttin H o c a v e D e ğ e rle r (A ld a tm a ca, N a sre ttin H o c a A lb in o S in ca p, N a sre ttin H o c a H a y v a n a t B a h çesin d e, M a v i B o n c u k ), K u şla r A d a sı, U z a y lı Ç o c u k U ly a M a rd in d e, N u r Ana/ B ü y ü k A d a 'd a M a ce ra, U z a y lı Ç o c u k U ly a T o p k a p ı S a ra y ın d a, K ır Ö y k ü le ri 1-2, K a y a ile S in a n Y u n u s la rla (A rı-su A k s o y ile), S a m a n y o lu 'n d a k i K a ra g ö z ile H a civ a t, U z a y lı Ç o c u k U ly a İsta n b u l T ıls ım la rın ın P e şin d e, K ır Ö y k ü le ri, Ç o c u k S e v g id ir, M e v la n a İn te rn e tte, K a p a d o k y a 'n m S ırla rı, G ılg a m ış, S e rd a r'm Z a m a n Y o lc u lu ğ u, R ü y a K a p a n ı, N e v ru z Ş e n liğ i, T s u n a m i S a n d ığ ı, N a sre d d in H o c a E ğ le n ce K ö y ü, N e v a l A n n e, K e d ile r Y a z O k u lu, K ır Ö y k ü le ri, S e rd a r'm K a ra b a sa n ı, K e m a l S u n a l Ç o c u k k e n, Ü ç G ü m ü ş T o p, K a y a ile S in a n M a sa l D ü n y a sın d a, B a h tsız Ş e h z a d e, M a sa l K u şu, K a r T a n e le rin in D an sı, N a sre d d in H o c a N asıl H o ro z O lm u ş?, Y ıld ız Y a ğ m u ru, A ta 'y a A rm a ğ a n, N u r A n a, G ö b e k li T e p e E te k le rin d e U z a y lı T a rg o n v e T a rih İz cile ri, T ıp k ı N a sre ttin H o c a G ib i, N a sre ttin H o c a v e S erd ar. Nurdan Damla ( ) Işık H ız ı Y o lc u lu ğ u P e y g a m b e rim iz in M u c iz e le ri, E re n ile C e re n İlk O k u m a S e risi (R e n k le rin B a y ra m ı, Ş e k ille rin O y u n u, M e y v e le rin O y u n u, İn c i'd e n S e v g ile rle, K a rn e S ev in ci, B a h a rın Ş a rk ısı, G e ce ile G ü n d ü z, K ırm ız ın ın S ev in ci, B e n im A d ım E l, O k u m a M e ra k ı, D ö rt K a rd e ş, E n G ü z e l G ü n ), B iric ik D in im İsla m, B e sm e le H â z in e si, Ç ö lle r K ra liçe si, G ü n e ş in Y a v ru la rı, S e v g i K u şla rı, L aliş, S e b e K ra liç e si B e lk ıs, 4 0 A d ım d a M u h te şe m P e y g a m b e rim, D ü n y a Ç o c u k la rın a P e y g a m b e r Ş e k e rle ri, D a y s W ith T h e 57 I Sayfa

63 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir P ro p h e t M u h a m m a d, G ü n d e S e v g ili P e y g a m b e rim, C a n ım K ita b ım K u r'a n, N e şe li C ırcır, R a m a z a n G ü n lü ğ ü m, G u ru rlu F il, M a sa l K ita p la rı S e ti (T u n cel A ltm k ö p rü ile), G ü l N in e d e n M a sa lla r, R e n k li D e n iz a ltı Ü lk e si M a sa lla rı, M u tlu D ü şle r Ü lk e si, M e rv iş ile M a v iş, D ü n y a Y o lc u su M u ra t, M u c iz e le r T ü n e li, D ü n y a Ç o c u k la rı P e y g a m b e rim iz i T a n ıy o r, B iz im E v d e R am a z a n. Nur İçözü ( ) B e y a z K o n a k 'm K ö p e k le ri, B a n a D e rle r K ü p C a d ısı, E n a M e n a D o si, K ar Y ağıyor/ Ş ip şirin Ö y k ü le r, Ş a şk m K u ğ u Y a v ru su, A y n a d a k i K ız, L a y L a y L o m, B a n a D ik k a tle B a k m, B a d e m Ç o c u k D e n g e li B e sle n iy o r, A rtık O k u y o ru m , G ü n e şe T ırm a n a n Ç o c u k, T ırm ık ile Isırık, D ile k M a ğ a ra sı, Ç o k b ilm işle A lın g a n, B in te p e 'n in H a y a le ti, R e y h a n, B a n a D ik k a tle B a k m, K a r Y a ğ ıy o r, B a n a D e rle r K ü p C a d ısı, E n G ü z e l K im in İşi, F a ra fa ra filli 1-2-3, S ih irli D ü şle r K e se si (4-5. sm ıf), B a h a r P e risin in G e z isi, S ih irli Y o su n la r, K a fa d e n k le r K ar C a n a v a rın ın P e şin d e, B a d e m Ç o c u k D e n g e li B e sle n iy o r, B ilg in D e d e 'n in Z a m a n M a k in e si, M a ğ a ra D e v le ri, K o rsa n la rın P e şin d e, Ş e y ta n B u n u n N e re sin d e, U z a y d a B u lu şa lım, P e lik a n A d a sı, D ü n y a n ın G ö z y a şla rı, C a d ılık P a ra y la m ı?, Ç iç e k to p 'ta n H a b e r V a r, G u g u k G u ile A k s a k S a k sa k, K u y ru ğ u n u A ra y a n T a v şa n, E n G ü z e l K im in İşi?, G ö k te n İn e n Ü ç Y ıld ız, C a m S ık ıla n D e n iz Feneri/ M a sa l B a h çe si, K ib ritçi Dede/ M a sa l B a h çe si, K ar Dansı/ M a sa l B a h çesi, Y a la n c ı Yıldız/ M a sa l B a h çe si, G ö lü n D ib in d e k i E jd e rh a, G ö z ü n ü G ü n e şe D ik e n D e v le r, K a çm A m a z o n la r G e liy o r, K o rsa n la r P e şin d e, P erile r Ü lk e sin d e, K o rk u T ü n e li, A ltm P o st A v cıla rı, A le v D illi C a n a v a r, K ar T a n e s in d e k i Ç o cu k, Y ıld ız Y a ğ m u ru, B iz im A ile 1-2 (S a a d e t C e y la n ile), M a ğ a ra D e v le ri, U z a y d a B u lu şa lım, B u g ü n N e C a d ılık Y a p tım, Y a la n c ı Y ıld ız, T a tile G id iy o ru z, E n G ü z e l Ç iç e k Y a rışm a sı, T o sp ik K a p lu m b a ğ a. Nükhet Amanoel (? -...) VVinnie T h e P o o h T a til K ita b ı, D isn e y P re n se s T a til K ita b ı & B ü y ü lü U y u y a n G ü zel. Oryal Gökdemir (? -...) Y e n i Ç o c u k K ita p la rı. Ömür Kurt ( ) K a ra c a v e S ih irli O rm a n. Özgür Sinan ( ) S ın ıf B a şk a m, S iv ri İş B a şm d a, K ü ç ü k lü k B a ş a B e la, Ö y k ü D ü n y a sı (4. sın ıfla r için ), Ö y k ü B a h a rı (2. sın ıfla r için ), Ö y k ü M e v sim i (3. sın ıfla r için ), Ç ik o 'y a N e O ld u?, F ilo z o f Ö y k ü le ri, F ilo z o f T o sb a ğ a ile B ü cü rü k, P re n se sin K a d eri, Y a şa n m ış F ilo z o f Ö y k ü le r, F e lsefe y i S e v m e k (K a y n a k k ita p ). Özlem Aytek ( ) C a n K ız ile C in K ız, E lm a ile B a y a t E k m e k (B a şu c u Ö y k ü le ri), K a ra n lık ta k i R e n k le r- Ş e k e rle m e Ö y k ü le ri, Ç o c u k la ra M a v i Ö y k ü le r, K ırm ız ı B a şlık lı M a sa lla r, G ü z e l M a sa lla r, M a sa l S ep eti. Özlem Şekercioğlu ( ) D ü şle, Ç iz, B o y a (L e y la U z a y d a, L e y la O rm a n d a, L e y la D e n iz d e ), P o sta cı Ç o c u k (K a y ıp M e k tu p la r, P ira n d a 'y a M e k tu p, S ü rp riz D av et). Pakize Özcan ( ) S ü rü sü n ü Y itire n K ü çü k F il, Ü stü m e K ar Y a ğ ıy o r, T a tlım Ö d e v in i Y a p, M in ti D ü şle r Ü lk e sin d e, G ü c ü n ü Y itire n K ral, G ü lk ız, T o p ra ğ a D ü şe n T o h u m. Refik Durbaş ( ) B e z B e b e k le K u k la sı (şiir), K u y ru k lu H a y v a n M a sa lla rı, K ırm ız ı K an atlı K a rta l, T ilk i T ilk i S aat K aç, K u y ru ğ u Z ıp Z ıp K a n g u ru, G a z e te ci Ç o c u k (şiir), B iri D e v B iri P ire, G ü l ile S ite m k â r, K ırm ız ı K a n a tlı K a rta l (şiir), K ar Ü stü n d e B e y a z B u lu t (şiir), K ö ro ğ lu, K u ra b iy e Ev. Rubil Demir ( ) G ö ğ ü T a ş la y a n Ç o cu k, (şiir) 58 I Sayfa

64 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir Sadık Yalsızuçanlar ( ) M a sa l İsta sy o n u, M a v i K a n a tlı B ir K u ş, A rm a ğ a n K u le si, A n n e K a lb e G iz le n ir. Seçil Özden (? -...) R e n k le r K ra liçe si, S e te n a y 'ın A ğ a cı. Selami Şimşek ( ) S e çm e N a sre d d in H o c a H ik â y e le ri. Selin Tunç (? -...) O n n o v e L e y la 'n ın M a ce ra la rı. Serpil Ural ( ) T e k G ö z lü K e d i 1-2, D ü n y a M a sa lla rı (derleyici), E ş e k v e B e rk, O n b a şı N e z a h a t, P a z a rd a N e le r V a r N eler, A li B a b a n ın Ç iftliğ i, G ü rü ltü c ü A li, M ik ro b u n E ttik le ri, S a b ih a, A y rı E v le r, Y a sa k lı P a n siy o n, Ç ık tı, Ç ık tı, N e Ç ık tı? Sevim Ak ( ) T o to 'n u n S ın ıfı, E sk ile r A lırım, G e m ic i D e d e m, P e m b e K u şa N e O ld u?,t o to v e Ş e m siy e si, A z B u ç u k T e o, K ü çü k S ırla r, D o m a te s S a çlı K ız, G ö k te B iri V a r, S a ç la rın d a S o ru İşa re tle ri, G ö z le rin d e G ü n e ş V a r, D ö rtg ö z, Ç ile k li D o n d u rm a, P e n g u e n le r F lü t Ç a la m a z, L o d o s Y o lcu la rı, D a lg a la r D e d ik o d u y u S e v e r, M a h a lle S in e m a sı, S a k ız K ız m G ü n le ri, H o ro z A d a m v e K o rsa n, P u ld a n T a şta n v e L a h a n a d a n, D u v a rla r R e sim O lsa, Y ıld ız la r N e re y e?, G a z e te F ısıltıla rı, K ırık Ş e m siy e, B a b a m ın G ö z le ri K e d i G ö z le ri, P u f P u f p u f, C u f C u fc u f v e C in o, D ü n y a n ın E n Ş işm a n ı, V a n ily a K o k u lu M e k tu p la r, S ıca k Ç ik o la ta lı Y o lc u lu k la r, G ö k k u şa ğ ı Y a z ı, Ş a rk m ı D e n iz le re S ö y le, K a rşı P e n c e re, U çu rtm a m B u lu t Ş im d i, G ü n e ş in Ç o c u k la rı, Ç ile k li D o n d u rm a, K u şla r K ra lı N ik o la. Sevin İzgü(?-...) D an s E d e n M u tlu F iller, H o ş G e ld in iz U z a y lıla r, S irk G itti B iz K a ld ık, S im itçile rle B o y a c ıla rın M a çı, D e v A d a m la r, Z ü ra fa n ın D ü şle ri, B e b e k B a k ıc ısı K a p lu m b a ğ a, D o st A y ıla r, B e n T ra b z o n sp o rlu y u m, B e n B e şik ta şlıy ım, B e n F e n e rb a h çeliy im, B e n G a la ta sa ra y liy ım. Seza Kutlar Aksoy ( ) K ü çü k P re n se s v e K a rd e le n, Ç e v rim iç in d e Ş e ra fe ttin, U ğ u rb ö c e ğ in in M u tlu lu k A n la rı, N il S o ru S o ru y o r, U y k u A ğ a c ı, N o k ta c ık, Ş işk o P atates, D ü şle r T ra m v a y ı, T o m u rcu k v e P e m b e K e d i A ltm P e şin d e, Ş e k e r K ız v e B ü y ü lü E lm a, Y o lcu lu k, N u n G e lin c e, A k ıllı A n k a, G ü n e şe K ö p rü, G ü v e rc in 'in S aati, B ü y ü lü B a h çe, N u n G e lin c e... Suat Batur ( ) S in ca p ile S a k sa ğ a n, K a rta l ile S e rçe le r, O rm a n ın B a şk a m K im O la ca k, M a y m u n ile K a rg a la r, M a y m u n K ö p e k v e A y ı, B e n e k li ile T ilk ile r, A v c ı ile A y ıla r, Ç iftç i ile K u rt, K ö p e k B a lığ ı ile D iğ e r B a lık la r, K e ç i ile K u rtla r, T ü cca r ile P a p a ğ a n, Ç a ğ d a ş T ü rk F a b l D izisi, K ırm ız ı B isik le t. Süleyman Bulut ( ) G ü n a y d m! G ü n a y d ın!, T o p a rla c ık N o k ta v e A rk a d a şla rı, B ü y ü k A ta tü rk 'te n K ü çü k Ö y k ü le r 1-2-3, K o c a m a n K ü çü k D en iz, Ç o c u k la rın H a k la rı V a r (B e n B ilirim, A n n e B e n Y a p a b ilirim,, P a la v ra c ıla r K ra lı, 101 N in n i, 101 T e k e rle m e, 101 Y a n ıltm a c a, O k lu K irp i ile K o n a k lı K a p lu m b a ğ a, K ar T a n e si, S a rıta y, S u K a rd e şle r, A sla n K ra l K o rk, Y e şil Y ü re k K a y a b e y i, B il B e n i B ile y im S e n i-1, P e n c e re d e k i K u ş, K a rd e şlik Ç e m b e ri, H e y K ü çü k!, S ih irli Ç a y d a n lık, M o r B e n e k li, Ş ip şa k B ilm e c e le r 3/ Ş u u u ttt v e G o o ll!, Y ıld ız lı A lfa b e, A ta tü rk H a n g i T a k ım ı T u tu y o rd u?, O rm a n d a k i D ev, G e m ic i Sinbad/ B in b ir G e ce M a sa lla rı, M a v iş, 101 D e y im 101 Ö y k ü, 101 A ta sö z ü 101 Ö y k ü, A rk a d a şım N a sre d d in H o ca. Şafak Uysal ( ) O sca r v e S a k lı E fsa n e, O sca r v e Ç ile k K o k u lu K ız. Şebnem Yüce ( ) B ir B e n n u d u r İsta n b u l, 51 L e y la k la rı, A P h o e n ix n a m e d İsta n b u l (N a z a n E rk m e n ile). 59 I Sayfa

65 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir Tacettin Şimşek ( ) K u ra m d a n U y g u la m a y a Ç o c u k E d e b iy a tı E l K ita b ı* Turan Yüksel (? -...) K a ra n lığ ı K o v a n A te şb ö cek le ri, M a sa ld a n Ç ık a m a y a n E jd e rh a, B iz i İz le y in D e m iş K a rın ca la r, G ü n le rd e n B ir G ü n, B u k le li K ız, K a rta lın D ü şle ri Y e re D ü ştü, B e lirli G ü n le r v e H a fta la r (yardımcı kitap), T ü rk ü le rim iz, N in n ile rim iz d e n S e çm e le r, T ü rk B ilm e c e le rin d e n S e çm eler. Turgay Fişekçi ( ) L e y la ile M e cn u n, Y e şil T atil. Ulviye Alpay ( ) İd il G ü le n Ç o c u k, Ç o c u k la rın S ırrı, G e z g in in A y a k İzleri, T re n G e lir H o ş G e lir, H a rfle rle D a n s, H a y v a n la rla E l E le (D e n iz in Y a k u t Ç o c u k la rı, S o y lu K e d ile r v e T e k irle r, S e h e r K u şu F ila m in g o ), Ş irin K ız Y u rd u n u G e z iy o r, S e v im li D o stla r, B a b a m S m ıfta K a ld ı, B e n B a lık G ib i m i D o ğ d u m?, A rşiv c i Ç o c u k, A rk a d a şım B e a te, İd il v e D ü ş Evi. Ülker Koksal ( ) B e n im Ç irk in K a rd e şim, D a ğ D e n iz e K a v u ştu - S e v g ili K u lü b e m iz - A y şe g ü l- M u s ta fa K e m a l'in A sk e rle ri (oyun), Ç o c u k O yu nları/ O rm a n ın B e k ç ile ri- Y a rım A k ıl Y a p a r- G ö k te n K a y d ı Ü ç Y ıld ız - G ü l E m ri (piyes), A n k a ra 'd a L e y la k G ü n le ri, B a n a Ç o c u k lu ğ u m u A n la t, A y şe g ü l, B o n c u k A d a sı, D a ğ D e n iz e K a v u ştu, S e v g isa y a r, T o p lu O y u n la rı 4/ B u lu şm a - T a ta 'n m Ç o c u k la rı, D ö n ü ş Y o lu n d a B ir Ç o c u k - Ş a k a - E şik te - S il B a şta n - S ıfıra B ir V a r- B in b ir Ç iç e k K o lo n y a F a b rik a sı (piyes), A n n e m le K a h v e İçm ek, B e n im S e v g ili G e n im, U z a y d a K e d i V a r m ı?, A ltm K a y a la r A d a sı, Ç o c u k O y u n la rı 1 (piyes), U z a y d a k i A rk a d a şım, M e v sim le ri S e çe lim, Ç o c u k la r İçin T iy a tro O y u n la rı 1-2-3, S ırç a K ö şk - B a rış G e z e g e n i- M a v i G e z e g e n i K im K u rta rd ı? (oyun), M a sa lla r E n K ü çü k le r İçin, B ira z c ık B ü y ü k le r İçin. Ülkü Tamer ( ) P u lla r S a v a şı, G ü m ş ığ ı H o şç a k al. Ünver Oral ( ) K a ra g ö z 'ü n H e lik o p te ri, A h Ş u İn sa n la r, P re n se s v e Ç o b a n, A lla h 'ı A ra y a n Ç o c u k (dini eğitim), K u k la c ı K a rd e şle r, K e d ile r O k u lu, 100 Ç o c u k lu A n n e, Ç o c u k la ra G ü ld ü re n Ş iirler (şiir), İb iş v e K a ra g ö z, İb iş 'in B a k k a llığ ı, İb iş G e ld i K a ra g ö z G e ld i, İb iş Y e n i E v d e, K a ra g ö z v e T ra fik, T ü rk N in n ile rin d e n S e çm e le r, C in İk iz le r, T ü rk M a n ile rin d e n S e çm e le r, T ü rk ü le rd e n S e çm e le r, Ü lk ü c ü A li, K ü çü k K u k la c ıla r, A rk a d a şım C icik u ş, C in İk iz le r, C a n lı K a ra g ö z, K a ra g ö z 'd e n H ik â y e le r, K a ra g ö z B e le d iy e M e m u ru, K a ra g ö z A m ca P ik n ik te, K a ra g ö z A m ca Y a ş G ü n ü n d e, K a ra g ö z A m ca B a lo n P eşin d e, K a ra g ö z A m ca E v d e, K a ra g ö z A m ca Ç o c u k B a h ç e sin d e, K a ra g ö z A m ca T ra fik P o lisi, K a ra g ö z A m ca S ım fta, K a ra g ö z A m ca O k u ld a, K a ra g ö z A m ca K ö y d e, K a ra g ö z A m ca D e n iz d e, K a ra g ö z A m ca U çu rtm a Ş e n liğ in d e, K a ra g ö z A m ca P a rk ta, Ç o c u k la ra K a ra g ö z ile H a civ a t, K a ra g ö z F u tb o lc u, İb iş 'in A k ıl D işi, K a ra g ö z ile H a c iv a t (derleyici), K a ra g ö z 'ü n D o n d u rm a cılığ ı, K a ra g ö z ile H a c iv a t S ö y le şm e le ri, K a ra g ö z T e le v iz y o n d a, T e k e rle m e le r, T ü rk B ilm e c e le rin d e n S e çm e le r, K ü çü k M e h m e tçik le r, K a ra g ö z G e ld i H o ş G eld i. Üzeyir Gündüz ( ) C a m b a z h a n e M e ra k ı, İb ib ik Y u v a sı, G ü l A h m e t, K ib a rc ık D a v ra n ış K a z a n d ırm a D iz isi (İn g iliz c e - T ü rk çe), H o ro z P a şa, A h m a k K ö y ü n A k ıl K ü p leri, Y a ğ m u r G ö z lü Ç o c u k, K ü sk ü n B u lu t, A frik a lı K e lo ğ la n, S ih irli T e b e şir, T e k K a n a tlı G ü v e rcin, P e m b e K ız m Ö lü m ü, B a lo n K a fa lı M e m id ik, Ç o b a n K ız ı ile K u rt P re n s, Y irm i B eş S a n tim lik K a h ra m a n, G ö b e le k A m c a n m M a sa l T ü n e li, K a n d il v e U çu rtm a, B a y ra m Ş en liğ i, A n n e le r v e K u z u la r, Y a sa k S ö z c ü k le r, K ib a r C a n a v a r, Ü ç G e v e z e B ir C in g ö z, G ö l C a n a v a rı, K o m şu K o m şu A ç m ısın?, T u z A li ile Ş e k e r A y şe, M ız m ız H a n ım 'ın E v i, H ım h ım D ed e (P a sca l G a rn ie r ile), K ara G iy sili Ü ç M u tsu z A d a m, K a h ra m a n E şek le r, Ç o c u k tu m U fa cık tım H a k İçin Y o la Ç ık tım, O rm a n a B ıra k ıla n K ız, Ş işk o T im sa h, Ş irin P a la v ra c ı (C h ris D o n n e r 60 I Sayfa

