stanbul, 11 Ekim /1021

Transkript

1 TÜRKYE SERMAYE PYASASI ARACI KURULULARI BRL Büyükdere Cad.No:173 I. Levent Plaza A-Blok Kat: I. Levent-stanbul Tel : (212) Faks : (212) stanbul, 11 Ekim /1021 BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU BAKANLII ANKARA Konu : Kredi Kuruluları Kanunu Tasarısı Taslaı hk. Kurumunuzca, yapılması muhtemel son deiiklikler öncesinde eletiri ve önerileri bir kez daha almak ve bu çerçevede yeni deerlendirmeler yapabilmek; tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerini korumak, finansal piyasalarda güveni, istikrarı ve kredi sisteminin etkin bir ekilde çalımasını salamak üzere, üçüncü gözden geçirme için hazırlanan Kredi Kuruluları Kanunu Tasarısı Taslaı resmi internet sitesiniz adresinde kamuoyunun bilgisine sunulmutur. Kredi Kuruluları Kanunu Tasarısı Taslaının, sermaye piyasasını dorudan ilgilendiren düzenlemeler içermesi ve sermaye piyasasında aracılık yetki belgesine sahip tüm bankaların da aynı zamanda Birliimiz üyesi olması sebebiyle, tarafımızca da incelemeye alınmı ve sermaye piyasası faaliyetleri ve kurumları açısından incelenmesi neticesinde tespit edilen hususlara aaıda yer verilmitir. A) Faaliyet Konuları ve Faaliyet zini Kredi kuruluları (mevduat bankaları ve özel finans kurumları) ile kalkınma ve yatırım bankalarının yapabilecekleri faaliyetler, Taslaın 4 üncü maddesinde belirtilmektedir. Söz konusu kurulular; aaıda belirtilen sermaye piyasası faaliyetlerinin tümünü, BDDK dan Taslaın 11 nci maddesi uyarınca alacakları genel bir faaliyet izni ile gerçekletirebileceklerdir. Bununla

2 birlikte, madde ile dier yetkili mercilerce verilen izin hükümleri saklı tutulmutur. Taslaın 4 üncü maddesinde belirtilen faaliyet konularından sermaye piyasası faaliyetleri ile ilgili olanlar aaıda belirtilmektedir. 6. Gerçek ve tüzel kiilerin paralarının idaresi ilemleri, 7. Bakaları hesabına menkul kıymetlerin saklama ve idaresi ilemleri, 9. Dier kanunlarla bakalarına tanınan özel istisnalar saklı kalmak kaydıyla,.. c) Yabancı para, kıymetli maden ve taların alım satımı veya bunların emanete alınması ilemleri; 10. Ekonomik ve finansal göstergelere, sermaye piyasası araçlarına, mala, kıymetli madenlere ve dövize dayalı; a) vadeli ilem sözlemelerinin, b) opsiyon sözlemelerinin, c) birden fazla türev aracı içeren basit veya karmaık yapıdaki türev ilemlerinin alımı, satımı ve aracılık ilemleri, 11. Sermaye piyasası araçlarının geri alım veya tekrar satım taahhüdü ile alım ve satım ilemlerinin icrası, 12. Sermaye piyasası araçlarının ihraç veya halka arz yoluyla satıına aracılık ilemleri, 13. Daha önce ihraç edilmi olan sermaye piyasası araçlarının aracılık maksadıyla alım satımının yürütülmesi ilemleri, 15. Yatırım danımanlıı ilemleri, 16. Portföy iletmecilii ve yönetimi, 17. Hisse veya iletme satımı suretiyle finansman salama ilemlerine aracılık, 22. Yatırım fonu yönetimi ilemleri, Taslakta sayılan bu faaliyetlerin tümü Sermaye Piyasası Kanunu nun 30 uncu maddesinde belirlenen sermaye piyasası faaliyetleridir. Sermaye Piyasası Kanunu na göre bu faaliyette bulunacak kurumların Sermaye Piyasası Kurulu ndan (SPK) izin almaları gerekmektedir. Faaliyet ve aracılık türü itibariyle bavuru ve izin esasları da SPK tarafından düzenlenmektedir. Ancak, kurul kaydına alınacak sermaye piyasası araçlarının ihraç veya halka arz yoluyla satıına aracılık ile daha önce ihraç edilmi olan sermaye piyasası araçlarının aracılık amacıyla alım satımı münhasıran aracı kurulular tarafından yürütülür. SPK, her bir aracılık faaliyetinin ayrı kurulular tarafından

