BANKACILIK TÜRLERİ ve Bankacılık Hizmetleri

Transkript

1 BANKACILIK TÜRLERİ ve Bankacılık Hizmetleri

2 Bankacılık Türleri Ziraat Bankaları Halk Bankaları İpotek ve Emlak Bankaları Özel Finans Kurumları

3 Bankacılık Türleri Ziraat Bankaları Tarımsal Üretimi teşvik, tarım sektöründe çalışanların refah düzeylerinin iyileştirilmesi Tarımsal kredi özellikleri: Kredinin üretim/tüketim amacı ile kullanımı tam kontrol edilemez Küçük ölçekli firmalar Dışsal şoklara açık Çiftçileri diğer bankacılık faaliyetleri çok sınırlıdır Uzun (tarımsal araç gereç ve tesis için) Kısa (mahsulü kaldırmak) orta vadeli (Tarımsal alanların düzenlenmesi vb) kredilere ihtiyaç duyarlar Ağırlıklı olarak kamu sermayesi ile kurulan kuruluşlardır

4 Halk Bankaları Bankacılık Türleri Küçük ölçekli işletmeler için (esnaf, sanatkar ve KOBİ) Kısa vadeli işletme sermayesi Orta vadeli makine ve tesis kredisi Uzun vadeli Ölçek büyümesi kredi sağlanması hedeflenir

5 Bankacılık Türleri İpotek ve Emlak Bankaları İpotek karşılığı konut işyerleri ve benzeri taşınmaz mallar edinmek isteyen ekonomik birimlerin uzun vadeli ve düşük faizli krediler ihtiyacını karşılamayı hedefler

6 Özel Finans Kurumları Bankacılık Türleri Kar zarar ortalığı prensibine bağlı kaynak kullanımlarına aracılık eder Mudaraba (İş Ortaklığı): Girişimcinin emek bilgi ve tecrübesi ile Finans kurumunun sermayesinin birleştiği iş ortaklığı modelidir. Bu işlemde yönetimi müşteri üstlenir. Murabaha (Üretim desteği sağlama): Sermaye sahibinin malı alarak belli bir kar payı ekledikten sonra müşterisine vadeli olarak satması Muşaraka (İştirak): İşletmenin sermayesine ortak olma kar veya zararı paylaşmayı öngören modeldir. Mudarabadan farkı hem sermayedar hem de girişimci yönetimde etkindir.

7 Banka Sistemleri Küçük, Orta, Büyük Banka Uzmanlaşmış, Uzmanlaşmış Banka Holding Bankacılığı Perakendeci ve Toptancı Bankacılık

8 Amaç: Ticari Bankalar Bilanço Karı (İşletmenin cari Pazar değerinin maksimizasyonu) Öz kaynak verimliliği Sektörel karlılık Önemi: Vadesiz Mevduat Toplanması sürecine taktı Kaydi para yaratma Kısa vadeli kredi Para politikalarının etkinliğin sağlama Gelir ve servet dağılımını etkileme

9 Ticari Bankalar Fonksiyonlar: Fon Sağlama Fonksiyonu Fon kullanma Fonksiyonu Kaydi Para Yaratma Hizmet Fonksiyonu

10 Ticari Bankaların Para Kredi ve Sermaye Piyasalarında Oynadığı Roller Para ve Kredi Piyasalarındaki Rolü: Kaynak sağlama ve Kaynak kullandırma Fonların kullanımını makro düzeyde yaygınlaştırma Kredi arz ve talebine katkı Sermaye Piyasalarındaki Rolü: Menkul kıymet piyasasında aracılık hizmetleri

11 Para ve Kredi Piyasalarındaki Etkinliği: Para ve Kredi Piyasalarındaki İşlem Hacimleri (Yüzdesel olarak) Topladığı kaynakların hacimleri Yurt içi Yurt dışı Kullandırdığı kaynakların hacimleri Tüketici kredileri Sektörel krediler Dış ticaretin finansmanı amaçlı krediler Sermaye Piyasalarındaki Rolü: Sermaye piyasalarındaki işlem hacimleri