66 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir ile), A rsız K ız la r Ç e te si (Ju d y B lu m e ile), B is k ü v i G o fre t Ç ik o la ta (F ra n ço is S c h o e ser ile), G iz e m li K a ra K e d i (P a u l T h ie s ile), K a lin k a M a lin k a (N e şe li M e k tu p la r)(e v e ly n e R e b e rg ile), U ğ u rsu z Ö p ü c ü k (P a sca l B a sse t C h e rlo t ile), S ü t A n n e si B ir K u rttu (T h ie rry L e n a in ile), M o ris 'in O d a sı (P a u la F o x ile), B a y k u şlu Ç o c u ğ u n S ırrı (M a rtin VVaddeli ile), A n n e m K a y b o ld u (G e ra rd P u sse y ile), B ir K ilo P o rta k a l (R o se iy n e M o ra l ile), B a ş B e la s ı A liy e n u r (M a rie D e sp le c h in ile), Y u v a K ız ı Ş a rlo t (S n a d rin e P e m u s c h ile), K a h ro lsu n E v Ö d e v i (M a rie - A u d e M u ra il ile), B a lık ç ın ın K ız ı (P a u la Ja c q u e s ile), K ü çü k V e te rin e r, E r d e m 'in H â z in e si, A d a le t U ğ ru n a, K a ra K ıta M a sa lla rı, Ö lü m e 120 D a k ik a, K ü tü p h a n e y e D ü şe n Ö k ü z, H ü z ü n Ç o rb a sı, S e v g i Ç e m b e ri D iz isi (H a şa n D e m ir, S ırrı E r ile), U çu k K a ç ık M a sa lla r, D e ğ irm e n d e n G e le n H a b e r, S a k m ca lı Y u m u rc a k, A n n e m i S ev iy o ru m / K ib arcık, İsra f T ey z e, M a sa l K u tu su 1-2, İd a m lık Ş e h z a d e, K ırm ız ı K im o n o lu K ız (K a y H a u g a a rd ile), D ö rt A ile B ir A d a (P a u l Ja m m e s ile), T e k K a n a tlı G ü v e rcin, B a y ra m Şen liğ i. Yağmur Artukmaç (? -...) T e o 'n u n G e ce K o rk u su K ita b ı (eğitim)( R a b ia Ü n s a ld ı K ö le ile), T e o 'n u n K a k a K ita b ı (eğitim) (P ın a r Ç a k ır A k s u ile), T e o 'n u n T ırn a k Y e m e K ita b ı (eğitim) (C e y la n n u r A k g ü n ile), T e o 'n u n T a b le t K ita b ı (eğitim) (Ö z le m S ü rü cü ile), T e o 'n u n D a lg a G e çm e K ita b ı (eğitim) (C e y la n n u r A k g ü n ile), T e o 'n u n C a n S ık ın tısı K ita b ı (eğitim) (H a n d e A y d m ile) Yalvaç Ural ( ) M ız ık ç ın ın O y u n la rı (fıkra- eğlence- oyun), S ih irli P a b u ç la r 1 C a b b a r'm T u z a ğ ı (fıkra- oyun- eğlence), A lu c u ra Ç a y e v i/ K ü ç ü k Y a ş a r 'm Ö y k ü sü, K u la ğ ım d a k i K ü çü k Ç a n (şiir), T e p e m d e E şe k a rısı G ib i V ız ıld a şıp D u rm a (yardımcı kitap), K ırm ız ı K ız la r Ç a tıla rı G iz le r, A k ıllı M in ik ile Obur/ M e v sim le r (fıkra- eğlence- oyun), K az Z ıp ırla rı (fıkra- eğlence- oyun), G ö z ü B o y n u z ile İz i Y a ld ız, S te p h a n H avvking H e rk ü l'ü D ö v e r, S in ca p (şiir), B a ş p a rm a k Ç o c u k la r (eğitim), T e m e l R eis Isp a n a ğ ı Y o ğ u rtsu z Y e r Ç o c u k la ra D e n e m e le r, B a l A v c ıs ı K ü çü k P iti, K o rk u lu ğ u n K a lb i, B ir G ö k D o lu su G ü v e rcin, K a y ıp Ü lk e n in Ç o cu ğ u, G ö lc ü ğ ü n K ü çü k A v cıla rı, T e k ir N o k ta la m a İşa re tle rin i Ö ğ re tiy o r (eğitici kitap), H a y v a n la r Y a la n Söylem ez/ S o k a k A n sik lo p e d isi, K ırm ız ılı Ç o c u k & O y u n K ita b ı, A n a d o lu E fsa n e le ri, K o rk u lu B ir g ü n, K a ra ta v u k G ö rse l O k u m a v e O y u n K ita b ı (eğitici kitap), T im sa h la r D iş F ırç a sı K u lla n m a z (yardımcı kitap), K a h ra m a n S ü v a rile r, M ü z ik S a tan Ç o c u k la r, L a F o n te n O rm a n M a h k e m e sin d e, T e m b e lle r O rk e stra sı S a k ız a ğ a cı Ç o c u k la rı, İy i G e c e le r B o z i, K ü çü k A y ı ile A h la t A ğ a c ı, U ç u rtm a m Ç a y la k K u y ru k la rı Y a rk a, S ih irli P a b u ç la r 2 & A b d u lla h 'ın O y u n u (fıkra- eğlence- oyun), Ü çg e n Z ıp ır B ilm e c e le r (fıkra- eğlence- oyun), Z z z z z z z ıııı-p ırr B ilm e c e le r (fıkra- eğlence- oyun), P ro b le m li A p a rtm a n Ç o c u ğ u, (Y e n i Z ıp ır B ilm e c e le r G ö z lü k lü, D in a z o r B ilm e c e le r G ö z lü k lü, H o rm o n lu Z ıp ırla r, Ü çg e n Z ıp ırla r, M e g a Z ıp ır- C ık B ilm e c e le r, A lfa b e B o y a m a, T e n e ffü s Z ıp ırla rı, D in o z o p o r B ilm e c e le r, F il F ilin ce K u ş D ilin ce, Z ıp ırm a tik B ilm e c e le r, Z ıp ırsa l B ilm e c e le r, S a k la n b o s Z ıp ır B ilm e c e le r, T e p e ta k la k Z ıp ır B ilm e c e le r, Z ıp ır- M a tik B ilm e c e le r, K e d i- K ö p e k Z ıp ırla rı, M e g a - Z ıp ır B ilm e c e le r, G a k G a k G u b a la k B ilm e c e le r, G ö z lü k lü Z ıp ır B ilm e c e le r), E fsa n e le r, B ir G ö k D o lu su G ü v e rcin, K a h ra m a n S ü v a rile r, K e d i K ö p e k Z ıp ırla rı, T e m b e l T e n e k e le r, Z ip - Z o p - Z u p, S ih irli P a b u ç la r 1-2, M ü z ik S a ta n Ç o c u k la r, K a y ıp Ü lk e n in Ç o c u k la rı, K u la ğ ım d a k i K ü çü k Ç a n, K a h ra m a n S ü v a rile r, G ö lcü ğ ü n K ü çü k A v c ıla rı, T e m b e l T e n e k e le r T a k ım ı (şiir), L a F o n ta in e v o r d e m V V aldgericht. Yavuz Bahadıroğlu ( ) C a n a v a r R o b o t, V a ta n İçin, C a n 'm H a tıra D efteri, M a h m u t D e d e 'n in T e ra z isi, K ü çü k K a h ra m a n, G iz li K a h ra m a n la r, K ır G e z isi, B iz i K im le r D in liy o r?, Ç a m u rd a n M e y v e O lu r m u?, H e y e c a n lı Y o lcu lu k, B ic i B ic i M a sa lla r, 40 G e cey e 40 M a sa l, Ü ç K a ça k Y o lcu, U z a y Ç o c u ğ u, K a rın ca la r S a v a şı, Y e tim Ç o c u k, Y a ra m a z A yı Z irz o p, 61 I Sayfa

67 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir T u h a f Ç o c u k, G ıd ı G ıd ı M a sa lla r, V a ta n ın ı K im S e v m e z ki!/ E rd e m H ik a y e le ri (fıkraeğlence- oyun), Ç ıtır Ç ıtır M a sa lla r, A lic a n ile E rca n, K u rn a z T ilk i, Y a v ru K u şla r, K e d i O la n K ö p e k, K ö tü H u y lu K a rg a, K a rın c a B irliğ i, F a re ile F il, K ü çü k Ç o b a n, F e d a k a r A n n e m, İk i K a rd e ş, H a ra m Y e m e n in S o n u, Z e n g in O la n D ile n c i, İlk O k u m a S e risi (C in g ö z ile C a m g ö z, T a v şa n c ık v e G ö k y ü z ü, Ş ifa lı E lm a, Ş irin K ed i, E fe 'n in Z a v a llı M id e si, A rp a c ı K u m ru su, Ç a lışk a n M e h m e t, K e n d in i B e ğ e n m e y e n A ğ a ç), Ş e h z a d e M u ra t, O ru ç T u ttu m S e v in çte n U ç tu m (dini eğitim), H e r Ş e y in B ir U sta sı V a r (dini eğitim), V a r m ı A rk a d a şlık G ib isi (fıkraeğlence- oyun), D o k to r O la ca ğ ım, A k v a ry u m G ü z e li, Ö rd e k V a k v a k a, S a b ırsız T a v şa n, D e rtli A lp K eçisi, Y a v ru P e lik a n, U y a n ık G e y ik, Ç iz g ili Z ü ra fa la r, A la y c ı A la b a lık, K a ra rlı B a lık la r, K a rd e ş B ö cek le r, S a f K u z u cu k, Ç e v re B iz e E m a n e t (fıkra- eğlence- oyun), K ö y Ç o cu ğ u, S u la r A ltın d a B ir Ü lk e, A d il O la n K a z a n ır (fıkra- eğlence- oyun), K im D em iş F e d a k a rlık Z o r D iy e (fıkra- eğlence- oyun), B iz im C a n, H a G a y re t B a şa ra ca k sm! (fıkraeğlence- oyun), S e v g i N e G ü z e l Ş e y (fıkra- eğlence- oyun), T a rih C e sa re tle Y a z ılır (fıkraeğlence- oyun), Ç a lışk a n lık İçe ri, T e m b e llik D ışa rı (fıkra- eğlence- oyun), D a y a n ışm a E n B ü y ü k G ü ç tü r (fıkra- eğlence- oyun), D ü rü st O l k i M u tlu O la sm (fıkra- eğlence- oyun), H a y a t Y a rd ım la ş ın c a G ü z e l (fıkra- eğlence- oyun), Z ik ir F ik ir Ş ü k ü r (dini eğitim), K a rd e ş B ö cek le r, S a f K u z u cu k, Y a v ru P e lik a n, U y a n ık G e y ik, S a b ırsız T a v şa n, D e rtli A lp K eçisi, K a ra rlı B a lık la r, B e n im G ü z e l A lla h 'ım, R a b b im i T a n ıd ım M u tlu O ld u m (dini eğitim), A k ıllı K a p lu m b a ğ a, M a sa l M a sa l H o p p a b a, M a sa l M a sa l C u p p a la, Y a ra m a z P iti, P a m u k ile K u rn a z F a re, C ik cik S e rçe, T e k ir ile Jo li, S a k sıd a k i F a b rik a la r, K ö y Ç o c u ğ u, İk i K ira z m S o h b eti, T e şe k k ü r E d e rim A lla h 'ım (dini eğitim). Yılmaz Karakoyunlu ( ) S e rin K ız 'm G ö k k u şa ğ ı. Yusuf Dursun ( ) M u tlu G ü n le rim M ü b a re k G e cele rim, A n a d o lu F a tih i S u lta n A lp A rsla n, S u lta n d ım F a tih O ld u m, E n G ü r S e d a İstik la l M a rşı, N e re d e sin F in o, Ç o c u k lu ğ u m S o b e, B ir İn cid ir İsta n b u l, T a tlı m ı T a tlı D u a m, M a sa l D o k to ru S u ç lu P e şin d e, B e n im C a n ım A n a d o lu 'm - Ç o c u k la ra M illi Ş iirle r (şiir), B le sse d D a y s an d H o ly N ig h ts (dini eğitim), M y S w e e t P ra y e rs, B e n im B a b a m B iricik, K u ş Y u v a sı Y ü re ğ im (şiir), Y ıld ız G ö z lü M e le k Y ü z lü Ş iirle r (şiir), M a sa l D o k to ru S e v g i B a h ç e sin d e, M a sa l D o k to ru M u tlu lu k Ü lk e sin d e, U ç a n A y a k k a b ı, K u ş T o p u, M in ik S erçe, M a sa l O k u lu, P e y g a m b e r Ç iç e k le ri (dini eğitim), B ir G o n c a d ır P e y g a m b e rim (dini eğitim), B e n im C a n ım A n a d o lu 'm & Ç o c u k la ra Ş iirle r (şiir), K u ş Y u v a sı Y ü re ğ im. Yücel Feyzioğlu ( ) C ırtta n ile Ş a h m a ra n K ızı, B a d i ile B id i, S ih irli F im o n, K e lo ğ la n ile K a rta l A b i, K e lo ğ la n ile C e y la n la r, K e lo ğ la n 'm R ü y a sı, S ih irli Ü fü rü k, U z a y d a D o k sa n Y ıl, M e lik M e m e t ile S ih irli E lm a, F o k m a n H e k im ile Ç ıra ğ ı, A n a d o lu M a sa lla rı B irin c i K ita p : H ıd ıre lle z G e liy o r, A n a d o lu M a sa lla rı İk in ci K itap : K e lo ğ la n ile K a h k a h a H a n ım, A z e ri M asalları/ Y a n ık ile D ile k B o n c u ğ u, F o k m a n H e k im ile Çırağı/ A n a d o lu M a sa lla rı, A yıkulak/ D o ğ u A n a d o lu v e A z e rb a y c a n M a sa lla rı, S e la h a d d in E y y u b i ile A k ıllı K ız, M irz a M e m e d ile E jd e rh a, H e r Ş e y O y u n la B a şla d ı, A d a p a : M e z o p o ta m y a M a sa lla rı, A lta y M a sa lla rı, P ıs p ısa H a n ım ile S ıç a n S o lu k B e y / K a rd e ş M a sa lla r-1, T itle ile Bitle/ K a rd e ş M a sa lla r-2, K e lo ğ la n ile K a rta l Abi/ K a rd e ş M a sa la r-3, H o p p a la h o p, T a v şa n Tuzağı/ M a sa l D ü n y a sı 6, K a rd e ş M a sa lla r, C ırtta n ile S ih irli T o p u z, İru stu ile A k K a ğ a n, D im itra ş ile P ıtır aş (G a g a v u z M a sa lla rı), P ü ru ş B a tu r ile A k s ıla - T a ta r M a sa lla rı, A lp ile A sa m a t K ö p rü sü (Ç u v a ş M a sa lla rı), C a d ı ile Ç ilb ik (D a ğ ısta n M a sa lla rı), A ld a r K ö se (K a z a k M a sa lla rı), S erçe K o y u n A v la rk e n (U y g u r M a sa lla rı), M u rk u m o m o ile Ç o m o ta y (Ö z b e k M a sa lla rı), Ş irin ce Ş eşen (K a z a k - K ırg ız M a sa lla rı), D illid ü d ü k ile A ltın ses, B ir K a rış B o y İki K a rış Sak al 62 I Sayfa

68 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir (K e rk ü k - İra n - T ü rk m e n M a sa lla rı), Y a n ık ile D ile k B o n c u ğ u (A z e ri M a sa lla rı), Y a rtı K u la k (T ü rk m e n M a sa lla rı, E r T a p ıld ı (K ırg ız M a sa lla rı), A ç ıl K a b a ğ ım A ç ıl (K o so v a M a sa lla rı), Y a z ı Ç iv ile m e k, Ş a h A b b a s ile Ş a h B a n u (N o g a y - K a ra y -K u m u k M a sa lla rı), Ö k sü z O ğ u l (H a k a s- T u v a -Y a k u tista n ), D o ğ ru b a y ile E ğ rib a y (K ıp ça k - Ö z b e k - T e re k e m e M a sa lla rı), Y a rım H o ro z K a rd e ş (M a k e d o n y a - B u lg a rista n - R o m a n y a ). Zehra Ünüvar (? -...) B ir Ş a m p iy o n lu k Ö y k ü sü, K u ş A ğ a c ı, U y sa l D ev, Y a p ra k ta S e v g i B ü y ü tm e k, B iz im F a re T v Y ıld ız ı, P a ro la m ız Ç ik o la ta, Y ıld ız Y a ğ m u ru, B u rcu K ız m B ebekleri/ S o y u n m a k İs te m e y e n A ğ a ç, S ih irli S ö z c ü k le r, S a k a r S in ca p, U y k u cu U fu k, S e rü v e n c i G ü z Y a p ra k la rı, B a n a R ü z g â r S ö y led i, D ik k a t E jd e rh a V a r, M e ra k lı K ed iler, T e p tim T e k e rle n d i Ö p tü m Ş e k e rle n d i, D e d e K o rk u t H ik a y e le ri. Zeynep Ankara ( ) E lif O y a 'n ın G ü n ce si. SONUÇ A ra ştırm a s o n u c u n d a y a şa y a n 132 g ü n ü m ü z ço cu k e d e b iy a tı y a z a rm a v e b u y a z a rla rın e s e rle rin e u la şılm ıştır. Ç o c u k e d e b iy a tı a la n ın d a e ser v e re n y a z a rla rm sa y ıca o ld u k ç a fa z la o ld u ğ u so n u c u n a u la şılm ıştır. Ü lk e m iz d e ço cu k e d e b iy a tm m ço k d a e s k i b ir g e çm işe sa h ip o lm a m a sın a ra ğ m e n b u a la n d a o ld u k ç a iy i g e lişm e le r o ld u ğ u sö y le n e b ilir. A y rıc a ö z e llik le ö y k ü v e m asal tü rü n d e e ser sa y ısm m ço k fa z la o ld u ğ u ; a n c a k şiir, o y u n, d e n e m e, fık ra tü rle rin d e ço k az e se r o ld u ğ u so n u c u n a u la şılm ıştır. Ç a lışm a y a d â h il e d ile n y a z a rla rm ço cu k la r iç in y a z d ık la rı h ik â y e k ita p la rı d ışm d a e ğ itim, şiir, fık ra -e ğ le n c e -o y u n k ita p la rı v e y a rd ım c ı k ita p la r d a y a z d ık la rı so n u c u n a u la şılm ıştır. 63 I Sayfa

69 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir KAYNAKÇA A k ın, N. (1998). O k u l ö n c e si k u ru m ö ğ re tm e n le rin in ço cu k k ita p la rm a k a rşı tu tu m v e d a v ra n ışla rın ın in c e le n m e si (Y a y ım la n m a m ış D o k to ra T ezi). H a c e tte p e Ü n iv e rsite si, A n k ara. A k b a ş, O. (2009). D ü n y a d a v e T ü rk iy e 'd e ço cu k e d e b iy a tm m g elişim i. A y ta ş, G. (2003). O k u m a g e lişim in d e Ç o c u k e d e b iy a tm m ro lü. T ü rk lü k B ilim i A ra ştırm a la rı, 13: D e m irca n, C. (2006). T Ü B İT A K ço cu k k ita p lığ ı d iz isin d e k i k ita p la rm iç y a p ıs a l v e d ış y a p ısa l o la ra k in cele n m e si. M e rsin Ü n iv e rsite si E ğ itim F a k ü lte si D e rg isi, 1, D e m irca n, C. (2008). Ç o c u k e d e b iy a tın a y ö n e lik b ir b ib liy o g ra fy a d e n e m e si ( ). P a m u k k a le Ü n iv e rsite si S o sy a l B ilim le r E n stitü s ü D e rg isi, 1, D e m ire l, Ş., Ç e çe n, M. A. v d. (2010). E d e b i m e tin le rle Ç o c u k e d e b iy a tı. A n k a ra : P e g e m A k a d e m i Y a y ın la rı. G ü le ry ü z, H. (2006). Y a ra tıc ı Ç o c u k e d e b iy a tı. A n k a ra : P e g e m A. Y a y ın cılık. Ja lo n g o, M.R. (1993). Y o u n g c h ild re n an d p ic tu re b o o k s. N A E Y C : L ite ra tü re fro m In fa n c y to Six. K a ra sa r, N. (2012). B ilim se l a ra ştırm a y ö n te m i (24. B a sım ). A n k a ra : N o b el. K u z u, T. S. (2002). Ö y k ü n ü n ç o c u ğ u n b iliş s e l v e d u y u şsa l g e lişim in e k a tk ısı b a ğ la m ın d a ö y k ü seçim i. E ğ itim A ra ştırm a la rı D e rg isi, 9, N e y d im, N. (2003). Ç o c u k ed e b iy a tı. İsta n b u l: B u Y a y ın e v i. O ğ u z k a n, A. F. (2001). Ç o c u k e d e b iy a tı. A n k a ra : A n ı Y a y ın cılık. S a ğ ır, M. (2002). T ü rk çe D ilb ilg isi Ö ğ re tim i. A n k a ra : N o b e l Y a y ın D a ğ ıtım S ev er, S. (2003). Ç o c u k v e e d e b iy a t. A n k a ra : K ö k Y a y ın cılık. Ş a h in, A., A rıc ı, A. F., C e le p o ğ lu, A., D u rsu n o ğ lu, H., T o z, H., E rd a l, K., T u ra n, L., Y ıla r, Ö., K ara, R., K ılıç, Y. (2015). E ğ itim fa k ü lte le ri iç in Ç o c u k e d e b iy a tı. A n k a ra : P e g e m A k a d e m i. Ş im şe k, T., A rıcı, A. F., A rsla n, M. A., K a ra ta y, H., S te b le r, M. Z., U n g a n, S., Y a k a r, Y. M., Y u rt, S. U. (2012). K u ra m d a n u y g u la m a y a Ç o c u k e d e b iy a tı e l k ita b ı. A n k a ra : G ra fik e r Y a y ın la rı. Ş irin, M. R. (2007). Ç o c u k e d e b iy a tm a e le ş tire l b ir b a k ış. A n k a ra : K ö k Y a y ın cılık. Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayını. T e m iz y ü re k, F. (2003). T ü rk ç e ö ğ re tim in d e Ç o c u k e d e b iy a tım n ö n em i. T ü rk lü k B ilim i A ra ştırm a la rı, 1 3, I Sayfa

70 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s S. Ungan ve E. Demir Y a lçın, A. v e A y ta ş, G. (2003). Ç o c u k e d e b iy a tı. A n k a ra : A k ç a ğ Y a y ın la rı. 65 I Sayfa

71 Erken Çocukluk Dil Gelişiminde Ailenin Rolü1 Ali Fuat ARICI2 Özet Çocukların başta dil becerileri olm ak üzere her türlü eğitim inde aile çok önem li bir yere sahiptir. O nlara dinlem e ve konuşm a becerileriyle okum a ve yazm a kültürü kazandırm ak, onların toplum da başarılı ve m utlu olm alarını sağlam ak, nesiller arasında köprüler kurarak geçm işin tecrübe ve değerlerini geleceğe taşım ak hem en her ülkenin öncelikli sosyal ve eğitim sel hedefleri arasındadır. Eğer bir çocuk iyi bir aile ortam ında başta dil becerileri olm ak üzere gerekli eğitim i alıp sosyal ve kültürel olarak zengin bir ortam da yetişiyorsa bu çocuk hem psiko-sosyal hem de insani ve ahlaki bakım dan iyi bir eğitim almış olur. Aksi takdirde bunu telafi etm ek oldukça zordur. Bu bakım dan çocukların iyi ve sorum lu birer insan olm aları, başarılı ve m utlu olm aları ve m illet olarak dünyada ilelebet var olm alarında aile son derece önem li bir role sahiptir. Anahtar Kelimeler Türkçe Eğitim i Erken Çocukluk D il Becerileri Aile The Role Of The Family In Early Chıldhood Development Language Abstract The fam ily, language skills to com e before, has a very im portant role in children's education. E veıy country is am ong the prim ary social and educational goals: Listening, speaking skills and literacy culture to gain w ith them, ensure that they aıe successful and happy in their com m unity, to carry the experience and values of the past to the future by establishing links betw een generations. If you have a child in a good fam ily environm ent and receive the necessaıy training firstly language skills as a rich social and cultural Keywords Turkish Language Education Early Childhood Language Skills Fam ily 1 Bu makale Mart 2016 tarihlerinde İstanbul'da yapılan Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Kongresi'nde sunulan bildirinin genişletilmiş halidir. 2 Doç.Dr., Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi, aricialifuat@gmail.com 66 I Sayfa

72 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s A. F. A n a environment that children grow both psychosodal would have received a good education from a humanitarian and moral çare. Otherwise it is difficult to make up tor it. In this regard, family has an extremely important role the children will be a good and responsible man, it has to be successful and happy in addition to as a nation has an extremely important role in the world to be there forever. GİRİŞ Ç o c u k d ü n y a y a g e ld iğ i a n d a n itib a re n k e n d in i s o sy a l b ir k u ru m o la n a ile n in iç in d e b u lu r. B u a n d a n itib a re n d u y d u ğ u sesle r, d o k u n d u ğ u n e sn e le r, g ö rd ü ğ ü ş e y le rle artık e ğ itim i d e b a ş la m ış o lm a k ta d ır. H a tta b e b e k le rin a n n e k a rn ın d a b e ş in c i a y d a n itib a re n d ışa rıd a n g e le n se sle ri d in le d iğ i d ü şü n ü lü rse e ğ itim in d ü n y a y a g e lm e d e n b a ş la d ığ ı d a sö y le n e b ilir. B u b a k ım d a n b a ş ta d il b e c e r ile ri o lm a k ü z e re ço c u k la rın çe şitli b e c e rile rin i g e liştirm e a ç ısın d a n a ile v e o k u l ö n c e si eğ itim i ço k ö n e m lid ir. Ç ü n k ü 0-6 y a şla rd a b e d e n, d il v e z ih in g e lişim i ço k h ız lı ile rle m e k te d ir. B u d ö n e m d e k i g e lişm e le r ço c u ğ u n y a şa m ın ı v e g e le ceğ in i b e lirle y ic i o lm a k ta d ır (G ü n eş, 2010). B ir ile tişim a ra c ı o la n d ilin g e lişim i, ço c u ğ u n d iğ e r g e lişim b o y u tla rın d a n ; b iliş se l ö z e llik le ri v e iş le m le rin in y a n ı sıra d u y g u sa l, so sy a l v e a h lâ k î ö z e llik le rin d e n so y u tla n m ış o la ra k g e rçek le şe m e z. F a k a t g e n e llik le b ilim s e l ça lış m a v e y a y ın la rd a, h e r g e lişim b o y u tu a y rı a y rı e le a lın m a k ta d ır (Y a p ıcı, 2009: 54). B u b a k ım d a n a ra ştırm a d a y e r y e r d iğ e r g e lişim a la n la rın a d a d e ğ in m e g e re ğ i d u y u la ra k b u ça lış m a s ü rd ü rm e y e ça lışılm ıştır. G e ç m işte ö z e llik le ö rg ü n e ğ itim in v e T V 'n in y a y g ın o lm a d ığ ı d ö n e m le rd e ço cu k la r d il e ğ itim le rin i b ü y ü k ö lçü d e aile çe v re sin d e n a lm a k ta y d ı. B u e ğ itim o rta m ın ın a n a u n s u ru y sa sözlü e d e b iy a ttı: H a lk h ik â y e le ri, d e sta n la r, m a sa lla r, e fsa n e le r, m e n k ıb e le r v e tü rk ü le r b u n la rm b a ş m d a g e liy o rd u. B u y o lla ç o cu k la rm h e m fe rt o la ra k y e tişm e si s a ğ la n ırk e n h em d e to p lu m h a y a tm a n a sıl k a tıla c a k la rı v e k a tk ı s u n a ca k la rı işle n m e k te y d i. D a h a so n ra o k u lla rla b irlik te u z u n b ir z a m a n e v d e k i b u e ğ itim y in e d e v a m etti. Ö z e llik le ço cu k lu ğ u n e rk e n d ö n e m le rin d e b a ş la d ığ ı iç in b u e ğ itim e tk ili so n u ç la r o rta y a çık a rıy o rd u. N ite k im b a z ı b ü y ü k y a z a r v e şa irle rin ifa d e le ri b u n u te y it etm iştir. M e se la K ırg ız y a z a r C e n g iz A y tm a to v, k ita p la ra, e d e b iy a ta, o k u m a y a y ö n e lm e sin d e ço c u k k e n n in e s in d e n d in le d iğ i m a sa lla rın ro lü o ld u ğ u n u ifa d e e tm e k te d ir (K o lcu, 2002). Y in e T ü rk e d e b iy a tm m ö n e m li is im le rin d e n A h m e t H a m d i T a n p ın a r, Y a h y a K e m a l, N e cip F a z ıl K ısa k ü re k, A ttila İlh a n, O rh a n P a m u k, N u ru lla h G e n ç v e B e k ir S ıtk ı E rd o ğ a n g ib i y a z a r v e şa irle rin ç o c u k lu k ta a ile o rta m ın d a k i b e n z e r u y g u la m a la rın o n la r iç in ço k ö n e m li o ld u ğ u g ö rü lm e k te d ir. N ite k im S a n d e rs d e (2000: 43) y e tişm e k te o la n ço c u ğ u n g e lişen b e y n in in sö z lü k ü ltü rü k a v ra m a k iç in y a ra tıld ığ ın ı, ço c u ğ u n ö n ce a ta la rım n sö zlü k ü ltü rü iç in e g irm e sin i, d a h a so n ra d a sö zlü o la ra k ta n ıd ığ ı d ili g ö rse l b ir e y le m e (y a z ıy a, m e tn e ) d ö n ü ştü rm e sin in g e re k tiğ in i b e lirtir. Y a n i ço cu k k o n u şm a y ı v e d in le m e y i a ile b ire y le rin i ta k lit v e k a tılım y o lu y la e d in irk e n o k u m a v e y a z m a y ı a lfa b e y le ö ğ re n m e k te d ir. H e r z a m a n o ld u ğ u g ib i b u g ü n d e a ile, b a ş ta ço c u k la rm d il b e c e r ile rin in g e lişm e sin d e, iyi b ir in sa n o la ra k y e tişm e sin d e, b a şa rılı b ir h a y a t sü rm e sin d e, m u tlu b ir a ile k u rm a s ın d a v e n ih a i o la ra k k a d im d e ğ e rle rin i g e le ceğ e ta şıy a n so ru m lu b ir in sa n o lm a sın d a son d e re ce ö n e m lid ir. N itek im ço cu ğ u n y e tiştiğ i aile o rtam ı ile g ö ste rd iğ i d a v ra n ışla r a ra sın d a sıkı b ir 67 I Sayfa