3 yapılmasına ilikin düzenlemeler yapmaya yetkili kılınmıtır. Ayrıca, Sermaye Piyasası Kanunu nun 50 nci maddesi, bankaların sermaye piyasası faaliyetleri ile sınırlı olarak Sermaye Piyasası Kanunu na tabi olduunu düzenlemektedir. SPK, Kanunun verdii yetkiye dayanarak aracılık faaliyetlerine ilikin esasları, 07 Eylül 2000 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüe giren Seri V, No:46 Tebli ile belirlemitir. Buna göre, Sermaye piyasası araçlarının ihraç veya halka arz yoluyla satıına aracılık, portföy yöneticilii, yatırım danımanlıı faaliyetleri sadece aracı kurumlar ile mevduat kabul etmeyen bankalar tarafından gerçekletirilmektedir. Ekonomik ve finansal göstergelere, sermaye piyasası araçlarına, mala, kıymetli madenlere ve dövize dayalı vadeli ilem ve opsiyon sözlemeleri dahil türev araçların dayandıı kategoriler itibarıyla ayrı ayrı veya bütün olarak türev araçların alım satımına aracılık ile sermaye piyasası araçlarının geri alım veya satım taahhüdüyle alım satımı (repo-ters repo), hem bankalar hem de aracı kurumlar tarafından yapılabilmektedir. Daha önce ihraç edilmi sermaye piyasası araçlarının alım satımına aracılık ise sadece aracı kurumlar tarafından gerçekletirilebilecek faaliyetlerdir. Bankalar daha önce ihraç edilmi hisse senetlerinin alım satım ilemlerini ancak borsa dıında yapabilmektedirler. Kredi Kuruluları Kanunu Tasarısı Taslaının 11 inci maddesinde belirtilen faaliyet izni ile bankalara, özel finans kurumlarına ve kalkınma ve yatırım bankalarına tüm bu faaliyetleri gerçekletirme imkanı verildii izlenimi domaktadır. Her ne kadar, dier kanunlarda öngörülen faaliyet konularına ilikin izin hükümleri saklı tutulmak istenmi ise de BDDK ve SPK arasında ikili bir uygulamaya gidilmesi sonucunda görev ve yetki sorunları meydana gelebilecektir. Aynı ekilde, bu faaliyetlerle ilgili denetim gözetim aamalarında benzer sorunlar ortaya çıkabilecektir. Tasarı, yukarıda ayrıntılı olarak açıklamaya çalıtıımız sermaye piyasası mevzuatıyla çelien düzenlemeleri içinde barındırmaktadır. Tasarının bu hali ile sektörde çift balılıa neden olabilecek sorunlar yaratılabilecei izlenimi domaktadır. Sermaye piyasalarının salıklı biçimde geliimini salayarak sermaye piyasası kurumları arasında

4 haksız rekabete yol açabilecek uygulamaların önüne geçilmesi için, sermaye piyasasına ilikin tüm düzenleme çalımaları ile gözetim ve denetim faaliyetlerinin tek bir merkezden uzman kurumlarca yapılmasının doru bir yaklaım olacaı kanaatini taımaktayız. B) Denetim Tasarı nın 70 ve 108 inci maddeleri bankaların, özel finans kurumlarının, finansal holding irketlerinin, finansman irketlerinin ve BDDK tarafından belirlenecek finansal piyasalarda faaliyet gösteren dier kuruluların faaliyetlerine ilikin düzenleme ve denetleme ilemlerinin Kurum tarafından gerçekletirileceini düzenlemektedir. Madde de yer alan finansal piyasalarda faaliyet gösteren dier kurulular ifadesinin hangi kuruluları kapsadıı anlaılamamaktadır. Örnein Tasarı nın 3 üncü maddesinde finansal kurulular ın tanımı yapılmıtır. Birliimiz üyesi aracı kurumlar finansal kurulu tanımının içerisinde yer almaktadır. Denetime ilikin yukarıda yer alan düzenlemeye göre, BDDK tarafından yapılacak bir düzenleme ile sermaye piyasası faaliyetinde bulunan kurulular ile aracı kurumların faaliyetlerinin düzenleme ve denetleme yetkisinin BDDK tarafından gerçekletirilebilmesi mümkün olabilecektir. Halbuki sermaye piyasası faaliyetinde bulunan kuruluların ve aracı kurumların faaliyetleri nedeniyle denetimine tabi oldukları ayrı bir baımsız otorite olan SPK tarafından bu ilemler gerçekletirilmektedir. Denetime tabi kuruluların Kanun ile düzenlenmesi, herhangi bir baımsız idari otoritenin kararına bırakılmaması gerektiini düünmekteyiz. Bu nedenle finansal piyasalarda faaliyet gösteren dier kurulular ifadesinin tasarıda yer almaması gerektii kanaatini taımaktayız. C) Pay Devri Tasarının 20 nci maddesi Kanun kapsamındaki kuruluların pay devrini düzenlemektedir. Maddede yer alan düzenlemeye göre, hisseleri borsada ilem gören bankalar, özel finans kurumları, kalkınma ve yatırım bankaları veya finansal holding irketlerinin hisselerinin borsadan satın alınması durumunda gerçekletirilecek ilemlere ilikin esas ve usullerin BDDK tarafından belirlenecei hükme balanmıtır.

