YÖNETİM KURULU ÇALIŞMA PROGRAMI VE BÜTÇESİ 2016

Transkript

1

2

3 YÖNETİM KURULU ÇALIŞMA PROGRAMI VE BÜTÇESİ 2016

4

5

6

7 TÜCCARIN TANIMI VE ANA İLKELER TÜCCAR Mesleki faaliyetlerinde bilgi, beceri, deneyim ve girişimciliği ile mal ve hizmetleri akılcı bir şekilde toplumun kullanımına sunan, tüm ilişkilerinde güven ve dürüstlüğü ilke edinen insanlığın ve ülkenin çıkarlarını mesleki çıkarlarının üstünde tutan kişidir. ANA İLKELER KİŞİSEL DÜRÜSTLÜK İŞ İLİŞKİSİ Gelenek ve göreneklerine saygılıdır. Dürüstlüğü ve ahlakı en yüce erdemler olarak benimsemiştir. Davranışlarıyla yurt içi ve dışı ticari ilişkilerde ülkenin ve mesleğin saygınlığını arttırır. Vicdan ve hürriyetine saygılıdır, başkalarının hakkını yemez. Müşterilerinin menfaatini kendi menfaati gibi korur. Sözü namustur, sözlü ve yazılı taahhütlerine sadıktır. Doğru beyanda bulunur. Müşterisini kandırmaz, şeffaftır. Yeni fikirlere açıktır ve değişimi sürekli teşvik eder. Ticaretin karşılıklı kar müessesesi olduğunun, kendisini kar ederken iş yaptığı kişilerinde kar etmeleri gerektiğinin bilincindedir. İlişkilerinde önce insan faktörünü göz önünde tutar ve hizmet anlayışına öncelik verir. Haksız rekabetten, müşteriden haksız kazanç sağlayacak her türlü faaliyetten ve kurnazlıktan kaçınır. Sattığı veya ürettiği malın ve hizmetin gerçek değerinden fazlasını talep etmez. Kendi çıkarlarını korurken başkalarının zarar görmesine sebebiyet vermez. Tüketiciye karşı sorumluluklarını tam olarak yerine getirir. DEVLETLE OLAN İLİŞKİLERİ MÜŞTERİLERİNE OLAN SORUMLULUK Kanunlara saygılıdır. Rüşvet vermez. Devletin birliğine ve ayrılmaz bütünlüğü ilkesine bağlıdır. Vergisini zamanında öder, vergi kaçırmaz. Devlete karşı çalışmalarından doğan sorumluluğunu yerine getirir. Müşterilerine karşı naziktir, anlayışlıdır. Siparişi zamanında teslim eder. Sözünden dönmez. Kabahatini üstüne alır yanlışlıkları düzeltir. Malını yanlış tanıtmaz, her türlü şikayeti dinler. ÇEVREYLE OLAN İLİŞKİLERİ ÇALIŞANLARINA KARŞI SORUMLULUK Doğayı ve çevreyi koruyacak özeni gösterir. Bulunduğu çevrenin kültürel gelişmesine katkıda bulunur. Temizlik kavramının yerleşmesi için çaba sarfeder. Adil ücreti öder. Sosyal haklarını gözetir. Eğitimine önem verir. Din, ırk, renk, cinsiyet ayrımı yapmaz.

8

9 KURULUŞUNDAN BUGÜNE KADAR BAŞKANLAR ODA REİSLERİ Balyozyan Matyoz ( ) Gökas Efendi ( ) Mahmut Alayeli (Ocak 1909 Mart 1926) MECLİS BAŞKANLARI Hakkı Balcıoğlu (Mart 1926 Ağustos 1943) Nuri Çolakoğlu (Ağustos 1943 Nisan 1946) Şerif Remzi Reyent (Nisan 1946) Aydınlı Ahmet Tabak (Nisan 1946 Eylül 1951) Enver Bakioğlu (Eylül 1951 Aralık 1954) Haydar Dündar (Ocak 1955 Kasım 1959) Selahattin Sanver (Aralık 1959 Kasım 1965) Haydar Aryal (Kasım 1965 Mayıs 1969) Şevket Filibeli (Mayıs 1969 Kasım 1973) Tekin Çullu (Kasım 1973 Kasım 1975) Mücahit Büktaş (Kasım 1975 Kasım 1976) Tekin Çullu (Kasım 1976 Mart 1992) Hasan Denizkurdu (Mart 1992 Mart 1996) Necip Kalkan (Mart 1996 Mart 2011) Selami Özpoyraz (Mart 2011 Mayıs 2013) Rebii Akdurak (Mayıs 2013 ) YÖNETİM KURULU BAŞKANLARI Süleyman Ferit Eczacıbaşı (Nisan 1926 Mart 1933) Şükrü Cavahir (Mart 1933 Ağustos 1943) Hakkı Balcıoğlu (Ağustos 1943 Mayıs 1946) Selahattin Sanver (Mayıs 1946 Aralık 1954) Şevket Filibeli (Aralık 1954 Kasım 1968) Sabri Tanık (Aralık 1968 Kasım 1971) Dündar Soyer (Aralık 1971 Kasım 1973) Sabri Tanık (Aralık 1973 Kasım 1974) Dündar Soyer (Aralık 1974 Kasım 1979) Mücahit Büktaş (Aralık 1979 Mart 1984) Dündar Soyer (Nisan 1984 Kasım 1987) Halit Şarlak (Aralık 1987 Mart 1992) Ekrem Demirtaş (Mart ) YÖNETİM KURULUMUZ KURULUŞUNDAN BUGÜNE KADAR ODAMIZA HİZMET VEREN DEĞERLİ BAŞKANLARDAN SAĞ OLANLARA ŞÜKRANLARINI SUNAR, HAYATTA OLMAYANLARI RAHMETLE ANAR.

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19 KALİTE, AKREDİTASYON VE MÜŞTERİ MEMNUNİYETİ YÖNETİM SİSTEMİ POLİTİKAMIZ VE TEMEL PRENSİPLERİMİZ Amacımız Üyelerimizin ihtiyaçlarını ve beklentilerini tatmin edecek kalitede hizmet sunmak, ülkemizin ticari ve ekonomik hayatının gelişmesine katkıda bulunmak ve faaliyetlerimizi devamlı olarak geliştirmektir. Hizmetlerimizi sürekli iyileştirmek, üyelerimizin ticari ve sosyal hayatlarına katkıda bulunmak, faaliyetleri kolaylaştırarak üyelerimizi desteklemek amacı ile Odamızın tüm hizmetlerinin belli bir kalite seviyesinde, üye beklenti ve isteklerine duyarlı, günün ekonomik ve teknik şartlarına en uygun biçimde gerçekleştirilmesi sağlanmaktadır. Hedefimize ulaşmak, kalite düzeyimizi gelişen teknoloji ve üye istek ve beklentileri doğrultusunda geliştirmek, iyileştirmek, üye memnuniyetini sağlamak ve hizmet çeşitliliğini arttırmak için tüm bölümlerin faaliyetlerinde Kalite, Akreditasyon ve Müşteri Memnuniyeti Yönetim Sistemi gereklilikleri esas alınacaktır. Kalite, Akreditasyon ve Müşteri Memnuniyeti Yönetim Sistemimiz yasal şartlara, ISO 9001 standardına, ISO Standardına, TOBB Oda/Borsa Akreditasyon Sistemine ve mevzuatlara uygun olarak kurulmuştur. Temel Prensipler Üyelerimize etkin, hızlı ve kaliteli hizmet vermek. Hizmetlerimizi üye beklenti, şikayet ve önerilerini dikkate alarak geliştirmek ve üye memnuniyetini sağlamak Ülke çıkarlarını Üye çıkarlarının önünde tutmak. Üreteceğimiz eserler ve çalışmalar ile Üyelerimize ve toplumsal yaşamımıza katkıda bulunmak. Yapacağımız araştırmalar ile yerel yönetimlere ve ülke yöneticilerine ışık tutmak. İzmir'in, Ege Bölgesinin ve Türkiye'nin kalkınmasına yardımcı olmak. Danışmanlık hizmetlerini ifa ederken hiçbir etki altında kalmamak. Oda üyeliğini cazip kılmak ve saygınlığını korumak. Oda-Üye bütünleşmesini sağlamak. Odayı, Üyeler nezrinde iş dünyası hakkında danışman bir kurum haline getirmek. Oda Üyelerinin dışa açılmalarına teknik bazda yardımcı olarak onları yönlendirmek. Üyelerimizi mesleki konularda eğitmek. Yatay ve dikey iletişimin kurulmasını ve sürdürülmesini sağlamak. Hizmetlerimizi geliştirmek amacıyla ihtiyaçlar doğrultusunda personelimizin gerekli eğitimleri almalarını sağlamak ve personelimizin kişisel gelişimine katkı sağlayacak eğitimlere katılmalarını desteklemek. Oda stratejik planı ve bu plan dahilinde hazırlanan yıllık çalışma programları çerçevesinde uzun ve kısa vadeli proje ve hedeflerimizi gerçekleştirmek.

