ELLE TAŞIMA İŞLERİ VE ERGONOMİK RİSK DEĞERLENDİRME

Transkript

1 ELLE TAŞIMA İŞLERİ VE ERGONOMİK RİSK DEĞERLENDİRME M. Tamer SUSMUŞ Uzman Doktor/ İşyeri Hekimi

2 ERGONOMİ İş ve ekipmanın, insanın fiziksel ve zihinsel sınırları dikkate alınarak, çevresel koşullar göz ardı edilmeden, en iyi şekilde planlanmasıdır. İşin insana göre tasarlanmasıdır

3 ERGONOMİ 2 Latince kelime: Ergo: iş Nomos: kanunlar/kurallar

4 ERGONOMİNİN AMACI? İşin gerekleri ile çalışanın kapasitesinin uyumunu sağlamak, işi çalışana uydurmak Bu sayede maruziyeti azaltmak/yok etmek Yaralanma ve hastalıklardan korumak İnsanın iyilik halinin ve verimliliğinin devamını sağlamaktır.

5 ERGONOMİK RİSK FAKTÖRLERİ UYGULANAN GÜÇ S Ü R E D U R U Ş TEKRAR SAYISI

6 MEVZUAT 4857 sayılı İş Kanunu Madde sayılı İSG Kanunu Madde 5 (ç) İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde 9 Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği Risk Değerlendirme Yönetmeliği (TASLAK)

7 AZAMİ BİRİM YÜK SINIRI GENEL YAKLAŞIM Kanun ve yönetmelikler risk değerlendirme çalışmalarına işaret etmektedir. Yapılacak risk değerlendirme çalışmalarının sonuçlarına bakarak, her işletme kendi bünyesinde katlanabileceği sınırı belirlemeye, deklare etmeye yönlendirilmektedir.

8 YARARLANILABİLECEK KAYNAKLAR En önemli uluslararası kriterlerden bir tanesi çimento çuvalı ağırlığıdır. Çimento nakliyatı 25 ve 50 kg ağırlığındaki çuvallarla gerçekleşmektedir. 50 kg lık çuvalların elle taşınmadığı ya da tek başına taşınmadığı varsayılmaktadır. Bir çok AB ülkesinden ithalat yoluyla gelen toz hammadde çuvalları standart 25 kg ağırlığındadır.

9 NIOSH NIOSH tarafından yayınlanan yük kaldırma ile ilgili rehberde, ideal koşullarda kullanılması tavsiye edilen standart değerler Erkek için 30 kg Kadın için 20 kg Revize NIOSH standart değeri ise erkek ve kadın için 23 kg

10 GELİŞMİŞ ÜLKELER Başta bazı Kuzey Avrupa ülkeleri olmak üzere, gelişmiş ülkelerde 12 kg 15 kg 18 kg sınırları telaffuz edilmektedir.

11 SUVA İsviçre kaza sigortaları kurumu SUVA tarafından yayınlanan elle taşıma işleri ile ilgili check-list içinde yer alan bir soru: Çalışanın bir defada kaldırabileceği, taşıyabileceği max. ağırlık ile ilgili kurallara uyuluyor mu? Sorunun cevabı için ekinde bir tablo yer alır.

12 SUVA CHECK-LİST TABLO Yaş Erkek Kadın kg 12 kg > kg 14 kg > kg 15 kg > kg 13 kg >50 16 kg 10 kg Arada bir kaldırılabilecek ağırlık

13 DUAL YÖNTEM ÖRNEĞİ İşçinin çalışırken vücut pozisyonu (postürü) zorlanmaya sebep oluyor. Evet Hayır

14 DUAL OLMAYAN YÖNTEM ÖRNEĞİ

15 DUAL YÖNTEM ÖRNEĞİ Kaldırılan yükün birim ağırlığı 25 kg seviyesinin altındadır. Evet Hayır

16 DUAL OLMAYAN YÖNTEM ÖRNEĞİ ERKEK KADIN Ağırlık Puanı < 10 kg < 5 kg 1 10 kg - < 20 kg 5 kg - < 10 kg 2 20 kg - < 30 kg 10 kg - < 15 kg 4 30 kg - < 40 kg 15 kg - < 25 kg 7 40 kg + 25 kg + 25