73 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s A. F. A n a ilişk id e n b a h se d ilm e k te d ir. D il ö ğ re n m e sü re ci a n n e k a rn ın d a b a ş la m a s ın a ra ğ m e n g ü n ü m ü z d e a n n e b a b a la rm ç o cu k la rm b u b e c e rile rin i g e liştirm e k iç in p e k ça b a h a rca m a d ığ ı g ö rü lm e k te d ir. D a h a sı g ü n ü m ü z d e a n n e v e b a b a la rm b ü y ü k ç o ğ u n lu ğ u b a ş ta so ru m lu lu k sa h ib i d eğ ild ir. E b e v e y n le rin g ü n ü n ü n b ü y ü k k ıs m ı T V v e so sy a l m e d y a y la u ğ ra ş m a k la g e çm e k te d ir. Ö te y a n d a n g ü n ü m ü z d e ço cu k la r d iğ e r a k ra b a la rm m (d ed e, n in e, h a la, tey z e v b.) y a n ın d a d a k im se siz b ü y ü m e k te d irle r. A ile le r ç o c u k la rın ı p a h a lı o y u n ca k v e te k n o lo jik a le tle rle d o n a ta ra k s o ru m lu lu k la rm ı y e rin e g e tird ik le rin i d ü şü rtm e k te d irle r. A n c a k b ilin m e lid ir k i sa d e ce b e d e n s e l ih tiy a ç la rın g id e rilm e si y e te rli d e ğ ild ir. B u b a k ım d a n b a ş ta a n n e v e b a b a la r o lm a k ü z e re a ile le rin ço c u k la rm e ğ itim i iç in g e re k li so ru m lu lu k la rı y e rin e g e tirm e le ri g e re k m e k te d ir. Ailede Dil Eğirimi E s k i T ü rk a ile h a y a tın d a ço cu ğ a ilk in d ü z g ü n k o n u şm a y ı ö ğ re tm e k, so n ra sıra sıy la h a y â v e te m y iz (d o ğ ru y u y a n lış ı a y ırt e tm e ) y e te n e k le rin i g e liştirm e k, a rd ın d a n b ü lu ğ a k a d a r sü re ce k o la n ib a d e t v e ça lış m a e ğ itim in i b a ş la tm a k e sa stır (S a k a o ğ lu, 1992: 362). T ü rk le rin a ile e ğ itim a n la y ışın d a X I. y ü z y ıld a n so n ra A ra p, F a rs v e T ü rk d ü şü n ü rle rin X II. y ü z y ıld a n s o n ra d a A h iliğ in e tk ili o ld u ğ u g ö rü lm e k te d ir. B u ra d a d a ö z e llik le G a z a li'n in e ğ itim a n la y ışı aile v e m e d re se e ğ itim in d e e tk ili o lm u ştu r. O s m a n lı a ile e ğ itim a n la y ış ın d a e tk ili o la n İsla m filo z o fu G a z â li'y e ( ) g ö re e ğ itim in e n ö n e m li a m a cı "a h la k ın g ü z e lle ştirilm e s i"d ir. B u n u n iç in G a z â li, ç o cu k la rı a n n e b a b a y a v e rilm iş ila h i b ir e m a n e t o la ra k k a b u l ed e r. B u n e d e n le e ğ itim ö n ce a ile d e b a şla r. Ç o c u ğ u n a ile d e k i k işise l e ğ itim i, o n u n ru h u n a v e b e d e n in e y ö n e lik tir. O n a g öre, ço cu k la ra k a z a n d ırılm a sı g e re k e n ilk d e ğ e rle r; fa z ile t, a d a let, sev g i, a cım a, iy ilik v e şeca a ttir. A n n e v e b a b a b u d e ğ e rle ri ö n ce ço cu k ü z e rin d e d e n e m e lid ir. B u b a k ım d a n a n n e v e b a b a, ç o c u k la ra b u d e ğ e rle ri k a z a n d ırm a k iç in o n la rı ö p m e li v e o k şa y ıp sev m e lid ir. (D u ra k o ğ lu, ) O sm a n lı im p a ra to rlu ğ u n u n b ü y ü y ü p şe h ir h a y a tı g e liştik çe ö z e llik le k o n a k la rd a e ğ itim g e le n e k te n g ö re n e ğ e d o ğ ru k a y m ış v e b u m e k â n la rd a e ğ itim e s te tik b ir h a l a lm ıştır. K o n a k la rd a d il e ğ itim in d e sö z lü k ü ltü r v e riv a y e tle r e sa s a lın m ıştır. K ita p o la ra k e v le rd e risa le le r, d iv a n la r, cö n k le r; M u h a m m e d iy e v e A h m e d iy e g ib i e se rle r d a h a so n ra T a şk ö p rü z a d e v e K m a lız a d e 'n in k ita p la rı so n o la ra k d a E rz u ru m lu İb ra h im H a k k ı, S ü m b ü lz a d e V e h b i v e S e y y id H a ş a n H u lu si E fe n d i'n in k ita p la rı a ile e ğ itim in d e e tk ili o lm u ştu r (O n u r, 2005: 108). Ailede Dil Eğitiminin Önündeki Engeller P o s tm o d e rn to p lu m o lu ştu k ç a k im lik ö te si b ir to p lu m a d a g irilm iş b u lu n u lm a k ta d ır. Y a n i b u to p lu m la rd a te k v e istik ra rlı b ir k im liğ in sü rd ü rü lm e si z o rla şm a k ta d ır. B u n u y erin e ço k k ü ltü rlü k im lik o lu ştu ru lm a k iste n m e k te d ir. B u ra d a k ü re sel v e b a s k ın k ü ltü rle r d e v re y e g irm e k te v e b u n la rın b e n im se n m e si sağ la n m a k ta d ır. T ü rk a ile y a p ıs ın d a k i d e ğ iş ik liğ i T o p ç u (2014: 102) şö y le d ile g e tirm e k te d ir: A ile k e n d i ça tısı a ltın d a d a h a d a ğ ılm a d a n çü rü tü ld ü. A n a -b a b a la r, ç o c u k la rım n a h la k ın a is tik a m e t v e rm e k şö y le d u rsu n, o n la rın h e v e sle rin in h iz m e tin d e d irle r. E v la d ın ın iç h a y a tın ı y o ğ u rm a k iç in e n u fa k e m e ğ i e sirg e y e n, sad e o n la rın cep le rin e d o la c a k m a d d i sa a d e tle rin i e m e l e d in e n aile le r, k e n d i y a v ru la rın ın k a tili o ld u ğ u n u b ilm e d ile r. O n la rın k alp v e v icd a n te rb iy e si y e rin e b e d e n h a z la rm a h iz m e t y o lu n d a y a rışa n la r, A m erik an v e A lm an te z g â h la rın ın te k n ik im k â n la rın ı çıld ıra sıy a d e v şirm e k iç in a tıld ık la rı h a y a t y a ğ m a sı s a h n e sin d e ru h u n d e ğ e rle rin i ç iğ n e rle rk e n ç o c u k la rın a e n b e rb a t a h la k ö rn e ğ i v e rd ik le rin in b ile fa rk m d a o lm a d ıla r. 68 I Sayfa

74 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s A. F. A n a A ile d e k i b u d e ğ iş im in so n u c u o la ra k is te d iğ i h e r şe y i e ld e e d e re k ş ım a rtıla n v e b e n c il o la ra k b ü y ü tü le n, istik b a li iç in p e k ço k m e şru o lm a y a n (rü şv et, iltim a s v s.) y o lla ra b a ş v u ru la r a k b ü y ü tü le n ço c u k la rd a n n e le r b e k le n e b ile c e ğ i ile ilg ili y in e T o p ç u 'n u n (2014: 103) te sp itle ri şö y led ir: Ç o c u k la rı d ü n y a y a g ö z ü n ü a çtığ ı g ü n d e n b e r i g ü lü şle rin i b ir d e m ir k itle s in in e m e lle riy le k a rşıla y a n, o n la rın b a k ir ru h la rın d a n so n su z lu ğ u n m ü p h e m ü m itle rin i k a z ıy ıp d a ü ç b o y u tlu e ş y a n ın s e v g isin i d o ld u ra n a ile le r, ru h u n k a n a tla n m a sı o la n d u a h a lin i ö ld ü re re k iç g ü d ü le rin in te rb iy e sin e te rk e ttik le ri y a v ru la rın d a n n e b e k liy o rla r? Mesuliyet fikri kayboluyor. B u g ü n a ile le r ç o c u k la rm a n a s ıl b ir e ğ itim v e rm e k te d irle r? Y a d a a ile o lm a n ın, a n n e o lm a n ın n e d e m e k o ld u ğ u n u n, n a sıl b ir s o ru m lu lu k iç in d e o ld u k la rım n b ilin c in d e m id irle r? B u n la rın cev a b ı m a a le se f ta tm in k â r d e ğ ild ir. V e a slı s o ru n b u ra d a d ır. B u g ü n a n n e v e b a b a la rın b ü y ü k ç o ğ u n lu ğ u b a ş ta s o ru m lu lu k sa h ib i o lm a m a d u ru m u n d a d ır. A n n e le r b ü y ü k ö lçü d e ç e şitli e v işle riy le m eşg u l o lm a y la b u s o ru m lu lu ğ u y e rin e g e tird iğ i k a n a a tin d e d ir. H a tta p e k ço k a n n e b u n o k ta d a b ile y e te rsiz k a lm a k ta d ır. G ü n ü n b ü y ü k k ıs m ı T V v e s o sy a l m e d y a y la u ğ ra ş m a k la g e çm e k te d ir. B a b a la r ise ç e şitli işle rle m e ş g u l o lu rla r. G e c e le ri d e e v d e v e y a d ışa rıd a T V, in te rn e t vb. şe y le rle v a k it g e çirm e k te d irle r. B u d u ru m k a rşısın d a ço c u ğ u n ak lı, fik ri, ru h u iş le n m e m iş b ir ta rla y a d ö n e r v e b u ta rla y a iy i o la n h iç b ir şey e k ilm iş o lm a z. B u b a k ım d a n ilk iş a n n e b a b a n ın m e su liy e t (so ru m lu lu k ) ira d e s in i b ir m e fk û re h a lin d e b e n im se m e s i o la ca k tır (T o p çu, 2014: 143). S o m a d a G a z â li'd e o ld u ğ u g ib i, a n n e v e b a b a n ın h e r şe y d e n ö n ce ço cu k la rm a b a k m a k la so ru m lu o ld u k la rı k a b u l e d ilm e lid ir. Ç ü n k ü te m iz şu u ru v e n e fs i ile m a su m o la n ço cu k, A lla h ta ra fın d a n a n n e v e b a b a n ın e lle rin e b ıra k ılm ıştır. Ç o c u ğ u n a y n a y a b e n z e y e n k a lb i, ö n ü n e k o n u la n h e r şe y i y a n s ıtm a y a h a z ırd ır. B u n e d e n le ço cu k, g ö rd ü k le rin i ta k lit e tm e e ğ ilim in d e d ir. E ğ e r ço cu k, iy i y e tiştirilirse id e a l b ir v a ta n d a ş o labilir. A k sin e k ö tü y e tiştirilir v e ih m a l e d ilirse to p lu m a z a ra r v e re n b ir i h a lin e g e le b ilir. D o la y ıs ıy la ç o c u ğ a ta m ih tim a m g ö ste rm e k a n n e - b a b a y a d a b a k ım ın ı ü z e rin e a la n k im se le rin g ö re v id ir. B u n e d e n le ç o c u k la ra iy i d a v ra n ışla r ö ğ re tilm e lid ir (D a ğ v e Ö y m e n, 1974). Modernite aileyi zorluyor. M o d e rn z a m a n la rd a o rta y a çık a n "ö z g ü r b ire y o lm a " v e " a n ı y a ş a m a " is te ğ i b u g ü n ü n in sa n ın ı, b ire y c iliğ e, b e n m e r k e z c iliğ e h a tta b e n c illiğ e d o ğ ru sü rü k le d i. B u d a in sa n la rın g e le c e ğ in i v e b a ş k a la rın ı d ü şü n m e y e n, ra h a tın d a n ta v iz v e rm e y e n v e fe d a k â rlık n e d ir b ilm e y e n b ir y a ra tık h a lin e g etird i. B ü tü n b u n la rın so n u cu o la ra k e v lilik y a şı ile rle m e y e d o ğ ru g id e rk e n e v lilik o ra n la rı v e ço cu k sa h ib i o lm a is te ğ i de a z a lm a y a b a şla d ı. B ö y le ce to p lu m d a a rtık e n fa z la ik i ço cu k sa h ib i o lm a is te ğ i h â k im o lm a y a b a şla d ı. G ü n ü m ü z in sa n la rın a p o m p a la n a n b u sö z d e m o d e rn lik h a sta lığ ı ço c u k la rı k a rd e şsiz v e a rk a d a şsız b ıra k a ra k ço cu k la rı d a h a b ü y ü k b ir y a ln ız lığ a v e b e n c illiğ e sü rü k le m e k te d ir. D a h a sı in sa n o ğ lu n u n b u g ü n h ü rriy e ti b ile te h lik e y e a tılm ış d u ru m d a d ır. B u y e n i in sa n tip iy le ilg ili D u ra lı'n m (2 009) te s p itle ri şö y led ir: M o le k ü le r b iy o lo jin in m ü m k ü n k ılm a y a ç a lıştığ ı k o p y a la m a, in sa n ı h e d e f a ld ığ ın d a n e o la ca k? K o p y a la m a o la y ı g e rç e k le ştiğ in d e k işin in e n te m e l in sa n i d u ru m u o la n 'b e n ' y a h u t 'k e n d i' so ru n u n e o la ca k? H e r şey 'b e n 'im e b a ğ lı. K a ra r v e rm e, te rc ih y a p m a, ira d e m i k o n u ştu rm a. G e n e tik m a lz e m e y le o y n a n ıp b a n a iste n ile n b iç im v e rile b iliy o r. B iz im in sa n o la ra k e n b ü y ü k te m in a tım ız b irb irim iz i y a ra tm a m ış o lm a k tır. S ila h z o ru y la ü stü m e b a sk ı k u ra b ilirsin iz. S e rb e stliğ im g a sp e d ile b ilir; a m a o v a k it b ile h ü rü m. H ü rlü k m e ta fiz ik, o y sa se rb e stlik siy a si v e y a h u k u k i b ir terim. İn sa n fıtra tç a h ü rd ü r. B u n a k a rşılık m o le k ü le r g e n e tik, h ü rlü ğ ü to p y e k û n g a sp ed er. 69 I Sayfa

75 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s A. F. A n a A ile d e m o d e l'le r k a y b o lu y o r. Ç o c u k d o ğ d u ğ u ilk g ü n d e n itib a re n b irç o k şe y i a n n e v e b a b a s ın d a n ö ğ re n ir. B u n la r b a ş ta d in le m e o lm a k ü z e re k o n u şm a b e c e rile rid ir. S es to n u, k o n u şm a a h e n g i, le h çe v e k e lim e b ilg is i a n a -b a b a d a n - v a r s a k a rd e şle rd e n - a lm ır. B u n d a n ö tü rü ço c u ğ u n k o n u şm a sın d a ile rle m e sa ğ la m a k a n a -b a b a n m b a ş lıc a g ö re v le ri a ra sın d a d ır (V V echselberg & P u y n 1999: 234). B u n la rın d ışm d a o k u m a v e y a z m a b e c e rile rin in te m e li de a ile d e atılır. A y rıc a h o şg ö rü, fe d a k â rlık, d iğ e rk â m lık, d o ğ ru lu k, d ü r ü s tlü k... g ib i d e ğ e rle r de b ire y e aile o rta m ın ın k a z a n d ırd ığ ı ö z e llik le rd ir. A n c a k b u b e n z e r d u ru m la r iç in b u g ü n ü n ço cu ğ u k e n d in e ö rn e k o la ca ğ ı, y o lu n d a n g id e c e ğ i b ir m o d e li a ile d e b u la m a m a k la k arşı k a rşıy a d ır. Ç ü n k ü b a ş ta o k u m a k ü ltü rü o lm a k ü z e re to p lu m d a m a a le s e f o lu m su z d u ru m la r g ö rü lm e k te d ir (Ç o cu k V a k fı, ; K a ra şa h in, ; K u ş v e T ü rk y ılm a z, ; A rıc ı, 2012). A ile d e a n a -b a b a d a n so n ra ç o c u ğ a m o d el o la b ile c e k b ü y ü k a n n e v e b a b a la r, am ca, d ay ı, h a la v e te y z e le r d e b ü y ü k ö lçü d e m o d el o lm a d ü şü n c e si v e tu tu m u n d a n m a a le sef u z a k ta b u lu n m a k ta d ırla r. H a tta k im i a ile le rd e b u k işile r ço cu ğ u b ir e ğ le n c e v a s ıta s ı o la ra k g ö rm e e ğ ilim in d e d irle r. T V -m ed y a so ru n ü re tiy o r. G ü n ü m ü z d e te k n o lo jin in g e lişm e siy le T V / m e d y a v e b ilg isa y a r / in te rn e t k u lla n ım ı g ittik çe a rtm a k ta v e b u d u ru m e b e v e y n ile ço c u k a ra sm d a k i e tk ile şim e d e y a n sım a k ta d ır. N ite k im çe şitli a ra ş tırm a la rd a (K iste n vd ; Ö z tü rk v e K a ra y a ğ ız, ; C e su r v e P a k e r, ) b u te k n o lo jik im k â n la rın iy i d e ğ e rle n d irile m e d iğ i v e y a k o n tro l a ltın a a lın a m a d ığ ı z a m a n la rd a o lu m su z so n u ç la r o rta y a çık tığ ı te sp it e d ilm iştir. D a h a sı M oskovvitz (A k t. S a n d e rs 2000: 4 2 ) y a p tığ ı b ir a ra ştırm a d a a n n e -b a b a sı sa ğ ır o la n b ir ç o c u ğ a İn g iliz ce ö ğ re n sin d iy e T V iz le ttirild iğ in i a n ca k ü ç y a şm a g e ld iğ in d e ç o cu ğ u n işa re tle rle h e r d e rd in i a n la ta b ild iğ im a n ca k İn g iliz c e y i a n la y a m a d ığ ın ı v e a n la ta m a d ığ ın ı te sp it e tm iştir. B u ra d a n h a re k e tle T V 'n in d il e d in im i iç in te k k a y n a k o la m a y a c a ğ ı, çü n k ü b u a ra cın p ro g ra m la n m ış v e h a ta sız b ir şe k ild e k o n u şa ca ğ ı, so ru so ra ca ğ ı a n ca k ç o cu ğ u n so ru la rm a ce v a p v e re m e y e c e ğ i g ö rü lm e k te d ir. S a n d e rs (2000: 4 4 ) ise T V 'n in in sa n sesin i ö ld ü rd ü ğ ü n ü id d ia e d e re k in sa n la rın e k ra n d a g ö rd ü k le ri k işile rle ta rtışa m a d ık la rm ı v e T V 'd e k i g ö rü n tü le rin k ö rp e b e y in le rin k a v ra y ıp a n a liz e d e b ile c e ğ in d e n ço k d a h a b ü y ü k b ir h ız la g e çtiğ in i b e lirtm e k te d ir. T V v e m e d y a n ın a ile d e d il e ğ itim in e e n g e l te şk il e tm e si te m e ld e ik i b o y u tlu d u r. B u n la rd a n ilk i y u k a rıd a b e lirtile n o lu m su z y ö n le rin e ra ğ m e n ç o c u k la rın b u a ra çla rla g e re ğ in d e n fa z la m u h a ta p o lm a sı, İk in cisi ise e b e v e y n le rin z a m a n la rın ın ç o ğ u n u b u n la ra a y ırıp ç o c u k la rıy la y e te rin ce ilg ile n m e m e si n o k ta sm d a d ır. İlk in d e ço cu k T V 'y i g ö rsel b ir o y u n ca k o la ra k g ö rü y o r (Ş irin, 2006: 26) a n ca k ç o cu k b u n u iste d iğ i g ib i d e ğ il o ço cu ğ u is te d iğ i g ib i o y n a tıy o r, k u lla n ıy o r. D iğ e rin d e ise e v d e ile tişim o rta m ı se k te y e u ğ ru y o r, aile işle v in i k a y b e d iy o r. B u h a liy le T V v e m ed y a, p ro g ra m v e re k la m la rıy la can lı ö y k ü a n la tım ın a k e t v u ra ra k g e rçek a n la m d a g ü ç lü b ir o k u ry a z a rlığ ın g e lişm e sin i e n g e lle y e c e k y a n lış b ir tu tu m a y o l a çm a k ta d ır S a n d e rs (2000: 53). G ele n e k s el a n n e a rtık y o k o lu y o r. Ç o c u k e ğ itim in d e an n e, b a b a, k a rd e ş v e d iğ er y a k m ç e v re sin d e k i k işile rin e tk ile ri v a rd ır, a n ca k a n n e n in y e ri b u n la rd a n a y rı v e ö zeld ir. Z a te n " a n a d ili" ifa d e si d e b o ş u n a d eğ ild ir. B u n u n iç in P e sta lo z z i " E n iy i e ğ itm e n le r a n n e le r d ir." d e rk e n M o n ta ig n e (1996: 183) " E n b ü y ü k k ö tü lü k le rim iz k ü ç ü k y a şım ız d a b e lirm e y e b a ş la r v e a sıl e ğ itim im iz b iz i e m z irip b ü y ü te n le rin e lin d e d ir." d iy e re k aile e ğ itim in ilk a d re sin i g ö ste rm iştir. E v e t, ço cu k la r n a sıl e ğ itilirle rse ö y le b ilirle r v e d a v ra n ırla r. E ğ e r o n la rın ru h u n u iş le n m e y e n b ir ta rla g ib i k e n d i h a lin e b ıra k ırs a n ız o ra d a ısırg a n la r, d ik e n le r, h e r tü rlü y a b a n i b itk i v e z e h irli b ö c e k le r tü re r (P etro v, 2010). G a z â li d e ru h u n 70 I Sayfa