20

21 İZMİR TİCARET ODASI 2016 YILI ÇALIŞMA PROGRAMI VE BÜTÇESİ İÇİNDEKİLER SUNUŞ... IX BÖLÜM I KÜRESEL EKONOMİDE DÜZEN YENİDEN KURULURKEN, TÜRKİYE DE SİYASİ VE EKONOMİK İSTİKRAR TESİS EDİLİYOR 1. Dünya Uzun Dönemli Yavaş Büyüme Sürecine Giriyor Gelişmiş Ülkelerde Ilımlı ve Yavaş Büyüme Süreci ABD Japonya Avrupa Birliği Yükselen Piyasalar ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Büyüme Hız Kesti Çin Hindistan Brezilya Rusya İran Güney Afrika Meksika Endonezya Küresel Güçlerin Mücadele Alanı: Ortadoğu Küresel Ekonomik Büyümenin Motoru: Ar-Ge, İnovasyon ve Ürünlerin Ticarileştirilmesi Dünyada İklim Değişiminin Önlenmesi İçin Girişimler ve Türkiye nin Katkısı Ticaret ve Ekonomik Gelişmemizin Olmazsa Olmazları: Barış, Huzur ve Güvenlik Türkiye nin Demografik Fırsat Penceresi ve Bundan Yararlanma Becerisi Türkiye de Kişi Başına Gelir Artışı Orta Vadeli Program ( ) ın Öngörüleri ve Değerlendirilmesi Türkiye de Siyasi ve Ekonomik İstikrar Tesis Ediliyor I

22 10. Türkiye de Girişimci Ekosisteminin Yaratılması: Türkiye Girişim Stratejisi ve Eylem Planı ( ) Suriyeli Mülteciler Artık Avrupa nın da Sorunu Türkiye nin Ticari İlişkileri ABD Avrupa Birliği Ortadoğu (Irak, İsrail, Mısır) Afrika Türk Cumhuriyetleri ve Kafkasya Latin Amerika Rusya Çin İran Türkiye nin Dış Ticaretini Etkileyecek Uluslararası Anlaşmalar Transpasifik Ortaklığı Anlaşması Transatlantik Ticaret ve Yatırım Anlaşması BÖLÜM II MAKİNA GÜCÜNDEN BİLGİ VE TEKNOLOJİ GÜCÜNE DÖNÜŞÜM SÜRECİNDE İZMİR EKONOMİSİ 1. Dönüşüm Sürecinde İzmir Ekonomisi İzmir Ekonomisinde Sektörlerin Durumu ve Gelişim Dinamikleri Gıda, Tarım ve Hayvancılık Sanayi Ticaret Dış Ticaret İç Ticaret Turizm Enerji Sağlık Eğitim Bilişim Finans II

23 2.10. İnşaat Lojistik Yeni Buluş ve Fikirler İçin Fırsatlar Sunan Kent: İzmir Teknoparklar Üniversiteler ve Teknoloji Transfer Ofisleri Organize Sanayi Bölgeleri Serbest Bölgeler Girişimcilik ve Yenilikçilik Fırsatları Teşvik ve Destekler İhracat ve Yabancı Yatırım Perspektifinden İzmir İzmir in Çarşı ve Ticaret Merkezleri Fuarlar Kenti İzmir Sağlık Turizmi ve İzmir Kruvaziyer Turizm Kültürel Miras Değerleri ve İzmir Kongre Turizmi ve İzmir Eğitimin Beşiği İzmir Odamız ın İzmir Projeleri Pasaport Limanı Turizm Dönüşüm Projesi Başdurak Camii Turistik Çarşısı İzmir Kent Merkezindeki Arkeolojik Alanların Turizme Kazandırılması Güney Lojistik Merkez Projesi Kruvaziyer Turizm Projesi Tarıma Dayalı İhtisas OSB Projeleri Uluslararası Sağlık Merkezi Projesi Kentimiz İçin Fikir Projelerin Üretilmesi İzmir e Tema Parklar Kazandırılması İzmir Bilimpark Üyelerimize Modern Site ve Çarşıların Kazandırılması İzmir Adına Takip Ettiğimiz Projeler III

24 TEMATİK BÖLÜM İZMİR TİCARET ODASI HİZMETLERİNİ VE HİZMET MEKANINI YENİDEN İNŞA EDİYOR 1. Cumhuriyetin Kuruluşuna Tanıklık Eden Kurum: İzmir Ticaret Odası İzmir Ticaret Odası Yeni Hizmet Binası Yenilenen Hizmetleriyle İzmir Ticaret Odası İletişim ve Tanıtım Yenilenen Web Portalımız Sanal Fuar Kendimizi Anlatıyoruz: İzmir Ticaret Odası Tanıtım ve Hizmet Rehberi Sosyal Medya Hesaplarımız Turizm İzmir Ticaret Tarihi Müzesi Vize İşlemleri TOURIZMIR: İzmir in Turizm Tanıtım Toplantıları ve Projeleri Turizm Danışmanlık Hizmetleri Girişimcilik ve Meslekleri Geliştirme İş Melekleri ve Mentor Ağımız KOSGEB Danışma Ofisimiz Girişimcilere Yönelik Danışmanlık Hizmetlerimiz İzmir de Girişimcilik Ekosistemini Geliştirme Toplantıları Bankalarla İmzaladığımız Uygun Koşullu Kredi Protokollerimiz Girişimcilere Yönelik Eğitimlerimiz Girişimcilik Köşemiz ve Raporlarımız Uluslararasılaştırma ve Dış Ticaret Şefliği İhracat Pazar Araştırması Dış Ticaret Danışmanlığı Yurtdışı İşbirliği Talepleri Kardeş Oda Anlaşmaları Ekonomi Bakanlığı Destekli Sektörel Ticaret Heyetleri Ekonomi Bakanlığı Destekli Sektörel Alım Heyetleri IV

25 4. Oda Hizmet Birimlerimizin Çalışma ve Projeleri Araştırma, Girişimcilik ve Meslekleri Geliştirme Müdürlüğü İle İlgili Çalışmalarımız Odamız Yıllık Çalışma Programı Hazırlık Çalışmalarının Koordinasyonu Araştırma, İnceleme ve Değerlendirme Raporları, Bildiri ve Konuşmaların Hazırlanması Meslek Komitelerimizin Olağan ve Olağanüstü Toplantılarının Düzenlenmesi Kongre, Konferans, Panel ve Seminerlerin Düzenlenmesi Ekonomik, Mesleki ve Sektörel Konulardaki Mevzuat Hakkında Görüş Oluşturulması Meslek Komiteleri İletişim Formu Müdürlük Faaliyetlerinin MS Sharepoint Programı Üzerinden İzlenmesi Danışmanlık Hizmetleri Diğer Faaliyetler Uluslararası İlişkiler Müdürlüğü ile İlgili Çalışmalarımız Yurtdışı İş ve İnceleme Gezileri Fuar Çalışmaları Yurtiçi Fuar Katılım Teşvikleri Yurtdışı Fuar Katılım Teşvikleri Yurtiçi Fuar Ziyaretleri Yurtdışı Fuar Ziyaretleri Yurtiçi ve Yurtdışı Şemsiye Stand Katılımları İzmir de Düzenlenen Fuarları Geliştirmeye Yönelik Çalışmalarımız Fuar Danışmanlığı Yabancı Heyet Ziyaretleri /Yabancı Firmalarla İzmirli Firmalar Arasında B2B Görüşme Organizasyonları Turkish World Partners (TWP) AB Uyum Süreci Bilgilendirme Toplantıları Avrupa Birliği Konularında Danışmanlık Hizmetlerimiz Yeşil Ekonomi Forumu Ticaret Sicil Müdürlüğü İle İlgili Çalışmalarımız Müdürlüğümüz İş ve İşlemlerini Tanıtıcı Yayınlar Hazırlamak Hizmet İçi Eğitimler Düzenlemek Ticaret Sicili Çalışmaları Hakkında Bilgilerin Yer Alacağı Web Alanının Etkinleştirilmesi V