5 Burada da SPK ve MKB nin yetkisinde bulunan bir hususun BDDK tarafından belirlenmesine gidilmektedir ki bu durum da yukarıda belirtildii gibi borsada ilem gören irketler arasında ikili bir uygulamaya gidilmesi sonucunu dourabilecektir. D) Sermaye Piyasasında Güven Unsuru ve Yatırımcının Korunması Kanun taslaının 76 ncı maddesinde; bir mevduat bankasının özkaynaklarının yetersiz kaldıı durumda, hakim ortaklara ait hisse senetleri teminatı karılıında, özkaynaklarının güçlendirilmesi amacıyla Fon tarafından sermaye benzeri kredi verilebilecei ve bu kredinin vadesinde Fon a geri ödenmemesi halinde sadece hakim ortaklara ait hisse senetlerinin Fon a intikal ettirilecei düzenlenmitir. Ayrıca, Kanun Taslaı nın 77 nci maddesinde sistemik riske karılık alınacak önlemlere ilikin olarak; karılıı Hazine ce karılanmak ve toplamı kredi kuruluunun sigortaya tabi mevduat veya tasarruf tutarını amamak üzere, alacak, itirak, gayrimenkul ve dier aktiflerinin satın alınması; alacaklarının veya Kurul ca uygun görülecek dier aktiflerinin hakim ortakların hisselerinin ve dier mal varlıklarının teminatı karılıında devralınması veya kredi kuruluunun zararının bu zararı oluturan alacakların temlii karılıında kredi kuruluuna ödenmesinin garanti edilmesi hususlarında düzenleme yapılmıtır. Bankanın tüm ortaklık paylarının dorudan doruya Fon a devri uygulamasına gidilmeksizin bankanın mali bünyesinin güçlendirilmesi amacını taıyan bu yeni düzenlemeler ile kısmen de olsa küçük yatırımcıların hakları korunmaya çalıılmıtır. Ancak, temettü hariç ortaklık hakları ile bankanın yönetim ve denetiminin Fon a devredilmesi ve bankacılık ilemlerini yapma ve mevduat kabul etme iznini kaldırmaya ilikin düzenleme halen Taslak ta yer alırken, Birliimizin çok çeitli platformlarda dile getirdii ve sermaye piyasasına olan güveni ciddi bir biçimde zedeleyen, Fon a devredilen banka hisse senetlerine yatırım yapan küçük yatırımcıların maduriyetlerini giderici düzenlemeler Taslak ta öngörülmemitir.