76 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s A. F. A n a o lg u n la şm a sın ın d e ğ e rle rin k a z a n d ırılm a s ıy la m ü m k ü n o ld u ğ u n u d ü şü n ü r v e an n e, b a b a v e ö ğ re tm e n le rin k e n d ile rin e A lla h ta ra fın d a n e m a n e t o la ra k v e rile n ço c u k la ra a d a le t, sev g i, m e rh a m e t, fa z ile t v e şe ca a t g ib i d e ğ e rle rin k a z a n d ırılm a s ıy la so ru m lu o ld u k la rm ı b e lirtir (D u ra k o ğ lu 2014). A n c a k b u g ü n g e lin e n n o k ta d a b a ş ta " a n n e lik " k a v ra m ı v e b u n a y ü k le n e n a n la m la rın b ir e ğ itim c id e n z iy a d e b ir " a r k a d a ş " v e y a d a h a b ilin m e y e n b a ş k a k a v ra m la ra d ö n ü ştü ğ ü g ö rü lm e k te d ir. H â lb u k i ç o c u k la rın ru h la rın ın sev g i, şefk a t v e m e rh a m e tle b e s le n m e s i a n ca k b ir a n n e y le sağla n a b ilir. N ite k im a n n e ila h i sev g i d e m e k o la n şefk a ti, ra h m in d e o ld u ğ u k a d a r, m ü re b b iy e liğ in d e g ö ste rir (D u ra lı, 2013: 106). A ta la rım ız ın "A n a g ib i y a r o lm a y a c a ğ ı" d e ğ e rle n d irm e si d e b u ra d a k e n d in i g ö ste rm e k te d ir. B ö y le c e " a n a d ili" d iy e ifa d e e d ile n e v d e b a ş ta a n n e o lm a k ü z e re a ile d e e d in ile n dil, m o d e rn z a m a n la rın ça lışa n a n n e le ri ta ra fın d a n z o ru n lu o la ra k ih m a le u ğ ra m a k ta d ır. Ç ü n k ü b ir a n n e n in te m e l v a z ife si o la n ço c u ğ u n d ilin i g e liştirm e k iç in u y g u n o rta m la r h a z ırla m a d u ru m u b ö y le c e sık ın tıy a d ü şm e k te d ir. B u n u n iç in a n n e v e b a b a la rm ço c u k la rm e ğ itim i k o n u su n d a y ü k le n d ik le ri so ru m lu lu k la rm ı y e rin e g e tirm e le ri, ç o cu k la rm ru h e n v e a h la k e n k e n d ile rin e m u h ta ç o ld u k la rm ı g ö rm e le ri g e re k m e k te d ir. A n n e liğ in k a y b o lm a s m m d iğ e r b ir s e b e b i d e e rk e k v e k a d m ro lle rin in d e ğ iştirilm e y e ça lışılm a sm d a n d ır. B u d u ru m u D u ra lı (2013: 108) "k a d ın la r ın e rk e k le ştirilm e si, e rk e k le rin k a d ın la ş tırılm a sı" o la ra k ta n ım la m a k ta v e şö y le açık la m a k ta d ır: E rk e k ile e rk e k lik ö z e llik le rin in tü m ü y le b a ş a t k ılın d ığ ı to p lu m, v a h şile şip h u n h a rla şır. T e rsin e k a d m m şe fk a t, rik k a t ile y u m u şa k lık n ite lik le rin in te k g e çer a k ça h a lin e g e tirild iğ i o rta m d a d a y o z la şm a ile so y su z la şm a b a ş g ö sterir. B irin c i h a ld e, m e d e n ile şm e n in ik i p a y a n d a sı, a h la k ile sa n a tta n y o k su n k ılın ırk e n İk in cid e y se k işile r h a k s ız lık ile z u lm e k a rşı d ire n m e ile b a ş k a ld ırm a ira d e le rin i y itirirle r. B ö y le c e cin siy e t fa rk lılığ ın ın d o ğ u rd u ğ u g ö re v b ö lü şü m ü a lt ü st o lm a k ta, b ö y le lik le d e te k cin siy e tli n e sille re z e m in h a z ır la n m a k ta d ır. Ç ek ird ek a iley e v e y a ln ız ço c u k la ra d o ğ ru y ö n elm e v a r. B e b e k le r d ille o y n a m a n ın ta d m ı ilk k ez a n n e le ri a ra c ılığ ıy la a lırla r. A n n e le r b e b e k le riy le ilişk i k u ra n ilk in sa n la rd ır. A n c a k g ü n ü m ü z ü n g ittik çe y a y g ın la ş a n aile tip in d e a n n e le r ç a lışm a k d u ru m u n d a k a lm a k ta v e b a b a la r g ib i ço c u k la rıy la d a h a az te m a s k u rm a k ta d ırla r. G ü n le rin i b a k ıc ıla r ın e lle rin d e, a n a o k u lla rm d a, k re şle rd e v e y a y u v a la rd a g e çirm e k z o ru n d a k a la n ço cu k la r b ir ta ra fta n ço cu k e ğ itim in d e a n n e n in o y u n a d a y a lı ro lü n ü g ö re m e m e k te d iğ e r ta ra fta n sö z e lliğ e ta m o la ra k g irm e d e n o k u ry a z a rlığ a a d ım a tm a k ta d ır (S a n d e rs, 2000: 96). A y r ıc a a ile n in k ü ç ü lm e si a n n e v e b a b a la rı g e rçek ro lle ri o la n a n n e lik v e b a b a lık ta n a lık o y u p fa rk lı ro lle re (a rk a d a şlık, k a rd e şlik v b.) d o ğ ru sü rü k le m e k te d ir. H â lb u k i M u s ta fa K u tlu 'n u n d a b e lirttiğ i g ib i " B ir ço c u ğ u n e n ço k ih tiy a ç d u y d u ğ u şey y in e b ir ç o c u k tu r." S o s y o -e k o n o m ik s o ru n la r a ile y i teh d it ed iy o r. A ile n in iç in d e b u lu n d u ğ u s o sy o e k o n o m ik v e k ü ltü re l çev re ç o c u ğ u n g e lişim in i çe şitli y ö n le rd e n e tk ile y e b ilir. A y n ı şe k ild e a ile n in (b ü y ü k ö lçü d e a n a -b a b a n m ) tu tu m u n u n d a ço c u ğ u n n a s ıl b ir y e tişk in o la c a ğ ın a ilişk in tu tu m u n u e tk ile d iğ i sö y le n e b ilir. Ç o ğ u n lu k la d a a n n e -b a b a la r b u n u n fa rk ın d a o lm a y a b ilirle r. G ü n ü m ü z d e ço cu k y e tiştirm e, so n d e re ce zo r a n ca k v e b ir o k a d a r d a ö n e m li b ir s o sy o -e k o n o m ik so ru n d u r. Ç ü n k ü b a ş ta h e r ço cu k b iric ik v e ö z e ld ir. A y rıc a h e r a n n e b a b a d a b irb irin d e n fa rk lı ö z e llik le r ta şım a k ta d ır. B u n e d e n le d e, b ird e n ço k ço c u k y e tiştire n a ile le rin, h e r b ir ço c u ğ u n d a n d o la y ı b irb irin e b e n z e m e y e n g ü ç lü k le r y a şa d ığ m ı sö y le y e b iliriz. Dil Becerileri ve Aile 71 I Sayfa

77 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s A. F. A n a H u m b o lt g e rçek d ilin a n ca k d o ğ u şta n ö ğ re n ile b ile c e ğ in i, a sla m a te m a tik g ib i so n ra d a n ö ğ re n ile m e y e c e ğ in i s ö y le m iştir (S a n d e rs 2000). B u b a k ım d a n y e rin d e v e z a m a n ın d a a ile d e ço cu ğ a su n u la n im k â n la r so n d e re ce ö n e m ta şım a k ta d ır. Ö y le y se şim d i "O k u l ö n c e sin d e a ile ç o c u k la ra d il g e lişim i b a k ım ın d a n h a n g i im k â n la rı su n m a lıd ır? y a d a "Ç o c u k e rk e n ç o cu k lu k d ö n e m in d e a ile d e n d il g e lişim i k o n u su n d a n e le r e d in e b ilir? s o ru la rm ı ce v a p ara y a lım. D in le m e b eceris i a ile d e ed in ilir: B e b e k le r a n n e k a rn ın d a b e ş in c i a y d a n itib a re n d ışa rıd a n g e le n sesle ri d in le rle r. H a tta 3-4 g ü n lü k b ir b e b e ğ in k e n d isin e y a b a n c ı ik i k a d m m s e sin i b irb irin d e n a y ıra m a m a sın a k a rşın a n n e sin in s e sin i d iğ e rle rin d e n a y ırd ığ ı h a tta an a d ille rin i d iğ e r y a b a n c ı d ille rd e n ay ırt e d e b ild iğ i y a n i ta n ıd ığ ı te sp it e d ilm iştir (P icq v d., 2014: ). B u n e d e n le b a ş ta a n n e o lm a k ü z e re e b e v e y n le r b e b e k le k o n u şm a lı, çe şitli se sle ri v e k e lim e le ri d u y m a sın ı sa ğ la m a lıd ır. Ç o c u k la r k im i g e rç e k le ri ö y k ü le rd e, şiirle rd e, m a sa lla rd a te k ra r te k ra r d in le y e d in le y e ö ğ re n ir v e sö z c ü k le r h e m e n b u h a rla şıp h a v a y a k a rışa ca ğ ı iç in ca n k u la ğ ıy la d in le rle r (S a n d e rs 2000). O k u l ö n c e sin d e b a ş la y a n d in le tm e ça lışm a la rı, ilk ö ğ re tim ik in c i k a d e m e y e k a d a r ö ğ re n c ile rin s e v e b ile c e k le ri b ir e tk in lik tir. Ç o c u k la ra d in le tile n n in n i v e m a sa lla rla ilg ili çe şitli ça lışm a la r (so ru la r so ru lm a sı, ö n c e sin in v e s o n ra sm m ta m a m la tılm a sı, y in e b a ş la n g ıç v e so n u n u n ta h m in e d ilm e si) y a p tırıla b ilir. Ç o cu k k o n u ş m a y ı a ile iç in d e ö ğ ren ir. Ç o c u k la r d il ö ğ re n m e k iç in b u d ili d u y m a k z o ru n d a d ır. B u d a m u tla k a can lı b ir y e tişk in in a ğ z ın d a n o lm a lıd ır. B u n a k a rşılık söz k o n u su y e tişk in ço cu ğ u d in le m e k, so ra ca ğ ı m ily o n la rc a so ru y a v e e d e c e ğ i tü m şik â y e tle re k a tla n m a k z o ru n d a d ır. Ç o c u ğ u n k o n u şm a d a ile rle m e si h iç b ir z a m a n k e n d iliğ in d e n olm az. H iç k im se y le k o n u şm a y a n ço c u k la rın z ih in se l y ö n d e n b ir e k sik liğ i o lm a m a sın a ra ğ m e n a ğ la m a v e te k h e c e li k e lim e d ö n e m in d e k a ld ığ ı g ö rü lm ü ştü r (V V echselberg & P u y n 1999: 234). M oskovvitz (ak t. S a n d e rs 2000: 4 2 ) d e y a p tığ ı b ir a ra ştırm a d a a n n e -b a b a sı sa ğ ır o la n b ir ç o c u ğ a İn g iliz ce ö ğ re n sin d iy e T V iz le ttirild iğ in i a n c a k ü ç y a şm a g e ld iğ in d e ço c u ğ u n işa re tle rle h e r d e rd in i a n la ta b ild iğ im a n ca k İn g iliz c e y i a n la y a m a d ığ ın ı v e a n la ta m a d ığ ın ı te sp it e tm iştir. B u n d a n h a re k e tle M oskovvitz T V 'n in d il e d in im i iç in te k k a y n a k o la m a y a c a ğ ın ı, çü n k ü b u a ra cın so ru so ra c a ğ m ı a n ca k ç o c u ğ u n so ru la rın a ce v a p v e re m e y e c e ğ in i b e lirtir. B u n u n iç in a n n e e b e v e y n le rin ç o c u k la rla z a m a n g e çirm e si, o n la rın so ru la rm a u sa n m a d a n ce v a p la r v e rm e si, o n la rı d in le m e si g e re k m e k te d ir. A y rıc a o n la rla h ik â y e, m a s a l v e n in n ile r a ra cılığ ı ile k o n u şm a o rta m ın ı d a h a çeşitli, z e n g in v e n ite lik li h a le g e tire b ilirle r. O k u m a a lış k a n lığ ın ın tem eli a iled e a tılır. Ü lk e m iz d e a n n e, b a b a v e e ğ itim c ile rin y a k m d ık la rı h u s u s la rın b a ş m d a ç o c u k la ra "o k u m a s e v g isi v e a lışk a n lığ ı" k a z a n d ıra m a m a k g e lm e k te d ir. B u b e c e r i g e n e ld e o k u l s ıra la rm d a k a z a n d ırılm a y a ç a lış ılsa d a te m e lin in b e b e k lik d ö n e m in d e h a tta a n n e k a rn ın d a atıld ığ ı sa v u n u lm a k ta d ır. B e b e k le rin e lle rin e -e n g e ç 1-2 y a şm a k a d a r ö n ce re s im li so n ra y a z ı v e re sim k a rış ık o la ra k - tu tu ştu ru la n k ita p la rla o k u m a e ğ itim in in te m e li a tıla b ilir. 3-4 y a şm d a ise y e tişk in le ço cu k a ra sın d a b ir so h b e t aracı o la n k ita b m a n n e v e b a b a y la b irlik te o k u n m a sı, ço cu ğ u o k u m a y a k a tılm a s ın a ö z e n d irip o k u m a d e n e y im in d e ro l a lm a sın ı s a ğ la m a k ta d ır (Y a v u z e r, 2005: ). A n c a k T a n ju (2009) e b e v e y n le rin y a rıs ın ın k e n d ile rin e k ita p o k u m a n ın e b e v e y n le ri ta ra fın d a n a şıla n m a sın a ra ğ m e n k e n d ile rin in ç o c u k la rıy la b irlik te o k u m a y a z a m a n a y ıra m a d ık la rın ı te sp it e tm iştir. Y in e X IX. y ü z y ıl İn g ilte re 's in in e n iy i h a tib i o la ra k g ö ste rile n S u sa m v e Z a m b a k la r k ita b ı y a z a rı R u s k in 'in a n n e si ile b irlik te o k u d u ğ u İn cil v e B a b a sı ile b irlik te o k u d u ğ u X V III. y ü z y ıl k la sik le ri, g ezip g ö rd ü ğ ü ta b ii g ü z e llik le r v e sa n a t g a le rile ri o n u n e ğ itim in in en d eğ erk li 72 I Sayfa

78 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s A. F. A n a k ıs m ı o la ra k g ö ste rilir (R u sk in, 2005: 12). A y rıc a E d h e m İb ra h im P a şa 'd e y a y ım la n a n T e rb iy e tü T - E tfa l R is a le s i'n d e ç o c u k la ra v e rd iğ i 30 d e rsin İk in cisi o k u m a ü z e rin e d ir (E d h e m İb rah im P aşa, 2014). Y a z m a b eceris in d e a ile ö n e m li b ir fa k tö rd ü r. Ç o c u k a ile d e k o n u şm a y la e d in d iğ i ile tişim i y a z ı ile d e v a m ettirir. B u b e c e r ile rd e n b irin in g e lişm e si d iğ e rin in d e g e lişm e sin e k a tk ı sağlar. K o n u şm a y a v e d iğ e r b e c e rile re g ö re y a z m a d a h a zor, k a rm a ş ık v e ü st b ir b e cerid ir. S p re n g e r- C h a ro lle s (G ü n eş, ) o k u m a y a z m a ö ğ re n m e sü re cin d e n ö ro n la rın ö n ce sö z lü d ili v e b u n a d a y a lı o la ra k d a y a z ılı d ili d a h a iy i işle d ik le rin i a çık la m ıştır. Y a n i o k u m a y a z m a ö ğ re n irk e n sö z lü d ile d a y a lı k o d la m a la r k u lla n ılm a k ta d ır. Ö ğ re n c ile r sö zlü d ild e k i b ilg i, a n la m v e k o d la m a la rı k u lla n a ra k y a z ılı d ili ö ğ re n m e k te d ir. S ö z lü d ile d a y a lı k o d la m a la r, ç o c u ğ u n h e m z ih in se l g e lişim i h e m d e o k u m a ö ğ re n m e si a ç ısm d a n d e ğ e rli v e k a lıc ı o lm a k ta d ır. A ile n in y a z m a d a k i te m e l k a tk ısı m o d e l o lu ştu rm a, a ile o rta m m ı b ir k ü ltü r a tm o sfe ri h a lin e g e tirm e v e ç o c u ğ a b u n u n iç in im k â n la r su n m a şe k lin d e d ir. N ite k im so n d ö n e m T ü rk e d e b iy a tm m e n ö n e m li şa iri N e cip F a z ıl a n n e sin in iste ğ i v e d e d e sin in e v d e o lu ştu rd u ğ u o k u m a o rta m m m k e n d isin in şiire b a ş la m a sm d a ö n e m li e tk isin in o ld u ğ u n u b e lirtir. Y in e T ü rk e d e b iy a tm m ö n e m li ro m a n c ıla rın d a n P e y a m i S afa ü z e rin d e b a b a s ın ın ş a irliğ in in v e e d e b i m u h itin in e tk isin d e n b a h se d ile b ilir. A y rıca B e k ir S ıtk ı E rd o ğ a n ise ç o cu k lu ğ u n d a şair o la n d a y ısın ı m o d e l a ld ığ ın ı b e lirtir. Ç o cu k la rın sö z v a rlığ ın ın v e b ellek le rin in g e liş m e s in d e a ile ö n e m li ro le sa h ip tir. Söz v a rlığ ı e rk e n ç o c u k lu k d ö n e m in d e d il b ilg isin in ö n e m li b ir b e lirle y icisid ir. B u d ö n e m d e k i söz v a rlığ ı ço c u ğ u n g e le cek te k i d il v e b iliş s e l b e c e r ile rin i etk ile m e k te d ir. Ç o c u k la r g e n e ld e 1 y a şın d a n itib a re n ilk k e lim e le ri e d in m e y e b a şla rla r. P. Ju sc z y c k, ç e şitli a ra ştırm a la rla 7 a y lık b e b e k le rin işittik le ri k e lim e le rin a n la m m ı ö ğ re n m e d e n ö n ce ses b iç im le rin i d e fa la rca te k ra rla d ık la rın ı o rta y a k o y m u ştu r. B u a ra ştırm a la r b e b e k le rin d in le d ik le ri sö z le rd e sık te k ra rla n a n k e lim e le rin ö n ce ses b iç im le rin i ö ğ re n d ik le rin i g ö ste rm e k te d ir (G ü n e ş, 2010). Y in e ç o c u ğ u n 18 a y ile ik in c i y a ş a ra sm d a sö z c ü k h â z in e s in in k a t k a t arttığ ı, g ü n d e 10 sö z c ü k ö ğ re n d iğ i b e lirtilir (P icq v d., 2014: 123). B u d ö n e m le rd e ç o c u k la ra n in n ile r v e m a sa lla rla o n la rın k e lim e le rin m e lo d ik v e ritim s e l y a p ıla rın ı k e şfe tm e s i v e k e lim e le ri ses y o lu y la ta n ım a sı sa ğ la n ıp k e lim e b irik im i su n u la b ilir. Y in e te k e rle m e le r h e m e n h e r ço c u ğ u n ilg isin i çek er. D a h a so n ra ço c u k la rın e v d e e rk e n d e n d ey im, a ta sö z ü, ö z lü sö z, ik ile m e le r, ta k litle r b e n z e tm e le r, d u a v e b e d d u a la r g ib i ç e şitli z e n g in sö z le rle k a rşıla ş m a s ı sa ğ la n ır. Ç o c u ğ u n Ç o cu ğ u n e s te tik e ğ itim i a ile d e b a şla r. B e b e k lik te n itib a re n in sa n g ü z e l o la n a ilg i d u y ar. B u ilg in in sa n a tçı d u y a rlılığ ıy la o lu ştu ru lm u ş e se rle rle ca n lı tu tu lm a s m m in sa n ın ru h u n u n b e s le n m e s in d e ö n e m li ro lü v a rd ır (D e d e o ğ lu O rh u n, 2014). K işile rin d il v e ed e b iy a t z e v k le rin in o lu şm a sı v e g e lişm e sin d e ço cu k lu k ta b ü y ü k le rin d e n d in le d iğ i n in n i, m a sa l, tü rk ü, fık ra, h a lk h ik â y e s i g ib i h a lk e d e b iy a tı ü rü n le rin in ö n e m li k a tk ısm m o ld u ğ u n a şü p h e y o k tu r. M e se la T ü rk e d e b iy a tm m so n d ö n e m b ü y ü k ş a irle rin d e n Y a h y a K e m a l'in a n n e sin d e n d in le d iğ i tü rk ü le rin v e g ü n ü m ü z ü n m e şh u r ş a irle rin d e n N u ru lla h G e n ç 'in a ile b ü y ü k le rin d e n d in le d iğ i m a sa l v e h a lk h ik â y e s i g ib i m e tin le rin o n la rm san a tla rm d a ö n e m li b ir ro lü o ld u ğ u n u k e n d i h a tıra la rın d a n g ö rm e k te y iz. Ailede Dil Eğitimi Uygulamaları A ra ştırm a c ıla ra g ö re, d il ö ğ re n m e sü re ci a n n e k a rn m d a b a ş la m a k ta d ır. B e b e k a n n e k a rn m d a b e ş in c i a y d a n itib a re n k o n u şm a la rı v e sesle ri d in le m e k te, sık te k ra rla n a n 73 I Sayfa

79 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s A. F. A n a k e lim e le rle, a n n e v e b a b a s m m a d m ı b ile re k d o ğ m a k ta d ır. B e b e k le r d o ğ u m ö n c e sin d e sad ece b a z ı k e lim e le ri d u y m a k la k a lm a m a k ta, d ille ilg ili b a z ı b ilg ile ri d e ö ğ re n m e k te d irle r. (G ü n eş, ) B e b e k le r b u y e n i h a y a tı m e ra k la iz le y e re k h e r a n y e n i b ir şey le r ö ğ re n irle r. B u d ö n e m d e g e n e llik le re n k li, p a rla k, h a re k e tli v e sesli n e sn e le re ilgi d u y a rla r. B u ilg i b e b e k le r iç in h a z ırla n m ış m e tin siz k ita p la r ile k a rşıla n a b ilir. Ç o c u k e ğ itim in d e a n n e n in y e ri a y rı v e ö z e l o ld u ğ u iç in o n la r b e b e k le rin e ilk a y la rd a n itib a re n n in n ile r sö y le y ip m a sa lla r a n la ta b ilirle r. B u n la r y o lu y la b e b e k le a n n e n in a ra sın d a ö z e l b ir ilişk i te sis ed er. D a h a ö n ce d e b a h se d ild iğ i g ib i b e b e k d a h a 3-4 g ü n lü k ik e n a n n e sin in s e sin i ta n ır. A n n e d e b u y o lla b e b e ğ in e seslen ir. A n n e le r, b u u y g u la m a y ı b e b e ğ in i k u c a ğ m a a la ra k sa k in b ir ses to n u y la y a p m a lıd ır. B u y o lla b ir ta ra fta n b e b e k le r k e n d ile rin i d a h a g ü v e n d e h isse d e rle rk e n d iğ e r ta ra fta n k e lim e h â z in e le ri d e h ızlı b ir şek ild e a rta ra k h a y a lle ri g e n işle y e cek tir. Anne babalar bir kültürden diğerine bebeklerine çok farklı biçimde seslenirler. Bazı ülkelerde bebekle mırıldanarak konuşulur, bazısında ses tonu yükseltilir. Kimi kez oğlanlara ve kızlara aynı şekilde seslenilmez, bazen onlarla doğrudan konuşulmaz bazen de onları konuşma seline boğarlar. Bir başka yerde sözcükler ve cümleler çok tekrarlanır ya da bunlar durmadan açık açık belirtilir. Bütün bu kültür farklılıklarına karşın bütün çocuklar ana dillerini aşağı yukarı aynı yaşta ve doğru biçimde öğrenirler (Picq vd., 2014:120). 1 y a şın d a n s o m a ço cu k la r re n k le ri ta n ır v e a y ırt e d e b ilirle r. K o n u şm a k v e y ü rü m e k g ib i ilk le r d e b u d ö n e m e a ittir. B u y a ş g ru b u n d a k i ço cu k la r b a ş ta d o k u n a ra k, so n ra d in le y e re k ö ğ re n irle r. C a n lı, g ü z e l re s im li v e k a b a rtm a lı k ita p la ra b a k ıp b u n la ra d o k u n m a y ı se v e rle r. K ita p la rm re sim le rin e b a k ıp a n la tıla n la rı d in le y e b ilir. B u d ö n e m d e ço cu k la r e b e v e y n le rin d e n a y rı k a lm a k ta n k o rk a b ilirle r. Y in e b u y a şta n so n ra ç o c u k la rın m e ra k la rı artar. Ç e v re y e d a h a fa z la ilg ili o lu rla r. N in n i v e m a sa lla rla ilg ili c a n la n d ırm a ça lışm a la rı y a p m a k -ö r n e ğ in k ita p ta g e ç e n k e d in in, k u ş u n ta k lid in i y a p m a k g ib i- ç o c u k la rın ilg isin i çe k e b ilir. B u y a şm so n la rın a d o ğ ru ço cu k y ü rü y e re k, tırm a n a ra k, d ü şe re k, d o k u n a ra k y a şa d ığ ı ç e v re y i ta n ım a y a ça lış a n k ü ç ü k b ir k â şif g ib id ir. D a h a fa z la k o n u şu r, d ü şü n m e n in v e a k ıl y ü rü tm e n in, ö ğ re n m e n in k ışk ırtıcı b iliş s e l a la n ın a d o ğ ru ö ğ re n d ik le rin i b irik tire re k te d ric e n ile rle r (G a n d e r v e G a rd in e r, 1998). B u d ö n e m d e ç o c u ğ u n b iliş s e l a la n ı v e k o n u şm a sm a çeşitli m e tin le rin k a tk ısı sağla n a b ilir. Ö ğ re n m e h ız ı b ir ço c u k ta n ö te k in e v e k ü ltü rd e n k ü ltü re a n la y a b ilir (P icq v d., 2014: 120). d e ğ işm e k le b irlik te 1 y a şm d a k i ç o cu k o rta la m a k ırk e lli k e lim e y i 2 y a şm d a ço cu k te k v e ik i sö z c ü k lü cü m le le r k u ra b ilir (V V echselberg & P u y n 1999: 229). Y in e b u y a şta n itib a re n ç o c u k la rın k ita p re s im le rin e b a k a ra k " B u n e? " d iy e so ru so rm a la rı b a şla r. A rk a d a şla rıy la o y u n o y n a m a o y n a y a b ilir. K ita p ta g e ç e n o la y v e k a h ra m a n la rla ilg ili ta k litle r y a p a b ilirle r. 2 b u ç u k y a şın d a n itib a re n h ik â y e v e m a sa lla rla ilg ili so ru la r so ru p a n la tm a la rı sa ğ la n a b ilir. D il g e liş im le rin in sa ğ la n a b ilm e si, k e lim e h â z in e le rin in g e lişm e si v e k o n u şa b ilm e le ri iç in ç o c u k la ra b u d ö n e m d e b o l b o l k ita p la r o k u n m a sı g erekir. C e v a p v e re m e se d e ço cu ğ a a ra sıra o k u n a n m e tin le ilg ili so ru la r so ru p d ik k a tle ri çek ile b ilir. B u n la r, " M in ik k e d i n e d e n g ü lm ü ş? S e n o n u n y e rin d e o lsa n n e y a p a rd ın? ' g ib i so ru la r o la b ilir. B u y o lla ço c u ğ u n b iliş s e l g e lişim in e k a tk ı sa ğ la n a b ilir. İn g iliz ce k o n u şm a y la ilg ili b ir in c e le m e y e g ö re b e b e k le r o n a ltın c ı a y d a 9 2 ile k e lim e y i a n la y ıp 10 ile 180 k a d a rın ı ü re te b ild ik le ri te s p it e d ilm iştir (P ic q v d., 2014: 120). 74 I Sayfa