26 Müdürlüğümüz İş ve İşlemlerinin Yasal Mevzuat Yönünden Meslek Sahiplerine Eğitim Toplantıları Düzenlemek Hukuk İşleri Müdürlüğü ile İlgili Çalışmalarımız Bilişim Müdürlüğü ile İlgili Çalışmalarımız Ticari İşlemler Müdürlüğü ile İlgili Çalışmalarımız Üye Sicil Müdürlüğü ile İlgili Çalışmalarımız Odamız Üye Sayısının Arttırılması Üye Sicil Müdürlüğü Hizmetlerinin İnternet Ortamında Verilebilmesine Yönelik Çalışmalar Üye Bilgilerinin Güncellenmesi, NACE ve Askı İşlemleri Gruplandırma ve İzmir Ticaret Odası Genel Seçimlerine İlişkin Çalışmalar Mali İşler Müdürlüğü ile İlgili Çalışmalarımız İdari İşler ve Satın Alma Müdürlüğü ile İlgili Çalışmalarımız Şehircilik, Planlama ve İnşaat Müdürlüğü ile İlgili Çalışmalarımız İnsan Kaynakları Müdürlüğü ile İlgili Çalışmalarımız Eğitim Müdürlüğü ile ilgili Çalışmalarımız T.C. Ekonomi Bakanlığı Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi Projeleri Üyelerimize Yönelik Eğitim Faaliyetlerimiz Personelimize Yönelik Eğitim Faaliyetlerimiz İletişim ve Tanıtım Müdürlüğü ile İlgili Çalışmalarımız Turizm Müdürlüğü ile İlgili Çalışmalarımız Başkanlık Bürosu Müdürlüğü Finans ve Mali Danışmanlık Hizmetlerimiz Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Ticaret Odaları Konseyi Başkanlığı Çalışmalarımız İzmir Ticaret Odası İhtisas Komisyonları Kalite Yönetimi Çalışmalarımız Entegre Yönetim Sistemi Çalışmalarımız Araştırma ve Toplantılar Araştırma-İnceleme Raporları Vizyon Dergisi Ar-Ge Bülten Pusula Dergisi Kentsel-Bölgesel, Ekonomik ve Sektörel Raporlar Ülke Raporları VI

27 6.2. Toplantılar Üyelerimizin Mesleklerini Geliştirmeye Yönelik Talep ve Öneriler Tarım ve Gıda Tekstil, Konfeksiyon ve Mobilya Sağlık ve Bakım Hizmetleri Eğitim Bilişim Turizm Mali Kuruluşlar ve Aracılık Hizmetleri Otomotiv İnşaat Enerji Kimyasal Maddeler Ulaştırma ve Taşımacılık Kuyumculuk Elektronik Sektörü Üyelerimizin İş Ortamlarını İyileştirici ve Ticari Başarılarını Arttırıcı Öneriler SONSÖZ YILI BÜTÇESİ BÜTÇE SUNUŞU HESAPLARI İNCELEME KOMİSYONU RAPORU GELİR BÜTÇESİ GİDER BÜTÇESİ BURS CETVELİ YILI KAYIT ÜCRETİ VE YILLIK AİDAT TARİFE CETVELİ YILI HİZMET ÜCRETLERİ TARİFESİ KADRO CETVELİ YILI BÜTÇE TALİMATI VII

28

29 SUNUŞ Küresel ekonomi, gelişmiş ülkelerdeki zayıf toparlanma ve gelişmekte olan ülkelerdeki yavaş büyüme oranlarıyla birlikte ılımlı bir seyir izlerken, zayıf ve kırılgan görünümünü sürdürüyor. Küresel ekonomideki gelişmelerin ana eksenini, ABD para politikasındaki normalleşme ve Çin ekonomisinin hiç de alışkın olmadığımız düzeyde yavaş büyümesi oluşturuyor. Yanı sıra, Euro Bölgesinden göreceli toparlanma sinyalleri gelirken, Japonya ekonomisine ilişkin belirsizlikler ise aşağı yönlü riskleri arttırıyor. Dünya ekonomileri yeniden bir düzen kurmanın hamlelerini planlarken hemen yanı başımızda, Ortadoğu da yangın büyüyerek devam ediyor yılında başlayan Arap Baharı, yerini Ortadoğu nun ortaçağının basamak taşlarını döşeyen sert, acımasız ve sancılı bir kış iklimine bıraktı. Suriye de yaşanan insanlık dramı sınırlarımızı aşarak Avrupa Birliği ülkelerinin de gözlerinin önünde sergilenmeye başladı. Dünya ekonomisinin kırılgan ve cılız görünümü, yanı sıra Ortadoğu bölgesinde, hemen sınırımızda yaşanan çatışma ortamının yansımaları ülkemizi de yakından etkiliyor. Türkiye olarak son 2 yılda 4 büyük seçim sürecini yaşadık. Bu ortamda, siyasi, ekonomik olarak bazı önemli huzursuzluklar ve rahatsızlıklar yaşasak da bu dikenler ile çevrili coğrafyada demokrasisini her zaman koruyan, güçlü bir ülke olarak yolumuza devam ediyoruz yılındaki ulaşmayı hedeflediğimiz büyük hedefler sekteye uğramış gibi gözükse de özellikle önümüzdeki dönemde ekonomide tekrar güçlü bir istikrarın sağlanmasıyla hedeflerimize ulaşmanın yapı taşlarının tek tek döşeneceği inancındayız. Bu yolda, İzmir ve iş dünyası olarak her zamanki gibi taşın altına elimizi koymaya hazırız. Büyük hedeflere ulaşmanın yolunun İzmir den geçtiğinin bilincinde olarak çok sektörlü yapımızdan gelen avantajımızı yüksek teknolojik üretme potansiyelimizi geliştirerek taçlandırmaya hazırız. Hizmetlerini ve hizmet mekanını yeniden inşa eden bir oda olarak üyelerimizin ticari kapasitelerini geliştirmeleri için desteklerimize devam edeceğiz. IX

30 Bu kapsamda hazırladığımız 2016 Yılı Çalışma Programının birinci bölümü Küresel Ekonomide Düzen Yeniden Kurulurken, Türkiye de Siyasi ve Ekonomik İstikrar Tesis Ediliyor da; dünyanın içine girmiş olduğu yavaş büyüme süreci ülkeler bazında detaylı olarak incelenmiş, küresel güçlerin mücadele alanı haline gelen Ortadoğu daki son duruma değinilmiş, Orta Vadeli Program in öngörüleri ve değerlendirmesine yer verilmiş, Türkiye nin ticari ilişkileri ülkeler düzeyinde anlatılmış, Türkiye nin dış ticaretini doğrudan etkileyecek uluslararası anlaşmalara yer verilmiştir. İkinci bölüm Makine Gücünden Bilgi ve Teknoloji Gücüne Dönüşüm Sürecinde İzmir Ekonomisi nde; İzmir ekonomisinin genel profili değerlendirilmiş, İzmir de sektörlerin analizleri yapılmış, yeni fikirler ve buluşlara sağlanan destekler detaylandırılmış, Odamızın İzmir Projeleri ve İzmir adına takip ettiğimiz projeler hakkında bilgi verilmiştir. İzmir Ticaret Odası Hizmetlerini ve Hizmet Mekanını Yeniden İnşa Ediyor başlıklı tematik bölümde; Odamız yeni hizmet binası hakkında bilgi verilmiş, yenilenen hizmetlerimiz detaylandırılmış, Odamız hizmet birimlerinin çalışmalarına yer verilmiş, üyelerimizin mesleklerini geliştirmeye yönelik talep ve önerileri aktarılmış, üyelerimizin iş ortamlarını iyileştirici önerilerimize yer verilmiştir. Odamız Stratejik Planı nda yer verdiğimiz stratejik amaç, proje ve çalışmalarla uyumlu olarak, titiz ve disiplinli bir çalışma süreci sonunda hazırladığımız 2016 Yılı Çalışma Programımızın üyelerimize, kentimize ve ülkemize yararlı olmasını diliyoruz. Saygılarımızla, YÖNETİM KURULU X