17 DUAL YÖNTEM ÖRNEĞİ Süre : > 10 saniye Frekans : > 30 / dakika

18 DUAL OLMAYAN YÖNTEM ÖRNEĞİ Parmak, el bölgesinde uygulanan gücün seviyesi Tarif,tipik örnekler Ortalama tutma süresi (dakikada saniye) /Ortalama hareket ettirme sıklığı (dakikada kez) s s s. < 4 s./ < 1 kez 1-4 kez 5-15 kez kez kez > 60 kez Çok hafif kuvvetler;tuş kullanımı, kaydırma, tasnif etme Hafif Kuvvetler; malzeme yönetimi, bir malzemeyi bir şeyin içine koymak 2 1 0, , , ,5 3 5 Orta seviyede kuvvetler;elle veya küçük el aletleri ile küçük parçaları tutmak/ yakalamak/ eklemek Yüksek seviyede kuvvetler; çevirmek, sarmak, paketlemek,sıkıca tutmak,parçaları tutmak veya eklemek,içeri bastırmak,kesmek, motorlu küçük el aletleri ile çalışmak , , Çok yüksek seviyede kuvvetler; güç kullanarak kesmek, küçük zımba makineleri ile çalışmak, parça veya aletleri tutmak ya da hareket ettirmek Tepe kuvvetler; vida sıkmak, çözmek/ ayırmakkoparmak/ içeri bastırmak Vurmak; talar, avuç ya da yumruk ile

19 TANIMLAR Taşıma : Yükün, alındığı yer ile bırakılacağı yer arasında en az 5 metre mesafe bulunması Tutma : Yükün, alınması sonrası, bırakılana dek en az 5 saniye süre geçmesi Kaldırma : Yükün bir yerden alınıp başka bir yere bırakılması arasında 5 saniyeden az süre geçmesi İtme/Çekme : Yük taşınırken, zeminle veya yardımcı araçla temasının tamamen kesilmemiş olması Kompleks elle taşıma işleri : Kazma veya kürek ile yapılan çalışmalar gibi; risk değerlendirme yöntemleri kullanılamaz, risk analizi gerektirir

20 BASİT SINIFLANDIRMA 1 Elle Taşıma İşleri a) Kaldırma, Tutma, Taşıma b) İtme, Çekme c) Diğer Elle Taşıma İşleri 2 Oturarak Yapılan İşler 3 Diğer Manuel Prosesler (El-Kol-Omuz Sistemi ağırlıklı) 4 Diğer Manuel Prosesler (Ayak-Bacak-Kalça Sistemi ağırlıklı)

21 YÖNTEMLER NIOSH yük kaldırma rehberi (kaldırma eşiti) LMM HHT (Leitmerkmalmethode für Heben,Halten,Tragen) LMM ZS (Leitmerkmalmethode für Ziehen,Schieben) KIM (Key Indicator Methods) Ergo-Test HHT Ergo-Test ZS MAC Tool

22 YÖNTEMLER NIOSH yük kaldırma rehberi (kaldırma eşiti) LMM HHT ; Ergo-Test HHT; KIM LMM ZS ; Ergo-Test ZS ; KIM MAC Tool

23 NIOSH Taşıma,tutma,itme,çekme işlemleri değerlendirilemez. Sadece kaldırma işlemleri değerlendirilebilir. Sadece 8 saate kadar süren işler değerlendirilebilir. Sadece 2 elle yük kaldırma işlemleri değerlendirilebilir. Sadece ağırlık merkezi sabit yükler değerlendirilebilir.

24 LMM HHT Kaldırma, tutma, taşıma işleri ayrı ayrı ya da bir arada değerlendirilebilir. Değerlendirmede günlük toplam süre sınırlaması yoktur İşlem tek elle de yapılsa, yükün ağırlık merkezi değişken de olsa değerlendirilebilir. AB direktifleri uyarınca göz önünde bulundurulması gereken tüm faktörleri (frekans, birim yük, postür, ortam/çevre koşulları) kapsar. Akseptans, validite, reliabilite yüksek seviyede tespit edilmiştir.

25 LMM ZS Yardımcı araçlı ya da araçsız, itme, çekme işleri değerlendirilebilir. 2.ci Adım : A - Ağırlık Puanı tespiti TAŞIMA ARAÇLARI EKİPMANLARI HAREKET ETTİRİLECEK KÜTLE AB direktifleri uyarınca dikkate alınması gereken tüm faktörleri (frekans, birim yük, uygulama koşulları, postür gibi) kapsar. Akseptans, validite, reliabilite yüksek seviyede tespit edilmiştir. (Yuvarlanarak ) < 50 kg 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 50 kg - < 100 kg kg - < 200 kg 1, , kg - < 300 kg kg - < 400 kg kg - < 600 kg kg - < 1000 kg 5 5 > 1000 kg KAYDIRARAK < 10 kg 1 Gri alanlar kritik,çalışanın yetenek ve gücüne bağımlı 10 kg - < 25 kg 2 25 kg - < 50 kg 4 Kırmızı alanlar uygulama harici tutulmalı,kolaylıkla max.bedensel gücü aşabilir > 50 kg

26 LMM GÜVENİLİRLİK ÇALIŞMASI RAPORU Bir günde (vardiyada) elle taşıma işi 10 ton seviyesine ulaşıyorsa: Yakın sağlık gözetimi Bir günde (vardiyada) elle taşıma işi 15 ton seviyesine ulaşıyorsa: HAYATİ TEHLİKE, İŞİ DURDUR

27