80 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s A. F. A n a 3 y a ş c iv a rın d a ço cu k la r e v in v e s o sy a l çe v re n in iç in d e y a k m m d a k i in sa n la rın p e ş in d e n k o şa r, so ru la r so ra r v e g ö rd ü k le rin i ta k lit ed er. B u d ö n e m d e ç o cu k y e n i ö ğ re n d ik le ri k e lim e le ri sü re k li te k ra rla r, b u te k ra rla r, ço c u ğ u n k e lim e k u lla n ım ın d a u sta la ş m a sm ı sa ğ la r v e d iğ e r ö ğ re n ile c e k k e lim e le rin ö n ö ğ re n m e le rin i o lu ştu ru r (Y ap ıcı, ), ik id e n fa z la k e lim e y le cü m le le r k u ra b ilir, " n e d e n? " so ru su n u d a h a ço k so rar. Ç o c u ğ u n k o n u şm a sm d a ile rle m e k a y d e d ile b ilm e si iç in a n a -b a b a ço c u k la sık sık v e se v e k o n u şm a lı, k e lim e le rin a n la şılır v e d o ğ ru te la ffu z e d ilm e sin e d ik k a t e tm e lid ir (V V echselberg & P u y n 1999: 235). 4 y a şm d a in a n ılm a z b ir a k tiv ite iç in d e ; d a h a fa z la o y n a r, a rk a d a şla rıy la d e ğ işik e tk in lik le r p la n la r v e u y g u la r. Ö ğ re n m e iste ğ i b u d ö n e m d e a rtar, çe v re y e ilg isi b a ş la r v e g itg id e ço ğ a lır. B u y a şm so n u n a d o ğ ru ço cu k a rtık d ilin a sim i ö ğ re n m iştir. Ö z e llik le b u y a şla rd a ço cu k k e lim e le ri y a n lış te la ffu z e d e b ilir. B u d u ru m d a ço c u ğ u n h a ta la rı h e m e n d ü z e ltm e y o lu n a g id ilm e m e li, d o ğ ru te la ffu z la r sık sık te k ra rla n m a lıd ır. 5 y a şm d a, b ira z d a h a so sy a lle şm iş o la ra k ç e v re sin i se b e p -s o n u ç ilişk is i için d e ta n ım a y a, n e y in iy i, n e y in k ö tü o ld u ğ u n u a n la m a y a ça lışır (G a n d e r v e G a rd in e r, 1998). B u y a şta a rtık sö z v a rlığ ı iy ic e g e lişm iştir. Ç e v re s in d e k i in sa n la rla ile tişim in i k e n d isi b a şla tıp sü rd ü re b ilir. Ç o c u k la r b u y a şta şa k a b ile y a p m a y a b a şla rla r. B u d ö n e m d e h e m e n h er sa ğ lık lı ço cu k "p s ik o lo jik k e k e le m e " g e çire b ilir. A n c a k b u b ir sü re so n ra k e n d iliğ in d e n d ü z elir. B u d ö n e m d e ço c u ğ u n k o n u şm a y e te n e ğ i, d ü şü n m e y e te n e ğ i k a d a r g e lişm e d iğ i iç in k e n d isin i h e y e c a n la n d ıra n b ir d u ru m u v e y a te h lik e li b ir o la y ı a n la tırk e n k u lla n m a k is te d iğ i k e lim e le ri h e m e n b u la m a z v e h e c e te k ra rı y a p m a k z o ru n d a k a lır (V V echselberg & P u y n 1999: 235). G ö rü ld ü ğ ü g ib i 3-6 y a şla rı a ra sın d a ço cu k la r o ld u k ç a h ız lı b ir g e lişm e içerisin d e d irle r. B u g e lişm e y i iy i b ir şe k ild e d e ğ e rle n d irm e k iç in o k u l ö n c e si k u r u m la n v e a ile le r ço c u ğ u n d u y g u sa l v e z ih in se l g e lişim in e y a rd ım c ı o lu p k a tk ıd a b u lu n m a k d u ru m u n d a d ırla r. Ö z e llik le aile le r, iy i b ir e ğ itim v e re b ilm e k iç in ö n c e lik le ço c u ğ u n d il g e lişim ö z e llik le rin i b ilm e k le işe b a ş la y a b ilir v e ço c u ğ u n g e lişim in i d e ste k le y e b ilirle r. F akat ço c u ğ u n d iğ e r g e lişim se l ö z e llik le ri v e ço cu ğ a su n u la n e ğ itse l, k ü ltü re l o rta m d a g ö z ard ı e d ilm e m e lid ir. E d e b i m e tin le r (n in n i, m a sa l, b ilm e c e, h ik â y e v d.) b u d ö n e m d e d e a ile le rin v e ö ğ re tm e n le rin e n ö n e m li d e s te k ç ile rin d e n d ir. Ç ü n k ü b u tü r m e tin le r b u y a şta k i ço cu k la r için d a h a ilg i çe k ic i o lm a k ta d ır. B u y ılla rd a ço cu k la r te k ra rla rı ço k sev erler. A y n ı m e tn i d e fa la rca o k u m a n ız a y a d a a n la tm a m z a ra ğ m e n h e r d e fa sm d a b u n d a n z e v k alırla r. E b e v e y n le rin b u d u ru m d a n k e sin lik le ş ik â y e tç i o lm a m a sı; a k sin e d ah a b ir şe v k le o k u m a y a d e v a m e tm e si g erek ir. Ç ü n k ü b u te k ra rla rm ö ğ re n m e ü z e rin d e k i e tk isi b ü y ü k tü r. Ç o c u k la rm b u d ö n e m d e ilg i a la n ın a g ire n m e tin le r, g e n e ld e e şy a la rı, h a y v a n la rı, y iy e c e k le ri v e ç o cu k la rı k o n u e d in e n le rd ir. B u k o n u la ra e k o la ra k aile, a rk a d a ş v e o k u lla ilg ili o la n la rı d a se v e rle r. N ite k im 5 y a şm d a k i ç o c u ğ u n k o n u şm a k o n u su n u n y ü z d e 2 3 'ü n ü e şy a la r, y ü z d e 3 6 's ın ı k e n d isi ile ilg ili şey le r v e y ü z d e 4 1 'in i d e b a ş k a k işile r o lu ştu rm a k ta d ır (C o le v e M o rg a n, 1985). SONUÇ Ç o c u k v e o n u n e ğ itim i to p lu m u n g e le ceğ i a ç ısın d a n so n d e re ce ö n e m lid ir. G e le c e k le ilg ili u m u tla rım ız ın g ü çlü o lm a sı iç in ö n c e lik le ço c u k la rım ız ın z ih in se l, fiz ik se l v e so sy a l açıd a n sa ğ lık lı b ir k işiliğ e sah ip o lm a la rı g e re k m e k te d ir. B u n u n için b a şta ço c u k lu k d ö n em i o lm a k ü z e re b e b e k lik h a tta a n n e k a rn m d a n b a ş la y ıp y ü k se k ö ğ re n im so n u n a k a d a r b ire y e s u n u la n e ğ itim im k â n la rı m ille t v e m e d e n iy e tin şe k ille n m e si a ç ısın d a n b ü y ü k ö n e m k a z a n m a k ta d ır. B u y ö n ü y le b a k ıld ığ ın d a b u g ü n ü n ço cu k la rm ı v e g e n ç le rin i ü lk e m iz in g e le ce ğ i o la ra k g ö rü p k ü ltü r v e m e d e n iy e tim iz çerç e v e sin d e şa h siy e t v e s o ru m lu lu k sah ib i 75 I Sayfa

81 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s A. F. A n a iy i in sa n la r o lm a la rın ı sa ğ la y a ca k, T ü rk iy e 'n in m e se le le rin e ça re le r b u la c a k v e T ü rk k ü ltü rü n e b ü y ü k e se rle r k a z a n d ıra c a k b ir b ilin ç le y e tiştirm e k m illi b ir d a v a o lm a lıd ır (A rıcı 2016). B u b a k ım d a n ço c u k la rm b a ş ta d il b e c e r ile ri o lm a k ü z e re h e r tü rlü e ğ itim in d e b e lirle y ic i b ir ro le sa h ip o la n a ile n in k o ru n m a s ı v e işle v in i y e rin e g e tirm e si sa ğ la n m a lıd ır. A k s i ta k d ird e b u n u te la fi e tm e k o ld u k ç a zord u r. U n u tu lm a m a lıd ır k i a ile to p lu m u n v e d o la y ısıy la m ille tin n e şe t e ttiğ i y e rd ir. B u y ö n ü y le ç o cu k la rm b a ş ta iy i v e so ru m lu b ire r in sa n o la ra k y e tişm e sin d e d a h a s o m a d a h a y a tta m u tlu v e b a ş a rılı o lm a la rın d a a ile ö n e m id ir. H a tta b ir to p lu m u n d ü n y a d a k a lıc ı b ir m ille t o la ra k v a r o lm a sm d a aile so n d e re ce öne m li b ir ro le sah ip tir. 76 I Sayfa

82 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s A. F. A n a KAYNAKÇA A rıc ı, A. F. (2012). Okuma eğitimi. A n k a ra : P e g e m A k a d e m i Y a y ın la rı. A rıc ı, A. F. (2016). Çocuk edebiyatı ve kültürü. A n k a ra : P e g e m A k a d e m i Y a y ın la rı. C e su r, S. & P a k er, O. (2007). T e le v iz y o n v e ço cu k : Ç o c u k la rın T V p ro g ra m la rın a ilişk in te rcih le ri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (1 9 ), C o le, L., & M o rg a n, J. B. (1985). Çocukluk ve gençlik psikolojisi. (Ç ev. B. H. V a ssa f), İstan b u l: M E B Y a y ın la rı. Ç o c u k V a k fı. (2006). Türkiye'nin okuma alışkanlığı karnesi. İsta n b u l: Ç o c u k V a k fı Y a y ın la rı. D ağ, M. & Ö y m e n, H. (1974). İsla m E ğ itim T a rih i. A n k a ra : M illi E ğ itim B a sım e v i. D e d e o ğ lu O rh u n, B. (2014). E s te tik K a v ra m ı Ç e rçev e sin d e Ç o c u k E d e b iy a tı, T ü rk D ili, 756: D u ra k o ğ lu, A. (2014). G â z a li'd e a h la k e ğ itim i. GEFAD / GUJGEF. 3 4 (2 ), D u ra lı, Ş. T. (2009). Sorun çağının anatomisi. İsta n b u l: Ş u le Y a y ın la rı. D u ra lı, Ş. T. (2013). Omurgasızlaştırılmış Türklük. İsta n b u l: D e rg â h Y a y ın la rı. E d h e m İb ra h im P aşa. (2014). Çocuklara hayat bilgisi. (H az. İ. K ire n ci), İsta n b u l: B ü y ü y e n a y Y a y ın la rı. G a n d e r, M. J., & G a rd in e r, H. W. (1998). Çocuk ve ergen gelişimi (Ç ev. B. O n u r). A n k a ra : İm g e K ita b e v i Y a y ın la rı. G ü n e ş, F. (2010). N in n ile rin ç o c u k la rm d il v e z ih in se l g e lişim in e e tk isi. ZfWT Zeitschrift fiir die Welt der Türken, Journal ofworld oftıırks. 2(3), K a ra şa h in, M. (2009). İlköğretim ve ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin okuma kültürlerinin değerlendirilmesi. A n k a ra : M E B Y a y ın la rı. K iste n, K. D., L o ri, A. F., & L e a n n L. B. (2005). L in k s betvveen p a re n ts' a n d g iriş ' T V b e h a v io rs: A lo n g itu d in a l e x a m in a tio n. The Journal ofpediatrics. 1 47(4), K o lcu, A. İ. (2002). Bozkırdaki bilge Cengiz Aytmatov. A n k a ra : A k ç a ğ Y a y ın la rı. K u ş, Z. & T ü rk y ılm a z, M. (2010). S o sy a l b ilg ile r v e T ü rk çe ö ğ re tm e n i a d a y la rm m o k u m a d u ru m la rı: (İlg i, a lışk a n lık v e o k u m a s tra te jile rin i k u lla n ım d ü z e y le ri. Türk Kütüphaneciliği. 2 4 (1 ), M o n ta ig n e, M. (1996). Denemeler. (Ç ev. S. E y u b o ğ lu ). İsta n b u l: C e m Y a y m e v i. O n u r, B. (2005). Türkiye'de çocukluğun tarihi. A n k a ra : İm g e K ita b e v i Y a y ın la rı. Ö z tü rk, C. & K a ra y a ğ ız, G. (2007). Ç o c u k v e te le v iz y o n. Atatürk Üniversitesi Elemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 10(2), P e tro v, G. (2010). Beyaz zambaklar ülkesinde. İsta n b u l: K a ra n fil Y a y ın la rı. P icq, P, S a g a rt, L., D e h a e n e, G., & L e stie n n e, C. (2014). Dilin en güzel tarihi. (Ç ev. S. R ifat), İsta n b u l: T ü rk iy e İş B a n k a sı K ü ltü r Y a y ın la rı. R u sk in, J. (2005). Susam ve zambaklar. (Ç ev. T. T u rg u t). A n k a ra : B a b il Y a y m e v i. 77 I Sayfa

83 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s A. F. A n a S a k a o ğ lu, N. (1992). M e d e n iy e t d e ğ işm e le ri çe rç e v e sin d e T ü rk le rd e a ile d e e ğ itim, Sosyo- Kiiltürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi için d e. A n k a ra : B a ş b a k a n lık A ile A ra ştırm a K u ru m u Y a y ım. Ş irin, M. R. (2006). Televizyon, çocuk ve aile. İsta n b u l: İz Y a y ın cılık. T a n ju, E. H. (2009). 5-6 y aş ç o c u k la rm a sa h ip a ile le rin ço cu k y e tiştirm e tu tu m la rı ile k ita p o k u m a, tv iz le m e, b ilg isa y a r k u lla n m a a lışk a n lık la rı a ra sm d a k i ilişk in in in ce le n m e si. Uluslararası Katılımlı II. Çocuk Gelişimi Kongresi Bildiri Kitabı. A n k a ra : G ü n d ü z Y a y ın cılık. V V echselberg, K. & P u y n, U. (1999). Anne ve çocuk. (Ç ev. E. K m a lıb a y ). İsta n b u l: R e m z i K ita b ev i. Y a p ıc ı, Ş. (2008). O k u l ö n c e si e ğ itim ça ğ m d a k i ç o c u k la rd a d il g e lişim i. Eğitime Bakış Dergisi. 12, Y a v u z e r, H. (2005). Çocuğu tanımak ve anlamak. İsta n b u l: R e m z i K ita b ev i. 78 I Sayfa

84 Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Not Tutma Alışkanlıkları İle Ders Başarıları Arasındaki İlişki Ö m ü r D İ N C E L 1 Özet Bu araştırma, yabana uyruklu öğrencilerin not tutma alışkanlıklarının ve not tutma materyallerinin olup olmadığını, ayrıca sahip oldukları not tutma alışkanlıkları ile ders başarıları arasındaki ilişkiyi belirlemeyi amaçlamıştır. Araştırmanın örneklemini; eğitim öğretim yılında Giresun Üniversitesi TÖMER (Türkçe ve Yabancı Dil Uygulama ve Araştırma Merkezi)'de Türkiye Türkçesi öğrenen 68 yabancı uyruklu öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma verileri, Giresun Üniversitesi TOMER (Türkçe ve Yabana Dil Uygulama ve Araştırma Merkezi) bünyesinde Türkiye Türkçesi öğrenen öğrencilere yönelik araştırmacı tarafından hazırlanan "Not Tutma Alışkanlığı Ve Öğrenci Görüşleri Ölçeği" aracılığıyla toplanmıştır. Verilerin analizinde yüzde ve frekans değerlerinden yararlanılmıştır. Not Tutma Alışkanlığı Ve Öğrenci Görüşleri Ölçeği'nden elde edilen bulgulara göre not alma/tutma eylemi açısından yabana uyruklu öğrencilerin zayıf kaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Not alma/tutma eyleminin cinsiyete ve uyruklara göre de anlamlı farklılık gösterdiği görülmüştür. Ayrıca not tutma/alma alışkanlığına sahip öğrencilerin not tutma/alma alışkanlığına sahip olmayan öğrencilere göre ders notlarının da daha yüksek olduğu gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler Türkçe Öğretimi Yabana Uyruklu Öğrenci Not Tutma Alışkanlığı Ders Başarısı The Relationship Between Note-taking Habits of Foreign Students and Academic Success Abstract This study aiıııs to determine whether foreign students learning Turkish have the habit of note taking, note taking Keywords Teaching Turkish Foreign Student 1 Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fatih Eğitim Fakültesi, Türkçe Eğitimi ABD Doktora Öğrencisi, dincel 55@hotmail.com 79 I Sayfa

85 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Ö. Dincel materials and also if there is correlation between their note taking habits and academic success. The sarnple of the study indudes 68 foreing students learning Turkey Turkish at TÖMER, Giresun University in academic year. The data of the research is colleded through " Note taking habit and Students opinion scale" prepared by the researcher tor students learning Turkey Turkish at TÖMER ( Turkish and Foreign Language Application and Research Çenter) Giresun University. Due to the findings of "Note taking habit and Students opinion scale", it is concluded that foreign students are weak in resped of note taking habit. It is also found that note taking habit differes according to sex and nationality. It is also conluded that the students who have note taking habit have haigher grades than the students who don't have note taking habit. Habit of Note Taking Academic Success GİRİŞ D ü n y a d a o rta y a ç ık a n y e n i g e lişm e le r b irç o k y e n i g e re k sin im i d o ğ u rm u ştu r. K ü re se lle şe n d ü n y a d ü z e n in d e ; te k n o lo jik v e k ü ltü re l a la n la rd a k i h ız lı d e ğ işm e le r, in sa n la rın ile tişim e h e r g e çen g ü n d a h a fa z la ih tiy a ç d u y m a sı v e ile tişim in ö n e m in in a rtm a sı, to p lu m la rm d il ö ğ re n m e v e ö ğ re tm e g e re k sin im in i o rta y a çık a rm ıştır. B u g ü n s o sy a l b ilin c i ca n lı tu ta ra k v a rlığ ın ı d e v a m e ttirm e y i a m a çla y a n, b ire y le ri a ra sm d a sa ğ lık lı ile tişim k u ru lm a sın ı, k ü ltü r d e ğ e rle rin in, n e sille ri a ra sm d a k u v v e tli b ir b a ğ k u ru lm a sın ı is te y e n h e r to p lu m d ilin e v e d ilin in ö ğ re tim in e ö z e n g ö ste rm e k te d ir (D u m a n, 2013: 71). B u n u n la b e ra b e r e s k id e n in sa n la rın k e n d i to p lu m la rı iç in d e a n a d ille rin i b ilm e le ri y e te rli s a y ıla b ilirk e n artık g ü n ü m ü z d ü n y a sı b u n u p e k m ü m k ü n k ılm a m a k ta d ır. Y a b a n c ı d il ö ğ re n m e n in te m e l n e d e n le ri, b ire y le re g ö re d e ğ iş e n ö z e l a m a çla r, fa rk lı k ü ltü rle re d u y u la n ilg i, h e d e f to p lu m iç e risin d e sü re k li v e y a g e ç ic i o la ra k y a şa m a n ın d o ğ u rd u ğ u g e re k lilik, m e sle k i y a şa m iç e risin d e ile rle m e is te ğ i v e o k u l m ü fre d a tla rm a b a ğ lı o la ra k ö ğ re n m e z o ru n lu lu ğ u o la ra k s ıra la n a b ilir (H a rm e r, 1991). B u n d a n d o la y ı in sa n la r h a n g i sek tö rd e ça lışıy o r o lu rsa o lsu n b ir y a b a n c ı d il h a tta ik in c i b ir y a b a n c ı d il ö ğ re n m e ih tiy a c ı d u y m a k ta d ırla r (G ö çe r v e M o ğ u l, 2011: 798). B u n u n la b e ra b e r d il ö ğ re n m e ih tiy a cı, d il ö ğ re tim i k o n u su n d a u lu s la ra d a p e k ço k s o ru m lu lu k la r y ü k le m iştir. Z ira to p lu m la rm d iğ e r to p lu m la rla ile tişim k u ra b ilm e le ri, y e n i d ü n y a d ü z e n i iç in d e y e r a la b ilm e le ri v e k ü ltü rle rin i e n g ü z e l şe k ild e ta n ıta b ilm e le ri, d ille rin i b a ş k a u lu s la ra ö ğ re te b ilm e le rin d e n g e çm e k te d ir. B u g ü n e v re n s e l k a b u l e d ile n v e in sa n la rın ö ğ re n m e y i b ir z a ru re t o la ra k g ö rd ü k le ri d ille re b a k tığ ım ız d a b u ü lk e le rin d ille ri ile g e lişm işlik le ri a ra sm d a d o ğ ru b ir o ra n tı o ld u ğ u d a g ö z e ça rp m a k ta d ır. T ü rk iy e 'n in b irç o k a ç ıd a n d ü n y a y a a ç ıld ığ ı so n d ö n e m le rd e T ü rk ç e n in y a b a n c ı d il o la ra k ö ğ re tim i d a h a fa z la ö n e m k a z a n m ıştır (G ö çe r v e M o ğ u l, 2011: 797). N ite k im k ö k le ri ta rih in e n e s k i d ö n e m le rin e k a d a r u z a n a n, 12 m ily o n k ilo m e tre k a re lik b ir a la n d a 220 m ily o n n ü fu s u n k o n u ştu ğ u, b in i a şk m sö z v a rlığ ın a sa h ip b ir d ilin (A rsla n v e G ü rso y, 2008: 111) y a b a n c ı d il o la ra k ö ğ re tim i k o n u su n d a g eç k a lın m ış o lsa d a b a z ı a d ım la r a tılm ıştır. S o n d ö n e m le rd e T ü rk iy e 'n in y a b a n c ıla r iç in b ir ca z ib e m e rk e z i h a lin e g e lm e si T ü rk ç e n in ö ğ re tim i k o n u su n u n d a d a h a cid d iy e tle e le a lın m a sın ı sa ğ la m ıştır. Ç ü n k ü b ir d ili y a b a n c ı d il o la ra k ö ğ re tm e k ço k y ö n lü b ir ça lış m a s ü re c in i g e re k tirm e k te d ir. Z ira b ir d ilin y a b a n c ı d il o la ra k ö ğ re tilm e si; o d ilin sad e ce k e n d i sın ırla rı iç in d e k a lm a y ıp d iğ e r u lu sla r v e k ü ltü rle rle 80 I Sayfa

86 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Ö. Dincel ile tişim e g irm e si, ta n ın m a s ı v e sa ğ lık lı b iç im d e ö ğ re tile b ilm e si iç in o d ilin ; d a h a ço k g e lişm e si, o d il ü z e rin e v e ö ğ re tim in e ilişk in d a h a ço k ça lış m a y a p ılm a sı a n la m ın a d a g elir (K a ra b a b a, 2009: 268). B u b ilin ç le T ü rk ç e n in y a b a n c ı d il o la ra k ö ğ re tim in e y ö n e lik ça lışm a la r son y ılla rd a g id e re k h ız k a z a n m a k ta, T ü rk çe ö ğ re n m e k is te y e n le rin s a y ısı h e r g eçen gün a rtm a k ta d ır. T ü rk çen in y a b a n c ı d il o la ra k ö ğ re tilm e si k o n u su n d a ü n iv e rsite le r b ü n y e sin d e a çıla n T ü rk çe ö ğ re tim m e rk e z le ri v e ö z e l te ş e b b ü s le r sa y e sin d e açıla n d il m e rk e z le ri b ü y ü k b ir ro l ü stle n m e k te d ir. Ü lk e m iz e g e le n a n a d ili fa rk lı y a d a T ü rk ç e n in fa rk lı le h ç e le rin d e n o la n ö ğ re n cile re T ü rk iy e T ü rk ç e s in i ö ğ re tm e k a m a c ıy la ü n iv e rsite le rd e T ü rk çe Ö ğ re tim i p ro g ra m la rı u y g u la n m a k ta d ır (D e rm a n, 2010: 227). Ü lk e m iz in d e ğ işik ü n iv e rsite v e b ö lü m le rin d e ö ğ re n im g ö ren y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n cile re T ü rk çe, A v ru p a d il p o rtfo ly o su ö lç ü tle rin d e v e d ö rt te m e l d il b e c e r iy i e n iy i şe k ild e ö ğ re n e b ile c e k le ri y ö n te m v e te k n ik le r ile ö ğ re tilm e k te d ir. B ilg in i h ız la y e n ile n d iğ i ça ğ ım ız d a, b ire y in v e to p lu m u n b ilg iy e u la şm a sı, b ilg iy i k u lla n m a s ı v e y e n id e n ü re tm e si ö n c e lik le b ire y le rd e te m e l d il b e c e r ile rin in g e lişm iş o lm a sıy la o la n a k lıd ır (G irm e n v d. 2010: 133). D ili b ir ile tişi a ra cı o la ra k k u lla n m a y ı ö ğ re tirk e n b u d ö rt te m e l b e c e r in in b irlik te y ü rü tü lm e si g e re k m e k te d ir (D e m ire l, 1993: 23). Y a lın k ılıç 'a (2007: ) g ö re d il ö ğ re tim in in te m e l a m a cı a n la m a (o k u m a, d in le m e ) v e a n la tm a (k o n u şm a, y a z m a ) b e c e rile rin in tü m ü n ü e şz a m a n lı o la ra k g e liştirm e k tir. B u n d a k i m a k s a d ı G e n ç (2000: 101) b ir d ili k o n u şm a v e a n la m a b e c e risi, ö ğ re n cin in k e n d i k ü ltü rü n ü n y a n ı sıra ö ğ re n d iğ i y a b a n c ı d ilin k ü ltü rü n ü a lg ıla m a, a n la m a ça b a sı, ö ğ re n c in in o la sı k o n u şm a d u ru m la rın d a b e lirli y a p ıla ra h â k im o la b ilm e si v e d u ru m a u y g u n te p k i v e rm e s i şe k lin d e ifa d e e tm e k te d ir. Y a n i b u d il b e c e rile rin in b ir b ü tü n v e b irb irin in ta m a m la y ıc ısı şek lin d e ö ğ re tim in e ö zen g ö ste rilm e lid ir. Ç ü n k ü b u a la n la r b irb irin d e n k e sin b ir şe k ild e a y rı d e ğ il a k sin e b irb irin i b ü tü n le y e n v e d e ste k le y e n b ü tü n le ş ik b ir y a p ıy a s a h ip tir (M a d e n v e D u ru k a n, 2011: 17). Y a b a n c ıla ra T ü rk çe ö ğ re tirk e n d e b u d il b e c e r ile ri a ra sm d a k i b ü tü n le ş ik y a p ı iç e ris in d e d il ö ğ re tim i g e rçek le ştirilm e lid ir. A k s i ta k d ird e d il ö ğ re tim sü re cin d e iste n ile n v e h e d e fle n e n b a şa rm m y a k a la n m a sı m ü m k ü n o lm a y a c a k tır. Z ira y a b a n c ı b ir d ili ö ğ re n m e k iç in sad e ce o d ilin k e lim e v e d ilb ilg isi y a p ıla rın ı ö ğ re n m e k v e ö ğ re tm e n i d in le m e k d il ö ğ re tim i için a rtık y e te rli g ö rü lm e m e k te d ir (T o p ra k, 2010: 1). T ü rk ç e n in y a b a n c ı d il o la ra k ö ğ re tim in d e d e b u d il b e c e rile ri a ra sm d a k i b ü tü n le ş ik y a p ı iç e risin d e d il ö ğ re tim i g e rçek le ştirilm e lid ir. A k si ta k d ird e d il ö ğ re tim sü re cin d e iste n ile n v e h e d e fle n e n b a şa rm m y a k a la n m a sı m ü m k ü n o lm a y a c a k tır. E ğ itim h a y a tm d a b a ş a rm m ö lçü lm e sin e im k â n v e re n y a z ılı sm a v la r ö ğ re n c ile rin y a z ılı a n la tım b e c e rile rin in g e lişm iş o lm a sın ı g e re k li k ılm a k ta d ır. Y a z ılı sın a v la rın h a z ırlık a şa m a sı k ısm m d a ö ğ re n cile rin ö z e llik le a n la m a y a (o k u m a, d in le m e ) d a y a lı b e c e r ile rin i g e liştirm e le ri g e re k m e k te d ir. A n c a k şu u n u tu lm a m a lıd ır k i d u y m a y a d a o k u m a y o lu y la ö ğ re n ile n b ilg ile r te k ra r e d ilm e z y a d a n o t e d ilm e z s e k a lıc ı b e lle ğ e a k ta rıla m a d a n u n u tu lu p g id er. B u n u n iç in ö ğ re n ile n b ilg ile rin k a lıc ılığ ın ın s a ğ la n a b ilm e si v e e ğ itim h a y a tm d a d a sm a v b a şa rıla rın ın y ü k se ltile b ilm e si için n o t tu tm a a lışk a n lığ ın a sa h ip o lu n m a sı b ü y ü k ö n e m taşır. Not Alma/ Tutma N o t a lm a, ö z e llik le d e rsle rd e d ers k ita b m d a b u lu n m a y a n a çık la m a la rın, d ü şü n c e le rin, o k u n a n k ita p y a da y a z ıla rın, d in le n ile n le rin, g ö z le n e n le rin v e y a d ü şü n ü le n le rin an a n o k ta la rın ın sap ta n a ra k, k ıs a c a k a y d e d ilm e sid ir. N o t a lm a stra te jisi, ö ğ re tm e n in y a d a k ita b m su n d u ğ u b ilg iy i, ö ğ re n cin in y e n id e n o rg a n iz e e d e re k k e n d i c ü m le le ri ile d ah a an la m lı h a le g e tirm e si, an a d ü şü n c e le ri sa p ta m a sı v e b u an a d ü şü n c e le ri ö z e tle y e re k d ah a 81 I Sayfa