31

32

33 BÖLÜM I KÜRESEL EKONOMİDE DÜZEN YENİDEN KURULURKEN, TÜRKİYE DE SİYASİ VE EKONOMİK İSTİKRAR TESİS EDİLİYOR 1. Dünya Uzun Dönemli Yavaş Büyüme Sürecine Giriyor Dünyanın karşısındaki iki ciddi sorun, kriz ile birlikte iyice görünür hale gelmiştir. Bunlar küresel ekonomik ve jeopolitik riskler olarak iki başlık altında toplanabilmektedir. Küresel ekonominin karşı karşıya olduğu riskler; büyüme oranlarındaki yavaşlamalar, üretkenlik oranlarındaki düşüşler ve buna ek olarak küresel talepteki düşüşler ve son yıllara damgasını vuran düşük fiyatlar olarak özetlenebilmektedir. Diğer taraftan, bölgesel, siyasi ve güvenlik risklerinin de 2016 yılında devam etmesi beklenmektedir. Dünya tarihinin gördüğü en derin ve en yaygın ekonomik krizin üzerinden 7 yıl geçmesine rağmen henüz küresel ekonomide beklenen hızlı ve dengeli büyüme oranları yakalanamamıştır. Küresel büyüme oranları her yıl revize edilmekte fakat beklenen oranlar elde edilememektedir yılından beri krizden çıkış stratejisi olarak bütün ülkeler mali ve ekonomi politikalarını gevşetmiş, devlet harcamalarını arttırmış, piyasaya yüksek miktarlarda para sürmüşlerdir. Durgunluğun önüne geçerek ekonomiyi canlandırmak için yürütülen bu politikalar bu süreçte son derece önem teşkil etmiştir. Krizin etkilerinin azaltılmasında ve finansal krizin reel ekonomiye yayılmasına nispeten engel olan bu politikalar ciddi bütçe açıklarına, gelişmekte olan ülkelerin para birimlerinin değer kaybetmesine ve sonuç olarak sürdürülemez bir büyümeye neden olmuştur. Son yıllarda dünya kriz politikalarından çıkış stratejisini belirlemeye çalışmaktadır. Bu noktada gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin karşısında farklı riskler bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi sürdürülebilir büyüme oranları olarak görülmektedir. Genel olarak küresel ekonomiye bakıldığında, dünyanın yavaşlayan büyüme sürecine girdiği açıkça görülmektedir. Fakat gelişmiş ülkeler ve gelişmekte olan ülkeler olarak ayrı ayrı incelendiğinde ise bir ayrışma süreci izlenmektedir. Gelişmiş ülkeler, yavaş ama istikrarlı büyüme trendinde devam etmekte, gelişmekte olan ülkelerde ise geçmiş yıllara kıyasla düşük büyüme oranları dikkat çekmektedir. Dünyanın büyüme oranları incelendiğinde, 2016 yılında küresel ekonominin % 3,6 büyüme oranını yakalaması öngörülmektedir. Bu rakam geçtiğimiz yılın tahminlerinden % 0,2 daha düşüktür. Bu durum küresel ekonominin bir süre daha beklenenden daha yavaş büyüyeceğini göstermekle birlikte dünyanın yavaş büyüme trendine girdiğinin en iyi göstergesidir. 1

34 Küresel ekonominin karşı karşıya olduğu en büyük risklerden bir başkası ise toplam talepteki düşüşlerdir. Buna bağlı olarak genel mal ve hizmetlerdeki fiyat düşüşleri özellikle gelişmiş ülkelerde kronik düşük enflasyon sorununu yaratmaktadır. Bütün bu gelişmeler küresel ekonomideki aşağı yönlü hareketleri arttırırken özellikle gelişmekte olan ülkeler için ciddi boyutlarda tehditler oluşturmaktadır. Küresel ekonomiyi kısa vadede bekleyen risklere ek olarak, orta ve uzun vadede bekleyen riskler de mevcuttur. Orta ve uzun vadede küresel ekonominin büyüme hızındaki düşüşlere bağlı olarak oluşan tehditler; düşük üretkenlik oranları, küresel ekonomideki düşük talep ve buna oranla yüksek kalan üretime bağlı düşüş gösteren fiyatlar olarak özetlenebilmektedir. Ek olarak birçok ülke için kriz döneminden kalan olumsuz etkiler (yüksek kamu ve özel sektör borçları, finansal sektördeki zayıflıklar, düşük yatırım oranları vb ), özellikle gelişmiş ülkeler için yaşlanan nüfus, gelişmekte olan ülkeler ve Güney Doğu Asya ülkeleri için ise Çin in büyüme oranlarındaki yavaşlamalar olarak öngörülmektedir. Petrol fiyatlarındaki istikrarsız hareketler ve jeopolitik krizler göz önüne alındığında, petrol ihraç eden ülkelerin de kısa vadede eski büyüme oranlarını yakalayamayacakları düşünülmektedir. Rusya nın Batı ülkeleri ile devam eden politik gerginliği bölgede ciddi ekonomik sorunlar oluşmasına neden olmaktadır. Orta Doğu da yükselen iç savaşlar da benzer bir tablo oluşturmaktadır. Bölgesel siyasi ve güvenlik tehditlerine bakıldığında ise, öncelikle Orta Doğu da Arap Baharı ile başlayan ve Suriye ile bölgesel bir olguya dönüşmeye başlayan iç savaşlar bütün bölgeyi etkisi altına almıştır. Arap Baharı nın başladığı ilk üç ülke olan Libya, Mısır, Tunus ta istikrarsızlık, otoriter rejimler ve ekonomik çöküşler devam etmektedir. Kuzey Afrika da başlayan iç savaşlar Sahra altı Afrika Bölgesi ne doğru ilerlemektedir. Irak, Suriye, Yemen ve Somali uzun süredir devam eden savaş halinden dolayı ekonomik ve siyasi olarak çöküntü içerisindedir. Bu coğrafyadan kaçan mülteciler bütün bölge için ortak bir insani, güvenlik ve ekonomik sorun haline gelmiştir. Orta Doğu küresel ekonomi için son derece büyük bir önem teşkil etmektedir. Bölgedeki istikrarsızlıklar her geçen gün daha da ciddi hale gelmekte olup, bu durum ülkemizi de oldukça yakından ilgilendirmekte ve ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. Bu tehdit sadece siyasi olarak değil aynı zamanda ekonomik olarak da karşımıza çıkmaktadır. Orta Doğu ya açılan kapı olan ülkemiz bölgedeki sorunlar sebebiyle ihracat ve ithalatta güvenlik sorunları yaşamaktadır. Bölgedeki istikrarsızlık sebebiyle Türkiye de yabancı yatırımcı tarafından riskli olarak görülmektedir. Rusya nın Ukrayna nın güneydoğu bölgesini kontrolü altına almak için başlatmış olduğu çatışma ortamı Ukrayna yı istikrarsız ve riskli bir coğrafya haline getirmiştir. Buna karşılık olarak Batı ülkeleri ile Rusya arasında yükselen gerginlikler sonucunda karşılıklı yaptırımlar Rusya ekonomisine ciddi zararlar vermiştir. Rusya 2015 yılında % 3,8 oranında daralmıştır ve 2016 yılında da % 0,6 oranında küçülmesi beklenmektedir. 2