6 Ülkemizde yakın bir zamanda yaadıımız ekonomik kriz öncesi ve sonrasında bankacılık sektörünün yeniden yapılandırılması kapsamında, TMSF'na devredilen halka açık bankaların küçük hissedarlarının hakları da yürürlükteki Bankalar Kanunu'nun ilgili maddesi uyarınca adı geçen Fon'a geçmi, on binlerce hisse senedi yatırımcısı kamuya bilgi verme yükümlülüünün gerei gibi yerine getirilmedii bir ortamda tüm haklarını kaybetmi, madur duruma dümütür. TMSF'na devredilen bankaların küçük hissedarlarına yönelik uygulama, esasen sermaye piyasamızda tam olarak tesis edilememi olan yatırımcı güveninin ciddi ekilde sarsılmasına neden olmutur. Bankalar Kanunu'nun yeniden ele alındıı bugünlerde, Fon a devredilen halka açık banka hisselerine yatırım yapan küçük hissedarların maduriyetlerine de yasal bir çözüm getirebilecek bir düzenlemenin yapılmasının yararlı olacaı görüündeyiz. Ayrıca, halka açık bankaların mali durumları hakkında kamuya bilgi verilmesi ve yatırımcıların aydınlatılması konusunda bankacılık sırrı kavramının getirdii kısıtlamalar yeni bankacılık tasarısında devam etmekte, bu konuda effaf bir uygulamaya yer verilmemektedir. Halka açık bankalarla ilgili; tasarruf sahiplerinin yatırım kararlarını veya sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını etkileyebilecek öneme sahip açıklamaların kamunun aydınlatılması ilkesi çerçevesinde yapılmasını öngören düzenlemelere de Taslak ta yer verilmesi gerektii kanaatindeyiz. E) Tasarı ile Getirilen Yeni Organizasyonlar 1- Finansal Sektör Komisyonu (Madde 112) Finansal piyasalardaki güven ve istikrarın teminine yönelik olarak bilgi alıverii ile ibirlii ve koordinasyonu salamak, politika önerilerinde bulunmak, finans sektörünü ilgilendiren konulara ilikin görü bildirmek amacıyla, BDDK nezdinde, Hazine Müstearlıı, Merkez Bankası, Sermaye Piyasası Kurulu, menkul kıymetler borsaları ve kurulu birlikleri temsilcilerinden oluan Finansal Sektör Komisyonu kurulması kararlatırılmı çalıma usul ve esaslarının üye kurumların görüleri alınmak suretiyle BDDK tarafından belirlenecei hükme balanmıtır.

7 Kurulu birlikleri Tasarı nın 84 ve devam eden maddelerinde düzenlenmektedir. Buna göre Bankalar Birlii (TBB) ve Özel Finans Kurumları Birlii (ÖFKB) kurulu birliidir. Tasarıya göre oluturulacak Finansal Sektör Komisyonunda bu iki Birliin temsilcileri de yer alacaktır. Ancak, finansal sistemin çok önemli bir parçası olan aracı kuruluların meslek örgütü olan Birliimizin de bu Komisyona üye olması yapılacak çalımalara ciddi katkılar salayacaktır. 2- Kredi Kuruluları Müterileri Uzlaı daresi (Madde 89-91) Tasarı ile, Türkiye Bankalar Birlii nezdinde, kredi kuruluları ile müterileri ve bunların garantör ve kefilleri arasında uzlaı salamakla görevli, idari ve mali baımsızlıı ve tüzel kiilii haiz Kredi Kuruluları Müteri Uzlaı daresi kurulması kararlatırılmıtır. Tasarıda, Kredi Kuruluları Müterileri Uzlaı daresinin görev ve yetkilerine ilikin olarak, kredi kurulularının faaliyet türlerine balı herhangi bir sınırlama getirilmemitir. Bu durumda bankacılık ilemlerinden kaynaklanabilecek her türlü uyumazlıın yanı sıra kredi kurulularının sermaye piyasası faaliyetlerinden doan uyumazlıklarda da görev ve yetkisi olacaktır. Halbuki, borsa ileminden kaynaklanan uyumazlıkların çözümünde stanbul Menkul Kıymetler Borsası görev ve yetkili olduu gibi sermaye piyasası faaliyetinde bulunan bankalar ile müterileri arasında bu faaliyetleri ile ilgili borsa dıı ilemlerden doan uyumalıkların çözümüne yardımcı olmak ve taraflarca talep edildiinde Tahkim Hizmeti sunmak görev ve yetkisi Birliimize aittir. Bu sebeple, Kredi Kuruluları Müterileri Uzlaı daresinin görev ve yetkilerinin sermaye piyasası faaliyetleri ile ilgili uyumazlıklar bakımından sınırlandırılması gerektii görüündeyiz. Bilgi ve takdirlerinize arz ederiz. Saygılarımla, Müslüm DEMRBLEK BAKAN