87 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Ö. Dincel k a lıc ı ö ğ re n m e o lu şa b ilm e si iç in n o tla r o lu ştu rm a sıd ır (T ok, 2008: 245). 'B ilg in in k a z a n ılm a sın d a, k u lla n ılm a s ın d a v e d e ğ e rle n d irilm e sin e k a d a r p e k ço k işle v i iç e risin d e b a rın d ıra n n o t a lm a te k n ik le rin d e n y a ra rla n m a k, e ğ itim sü re cin d e b ir e y in g e lişim in e ö n e m li k a tk ıla r sa ğ la y a ca k tır. Ç ü n k ü n o t alm a/ tu tm a, e tk ili b ir a n la m la n d ırm a stra te jis id ir' (Ş a h in v d, 2009). N o t alm a/ tu tm a e y le m i sa d e ce y a z m a b e c e r is in i iç e risin d e b a rın d ıra n te k y ö n lü b ir fa a liy e t d e ğ ild ir. A k sin e n o t alm a/ tu tm a e y le m i ço k y ö n lü b ir z ih in se l sü re c i g e re k tirir. B ire y b u etk in liğ i g e rçek le ştirirk e n a ş a ğ ıd a k i z ih in se l a şa m a la rd a n g e ç m e k d u ru m u n d a d ır (Ö zb ay, 2005: 88): D in lem ek / O k u m ak - A n la m a k - A n a liz e tm e k - S e çm e k - N o t e tm e k b u y ö n ü y le d ü şü n ü ld ü ğ ü n d e y a b a n c ı d il ö ğ re n e n b ir b ire y in n o t alm a/ tu tm a b e c e risin e sa h ip o la b ilm e si iç in z ih in se l a n la m la n d ırm a sü re cin d e ö z e llik le a n la m a y a (o k u m a, d in le m e ) d a y a lı d il b e c e rile rin e sa h ip o lm a sı g erek ir. B u n u n la b irlik te z ih in d e a n la m la n d ırıla n, a n aliz e d ile n b ilg in in n o t e d ile b ilm e s i iç in d e a n la tm a y a (y a z m a, k o n u şm a ) d a y a lı d il b e c e rile rin e sa h ip o lm a sı g e re k m e k te d ir. N o t alm a/ tu tm a, h a y a tm h er safh a sm d a b ire y le re k o la y lık la r sa ğ la m a k ta d ır. Ö ğ re n cile r iç in ise n o t alm a/ tu tm a d e rste b a ş a rılı o lm a y ı sa ğ la y a n k ritik b ir b e c e rid ir (Ş a h in v d, 2009). Ö ğ re n c i ta ra fın d a n d e rste e tk in n o t tu tu lm a z s a ö ğ re n m e v e b ilg ile ri sa k la m a b e c e r is i b ü y ü k ö lçü d e a z a lır (F e n d e r, 2003: 69). N o t alm a/ tu tm a e y le m i h a y a tım ız ın h e r sa fh a sm d a y e rle şik o la ra k b u lu n m a k ta d ır. H a y a tım ız d a ö ğ re n m e y i p e k iş tirm e k v e u n u tm a y ı e n g e lle m e k a d m a sık sık b a ş v u rd u ğ u m u z n o t alm a/ tu tm a e y le m in in fa y d a la rm ı k ıs a c a şu şe k ild e sıra la m a k m ü m k ü n d ü r (h ttp : //w w w.pow eren gl i sh. c o m.tr/ sirinevler-in g iliz ce-k u rsla ri-p o v v er-en g lish - n o t-tu tm a -te k n ik le ri.h tm D : 1) H a tırla m a y ı e tk in le ştire re k a k tif h ale g etirir. 2) K o n u n u n d a h a iy i a n la şılm a s ın ı sağlar. 3) P la n lı h a re k e t e d ilm e sin e y a rd ım c ı olu r. 4 ) T e k ra r s ıra sm d a z a m a n d a n ta s a rru f sağlar. 5) R a p o r, tu ta n a k, ö d e v vs. k o la y h a z ırla n a b ilm e sin e v e k o n tro l y a p ıla b ilm e sin e o la n a k sağlar. Araştırmanın Amacı B u ça lışm a d a ; y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n c ile rin n o t tu tm a a lışk a n lık la rı ile d ers b a ş a rıla rı a ra sın d a k i ilişk in in b e lirle n m e s i a m a çla n m ıştır. B u b a ğ la m d a a ra ş tırm a n ın te m e l a m a cın a u la şm a k iç in a şa ğ ıd a k i şu alt p ro b le m le re cev a p a ra n m ıştır: 1) Y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n c ile rin n o t tu tm a a lışk a n lık la rı d ü z e y i n e d ü z e y d e d ir? 2) Y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n c ile rin n o t tu tm a a lışk a n lık la rı cin siy e te g ö re a n la m lı fa rk lılık g ö ste riy o r m u? 3) Y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n c ile rin n o t tu tm a a lışk a n lık la rı u y ru ğ a g ö re a n la m lı fa rk lılık g ö ste riy o r m u? 4) Y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n c ile rin d ers b a ş a rı d ü z e y le ri n e d ü z e y d e d ir? 5) Y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n cile rin n o t tu tm a a lışk a n lık la rı ile d ers b a şa rısı a ra sın d a k i ilişk i n e d ü z e y d e d ir? 6) Y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n cile rin n o t tu tm a a lışk a n lığ ı ü z e rin e g ö rü şle ri n e le rd ir? YÖNTEM 82 I Sayfa

88 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Ö. Dincel Araştırmanın Modeli B u a ra ştırm a d a, "Y a b a n c ı U y ru k lu Ö ğ re n c ile rin N o t T u tm a a lışk a n lık la rı İle D ers B a ş a rıla rı A ra sm d a k i İlişk iy i b e lirle m e k a m a cıy la b e tim s e l a ra ştırm a y ö n te m le rin d e n ta ra m a m o d e li k u lla n ılm ıştır. T a ra m a m o d e li v a r o la n b ir d u ru m u o ld u ğ u g ib i b e tim le m e y i am a çla r (Ö z b a y, B a ğ cı v e U y a r, ; 123). B a ş k a b ir ifa d e y le ta ra m a m o d e lle ri, g e çm işte y a d a h a le n v a r o la n b ir d u ru m u v a r o ld u ğ u şe k liy le b e tim le m e y i a m a ç la y a n a ra ştırm a y a k la şım la rıd ır (K a ra sa r, 2011: 77). Evren ve Örneklem Y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n c ile rin " N o t T u tm a a lışk a n lık la rı İle D e rs B a ş a rıla rı A ra sın d a k i İliş k i" y i çeşitli d e ğ işk e n le ri d ik k a te a la ra k b e lirle m e y i a m a ç la y a n b u a ra ş tırm a n ın e v re n in i e ğ itim -ö ğ re tim y ılın d a T ü rk iy e 'y e e ğ itim g ö rm e y e g e le n y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n cile r o lu ştu rm a k ta d ır. A ra ştırm a n ın ö rn e k le m i ise, e ğ itim -ö ğ re tim y ılın d a G ire s u n Ü n iv e rsite si T Ö M E R 'd e ö ğ re n im g ö re n 68 y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n cid ir. Tablo 1: Örneklem Grubuna Ait Bilgiler Örneklem grubu Uyruğu Örneklem grubu Uyruğu Kİ Azerbaycan K35 Azerbaycan K2 Azerbaycan K36 Azerbaycan K3 Azerbaycan K37 Azerbaycan K4 Azerbaycan K38 Azerbaycan K5 Azerbaycan K39 Azerbaycan K6 Azerbaycan K40 Azerbaycan K7 Azerbaycan K41 Azerbaycan K8 Azerbaycan K42 Azerbaycan K9 Azerbaycan K43 Kazakistan K10 Azerbaycan K44 Kazakistan K il Azerbaycan K45 Kazakistan K12 Azerbaycan K46 Kazakistan K13 Azerbaycan K47 Kazakistan K14 Azerbaycan K48 Kazakistan K15 Azerbaycan K49 Kazakistan K16 Azerbaycan K50 Kazakistan K17 Azerbaycan K51 Kazakistan K18 Azerbaycan K52 Kazakistan K19 Azerbaycan K53 Kazakistan K20 Azerbaycan K54 Afganistan K21 Azerbaycan K55 Afganistan K22 Azerbaycan K56 Afganistan K23 Azerbaycan K57 Afganistan K24 Azerbaycan K58 Afganistan K25 Azerbaycan K59 Afganistan K26 Azerbaycan K60 Afganistan K27 Azerbaycan K61 Türkmenistan K28 Azerbaycan K62 Türkmenistan K29 Azerbaycan K63 Türkmenistan K30 Azerbaycan K64 Türkmenistan K31 Azerbaycan K65 Bosna Hersek K32 Azerbaycan K66 Rusya 83 I Sayfa

89 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Ö. Dincel K33 Azerbaycan K67 Rusya K34 Azerbaycan K68 Mısır Veri Toplama Aracı V e ri to p la m a a ra cm m g e liş tirilm e s i sü re cin d e a ra ştırm a c ı ta ra fın d a n ilg ili a la n y a z m ta ra m a sı y a p ılm ış v e b u k o n u d a a la n u z m a n la rın ın ile T Ö M E R o k u tm a n la rın ın g ö rü şle rin e b a ş v u ru lm u ştu r. E ld e e d ile n b ilg ile r d o ğ ru ltu su n d a " N ic e l" v e " N ite l" o lm a k ü z e re ik i b ö lü m lü b ir ö lçek g e liştirilm iş v e b u ö lçek G ire s u n Ü n iv e rsite si T Ö M E R 'd e ö ğ re n im g ö re n 68 y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n c iy e u y g u la n m ıştır. Ö lç e k şu b ö lü m le rd e n m e y d a n a g e lm e k te d ir: 1) Yabancı uyruklu öğrencilerin not tutma alışkanlıkları düzeyi Y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n c ile rin n o t tu tm a a lışk a n lık la rın ı b e lirle m e y i a m a ç la y a n ö lçeğ in b u b ö lü m ü n d e ilk o la ra k ö ğ re n c ile rin n o t tu ttu k la rı m a te ry a lle rin d e ğ e rle n d irilm e sin e y ö n e lik ö lçü tle r b e lirle n m iş, b e lirle n e n ö lçü tle r d o ğ ru ltu su n d a d a n o t tu tu la n m a te ry a lle r a ra ştırm a c ı ta ra fın d a n te k te k in c e le n m e k su re tiy le " e v e t", " h a y ır " şe k lin d e d e ğ e rle n d irilm iştir. 2) Yabancı uyruklu öğrencilerin not tutma alışkanlıkları üzerine görüşleri Y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n c ile rin n o t tu tm a a lışk a n lık la rın ı b e lirle m e y i a m a ç la y a n ö lçeğ in b u b ö lü m ü n d e ise h a z ırla n a n a çık u ç lu so ru la r y o lu y la ö ğ re n c ile rin k o n u h a k k m d a k i g ö rü şle ri te sp it e d ilm iş v e d ah a so n ra ö ğ re n c ile rin v e rd ik le ri ce v a p la r a ra ştırm a cı ta ra fın d a n çe şitli d e ğ işk e n le r (u y ru k, cin siy e t) a ltm d a d e ğ e rle n d irilm iştir. Ö lç e k h a z ırla n ıp ö ğ re n cile re u y g u la n m a d a n ö n ce a la n u z m a n la rın a s o n d efa in c e le tilm iş v e g e çerliliğ i d ü şü k g ö rü le n m a d d e le r ö lçek te n çık a rtılm ış v e b u n la rın y e rin e y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n c ile rin n o t tu tm a a lışk a n lık la rın ı v e b u k o n u d a k i g ö rü şle rin i e n iy i şe k ild e y a n s ıta b ile c e k g e çerliliğ i y ü k se k v e g ü v e n ilir o la n m a d d e le r e k le n m iştir. E ld e e d ile n v e rile r y ü z d e v e fre k a n sla rın a g ö re d e ğ e rle n d irilm iştir. Nicel Veriler BULGU VE YORUMLAR Tablo 2: Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Not Tutma Alışkanlık Düzeyleri Madde Mn MADDELER Evet Hayır / % / % Öğrencinin düzenli olarak not tuttuğu bir defteri var mı? Öğrenci not tutarken algısal ayırt edilebilirliğe dikkat etmiş mi? Öğrenci tuttuğu notları belirli bir sistematiğe (konu anlatımı, örnekler, ev ödevleri vb.) göre oluşturmuş mu? Öğrenci ders esnasında öğretmenin anlattıklarını düzenli şekilde not tutmuş mu? I Sayfa

90 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Ö. Dincel Öğrenci ders dışı öğrenmelerinde de not 5 tutmuş mu? T a b lo 2 'd e y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n c ile rin n o t tu tm a a lışk a n lık la rı d ü z e y le rin in b e lirle n m e s in e y ö n e lik m a d d e l 'd e y e r a la n "Ö ğ r e n c in in d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir d e fte ri v a r m ı? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle ö ğ re n c ile rin % 6 7 'sin in d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir m a te ry a lin in o ld u ğ u g ö rü lm e k te d ir. Ö ğ re n c ile rin % 3 3 'ü n ü n ise d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir m a te ry a lin in o lm a d ığ ı g ö rü lm ü ştü r. M a d d e 2 'd e y e r a la n "Ö ğ re n c i n o t tu ta rk e n a lg ısa l a y ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t etm iş m i? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle ö ğ re n c ile rin % 2 9 'u n u n n o t tu ta rk e n a lg ısa l a y ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t e ttiğ i, b u n u n y a n ın d a ö ğ re n c ile rin % 7 1 'in in ise n o t tu ta rk e n a lg ısa l a y ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t e tm e d iğ i sap ta n m ıştır. M a d d e 3 'te y e r a la n "Ö ğ re n c i tu ttu ğ u n o tla rı b e lirli b ir siste m a tiğ e (k o n u a n la tım ı, ö rn e k le r, e v ö d e v le ri v b.) g ö re o lu ştu rm u ş m u? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle ö ğ re n c ile rin % 2 4 'ü n ü n b e lir li b ir siste m a tiğ e g ö re n o t tu ttu ğ u a n la şılırk e n, ö ğ re n c ile rin % 7 6 'sın ın ise b e lirli b ir siste m a tiğ e g ö re n o t tu tm a d ı so n u c u n a u la şılm ıştır. M a d d e 4 'te y e r a la n "Ö ğ re n c i d ers e s n a s ın d a ö ğ re tm e n in a n la ttık la rın ı d ü z e n li şe k ild e n o t tu tm u ş m u? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle ö ğ re n cile rin % 4 5 'in in ö ğ re tm e n in a n la ttık la rın ı d ü z e n li şe k ild e n o t tu ttu ğ u, % 5 5 'in in ise ö ğ re tm e n in d e rste a n la ttık la rım n o t tu tm a d a y e te rsiz o ld u ğ u g ö rü lm ü ştü r. M a d d e 5 'te y e r a la n "Ö ğ r e n c i d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e d e n o t tu tm u ş m u? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle ö ğ re n c ile rin % 1 T in in d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e d e n o t tu tm a y a b a ş v u rd u ğ u a n la şılm ış, b u n u n y a n ı s ıra ö ğ re n c ile rin % 8 9 'u n u n ise d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e n o t tu tm a y a b a ş v u rm a d ığ ı so n u c u n a u la şılm ıştır. Tablo 3: Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Cinsiyete Göre Not Tutma Alışkanlık Düzeyleri MADDELER Öğrencinin düzenli olarak not tuttuğu bir defteri var mı? Öğrenci not tutarken algısal ayırt edilebilirliğe dikkat etmiş mi? Öğrenci tuttuğu notları belirli bir sistematiğe (konu anlatımı, örnekler, ev ödevleri vb.) göre oluşturmuş mu? Öğrenci ders esnasında öğretmenin anlattıklarını düzenli şekilde not tutmuş mu? Öğrenci ders dışı öğrenmelerinde de not tutmuş mu? KIZ ERKEK Evet Hayır Evet Hayır / % / % / % / % T a b lo 3 'te y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n c ile rin cin siy e te g ö re n o t tu tm a a lışk a n lık la rı d ü z e y le rin in b e lirle n m e s in e y ö n e lik m a d d e l 'd e y e r a la n "Ö ğ r e n c in in d ü z e n li o la ra k n o t 85 I Sayfa

91 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Ö. Dincel tu ttu ğ u b ir d e fte ri v a r m ı? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle k ız ö ğ re n c ile rin % 5 5 'in in d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir m a te ry a lin in o ld u ğ u g ö rü lm e k te d ir. K ız ö ğ re n c ile rin % 4 5 'in in ise d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir m a te ry a lin in o lm a d ığ ı g ö rü lm ü ştü r. E rk e k ö ğ re n c ile rin % 7 6 's ın ın d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir m a te ry a lin in o ld u ğ u g ö rü lm e k te d ir. E rk e k ö ğ re n c ile rin % 2 4 'ü n ü n ise d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir m a te ry a lin in o lm a d ığ ı g ö rü lm ü ştü r. M a d d e 2 'd e y e r a la n "Ö ğ re n c i n o t tu ta rk e n a lg ısa l a y ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t etm iş m i? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle k ız ö ğ re n c ile rin % 6 4 'ü n ü n n o t tu ta rk e n a lg ısa l a y ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t e ttiğ i, b u n u n y a n ın d a k ız ö ğ re n c ile rin % 3 6 's ın ın ise n o t tu ta rk e n a lg ısa l a y ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t e tm e d iğ i sa p ta n m ıştır. E rk e k ö ğ re n c ile rin % 1 3 'ü n ü n n o t tu ta rk e n a lg ısa l a y ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t e ttiğ i, b u n u n y a n ın d a e rk e k ö ğ re n c ile rin % 8 7 's in in ise n o t tu ta rk e n a lg ısa l a y ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t e tm e d iğ i sap ta n m ıştır. M a d d e 3 'te y e r a la n "Ö ğ re n c i tu ttu ğ u n o tla rı b e lirli b ir siste m a tiğ e (k o n u a n la tım ı, ö rn e k le r, e v ö d e v le ri v b.) g ö re o lu ştu rm u ş m u? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle k ız ö ğ re n c ile rin % 5 5 'in in b e lir li b ir siste m a tiğ e g ö re n o t tu ttu ğ u a n la şılırk e n, ö ğ re n c ile rin % 4 5 'in in ise b e lirli b ir siste m a tiğ e g ö re n o t tu tm a d ı so n u c u n a u la şılm ıştır. E rk e k ö ğ re n c ile rin % T u n u n b e lir li b ir siste m a tiğ e g ö re n o t tu ttu ğ u a n la şılırk e n, ö ğ re n c ile rin % 9 1 'in in ise b e lir li b ir siste m a tiğ e g ö re n o t tu tm a d ı so n u c u n a u la şılm ıştır. M a d d e 4 'te y e r a la n "Ö ğ re n c i d ers e s n a s ın d a ö ğ re tm e n in a n la ttık la rın ı d ü z e n li şe k ild e n o t tu tm u ş m u? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle k ız ö ğ re n cile rin % 8 2 's in in ö ğ re tm e n in a n la ttık la rın ı d ü z e n li şe k ild e n o t tu ttu ğ u, % 1 8 'in in ise ö ğ re tm e n in d e rste a n la ttık la rım n o t tu tm a d a y e te rsiz o ld u ğ u g ö rü lm ü ştü r. E rk e k ö ğ re n c ile rin % 2 6 's m m ö ğ re tm e n in a n la ttık la rım d ü z e n li şek ild e n o t tu ttu ğ u, % 7 4 'ü n ü n ise ö ğ re tm e n in d erste a n la ttık la rın ı n o t tu tm a d a y e te rsiz o ld u ğ u g ö rü lm ü ştü r. M a d d e 5 'te y e r a la n "Ö ğ r e n c i d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e d e n o t tu tm u ş m u? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle k ız ö ğ re n c ile rin % 1 8 'in in d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e d e n o t tu tm a y a b a ş v u rd u ğ u a n la şılm ış, b u n u n y a n ı s ıra ö ğ re n c ile rin % 8 2 'sin in ise d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e n o t tu tm a y a b a ş v u rm a d ığ ı so n u c u n a u la şılm ıştır. E rk e k ö ğ re n c ile rin % T u n u n d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e d e n o t tu tm a y a b a ş v u rd u ğ u a n la şılm ış, b u n u n y a n ı sıra ö ğ re n c ile rin % 9 1 'in in ise d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e n o t tu tm a y a b a ş v u rm a d ığ ı so n u c u n a u la şılm ıştır. Tablo 4: Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Uyruklarına Göre Not Tutma Alışkanlık Düzeyleri Azerbaycan Kazakistan Rusya Türkmenistan Evet Hayır Evet Hayır Evet Hayır Evet Hayır f % f % f % f % f % f % f % f % I Sayfa

92 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Ö. Dincel Tablo 4'te yabancı uyruklu öğrencilerin uyruklarına göre not tutma alışkanlıkları düzeylerinin belirlenmesine yönelik madde l'de yer alan "Öğrencinin düzenli olarak not tuttuğu bir defteri var mı?" sorusunun ölçüt olarak kullanıldığı maddeden hareketle AzerbaycanlI öğrencilerin % 59'unun düzenli olarak not tuttuğu bir materyalinin olduğu görülmektedir. AzerbaycanlI öğrencilerin % 45'inin ise düzenli olarak not tuttuğu bir materyalinin olmadığı görülmüştür. Madde 2'de yer alan "Öğrenci not tutarken algısal ayırt edilebilirliğe dikkat etmiş mi?" sorusunun ölçüt olarak kullanıldığı maddeden hareketle AzerbaycanlI öğrencilerin % 15'inin not tutarken algısal ayırt edilebilirliğe dikkat ettiği, bunun yarımda AzerbaycanlI öğrencilerin %85'inin ise not tutarken algısal ayırt edilebilirliğe dikkat etmediği saptanmıştır. Madde 3'te yer alan "Öğrenci tuttuğu notları belirli bir sistematiğe (konu anlatımı, örnekler, ev ödevleri vb.) göre oluşturmuş mu?" sorusunun ölçüt olarak kullanıldığı maddeden hareketle AzerbaycanlI öğrencilerin % 12'sinin belirli bir sistematiğe göre not tuttuğu anlaşılırken, öğrencilerin % 88'inin ise belirli bir sistematiğe göre not tutmadı sonucuna ulaşılmıştır. Madde 4'te yer alan "Öğrenci ders esnasında öğretmenin anlattıklarını düzenli şekilde not tutmuş mu?" sorusunun ölçüt olarak kullanıldığı maddeden hareketle AzerbaycanlI öğrencilerin %38'inin öğretmenin anlattıklarım düzenli şekilde not tuttuğu, % 62'sinin ise öğretmenin derste anlattıklarım not tutmada yetersiz olduğu görülmüştür. Madde 5'te yer alan "Öğrenci ders dışı öğrenmelerinde de not tutmuş mu?" sorusunun ölçüt olarak kullanıldığı maddeden hareketle AzerbaycanlI öğrencilerin % 8'inin ders dışı öğrenmelerinde de not tutmaya başvurduğu anlaşılmış, bunun yanı sıra öğrencilerin % 92'sinin ise ders dışı öğrenmelerinde not tutmaya başvurmadığı sonucuna ulaşılmıştır. M a d d e l 'd e y e r a la n "Ö ğ re n c in in d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir d e fte ri v a r m ı? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle K a z a k ista n lı ö ğ re n c ile rin % 8 2 'sin in d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir m a te ry a lin in o ld u ğ u g ö rü lm e k te d ir. K a z a k ista n lı ö ğ re n cile rin % 1 8 'in in ise d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir m a te ry a lin in o lm a d ığ ı g ö rü lm ü ştü r. M a d d e 2 'd e y e r a la n "Ö ğ re n c i n o t tu ta rk e n a lg ısa l a y ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t etm iş m i? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle K a z a k ista n lı ö ğ re n c ile rin % 3 6 'sın m n o t tu ta rk e n a lg ısa l a y ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t e ttiğ i, b u n u n y a n ın d a K a z a k ista n lı ö ğ re n cile rin % 6 4 'ü n ü n ise n o t tu ta rk e n a lg ısa l ay ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t e tm e d iğ i sap ta n m ıştır. M a d d e 3 'te y e r a la n "Ö ğ re n c i tu ttu ğ u n o tla rı b e lirli b ir siste m a tiğ e (k o n u a n la tım ı, ö rn e k le r, e v ö d e v le ri v b.) g ö re o lu ştu rm u ş m u? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle K a z a k ista n lı ö ğ re n c ile rin % 3 6 's ın ın b e lir li b ir siste m a tiğ e g ö re n o t tu ttu ğ u a n la şılırk e n, ö ğ re n c ile rin % 6 4 'ü n ü n ise b e lirli b ir siste m a tiğ e g ö re n o t tu tm a d ı s o n u c u n a u la şılm ıştır. M a d d e 4 'te y e r alan "Ö ğ re n c i d ers e s n a s ın d a ö ğ re tm e n in a n la ttık la rın ı d ü zen li şe k ild e n o t tu tm u ş m u? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle K a z a k ista n lı ö ğ re n c ile rin % 4 6 'sın ın ö ğ re tm e n in a n la ttık la rın ı d ü z e n li şe k ild e n o t tu ttu ğ u, % 5 4 'ü n ü n ise ö ğ re tm e n in d e rste a n la ttık la rın ı n o t tu tm a d a y e te rsiz o ld u ğ u g ö rü lm ü ştü r. 87 I Sayfa