35 Sonuç olarak, dünyada hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerin büyüme hızlarında ekonomik ve jeopolitik sorunlar nedeniyle düşüş görülmektedir yılından itibaren küresel ekonomi dengeye girememiştir. Hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeler için bundan sonra hızlı büyüme oranlarının yakalanması oldukça zor görülmektedir. Krize neden olan ve kriz sürecinde daha ciddi boyutlara ulaşan yapısal sorunlara geçici çözümler yerine yapısal reformlar yapılması ve küresel ekonomide yeniden dengeye ulaşılmasının zaman alacağı görülmektedir Gelişmiş Ülkelerde Ilımlı ve Yavaş Büyüme Süreci Krizin yayılma ve çıkış sürecinde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin farklı yönlerde yol aldıkları görülmüştür. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki bu ayrışma sürecinin önümüzdeki yıllarda da devam etmesi beklenmektedir. Ülkeler ve bölgeler arasındaki büyüme ve toparlanma farklılıkları küresel ekonomiye de etki etmektedir. Grafik 1: Gelişmiş Ülkeler Büyüme Oranları Kaynak: IMF 2015 Ekim Ayı Raporu. Gelişmiş ülkeler bir süredir yavaş büyüme sürecine girmiştir. Son 4 yıldır gelişmiş ülkeler beklenenin altında büyüme oranları sergilemiştir. IMF ve Dünya Bankası gibi uluslararası kurumların yayınladıkları tahminlerde de büyüme oranları beklentileri düşürülmüştür. Grafikte de görüldüğü gibi gelişmiş ülkelerin büyüme ortalamaları 2014 yılında % 1,8, 2015 yılında % 2 olup 2016 yılında da % 2,2 olması öngörülmektedir. Bu rakamlar dünya büyüme ortalamasından düşük kalmaktadır. Gelişmiş ülkelerin yavaş büyüme sürecine girmiş olmasının en önemli nedenlerinden biri dünyada devam eden genel verimlilik oranlarındaki düşüştür. Hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeler petrol fiyatlarındaki düşüşlere rağmen üretkenlikte düşüş yaşamaktadır. 3

36 Gelişmiş ülkelerin bir başka sorunu da kronik düşük enflasyon olarak görülmektedir. Küresel çapta petrol fiyatlarının düşüşü ve genel olarak tüketim talebinin azalması ile birlikte mal ve hizmet fiyatlarında düşüşler görülmektedir. Bunun sonucu olarak gelişmiş ülkelerde ABD haricinde kronik düşük enflasyon sorunu ortaya çıkmıştır. Yine gelişmiş ülkelerde uzun süredir devam eden yaşlanan nüfus sorunu, üretkenliğin düşmesi ve yüksek sosyal güvenlik harcamaları bütçe açıklarına sebep olmaktadır. İşsizlik oranlarında düşüşler olsa da işgücünün üretkenliğinde düşüşler görülmektedir. Bu durumun düşük üretim kapasitesi olarak yansıması orta vadede gelişmiş ülkeler için ciddi bir sorun olacaktır. Sonuç olarak; bütün bu belirtilen nedenlerden dolayı gelişmiş ülkelerde büyümenin yavaş seyredeceği 2016 yılında da öngörülmektedir. Bu yavaş büyüme trendinin değişmesi için gelişmiş ülkelerde işgücü katılımının arttırılması ve yatırımların desteklenmesi amacıyla yapısal düzenlemelerin tamamlanması gerekmektedir ABD 2012 yılından bu yana küresel ekonomik krizin derinleşmesiyle başta Amerika olmak üzere dünyadaki gelişmiş ekonomilere sahip ülkelerde büyüme temposu giderek yavaşlama eğilimine geçmiştir. Bunun en belirgin işareti uluslararası kurumlar tarafından yapılan tahminlerde küresel büyüme beklentilerinin sürekli aşağıya doğru revize edilmesidir. Ayrıca emtia fiyatlarındaki düşüşlerin sürmesi ve deflasyonist eğilimlerin kuvvetlenmesi gibi gelişmeler giderek daha büyük riskler olarak belirginleşmektedir. Bu iki gelişme, dünya ticaretinin genişleme trendinin duraklamasına neden olmaktadır. Uluslararası Para Fonu nun (IMF), Ekim 2015 tarihli en son Dünya Ekonomik Görünüm raporunda; piyasalardaki yavaşlamanın batı ülkelerinde düşük enflasyona ve durgunluğa neden olacağı açıklanmıştır. IMF batı ülkelerindeki yavaş büyüme sürecinin önümüzdeki dönemde durgunluğa varacak bir ekonomik büyüme riski taşıdığı konusunda uyarıda bulunmuştur. Amerika için IMF nin büyüme tahmini % 0,1 artarak % 2,6 ya çıkmıştır. Diğer yandan, Amerika nın önümüzdeki yıl için tahmin edilen büyüme oranı, gelişmiş ekonomilere sahip ülkelerde yaşanması beklenen yavaş büyüme, yatırım ve sahip oldukları yaşlı nüfus nedeniyle % 3 ten, % 2,8 e düşmüştür. Bu kapsamda IMF, yükselen piyasalara Amerika da faiz oranlarının artışına hazır olmalarını ve Amerika da dahil olmak üzere gelişmiş ekonomilere büyümeyi destekleme kapsamında altyapı yatırımlarını arttırmalarını önermektedir. 4

37 ABD Çalışma Bakanlığı nın verilerine göre, 2015 yılı üçüncü çeyreği itibariyle istihdamda düşüş yaşanmıştır. İstihdam artışı baharda yıllık % 3 seviyesindeyken yaz sonrasında % 2,8 seviyesine düşmüştür. ABD nin ihracatının artacağına yönelik umutlar da doların değer kazanması ve küresel ekonomik yavaşlama nedeniyle kaybolmaktadır. ABD nin ihracatındaki artış, küresel ekonomik krizin başından bu yana, ilk defa bu yıl gerilemeye dönüşmüştür. Temmuz 2015 boyunca, mal ve hizmet ticareti geçen yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında, % 3,5 düşmüştür. Amerikan Ticaret Bakanlığı nca açıklanan verilere göre; ABD mal ihracatının Ağustos ayında, mevsimsel etkiden arındırılmış olarak % 3,2 olan en düşük seviyeye gerilediğini göstermektedir. ABD nin zayıf ticaret performansı genel ekonomik büyümeyi engellemektedir. Bu durum, Çin ve diğer büyük ekonomilerdeki sıkıntıların ABD ekonomisini etkilediğini göstermektedir Japonya 2015 yılı başındaki piyasa beklentileri incelendiğinde, Japonya nın büyüme oranının % 1,2 ila % 1,5 seviyelerinde olacağının tahmin edildiği görülmektedir. Ülkenin yıllık büyüme tahminiyle ilgili Japon hükümetinin de açıkladığı oran % 1,5 olmuştur. Ancak 2. çeyrek sonrasında yatırım bankaları ülkenin büyüme oranını aşağı yönde revize etmeye başlamıştır. Örneğin, JP Morgan, 2015 Haziran ayı içerisinde yaptığı değerlendirmede, Japonya ekonomisinin ikinci çeyrekte durma noktasına geldiğini, ülkenin ticaretinde yaşanan düşüş ve zayıf seyreden tüketici harcamalarının etkisiyle ülkenin büyüme tahminini % 1,5 in altına düşürdüğünü açıklamıştır. Ülke ekonomisinin son 50 yılı incelendiğinde, büyüme hızının büyük ölçüde yavaşladığı gözlemlenmektedir larda ortalama % 10 büyüme gerçekleştiren Japonya nın 2014 yılında % 0,1 oranında küçülme kaydettiği belirtilmiştir. Ülkenin büyüme hızında gözlemlenen gerilemenin, 2008 yılında yaşanan küresel finansal krizin süregelen etkileri nedeniyle oluşan yavaşlama ve iç tüketimde görülen azalma olduğu belirtilmektedir. 5

38 Avrupa Birliği Avrupa Komisyonu nun 2015 Bahar Tahmin Raporu na göre, Avrupa Birliği nde ekonomik büyüme, olumlu dış faktörlerden faydalanmaktadır. Rapora göre bu kısa dönemli faktörler, normalde daha yumuşak gerçekleşecek konjonktürel hızlanmayı daha da güçlü hale getirmektedir. Avrupa ekonomileri eş zamanlı gelişen birkaç faktörden etkilenmektedir. Petrol fiyatları düşük seyrine devam ederken küresel büyüme istikrarını sürdürmektedir. Bu dönemde Euro değer kaybetmeye devam etmekte, AB nin ekonomi politikaları da büyümeyi desteklemektedir. Para politikaları tarafında ise Avrupa Merkez Bankası nın parasal genişleme uygulaması finans piyasalarında ciddi etkiler yapmakta ve faiz oranlarının düşmesine ve kredi koşullarının iyileşmesi beklentisine katkı yapmaktadır. AB genelindeki bütçe duruşu genel itibariyle nötr konumda olmakla birlikte maliye politikası büyümeyi desteklemektedir. Zaman içerisinde yapısal reformlar ve Avrupa için Yatırım Planı nın da meyve vermesi beklenmektedir. Bunların sonucunda 2015 sonunda büyümenin AB genelinde % 1,8, Euro Bölgesi nde ise % 1,5 olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Her iki rakam, üç ay önceki gerçekleşme tahminlerine göre sırasıyla % 0,1 ve % 0,2 puan artış ifade etmektedir yılında Komisyon, AB için % 2,1, Euro Bölgesi için % 1,9 büyüme beklemektedir. GSYH artışına en çok katkı yurtiçi talepten gelirken, özel tüketim harcamalarının bu yıl hızlanması ve yatırımların da gelecek yıl artışa geçmesi beklenmektedir. Ekonomik büyümede ülkeler arasında büyük farklılıklar görülmektedir. Bu pozitif destekleyici koşullardan tüm üye devletlerin etkilenmesi beklenmekte ancak bu durumdan hangi ekonominin ne kadar faydalanacağı petrol fiyatlarındaki düşüşe ve özellikle de Euro daki değer kaybına ne ölçüde cevap verebileceğine bağlıdır. Finansman koşullarının sıkı olduğu ülkelerde Avrupa Merkez Bankası nın genişleme uygulamalarının daha fazla etki yapması beklenmektedir. Enflasyonun artışının 2016 da hızlanacağı öngörülmektedir. Yıllık enflasyonun 2015 yılı sonunda hem AB de, hem de Euro Bölgesi nde % 0,1 den 2016 sonunda % 1,5 e yükselmesi beklenmektedir. İşgücü piyasalarında yavaş bir iyileşme görülmektedir. Ekonomik faaliyetlerin güçlenmesine bağlı olarak istihdamda artışlar gözlenmektedir. Ancak işsizlik azalan bir eğilimde olmakla birlikte yüksek seyrini devam ettirmektedir. İşgücü piyasalarındaki iyileşme sektörlerin geneline yayıldıkça işsizliğin bu yıl AB de % 9,6 ya, Euro Bölgesi nde de % 11 e gerilemesi beklenmektedir sonunda işsizliğin AB de % 9,2 ye, Euro Bölgesi nde ise % 10,5 e düşeceği öngörülmektedir. 6

39 Bütçe açıkları düşmeye devam etmekte olup, AB ve Euro Bölgesi nde son yıllardaki yapısal uyum çabaları, daha güçlü ekonomik faaliyet ve kamu borç servisine ödenen faiz giderlerindeki azalma nedeniyle iyileşmeye devam etmektedir. Toplam itibariyle genel olarak nötr bütçe duruşuna rağmen 2014 te % 2,9 olan AB de bütçe açığının GSYH ya oranının 2015 yılında % 2,5 e, 2016 yılında ise % 2 ye inmesi beklenmektedir. Euro Bölgesi nde 2014 yılında % 2,4 olan aynı oranın 2015 te % 2, 2016 da ise % 1,7 olarak gerçekleşeceği öngörülmektedir. Kamu kesimi borcunun GSYİH ya oranının 2016 yılında AB için % 88, Euro Bölgesi nde ise % 94 olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Tablo 1: Avrupa Komisyonu Bahar 2015 Ekonomik Görünüm Raporu Euro Bölgesi Tahminleri Euro Bölgesi Tahminleri GSYİH Büyüme Oranı (%) -0,4 0,9 1,5 1,9 Enflasyon Oranı (%) 1,4 0,4 0,1 1,5 İşsizlik Oranı (%) 12,0 11,6 11,0 10,5 Bütçe Açıkları (GSYİH ye % Oranla) 2,9 2,4 2,0 1,7 Kamu Kesimi Borcu 93,2 94,2 94,0 94,0 (GSYİH ye % Oranla) Kaynak: Avrupa Komisyonu 5 Mayıs Yükselen Piyasalar ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Büyüme Hız Kesti Yükselen piyasalar ve gelişmekte olan ülkelerin 2016 yılında da kötü bir tablo oluşturduğu görülmektedir. Gelişmekte olan ülkeler için büyüme beklentisinde üst üste beşinci yılda da düşüşler meydana gelmiştir. Ülkelerin ekonomik yapıları ile bağlantılı olarak bu düşüşün sebepleri değişiklik göstermektedir. Genel olarak düşüş trendinde olan fiyatlar, politik istikrarsızlıklar ve kriz öncesi dönemden kalan yüksek oranlı borçlanmalar bu sebeplerin başındadır. Düşük büyüme oranlarının kısa vadeli etkisinin yanı sıra gelişmekte olan ülkeleri orta ve uzun vadede bekleyen riskler de bulunmaktadır. Devam etmekte olan düşük üretkenlik seviyeleri orta vadede büyümenin düşmesine sebep olacaktır. Bu ülkelerin düşük üretkenlik seviyelerinin en önemli sebebi uzun süredir devam eden yetersiz yatırım oranları olarak görülmektedir. İnsan kaynağına ve teknolojiye yapılan yatırımların azlığı sebebiyle bütün üretim birimlerinin performansında düşüşler izlenmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde yatırımın düşük olmasının başlıca sebepleri arasında tüketim azlığı gelmektedir. Büyüme oranlarındaki düşüşler talepteki düşüşlere ve bu durum da yine büyümeye olumsuz etki etmekte olup gelişmekte olan ülkeler için içinden çıkılmaz bir kısır döngüye girilmiştir. 7