93 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Ö. Dincel M a d d e 5 'te y e r a la n "Ö ğ r e n c i d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e d e n o t tu tm u ş m u? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle K a z a k ista n lı ö ğ re n c ile rin % 1 8 'in in d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e d e n o t tu tm a y a b a ş v u rd u ğ u a n la şılm ış, b u n u n y a n ı s ıra ö ğ re n c ile rin % 8 2 'sin in ise d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e n o t tu tm a y a b a ş v u rm a d ığ ı s o n u c u n a u la şılm ıştır. M a d d e l 'd e y e r a la n "Ö ğ re n c in in d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir d e fte ri v a r m ı? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle R u sy a lı ö ğ re n c ile rin % 5 0 's in in d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir m a te ry a lin in o ld u ğ u g ö rü lm e k te d ir. R u sy a lı ö ğ re n c ile rin % 5 0 's in in ise d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir m a te ry a lin in o lm a d ığ ı g ö rü lm ü ştü r. M a d d e 2 'd e y e r a la n "Ö ğ re n c i n o t tu ta rk e n a lg ısa l a y ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t etm iş m i? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle R u sy a lı ö ğ re n c ile rin % 5 0 's in in n o t tu ta rk e n a lg ısa l a y ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t e ttiğ i, b u n u n y a n ın d a R u sy a lı ö ğ re n c ile rin % 5 0 's in in ise n o t tu ta rk e n a lg ısa l a y ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t e tm e d iğ i sap ta n m ıştır. M a d d e 3 'te y e r a la n "Ö ğ r e n c i tu ttu ğ u n o tla rı b e lir li b ir siste m a tiğ e (k o n u a n la tım ı, ö rn e k le r, e v ö d e v le ri v b.) g ö re o lu ştu rm u ş m u? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle R u sy a lı ö ğ re n c ile rin % 5 0 's in in b e lir li b ir siste m a tiğ e g ö re n o t tu ttu ğ u a n la şılırk e n, ö ğ re n c ile rin % 5 0 's in in ise b e lirli b ir siste m a tiğ e g ö re n o t tu tm a d ı so n u c u n a u la şılm ıştır. M a d d e 4 'te y e r a la n "Ö ğ re n c i d ers e s n a s ın d a ö ğ re tm e n in a n la ttık la rın ı d ü z e n li şe k ild e n o t tu tm u ş m u? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle R u sy a lı ö ğ re n c ile rin % 5 0 's in in ö ğ re tm e n in a n la ttık la rım d ü z e n li şe k ild e n o t tu ttu ğ u, % 5 0 's in in ise ö ğ re tm e n in d e rste a n la ttık la rım n o t tu tm a d a y e te rsiz o ld u ğ u g ö rü lm ü ştü r. M a d d e 5 'te y e r a la n "Ö ğ r e n c i d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e d e n o t tu tm u ş m u? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle R u sy a lı ö ğ re n c ile rin % O 'm m d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e d e n o t tu tm a y a b a ş v u rd u ğ u a n la şılm ış, b u n u n y a n ı sıra ö ğ re n c ile rin % 1 0 'ü n ü n ise d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e n o t tu tm a y a b a ş v u rm a d ığ ı so n u c u n a u la şılm ıştır. M a d d e l 'd e y e r a la n "Ö ğ re n c in in d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir d e fte ri v a r m ı? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle T ü rk m e n is ta n lı ö ğ re n c ile rin % 5 0 's in in d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir m a te ry a lin in o ld u ğ u g ö rü lm e k te d ir. T ü rk m e n ista n lı ö ğ re n c ile rin % 5 0 's in in ise d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir m a te ry a lin in o lm a d ığ ı g ö rü lm ü ştü r. M a d d e 2 'd e y e r a la n "Ö ğ re n c i n o t tu ta rk e n a lg ısa l a y ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t etm iş m i? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle T ü rk m e n is ta n lı ö ğ re n c ile rin % 5 0 's in in n o t tu ta rk e n a lg ısa l a y ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t e ttiğ i, b u n u n y a n ın d a T ü rk m e n ista n lı ö ğ re n c ile rin % 5 0 's in in ise n o t tu ta rk e n a lg ısa l ay ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t e tm e d iğ i sap ta n m ıştır. M a d d e 3 'te y e r a la n "Ö ğ re n c i tu ttu ğ u n o tla rı b e lirli b ir s iste m a tiğ e (k o n u a n la tım ı, ö rn e k le r, e v ö d e v le ri v b.) g ö re o lu ştu rm u ş m u? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle T ü rk m e n ista n lı ö ğ re n cile rin % 2 5 'in in b e lirli b ir siste m a tiğ e g ö re n o t tu ttu ğ u a n la şılırk e n, ö ğ re n c ile rin % 7 5 'in in ise b e lir li b ir siste m a tiğ e g ö re n o t tu tm a d ı so n u c u n a u la şılm ıştır. 88 I Sayfa

94 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Ö. Dincel M a d d e 4 'te y e r a la n "Ö ğ re n c i d ers e s n a s ın d a ö ğ re tm e n in a n la ttık la rın ı d ü z e n li şe k ild e n o t tu tm u ş m u? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle T ü rk m e n ista n lı ö ğ re n c ile rin % 5 0 ' sin in ö ğ re tm e n in a n la ttık la rın ı d ü z e n li şe k ild e n o t tu ttu ğ u, % 5 0 'sin in ise ö ğ re tm e n in d e rste a n la ttık la rım n o t tu tm a d a y e te rsiz o ld u ğ u g ö rü lm ü ştü r. M a d d e 5 'te y e r a la n "Ö ğ r e n c i d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e d e n o t tu tm u ş m u? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle T ü rk m e n is ta n lı ö ğ re n c ile rin % O 'ının d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e d e n o t tu tm a y a b a ş v u rd u ğ u a n la şılm ış, b u n u n y a n ı s ıra ö ğ re n c ile rin % 1 0 'ü n ü n ise d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e n o t tu tm a y a b a ş v u rm a d ığ ı so n u c u n a u la şılm ıştır. Tablo 4 (Devamı ): Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Uyruklarına Göre Not Tutma Alışkanlık Düzeyleri Bosna Hersek Afganistan Mısır Evet Hayır Evet Hayır Evet Hayır f % /' % f % f % f % / % M a d d e T d e y e r a la n "Ö ğ re n c in in d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir d e fte ri v a r m ı? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle B o sn a H e rse k li ö ğ re n c ile rin % 'ü n ü n d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir m a te ry a lin in o ld u ğ u g ö rü lm e k te d ir. B o sn a H e rsek li ö ğ re n c ile rin % (T ın ın ise d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir m a te ry a lin in o lm a d ığ ı g ö rü lm ü ştü r. M a d d e 2 'd e y e r a la n "Ö ğ re n c i n o t tu ta rk e n a lg ısa l a y ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t etm iş m i? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle B o sn a H e rse k li ö ğ re n c ile rin % 'ü n ü n n o t tu ta rk e n a lg ısa l a y ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t e ttiğ i, b u n u n y a n ın d a B o sn a H e rse k li ö ğ re n c ile rin % O 'ının ise n o t tu ta rk e n a lg ısa l a y ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t e tm e d iğ i sa p ta n m ıştır. M a d d e 3 'te y e r a la n "Ö ğ re n c i tu ttu ğ u n o tla rı b e lirli b ir siste m a tiğ e (k o n u a n la tım ı, ö rn e k le r, e v ö d e v le ri v b.) g ö re o lu ştu rm u ş m u? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle B o sn a H e rse k li ö ğ re n c ile rin % 'ü n ü n b e lir li b ir siste m a tiğ e g ö re n o t tu ttu ğ u a n la şılırk e n, ö ğ re n cile rin % O 'ının ise b e lirli b ir siste m a tiğ e g ö re n o t tu tm a d ı s o n u c u n a u la şılm ıştır. M a d d e 4 'te y e r a lan "Ö ğ re n c i d ers e s n a s ın d a ö ğ re tm e n in a n la ttık la rın ı d ü z e n li şe k ild e n o t tu tm u ş m u? " so ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle B o sn a H e rse k li ö ğ re n c ile rin % 'ü n ü n ö ğ re tm e n in a n la ttık la rın ı d ü z e n li şe k ild e n o t tu ttu ğ u, % O 'ının ise ö ğ re tm e n in d e rste a n la ttık la rın ı n o t tu tm a d a y e te rsiz o ld u ğ u g ö rü lm ü ştü r. M a d d e 5 'te y e r a la n "Ö ğ r e n c i d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e d e n o t tu tm u ş m u? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle B o sn a H e rs e k li ö ğ re n c ile rin % 'ü n ü n d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e d e n o t tu tm a y a b a ş v u rd u ğ u a n la şılm ış, b u n u n y an ı sıra ö ğ re n cile rin % O 'ının ise d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e n o t tu tm a y a b a şv u rm a d ığ ı s o n u c u n a u la şılm ıştır. 89 I Sayfa

95 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Ö. Dincel Madde l'de yer alan "Öğrencinin düzenli olarak not tuttuğu bir defteri var mı?" sorusunun ölçüt olarak kullanıldığı maddeden hareketle AfganistanlI öğrencilerin % 86'sınmn düzenli olarak not tuttuğu bir materyalinin olduğu görülmektedir. AfganistanlI öğrencilerin % 14'ünün ise düzenli olarak not tuttuğu bir materyalinin olmadığı görülmüştür. Madde 2'de yer alan "Öğrenci not tutarken algısal ayırt edilebilirliğe dikkat etmiş mi?" sorusunun ölçüt olarak kullanıldığı maddeden hareketle AfganistanlI öğrencilerin % 72'sinin not tutarken algısal ayırt edilebilirliğe dikkat ettiği, bunun yanında AfganistanlI öğrencilerin % 28'inin ise not tutarken algısal ayırt edilebilirliğe dikkat etmediği saptanmıştır. Madde 3'te yer alan "Öğrenci tuttuğu notları belirli bir sistematiğe (konu anlatımı, örnekler, ev ödevleri vb.) göre oluşturmuş mu?" sorusunun ölçüt olarak kullanıldığı maddeden hareketle AfganistanlI öğrencilerin % 43'ünün belirli bir sistematiğe göre not tuttuğu anlaşılırken, öğrencilerin % 5 7' sinin ise belirli bir sistematiğe göre not tutmadı sonucuna ulaşılmıştır. Madde 4'te yer alan "Öğrenci ders esnasında öğretmenin anlattıklarını düzenli şekilde not tutmuş mu?" sorusunun ölçüt olarak kullanıldığı maddeden hareketle AfganistanlI öğrencilerin % 57'sinn öğretmenin anlattıklarım düzenli şekilde not tuttuğu, % 43'ünün ise öğretmenin derste anlattıklarım not tutmada yetersiz olduğu görülmüştür. Madde 5'te yer alan "Öğrenci ders dışı öğrenmelerinde de not tutmuş mu?" sorusunun ölçüt olarak kullanıldığı maddeden hareketle AfganistanlI öğrencilerin % 28'inin ders dışı öğrenmelerinde de not tutmaya başvurduğu anlaşılmış, bunun yanı sıra öğrencilerin % 72'sinin ise ders dışı öğrenmelerinde not tutmaya başvurmadığı sonucuna ulaşılmıştır. M a d d e l 'd e y e r a la n "Ö ğ re n c in in d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir d e fte ri v a r m ı? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle M ıs ırlı ö ğ re n c ile rin % 'ü n ü n d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir m a te ry a lin in o ld u ğ u g ö rü lm e k te d ir. M ıs ırlı ö ğ re n c ile rin % O 'ının ise d ü z e n li o la ra k n o t tu ttu ğ u b ir m a te ry a lin in o lm a d ığ ı g ö rü lm ü ştü r. M a d d e 2 'd e y e r a la n "Ö ğ re n c i n o t tu ta rk e n a lg ısa l a y ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t etm iş m i? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle M ıs ırlı ö ğ re n c ile rin % 'ü n ü n n o t tu ta rk e n a lg ısa l a y ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t e ttiğ i, b u n u n y a n ın d a M ıs ırlı ö ğ re n c ile rin % O 'ının ise n o t tu ta rk e n a lg ısa l a y ırt e d ile b ilirliğ e d ik k a t e tm e d iğ i sap ta n m ıştır. M a d d e 3 'te y e r a la n "Ö ğ re n c i tu ttu ğ u n o tla rı b e lirli b ir s iste m a tiğ e (k o n u a n la tım ı, ö rn e k le r, e v ö d e v le ri v b.) g ö re o lu ştu rm u ş m u? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle M ısırlı ö ğ re n c ile rin % 'ü n ü n b e lir li b ir siste m a tiğ e g ö re n o t tu ttu ğ u a n la şılırk e n, ö ğ re n c ile rin % O 'ının ise b e lirli b ir s iste m a tiğ e g ö re n o t tu tm a d ı so n u cu n a u la şılm ıştır. M a d d e 4 'te y e r a la n "Ö ğ re n c i d ers e sn a sın d a ö ğ re tm e n in a n la ttık la rın ı d ü z e n li şe k ild e n o t tu tm u ş m u? " so ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle M ısırlı ö ğ re n c ile rin % 'ü n ü n ö ğ re tm e n in a n la ttık la rın ı d ü z e n li şe k ild e n o t tu ttu ğ u, % O 'm m ise ö ğ re tm e n in d e rste a n la ttık la rın ı n o t tu tm a d a y e te rsiz o ld u ğ u g ö rü lm ü ştü r. 90 I Sayfa

96 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Ö. Dincel M a d d e 5 'te y e r a la n "Ö ğ r e n c i d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e d e n o t tu tm u ş m u? " s o ru su n u n ö lçü t o la ra k k u lla n ıld ığ ı m a d d e d e n h a re k e tle M ıs ırlı ö ğ re n c ile rin % 'ü n ü n d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e d e n o t tu tm a y a b a ş v u rd u ğ u a n la şılm ış, b u n u n y a n ı s ıra ö ğ re n c ile rin % O 'ının ise d ers d ışı ö ğ re n m e le rin d e n o t tu tm a y a b a ş v u rm a d ığ ı so n u c u n a u la şılm ıştır. Tablo 5: Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Ders Başarı Düzeyleri (Örneklem Grubuna Ait Ders Başarı Notları) Örneklem grubu DBN Örneklem grubu DBN Kİ 55 K35 75 K2 60 K36 60 K3 65 K37 65 K4 60 K38 60 K5 60 K39 55 K6 60 K40 50 K7 70 K41 75 K8 65 K42 60 K9 65 K43 70 K10 60 K44 70 K il 60 K45 55 K12 70 K46 65 K13 60 K47 65 K14 60 K48 55 K15 60 K49 55 K16 70 K50 85 K17 60 K51 70 K18 60 K52 60 K19 75 K53 75 K20 60 K54 80 K21 60 K55 80 K22 60 K56 75 K23 60 K57 70 K24 65 K58 80 K25 60 K59 65 K26 70 K60 70 K27 60 K61 70 K28 60 K62 65 K29 80 K63 80 K30 60 K64 55 K31 75 K65 75 K32 60 K66 55 K33 80 K67 65 K34 80 K68 85 A ra ştırm a n ın ö rn e k le m in i o lu ştu ra n G ire s u n Ü n iv e rsite si T Ö M E R 'd e T ü rk iy e T ü rk çesi ö ğ re n im i g ö re n y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n cile re d ö rt te m e l d il b e c e r isi e ğ itim i v e rilm e k te v e tem el, o rta, ile ri se v iy e n in s o n u n d a b ir ü st k u ra g e ç ile b ilm e s i iç in b e lir li p e riy o tla rla ö ğ re n cile re b u te m e l dil b e c e rile rin e y ö n e lik T Ö M E R o k u tm a n la rın c a sın a v la r y a p ılm a k ta d ır. Y u k a rıd a k i ta b lo d a G ire s u n Ü n iv e rsite si T Ö M E R 'd e ö ğ re n im g ö re n ö ğ re n c ile rin te m e l 91 I Sayfa

97 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Ö. Dincel se v iy e so n u n d a g irm iş o ld u k la rı b ire y s e l sm a v b a ş a rı n o tla rı v e rilm iştir. A y r ıc a ö ğ re n cile rin b u sm a v la rd a e ld e e ttik le ri g e n e l b a ş a rı o rta la m a sı d a ; x=65.00 o la ra k h e sa p la n m ıştır. Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Not Tutma Alışkanlık Düzeyleri İle Ders Başarısı Arasındaki İlişki Tablo 6: Örneklem Grubuna Ait Ders Başarı Notları İle Not Tutma Alışkanlık Düzeyi Notlarının Karşılaştırılması Örneklem grubu DBN NTAD Örneklem grubu DBN NTAD Kİ 55 0 K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K il 60 0 K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K Y u k a rıd a k i ta b lo d a G ire s u n Ü n iv e rsite si T Ö M E R 'd e ö ğ re n im g ö re n y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n c ile rin k u r so n u sm a v b a ş a rı n o tla rı ile a ra ş tırm a c ı ta ra fın d a n g e liştirile n n o t tu tm a a lışk a n lık la rın ı ö lçm e y e y ö n e lik ö lçe ğ in ö ğ re n c ile rin sa h ip o ld u ğ u h e r m a d d e d e ğ e ri 20 p u a n o la ra k d e ğ e rle n d irilm e k s u re tiy le alm ış o ld u k la rı n o tla r v e rilm iştir. T a b lo d a ö ğ re n c ile rin n o t 92 I Sayfa

98 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Ö. Dincel tu tm a a lışk a n lığ ı d ü z e y le rin in d ü şü k o ld u ğ u g ö rü lm e k te d ir. S m ıfm n o t tu tm a a lışk a n lık d ü z e y i g e n e l o rta la m a sı x = o la ra k h e sa p la n m ıştır. Ö ğ re n c ile rin sm a v b a ş a rıla rı ile n o t tu tm a a lışk a n lık d ü z e y le ri in c e le n d iğ in d e n o t tu tm a a lışk a n lık d ü z e y le ri d ü şü k o la n ö ğ re n c ile rin sm a v n o tla rın ın d a g e n e l o la ra k d ü şü k o ld u ğ u, sm a v b a ş a rı n o tla rı y ü k se k o lan ö ğ re n c ile rin ise g e n e l o la ra k n o t tu tm a a lışk a n lık d ü z e y i y ü k se k o la n ö ğ re n cile r o ld u ğ u g ö rü lm e k te d ir. Nitel Veriler Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Not Tutma Alışkanlığı Üzerine Görüşleri Y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n c ile rin n o t tu tm a a lışk a n lığ ı ü z e rin e g ö rü şle ri a şa ğ ıd a ö lçek te k i a çık u ç lu so ru la rm b a ş lık la rı a ltın d a v e rilm iştir: 1) " D erslerd e d ü z e n li o la ra k n o t tu ta r m ıs ın ız? E v e t is e n e d e n? H a y ır is e n e d e n? " sorusuna yönelik öğrenci görüşleri: Ö ğ re n c ile rd e n b ir k ısm ı b u so ru y a e v e t y a n ıtın ı v e rirk e n b ir k ısm ı d a h a y ır y a n ıtın ı v e rm iştir. E v e t y a n ıtım v e re n ö ğ re n c ile rin ta m a m ın a y a k m ı d e rsle rd e n o t tu tm a g e re k ç e sin i sm a v la rd a b a ş a rılı o lm a k v e T ü rk ç e y i e n iy i şe k ild e ö ğ re n m e k şek lin d e a çık la m ıştır. Y in e b u n a e k o la ra k e v e t y a n ıtın ı v e re n ö ğ re n c ile rd e n b a z ıla rı d a T ü rk iy e 'd e k i s o sy a l y a şa m iç in d e d a h a ra h a t b ir şek ild e h a y a tm ı d e v a m e ttire b ilm e k iç in d e d e rsle rd e a n la tıla n k o n u la rı n o t e tm e n in k e n d isin e y a ra r s a ğ la y a c a ğ ın ı d ü şü n m e k te d ir. D e rsle rd e n o t tu tm a d ığ ı y ö n ü n d e g ö rü ş b e lirte n ço k az s a y ıd a k i ö ğ re n c i ise n o t tu tm a m a g e re k ç e sin i d e rsi d in le m e v e n o t e tm e iş in i a y n ı a n d a y a p a m ıy o ru m şek lin d e b e n z e r y a rg ıla rla a çık la m ıştır. 2) " N o t tu tm a ey le m i siz in iç in n e ifa d e e d iy o r? " sorusuna yönelik öğrenci görüşleri: Ö rn e k le m i o lu ştu ra n ö ğ re n c ile rin ço ğ u n lu ğ u n o t a lm a e y le m in i d ers v e sm a v o d a k lı ce v a p la m ıştır. B u ö ğ re n cile r n o t tu tm a y ı sm a v la rd a b a ş a rılı o la b ilm e k a d m a ö ğ re tm e n in a n la ttık la rın ın ö ğ re n ci ta ra fın d a n d e fte re g e çirilm e si şek lin d e ifa d e e tm iştir. Y a ln ız c a b irk a ç ö ğ re n ci n o t tu tm a e y le m in i, "d e r s iç i y a d a d ers d ışm d a k a rşıla ştığ ım y e n i b ir şey i, ö ğ re n m e k v e u n u tm a m a k a d m a y a n ım d a ta şıd ığ ım b ir n o t d e fte rin e k a y d e tm e k tir" şe k lin d e ta n ım la m ıştır. 3) " D a h a ço k h a n g i d u ru m la rd a v e h a n g i a m a ç la n o t tu ta rs ın ız? " sorusuna yönelik öğrenci görüşleri: Ö rn e k le m i o lu ştu ra n k u rs iy e rle rin ta m a m ın ın e ğ itim a m a çlı T ü rk ç e y i ö ğ re n iy o r o lm a sın d a n k a y n a k lı o la ra k v e rile n ce v a p la r d a y in e d ers v e sm a v b a ş a rıs ı o d a k lı o lm u ştu r. A n c a k b u n u n y a n ın d a ö ğ re n c ile rd e n b ir k ısm ı d a b ilm e v e ö ğ re n m e ih tiy a cım g id e rm e k iç in n o t tu tm a e y le m in e b a şv u rd u ğ u n u, g ü n d e lik y a şa n tısı iç e risin d e s ık ın tı y a şa m a m a k v e d a h a ra h a t b ir şe k ild e y e n i k ü ltü re l y a p ıy a u y u m sa ğ la m a k iç in n o t tu ttu ğ u n u ifa d e e tm iştir. 4) " N o t tu tm a is te ğ in iz i a rtıra n y a d a a z a lta n d u ru m la r n e le rd ir? " sorusuna yönelik öğrenci görüşleri: 93 I Sayfa