40 Gelişmekte olan ülkelerin para birimlerinin dolar karşısında ciddi değer kayıpları bu ülkelerde enflasyon oranının yükselmesine neden olmuştur. ABD ve İngiltere gibi gelişmiş ülkelerin uzun dönemdir devam eden düşük faiz politikasının ülkelerin ekonomik görünümlerinin nispi olarak iyileşmesi sebebiyle kısa vadede faiz oranlarını yükseltmesi beklenmektedir. Bu durum gelişmekte olan ülkeler için ciddi bir risk oluşturmaktadır yılı gelişmekte olan ülkeler açısından riskli bir sene olacaktır. Sonuç olarak gelişmekte olan ülkelerde genel olarak olumsuz bir tablo izlenmektedir. Bu ülkelerde özel tüketimin arttırılması, küresel piyasada meydana gelen olumsuzluklara karşı ülkenin güçlendirilmesi ve ülke içerisinde genel olarak kurumların güçlendirilmesi tamamlanması gereken önemli yapısal çalışmalardır Çin Çin Halk Cumhuriyeti uyguladığı reformlar ve dış pazarlara yönelik politikalarıyla 1979 yılından itibaren uluslararası piyasada daha çok yer almaya başlamış ve yıllık ortalama % 10'a yakın bir hızla büyümüştür yılında Dünya Ticaret Örgütü ne de üye olan ülke, 2010 yılına gelindiğinde Japonya yı geride bırakarak, ABD nin ardından, dünyanın ikinci büyük ekonomisi haline gelmiştir. Ancak 2012 yılında büyümesi yavaşlayan Çin, % 7,8 lik oranla yüksek büyüme rakamlarına veda etmiştir yılında ise, yıllık % 7,5'lik büyüme oranına 15 yıldır ilk kez ulaşamayan Çin, % 7,4'lük büyüme oranında kalmıştır. Çin parlamentosunun yıllık açılış oturumunda konuşan Başbakan Li Keqiang, 2015'teki ekonomik büyüme hedefinin % 7 civarında olacağını belirtmiş, büyümenin geleneksel unsurlarının zayıfladığı ve yeni yapısal reformlara gidilmesi gerektiğinin üzerinde durmuştur Ağustos unda Çin borsasında yaşanan düşüşün etkileri Asya, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri borsalarında da hissedilmiştir. Dünya finans piyasalarının yüz milyarlarca Dolara varan kayıplar yaşadığı söz konusu düşüş sonrasında, gelişmekte olan piyasalardaki para birimleri de değer kaybetmiştir. Yavaşlamaya rağmen Çin ekonomisi dünyanın en hızlı büyüyen ekonomileri arasında gösterilmektedir. Uluslararası haber sitelerinde yer alan habere göre Uluslararası Para Fonu nun (IMF), Çin Halk Cumhuriyeti nin para birimi Yuan ı rezerv para birimi sepetine dahil etmeye çok yakın olduğu belirtilmiştir. 8

41 Yuan ın rezerv para birimi sepetine dahil edilmesiyle, Çin ekonomisinin varlıklarının küresel piyasalarda daha çekici olacağı üzerinde durulmaktadır. Mevcut durumda IMF nin rezerv sepetinde Dolar, Euro, Sterlin ve Yen yer almaktadır Hindistan Hindistan, reformlara başladığı 1990 lı yılların başından itibaren ekonomik büyümesinin her geçen sene daha da yükseltmiştir. Hindistan da ciddi bir satın alma gücüne sahip milyon tüketici yaşamakta; istikrarlı bir makroekonomik yapıya sahip olan ülkede, gümrük vergileri ve miktar kısıtlamaları her geçen gün azalmaktadır. Bununla birlikte 1,25 milyarlık nüfusun % 40 nın yaşları arasında olduğu ülkenin, 2020 yılında dünyanın en genç nüfusuna sahip olacağı öngörülmektedir. Business HT web sitesinde yayınlanan Haziran 2015 tarihli haberde, ülkenin yakaladığı yüksek büyüme oranları ile 2050 yılına kadar Çin ve ABD ile dünyanın ilk üç ekonomisi arasında yer alacağı belirtilmektedir. Grafik 2: IMF 2015 Büyüme Tahminleri Kaynak: Gelişmekte olan ülkelerin ekonomileri yavaşlarken, Hindistan ın büyüme oranlarıyla öne çıktığı görülmektedir. Hindistan büyüme rakamlarında Çin in hızına ulaşmış olup çok uluslu şirketler ülkedeki yatırımlarını arttırmaktadır. Dünya Bankası verilerine göre, ülkenin yıllara göre büyümesi incelendiğinde, 2009 da % 8,5, 2010 da % 10,3, 2011 de % 6,6, 2012 de % 5,1, 2013 de % 6,9 ve 2014 yılında % 7,4 oranlarında büyüdüğü görülmektedir. 9

42 Uluslararası Para Fonu nun (IMF) çalışmalarında Hindistan, 2016 yılında en hızlı büyüyecek ekonomisi olarak işaret edilmektedir. IMF ye göre 2015 yılında % 7,5 büyüme göstermesi beklenen Hindistan ın, 2016 yılında ise yine % 7,5 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir Brezilya Brezilya Latin Amerika nın en büyük ekonomisidir. Ülke gelişmekte olan ülkeler kategorisindedir. Brezilya, Latin Amerika ve Karayipler bölgesindeki en büyük ve ürün çeşitliliği en fazla olan sanayi merkezidir. Brezilya, tarım ürünleri (kahve, soya, şekerkamışı, kakao, pirinç, kakao, mısır, portakal, pamuk, buğday, tütün), canlı hayvan ürünleri (et, tavuk eti), ağaç ürünleri (kağıt, kağıt hamuru), deri ve ayakkabı ile mineral ve metal ürünlerinde (demir-çelik ve alüminyum) dünya çapında karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir. Brezilya nın, Rusya, Hindistan ve Çin (BRIC Ülkeleri) ile beraber 2050 li yıllarda dünyanın ekonomik kaderini belirleyecek ülkelerden biri olacağı tahmin edilmektedir. Yeni petrol rezervleri bulunan ve gelecekte petrol devi olması beklenen Brezilya nın krize rağmen BRIC ülkeleri arasında varlığını sürdürmesinde, tedarikçi ülke olması ve zengin doğal kaynaklarının rolü unutulmamalıdır. Brezilya daha önceki krizlerde edindiği deneyimle son krizi daha istikrarlı bir şekilde atlatmış bulunmaktadır. The Economist in 2015 yılı ülke risk raporunda da ifade edildiği üzere Brezilya; bağımsızlık, döviz kuru, ekonomik yapı ve ülke riski açısından BB risk notu ile istikrarlı bir durum sergilemektedir. Politik risk ve bankacılık sektörüne ilişkin risk notu da BBB dir. IMF den borç alan ülke konumundan kredi veren ülke konumuna gelen Brezilya, 2016 yılında Olimpiyatlara ev sahipliği yapacaktır. BRIC ülkeleri arasında büyüme performansı açısından geride kalan Brezilya nın sosyal ve ekonomik reformlarının devamlılığı büyük önem taşımaktadır. Brezilya küresel aktör olma yönünde önemli aşamalar kaydetmiştir. Yapılan bazı araştırmalara göre 2020 yılında Brezilya nın tüketici pazarının 3,5 trilyon ABD Dolar la dünyanın 5. büyük pazarı haline geleceği tahmin edilmektedir Rusya Rusya nın ekonomik görünümü, Ukrayna krizi nedeni ile uygulamaya konulan uluslararası yaptırımların olumsuz etkilerinin yapısal olumsuzluklar ile bir araya gelmesi ile birlikte kötüye gitmiştir. Düşen petrol fiyatları ve hızlı sermaye çıkışları Ruble nin devalüasyonuna sebep olmuş, netice olarak enflasyon yükselmiş ve zincirleme etki ile hane halkı tüketimi de gerilemiştir. 10

43 Düşen tüketim harcamaları nedeni ile yılın ilk üç ayında reel GSYİH % 1,9 daralmıştır. Ekonominin 2015 yılında % 3,6 oranında küçülmesi beklenmektedir. Yüksek enflasyon reel ücretlerde ve hanehalkı tüketim harcamalarında önemli daralmaya yol açacaktır. Uluslararası yaptırımlar, yatırımlar üzerinde olumsuz etki edecek ve düşen petrol fiyatları nedeni ile mali politikalarda sıkılaşmaya gidilecektir. Ekonominin 2016 yılında da küçülmeye devam edeceği öngörülmektedir. GSYİH da beklenen daralma % 0,2 dir. Orta vadede ekonomik büyüme üretime bağlı nedenlerle sınırlı seviyede kalacaktır. Eskimiş sermaye stoğu, işgücünün azalması, doğal kaynak çıkarımına dayalı sektörlere bağımlılık ve kurumsal zayıflık başlıca nedenlerdir. Girişimciliğin yeterince gelişmemiş olması da orta vadeli büyümeyi kısıtlayan bir faktördür. Reel GSYİH artış hızı yılları arasında yaklaşık % 2 olarak beklenmektedir. Bu oran, dönemi oranlarının oldukça altındadır yılı için beklenen yıllık ortalama enflasyon oranı % 15,3 tür. Enflasyondaki artışın nedeni döviz kurunun değer kaybı ile birlikte ithal ürün fiyatlarının yukarı doğru yükselmesidir yılı başına kadar olan süreçte enflasyonist baskılar büyük ölçüde gıda sektöründeki fiyat artışlarından kaynaklanmıştır yılı Aralık ayında gıda sektöründe fiyat artışı yıllık % 15,4 e ulaşmıştır. Gıda dışı ürünlerin fiyat artış hızı da stokların yenilenmesi ve rublenin değer kaybının perakendeciler tarafından fiyatlara yansıtılmaya başlanması ile birlikte ilerleyen aylarda yükselmiştir yılı sonuna doğru rublenin değerinin artmaya başlaması ve ambargo etkisinin zayıflaması beraberinde enflasyonda düşüş öngörülmektedir. Talep daralması da fiyatları aşağıya doğru çekecektir yılında enflasyonun % 7,8 e gerileyeceği öngörülmektedir dönemi için beklenen ortalama enflasyon oranı ise % 5,1 dir. Yapısal faktörler nedeni ile enflasyonun orta vadede Rusya Federasyonu Merkez Bankası tarafından belirlenen % 4 lük hedefin üzerinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir yılı Aralık ayı sonunda Ruble, Dolar karşısında % 42 değer kaybına uğramıştır. Rublenin değer kaybında uygulamaya konulan uluslararası yaptırımlar, yüksek politik risk algısı ve petrol fiyatlarındaki düşüş rol oynamıştır. Ruble, Dolar karşısında 2015 yılı Şubat ayından itibaren yeniden değer kazanmaya başlamış ve Mayıs ayı ortası itibarı ile 50 Ruble:1 $ seviyesine ulaşmıştır. Bunda küresel petrol fiyatlarındaki artış ve sermaye çıkışlarındaki azalma etkili olmuştur. Ancak Mayıs ayı sonu ve Haziran ayından itibaren Ruble yeniden değer kaybetmeye başlamıştır. 11

44 Düşen petrol fiyatları nedeni ile Rublenin Dolar karşısındaki değer kaybı Temmuz ve Ağustos aylarında hızlanmıştır. Merkez Bankası buna karşılık olarak döviz alımlarını askıya almıştır yılında Ruble nin değer kaybının devam etmesi beklenmektedir. 24 Kasım 2015 tarihinde ülkemizin Suriye sınırında hava sahamızı ihlal eden Rus uçağının düşürülmesiyle Rusya ile olan siyasi ve ticari ilişkilerimizde yeni ve zor bir dönem başlamıştır. Bu dönemde Rusya ile olan dış ticarette ülkemizi önemli zorluklar beklemektedir. Rusya tarafından Türkiye ye karşı ticari yaptırımlar uygulanmaya başlamıştır. Ülkemiz ile Rusya arasındaki ticari ilişkilerin düzeyi ile Rusya nın uygulama kararı aldığı yaptırımlar konusuna Türkiye nin Ticari İlişkileri başlığı altındaki Rusya bölümünde ayrıntılı olarak değinilecektir İran İran a uygulanan ambargolar uzun yıllar süren müzakerelerle sonuca ulaşmıştır. İran ve BM Güvenlik Konseyi nin beş daimi üyesi olan ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa ile Almanya yani P5+1 ülkeleri nükleer müzakerelerde İran ile anlaşmaya varıldığı 14 Temmuz 2015 tarihinde açıklanmıştır. Tarihi bir öneme sahip olan bu anlaşma ile İran a uygulanan bazı ambargo ve yaptırımların kaldırılması beklenmektedir. Öte yandan BM nin İran a uyguladığı silah ambargosu 5 yıl, füze yaptırımları ise 8 yıl daha yürürlükte olacaktır. Ayrıca bu anlaşma çerçevesinde BM müfettişleri haklı gerekçeler olması durumunda İran da askeri tesislere girebilecektir. İran a uygulanan yaptırımların kaldırılması, zamanla petrol zengini İran'ın enerji ihracatını etkinleştirmesine, ülkenin uluslararası finansmana erişiminin kolaylaşmasına ve küresel yatırımcılara kapılarını açmasına yardımcı olacaktır. Ortadoğu da 70 milyonluk nüfusuyla büyük bir pazar konumunda olan İran, büyük yatırımcıların girmediği son büyük ekonomi olarak değerlendirilmektedir. Aynı şekilde Tahran Borsası'nın 2016 başında yatırımcılara açılması ve ilk yıl sermaye girişinin 1 milyar dolar olması tahmin edilmektedir. Nihai anlaşma İran'ın kapılarını açacak ve ekonomistlere göre bu açılımın iç tüketim, yatırımlar ve ticaret üzerindeki etkisi çok büyük olacaktır. Çok uluslu şirketlerin de İran pazarına girmesi beklenmektedir. Sivil havacılık, tütün, ham petrol ve doğal gaz, enerji ve otomobil sektöründe çok uluslu şirketlerin İran pazarına yatırımları beklenmektedir. Petrol arama şirketlerinin de yeni dönemde İran a yöneleceği tahmin edilmektedir. Halihazırda bazı şirketlerin kısıtlı da olsa yatırımları mevcuttur. 12

45 Güney Afrika Güney Afrika, uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları tarafından, yatırım derecesi notunun uygun ve elverişli olarak değerlendirildiği birkaç Afrika ülkesinden biri konumundadır. Son yıllarda, tüm uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının, ülkedeki ekonomik gelişme ve mali istikrar sonucu Güney Afrika nın kredi notunu yükselttikleri görülmektedir. Güney Afrika Cumhuriyeti nin ekonomisi gelişmiş bir yapı sergilemektedir. Fakat aynı zamanda nüfusun büyük bir kısmı da yoksulluk içerisinde bulunmaktadır. GAC nin gelir dağılımında büyük farklılık yaşanmaktadır. Ülkede tüketici profili zengin ve yoksul olarak uç noktalara yığılmış durumdadır. Dolayısıyla tüketici eğilimi ve davranışları da farklı olabilmektedir. Diğer ülkeler ile ilişkilerinin son yıllarda derinlik ve yoğunluk kazandığı gözlenmektedir. Kıtada siyasi ve ticari alanda önemli uluslararası örgütlenmeler (AU African Union, South African Development Community-SADC gibi) de hız kazanmış olup, bu alanlarda önemli yeri ve rolü bulunmaktadır. GAC dünya ekonomisinde ağırlığı bulunan gelişmiş ekonomiye sahip ülkelerden geniş çaplı ilgi görmektedir Meksika Gelişmekte olan ülkeler arasında yer alan Meksika nın ekonomik büyüme oranı 2015 yılının ikinci çeyreğinde hız kaybetmiştir. Bu dönemde ülkedeki özel tüketim oranı artmaya devam etse bile, kamu harcamaları azalmış olup, üçüncü çeyrekte ekonomik büyümenin durakladığı görülmektedir. Meksika Merkez Bankası, 2014 yılında cari açığın GSYH'nin % 2,1'i düzeyinde ve 26 milyar 545 milyon Dolar olarak gerçekleştiğini açıklamıştır. Söz konusu değer, 2013 yılındaki 29 milyar 682 milyon Dolar ve GSYH'nin % 2,4'ü mertebesine oranla nispi bir iyileşmeye işaret etmektedir. Bankanın açıklamasında, söz konusu açığın alt bileşenleri mal ve hizmet ticaretinde 16 milyar 40 milyon Dolar ve faiz ve kâr kalemlerinde 34 milyar 382 milyon Dolar düzeyinde açık; transferlerde 23 milyar 877 milyon Dolar düzeyinde fazla şeklinde gösterilmiştir. Diğer yandan ülkede işsizlik oranları halen düşük olup, emlak satışlarındaki ivme de yükseliştedir. En önemli ticaret ortağı olan Amerika nın ithalat talebi ve para birimi Peso nun değer kaybıyla Meksika nın ekonomik güçlenmesi yavaş da olsa devam etmektedir in ilk yarısında yaşanan yavaş büyümenin Amerika daki sanayi üretiminin zayıflaması nedeniyle ortaya çıktığı belirtilmektedir. 13