99 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Ö. Dincel Ö ğ re n c ile r n o t a lm a is te ğ in i a rtıra n d u ru m la rı; ö ğ re tm e n y a k la şım ı, b a ş a rılı o lm a iste ğ i, b ilm e v e ö ğ re n m e ih tiy a c ı v e u n u tm a y ı e n g e lle m e si şe k lin d e sıra la m ıştır. Y in e ö ğ re n c ile rd e n b a z ıla rı so sy a l o rta m la rd a k i iş le rin i d a h a ra h a t h a lle d e b ilm e d u y g u su n u n d a n o t a lm a la rm ı a rtırıc ı b ir fo n k s iy o n u o ld u ğ u n u b e lirtm iştir. N o t a lm a k o n u su n d a is te k siz o la n ö ğ re n cile r ise b u n a g e re k ç e o la ra k y a z m a k o n u su n d a k i is te k siz lik le rin i, b u k o n u d a d a h a ö n c e k i e ğ itim k u ru m la rm d a b ilg ile n d irilm e d ik le rin i v e te şv ik e d ilm e d ik le rin i b e lirtm işle rd ir. A y rıc a b a z ı ö ğ re n cile r a lfa b e fa rk lılığ ın d a n k a y n a k la n a n p ro b le m le rin d e n o t a lm a la rm d a is te k siz lik y a ra ttığ ım sö y le m iştir. 5) " N o t tu tm a n ın siz e n e g ib i k a tk ıs ı v a rd ır? " sorusuna yönelik öğrenci görüşleri: Ö ğ re n c ile r " N o t tu tm a n ın size n e g ib i k a tk ısı v a r d ır? " so ru su n a d ers b a ş a rım ız ı a rttıra c a ğ m a o la n in a n c ım ız, sın a v la rd a n b a ş a rılı o la c a ğ ım ız a o la n in a n c ım ız, u n u tm a m ız ı e n g e lle m e si, b ilm e d iğ im iz k e lim e le ri n o t e ttiğ im iz iç in sö z lü k k u lla n m a d a te ş v ik e d ic i ro l ü stle n m e si g ib i ce v a p la r v e rm işle rd ir. B irk a ç ö ğ re n ci ise n o t tu tm a y ı z a m a n k a y b ı v e b o ş b ir u ğ ra ş o la ra k g ö rd ü ğ ü n ü b e lirtm iş v e b ir k a tk ısı o lm a d ığ m a in a n d ık la rım sö y le m işle rd ir. SONUÇ ve ÖNERİLER Y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n c ile rin n o t tu tm a a lışk a n lık la rı ile d ers b a ş a rıla rı a ra sm d a k i ilişk iy i te sp it e tm e k iç in y a p ıla n ç a lış m a d a e ld e e d ile n n ic e l v e n ite l b u lg u la ra d a y a n a ra k şu so n u ç la ra u la şılm ıştır: Y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n c ile rin n o t tu tm a d ü z e y le rin in y e te rin ce g e lişm e d iğ i v e y a b a n c ı u y ru k lu k ız ö ğ re n c ile rin n o t tu tm a y a e rk e k ö ğ re n cile re g ö re d a h a fa z la ö n e m v e rd iğ i sa p ta n m ıştır. A n c a k h e r ik i cin ste d e n o t tu tm a a lışk a n lığ ı d a h a ço k d e rs iç in d e v e d ers b a ş a rıs ın ı a rtırm a y a y ö n e lik g ö rü lü rk e n d ers d ışı n o t a lm a k o n u su n d a h e r ik i c in sin de o lu m su z y ö n d e b e n z e rlik g ö ste rd iğ i g ö rü lm ü ştü r. Ö ğ re n c ile rin u y ru k la rın a g ö re n o t a lm a a lışk a n lık d ü z e y le rin d e n h a re k e tle S o v y e t e ğ itim s iste m in in k a y n a k lık e ttiğ i e ğ itim siste m in d e y e tişe n ö ğ re n c ile rin n o t a lm a k o n u su n d a d iğ e r u lu s la ra g ö re d a h a y e te rsiz o ld u ğ u so n u c u n a u la şılm ıştır. A fg a n ista n li v e M ıs ırlı ö ğ re n c ile rin ise n o t a lm a k o n u su n d a d iğ e r u lu s la ra g ö re d a h a ö n d e o ld u ğ u g ö z e ç a rp m a k ta d ır. Y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n c ile rin n o t a lm a a m a çla rı d a b ü y ü k ç o ğ u n lu k la d ers b a ş a rıla rın ı a rtırm a v e a k a d e m ik b a ş a rı y ö n ü n d e b irb irin e b e n z e r ö z e llik ta şım a k ta d ır. N ite l v e rile rd e n h a re k e tle d e rsle rin d e b a ş a rılı o lm a k iç in n o t tu tm a n ın y a ra rm a in a n d ık la rı y ö n ü n d e b e n z e r g ö rü şle ri sa v u n a n ö ğ re n c ile rin n ic e l v e rile rd e n h a re k e tle b u n u p e k d e p ra tiğ e d ö k e m e d ik le ri v e d e rsle rin d e ço k fa z la b a ş a rı s a ğ la y a m a d ık la rı g ö rü lm e k te d ir. A n c a k n o t tu tm a d ü z e y i y ü k se k o la n ö ğ re n c ile rin d ers b a ş a rıla rın ın d a sm ıf o rta la m a sın ın ü stü n d e o ld u ğ u g ö rü lm e k te d ir. B u s o n u ç la rd a n h a re k e tle y a b a n c ı u y ru k lu ö ğ re n c ile rin g e re k g ü n lü k y a şa n tıla rın d a g e re k se a k a d e m ik b a ş a rıla rın ı a rtırm a d a n o t tu tm a a lışk a n lık la rın ı a rtırıc ı ça lışm a la ra y er v e rilm e lid ir. Ö ğ re n c ile rin n o t tu tm a b e c e rile rin i a rtırm a k iç in d ers içi o k u m a an la m a, d in le m e a n la m a ça lışm a la rın a, ö z e t ç ık a rtm a e tk in lik le rin e y e r v e rilm e lid ir. N o t tu tm a b e c e r isin i a rtırm a y ı a m a ç la y a n e tk in lik le r ö ğ re n ci sev iy e sin e v e ö ğ re n c ile rin ö n ö ğ re n m e le rin e u y g u n o lm a lı, b u e tk in lik le r k o la y d a n z o ra d o ğ ru işe k o şu lm a lıd ır. B u n u n y a n ı sıra ö ğ re n cile re h e r fırsa tta o k u m a ç a lışm a la rı y a p tırılm a lı v e o k u n a n m e tin le ilg ili y ö n le n d irici so ru la r s o ru la ra k a n la d ık la rın d a n h a re k e tle k ü ç ü k n o tla r tu tm a la rı iste n m e lid ir. B u sa y e d e ö ğ re n cile rin k o n u y a y ö n e lik fa rk m d a lık la rı a rtırılm ış o la ca k tır. 94 I Sayfa

100 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Ö. Dincel 95 I Sayfa

101 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Ö. Dincel KAYNAKÇA A rsla n, M. v e G ü rso y, A. (2008). R o l Y a p m a v e D ra m a E tk in lik le riy le Y a b a n c ıla ra T ü rk çe Ö ğ re tim in d e M o tiv a s y o n u n S a ğ la n m a sı, E g e E ğ itim D e rg isi, (9) 2, D e m ire l, Ö. ( ).Y a b a n c ı D il Ö ğ re tim i Y ö n te m le ri, E lif K ita b e v i, İsta n b u l. D e rm a n, S. (2010). Y a b a n c ı U y ru k lu Ö ğ re n c ile rin T ü rk iy e T ü rk ç e s i Ö ğ re n im in d e K a rş ıla ş tık la rı S o ru n la r, S e lç u k Ü n iv e rsite si İla h iy a t F a k ü lte si D e rg isi, S.29, D u m a n, A. (2013). T ü rk ç e n in Ö ğ re tim i T a rih in e B ir B a k ış, T ü rk çe Ö ğ re tim i E l K itabı, A n k a ra : P e g e m A k a d e m i y a y ın la rı, (ed t. G ü z e l, A. v e K a ra ta y, H.) F e n d e r, G L e a rn in g to L e a rn (Ö ğ re n m e y i Ö ğ re n m e k ), (Ç ev. O s m a n A k m b a y ), İstan b u l: S iste m Y a y ın cılık. G e n ç, A. (2000). V V örterbuch P a e d a g o g ik, D e u tsch - T ü rk isch, A n k a ra : H a c e tte p e T aş K ita b e v i, G irm e n, P, K a y a, M. F. v e B a y ra k, E. (2010). T ü rk çe E ğ itim i A la n ın d a Y a şa n a n S o ru n la rın L is a n s ü stü T e z le re D a y a lı O la ra k B e lirle n m e si, 9. U lu sa l s m ıf Ö ğ re tm e n liğ i E ğ itim i S e m p o z y u m u, s , E la z ığ. G ö çer, A. v e M o ğ u l, S. (2011). T ü rk ç e n in Y a b a n c ı D il O la ra k Ö ğ re tim i İle İlg ili Ç a lışm a la ra G e n e l B ir B a k ış, T u rk ish S tu d ie s, 6/3, H a rm e r, J. (1991). T h e p ra c tice o f E n g lish L a n g u a g e T e a c h in g. L o n g m a n P u b lish in g, N ew Y o rk. K a ra b a b a Z. C. (2009). Y a b a n c ı D il O la ra k T ü rk ç e n in Ö ğ re tim i v e K a rş ıla ş ıla n S o ru n la r, A n k a ra Ü n iv e rsite si E ğ itim B ilim le ri F a k ü lte si D e rg isi, C.4 2, S.2, K a ra sa r, N. (2011). B ilim se l A ra ştırm a Y ö n te m i, A n k a ra : N o b e l y a y ın la rı. M E B, (2006). T ü rk çe Ö ğ re tim P ro g ra m ı. A n k a ra : M E B Y a y ın la rı. M a d e n, S. V e D u ru k a n E. (2011). T e m e l D il B e c e rile rin in E ğ itim in d e y a şa n a n S o ru n la r, A n k a ra : P e g e m A k a d e m i y a y ın la rı. Ö z b a y, M. (2005). B ir D il B e cerisi O la ra k D in le m e E ğ itim i, A n k a ra : A k ç a ğ Y a y ın la rı. Ö z b a y, M, B a ğ cı, H v e U y ar, Y. (2008). "T ü r k ç e Ö ğ re tm e n i A d a y la rm m O k u m a A lışk a n lığ ın a Y ö n e lik T u tu m la rm m Ç e şitli D e ğ işk e n le re G ö re D e ğ e rle n d irilm e s i", İn ö n ü Ü n iv e rsite si E ğ itim F a k ü lte si D e rg isi, C ilt:9, S a y ı:1 5, Ş a h in, A, A y d m, G v e S e v im, O. (2009). C o rn e ll N o t A lm a T e k n iğ in in D in le n ile n M e tn i A n la m a y a v e K a lıc ılığ a E tk isi, II. U lu sla ra ra sı T ü rk ç e n in E ğ itim i-ö ğ re tim i K u ru lta y ı, T e m m u z 2009, K a p a d o k y a. T o k, Ş. (2008). N o t T u tm a v e B il-iste -Ö ğ re n (B İÖ ) S tra te jile rin in T u tu m v e A k a d e m ik B a ş a rıy a E tk isi, H a c e tte p e Ü n iv e rsite si E ğ itim F a k ü lte si D e rg isi, S. 34, s I Sayfa

102 Türkiye Eğitim Dergisi 2016, Cilt 1, Sayı 1, s Ö. Dincel T o p ra k, D. (2010). Y a b a n c ı D il O la ra k T ü rk çe D e rsle rin d e k i Ç a lışm a B iç im le rin d e Y e n i Y ö n e lim le r, İsta n b u l Ü n iv e rsite si S o sy a l B ilim le r E n stitü s ü Y a b a n c ı D il O la ra k T ü rk çe a n a b ilim D a lı Y ü k s e k L isa n s T ezi. Y a lın k ılıç, K. (2007). T ü rk çe Ö ğ re tm e n A d a y la rın ın O k u m a y a İlişk in T u tu m v e G ö rü şle ri, U lu sla ra ra sı S o sy a l a ra ştırm a la r D e rg isi, 1(1) h ttp : //w w w.pow erenglish. co m.tr/ sirin ev ler-in gi 1i z ce -k u r slari-p o w er-erı gl i sh -n o t-tu tm a - te k n ik le ri.h tm l a d re sin d e n e rişild i. (E rişim tarih i: ). 97 I Sayfa

103 TÜRKİYE EĞİTİM DERGİSİ Cilt 1 (2016) Sayı Türkiye'nin Maarif Davası Üzerine Gökhan Güneş1 Nurettin Topçu felsefe, sosyoloji ve psikoloji eğitimleri almış, millî bir mefkûre oluşturmak için çabalamış, yazar, akademisyen ve fikir adamıdır. İncelediğimiz bu kitabın içeriğini Nurettin Topçu'nun yılları arasında çeşitli dergilerde yazmış olduğu yazılar ve vermiş olduğu konferanslar oluşturmaktadır. Kitap 206 sayfaya ek olarak 6 sayfa yayınevinin sunuş bölümüyle birlikte toplam 212 sayfadan oluşmaktadır. Ezel Erverdi ve İsmail Kara tarafından hazırlanıp 23. baskı olarak 2016 yılında Dergâh Yayınları tarafından basılmıştır. Kitabın sunuş bölümünde yayınevi, Nurettin Topçu'nun eserlerini basım süreçlerinden ve esere dair bazı bilgilerden bahsetmektedir. Kitapta sunuş bölümünün ardından ön söz gelmektedir. Ön söz olarak alınan yazısında Topçu, milletimizin son üç asırdan beri geçirdiği buhranların sebebinin kültür ve maarif sahasında aranması gerektiğini vurguluyor. Ardından kitabın içeriğinde detaylı olarak değineceği yabancı dilde öğretim, mekteplerin durumlarını kısaca tanımlıyor. Ön sözün ardından kitap üç ana bölümden oluşmakta. Birinci ve ikinci bölümler üçer, üçüncü bölüm ise on dört yazıdan meydana gelmektedir. Birinci bölümün ilk yazısı "Beklenen Gençlik"te Topçu gençliği geleceğin tohumu olarak tanımlamaktadır. Tarihî süreç içerisinde dünyanın en heybetli gençliğini çıkardığımızı ama o muhteşem gençliğin zamanla kaybolduğunu söylemektedir. Topçu bu durumun sebeplerini; ahlâk yerine siyasetin tercih edilmesi, taze fikrin yerini taklitçiliğin alması, gençliğin aşağılık karmaşasına girmesi, çabalamadan bir kurtarıcı beklenmesi, kadercilik ve sınırsız özgürlük arayışı olarak görmektedir Topçu. Bunun önüne geçilebilmesi için ise yazısının sonunda şu çarpıcı ifadeyi dile getirmiştir: Bu iş bir maarif işidir ve bir neslin kurtuluşunu ancak maarifinin yükselmesinde aramak lâzımdır." ( s. 29 ) Topçu, Millet Maarifi yazısında milletin ruhunu oluşturanın maarif olduğunu söylemektedir Fakat maarifimizin Fransız, Alman, İngiliz kültür ve maarifine sığındıktan sonra Amerikan maarifine teslim olduğunu belirtiyor. Teknik ve ticaret üstüne kurulu bu Yüksek Lisans Öğrencisi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler ve Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı, İstanbul, Türkiye 98 ISayfa

104 Türk Eğitim Dergisi 2016, Cilt XX, Sayı XX, s. xx-xx A.Bbbbb maarifin milletimizle bağdaşmadığını ve maneviyatımızı bu sistemle yitirdiğimizi dile getiriyor. Topçu yazısında, bundan kurtulabilmenin ise şu şekilde olabileceğini söylüyor: Kendimiz için yepyeni bir maarif sistemi kurarak işe başlamak zorundayız. Bu maarifin ilkokulundan üniversitesine kadar bütün basamaklarında bin yıllık millet iradesiyle bin dört yüz yıllık millet karakteri yaşatılırsa bizim olacaktır." (s. 37) Türk Maarifi adlı yazısında Topçu, özellikle 17. yüzyıldan sonra maarif sistemimizin temel taşı olan medreselerde bozulmaların meydana geldiğini ve medreselerin İslam kültürünün özünü kaybettiğini söylüyor. Softa din anlayışı ile ona karşı çıkan maddecilik anlayışlarını eleştiren Topçu, millî maarifin mana ile maddeyi birleştiren bir sistem ile teşekkül etmesini ve okullarında buna göre düzenlenmesi gerektiğini belirtiyor. Özellikle maneviyatımızı, özümüzü unutturmayan bir mektebi şu şekilde ifade ediyor: Bir mektep ki bizi kendi ruhumuza kavuştursun, her hareketimizin ahlâki değeri olduğunu tanıtsın, hayâya hayran gönüller, insanlığı seven temiz yürekler yetiştirsin..."(s. 47) Mektep adlı yazıda Topçu, mektebin öğrenme yeri olduğunu söylüyor ve mektebin ne olduğu, ne anlama geldiği ve nasıl olması gerektiği sorularının üstünde duruyor. Hayatın her alanında mektebin var olduğunu dinin, ihtirasın, sabrın, hüsranın, imanın mektep olduğunu vurguluyor. İki önemli hususa dikkat çekerek mektebin maziye dayanması gerektiğini ve yabancı mekteplerin maarif sisteminde yer almaması gerektiğini söylüyor. Bu durumun hassasiyetini şu sözlerle dile getiriyor: "Bir milletin bağrında yabancı mektep, mektebi yıkıcıdır, millet kültürüne sokulmuş hançerdir." (s. 63) Muallim bölümünde Topçu, muallimin bilen, öğreten, irşat eden, yol gösteren, terbiye eden, veli, mürebbi ve emin vasıflarına sahip olması gerektiğinin altını çiziyor. Muallimin gençlere bilmediklerini bir nakledici, tüccar, sade bir memur olmadığını dile getirerek şu sözleri sarf ediyor: Muallim sadece bir memur değildir, belki genç ruhları kendilerine mahsus manadan bir örs üzerinde döverek işleyen bir demircidir."(s. 68) Topçu, Muallimin Mesuliyetleri bölümünde muallimin vazifelerini sıralamakta ve onu toplumdaki davranışların sorumlusu olarak görmektedir. Muallimliğin bir ruh sanatkârlığı olduğunu, sevgi işi olduğunu ve maarifin doğrudan muallim demek olduğunu dile getiriyor. Muallimin insanlar üzerindeki mesuliyetini de şu şekilde ifade ediyor: Âdemoğlunu, beşikten alarak mezara kadar götürüp teslim eden, dünyanın en büyük mesuliyetine sahip insan muallimdir." (s. 71) Kitabın en uzun yazısı olan Maarif Davamız adlı bölümde Topçu, gençlerin ideallerinin, inançlarının, ıstırabının olmadığını; gülmek, eğlenmek için yaşadıklarını dile getiriyor. Bu sebeple maarifin gençlere bir ideal aşılaması gerektiğini vurguluyor. Bunu yapabilmek için talebenin de muallimin de "İlim Zihniyeti"ne sahip olması gerektiğini belirtiyor. Maarifimizin Batı maariflerini taklit yoluna giderek millî bir maarif oluşturamadığını ifade ediyor. Dil meselesine de değinen Topçu, Arap ve Acem dillerinden 99 S ayfa

105 Türk Eğitim Dergisi 2016, Cilt XX, Sayı XX, s. xx-xx A.Bbbbb kurtulmak istenirken Türkçenin Batı dillerine kurban edildiğini söylüyor. Çok sayıda okul açmanın maarif sistemindeki öğretimi cansız bıraktığını, kadınların eğitiminin ihmal edildiğini, ceza anlayışının yok edilerek disiplinsizliğinin yer aldığını dile getiren Topçu, mekteplerdeki fizikî şartlardan muallimin mektepteki durumuna kadar pek çok konuya parmak basıyor. Maarifi düzeltip yeniden oluşturabilecek ders, talebe, muallim ve mektep konularını ele alarak nasıl olması gerektiğinin altını çiziyor. Muallime karşı yazısında şu eleştiriyi dile getiriyor: Bilmiyorum, acaba ne zaman, hangi devirde ve hangi tarihte hangi mektepli muallim odasında ilmi bir konuşmanın, metotlu bir münakaşa halinde devamlılığı görülmüştür?" (s. 108) İlköğretim yazısında ilköğretimin maneviyattan uzak olduğunu çocuklara sadece eşyayı tanıttığını söyleyen Topçu, ilköğretimin çocuklara hakikat ışıkları göstererek hayattan örneklerle desteklenmesi gerektiğini belirtiyor. Gerçek bir vatandaş olabilmek için şu ön koşulu dile getiriyor: Tarih şuuru eksik bırakılarak yetiştirilen çocuk gerçek vatandaş olamayacaktır."(s.118) İlkokullarda Ahlâk Eğitimi yazısında Topçu, çocuğa ilk olarak hürmet duygusunun öğretilmesi gerektiğini hürmet duygusu ile çocukta merhamet ve hizmet duygularının uyanacağını söylemektedir. İlkokul çocuğu bilgin adayı olarak değil, olgun insan ve ahlâklı insan adayı olarak ele alınmalıdır diyen Topçu, ahlâk eğitiminde çocuğa, öğretmenin örnek teşkil edeceğini vurguluyor. Yazının sonunda Âkif"e ait şu mısra ile konuyu özetliyor: Bırak tahsili evlâdım, sen ilkin bir hayâ öğren!" ( s. 128) Ortaöğretim adlı yazısında Topçu, mevcut hâliyle ortaokulun işlevsiz olduğunu söylemektedir. Bu sebeple lisenin hâlihazırdaki ortaokulu karşılayacak üç yıllık bir öğretimden sonra son üç senedeki sınıfların fen ve kültür kollarına ayrılması gerektiğini söylüyor. Daha sonra Topçu, ortaöğretimden beklentileri açıklıyor. Lise dersleri bölümünde Topçu, şahsiyet sahibi fertlerin yetiştirilebilmesi için derslerin başka metotlarla, başka gaye ve ruh ile oluşturulması gerektiğini belirtiyor. Edebiyat, tarih, felsefe, kimya, biyoloji, ahlâk derslerine ve içeriklerine değinerek nasıl düzenlenmesi gerektiğine dair fikirlerini beyan ediyor. Liselerde Din Dersleri yazısında liselerdeki din derslerin insan ruhunu, hakikat sahalarına teslim ettirerek kaynağını hayatın içinden alması gerektiğini vurguluyor Topçu. Din derslerine bakış açısını dine dair şu sözlerle ifade ediyor: Din her şeyden önce insan ruhu için bir idealdir." (s. 148) Okullarımızda Din ve Ahlâk Eğitimi bölümünde Topçu, din öğretiminin kademelere göre programlandırılıp maneviyatı kudretli nesiller yetiştirebilecek şekilde olması gerektiğini vurgulamaktadır. Nurettin Topçu bunu bu kadar önemli görmesinin nedenini şu şekilde ifade ediyor: Mukadderatımız, yarını hazırlayacak olan genç neslin ahlâk ve din yapısına bağlı bulunuyor." (s. 150) 100 I Sayfa

106 Türk Eğitim Dergisi 2016, Cilt XX, Sayı XX, s. xx-xx A.Bbbbb Üniversite ve Üniversite Olayları başlıklı birbirini tamamlayıcı olan yazılarında Topçu, dönemin üniversite hocalarının ilimden uzaklaştığını belirtiyor. Darulfünun'un yerine kurulan üniversitelerin ilim, irfan yuvası olmaktan çıkıp üniversite hocalarının ticarethanelerine dönüştüğünü belirtiyor. Hocaların ne yazık ki menfaat peşinde koşup kendilerini memleket ve millet meselelerine vermediğini dile getiriyor. Ayrıca öğrencilerin yeteneklerine göre üniversiteye alınması gerektiğini de söylüyor. Millî Eğitim ve Muhtar Üniversite bölümünde millî eğitimin millî olabilmesi için millî tarihimize ve maneviyatımıza yönelmemiz gerektiğini belirtip şu öz eleştiriyi yapıyor: Hevesler ve hırslar bizi helâk ediyor!" (s. 174) Din Eğitimi yazısında "Din nedir? Ne değildir? Din eğitimi nasıl olmalıdır?" soruları üstünde duruyor. Dinin hayatın her alanına taşınması gerektiğini belirterek dinin ticaretinin yapılmamasını vurgulayıp din eğitiminin tanımını şu şekilde yapıyor: Din eğitimi her şeyden önce bir kalp eğitimidir." (s. 177) Ahlâk Terbiyesi adlı yazıda Topçu, medeniyet olabilmek için toplumun bir nizama sahip olması gerektiğini, nizamı ve geleneği sağlamanın da iyi bir ahlâk eğitiminden geçtiğini vurguluyor. İyi bir ahlâk eğitimi için tam bir tarih eğitimi, maddecilikten kurtulma, yabancı dilde eğitimden vazgeçilmesi, millete yönelik üniversitelerin varlığı ve idealist bir estetik kaygısı gibi unsurları sıralıyor. Ayrıca Topçu, ahlâk eğitimi için idealist öğretmenlerinin önemine de dikkat çekiyor. Okulda Ahlâk yazısında öncelikle ahlâk eğitiminde başlıca görevin aileye düştüğünü fakat okulunda burada ciddi payı olduğunu vurguluyor. Ahlâk eğitiminin esasının örnek olmak olduğunu belirten Topçu, muallimin talebeye aşılaması gereken duyguların başında merhamet ve adaletin geldiğini belirtiyor. Gençlerin kalplerinin korkuyla değil sevgiyle terbiye edilmesi gerektiğine dikkat çekiyor. Kitabın son yazısını Topçu'nun İstanbul Erkek Lisesi'nde görev yaparken öğrenci yıllığına yazdığı yazı oluşturmaktadır. Burada talebelerine mezun olurken çeşitli öğütler sunuyor ve onlara ve aslında tüm gençliğe şu mesuliyeti yüklüyor: Bugüne kadar vazifeyi yapan ben, yarının mürşitleri siz olacaksınız." (s. 212) Nurettin Topçu'nun eğitim sistemimize dair derin bir bakış açısı sunduğu kitap üzerinde çokça düşünülecek fikirler barındırmaktadır. Günümüz Türkçesinden çok uzak olmayan bir dile sahip olan kitap, didaktik bir tarz taşımaktadır. Kitabın baskı kalitesi iyi, yazı büyüklüğü okunabilir boyutta. Kapak tasarımı ise sade tasarlanmış ve Topçu'nun bir fotoğrafına yer verilmiş. Kitaptaki yazılar farklı zamanlarda ve başka yerlerde yayımlandığı için bazı içerikler benzer bu sebeple bazı yazılar tek başlık halinde toplanıp aynı içerikler düzenlenebilir, böylelikle okuyucunun tekrardan sıkılmasının önüne geçilebilir. Ayrıca yazılar orijinal hâliyle basıldığı için günümüz imlâ kuralları ile uyuşmayan yazımların düzeltilmesinde fayda var. Kitabın en önemli yanı ise toplumdaki her kesime hitap eden geniş bir yelpazeye sahip olmasıdır. Öğretmenlerden, akademisyenlere; ebeveynlerden, idarecilere birçok kimse 101 S ayfa