12 Ticari Bankalarda Fon Yönetimi Fon Yönetiminin Unsurları Öz Kaynak Yeterliliği Öz Kaynak Yeterlilik Rasyosu = ÖzKaynak ToplamKaynak - Öz kaynak fonların özünü temsil eder - Bankanın finansal açıdan ne ölçüde güçlü olduğunu gösterir - Müşterilerine ve ekonomik birimlere güvence sağlar - Sıkı para politikasının uygulandığı süreçten daha az etkilenir

13 Ticari Bankalarda Fon Yönetimi Likidite İhtiyacının Karşılanması - Likiditenin Bağlı Olduğu Unsurlar - Mevduat yapısı ve Yeterliliği - Mevduat dışı pasiflerin kompozisyonları ve vadeleri - Mevduat akımları ve kredi taleplerindeki mevsimsel dalgalanmalar - Kredi Portföyünün kompozisyonu - Aktiflerin pazarlanmasında ikincil piyasaların derinliği - Bankanın borçlanabilme kabiliyeti

14 Ticari Bankalarda Fon Yönetimi Finansal Yükümlülüklerin Kompozisyonu - Borçlanma enstrümanlarının portföyünü farklı vadelere yaymalıdır - Kısa ve uzun vadeli yatırımlar hem risk hem getiri açısından değerlendirilmeli - Vadeler planlı dağıtılarak fon akışı düzenli hale getirilmeli

15 Ticari Bankalarda Fon Yönetimi Aktif Pasif Pozisyonlarının Hedge Edilmesi - Fon yönetiminde faiz oranı riskinin hedge edilebilmesi için faiz duyarlılığının boyutları belirlenmelidir. - Faiz oranlarının düşeceği beklentisi varsa sabit oranlı krediler kısa vadeli borçlanma tercih edilmeli - Faiz oranlarının yükseleceği beklentisi varsa değişken oranlı krediler uzun vadeli borçlanma tercih edilmeli

16 Ticari Bankalarda Fon Yönetimi Yaklaşımları - Ticari Kredi Yaklaşımı - Nakde Dönüştürülebilir Kredi Yaklaşımı - Taksitli Kredi Yaklaşımı - Fon Havuzu Yaklaşımı - Aktif Yönetimi Yaklaşımı - Pasif Yönetimi Yaklaşımı

17 Ticari Bankalarda Fon Yönetimi Yaklaşımları - Ticari Kredi Yaklaşımı - Ticari bankalar gelir getirici aktiflerini kısa vadeli krediler biçiminde kullandırmaları gerekir - Yatırım sermayesi gibi uzun vadeli krediler bankalar için uygun değildir - Bu teoride bankaların mevduatları vadesiz veya benzer kısa dönemli vade yapısına sahiptir. Bu nedenle bu tür pasifler talep edildiğinde ödenebilir olmalıdır. - Bu teorinin ortaya atıldığı dönemlerde kısa vadeli yatırım araçları gelişkin değildi ve bankaların likidite sağlayabilecekleri başka alternatifler bulunmamaktaydı. - Ticari krediler kendi kendini ödeyen krediler biçiminde idi. - Eleştiriler: Kısa süreli kredilendirme, uzun vadeli kredi ihtiyaçlarını karşılamada yetersiz kalması.

18 Ticari Bankalarda Fon Yönetimi Yaklaşımları - Nakde Dönüştürülebilir Kredi Yaklaşımı - Likidite sağlanabilmesi için bir günde geri çağrılabilir krediler meydana getirilmelidir. - Bu amaçla bankalar kredi verirken kredinin teminatı olarak hisse senedi alınır. - Bankanın kredi ihtiyacının doğması halinde firmadan borcun ödenmesini isteyebilir, borç ödenmediği takdirde banka, senetleri borsada satarak teminatları nakde çevirebilir ve likidite ihtiyacını karşılayabilir. - Eleştiriler: - Hisse senetleri değer kaybedebilir, - Kredilerin vadesine bankalar sadık kalmalı

19 Ticari Bankalarda Fon Yönetimi Yaklaşımları - Taksitli Kredi Yaklaşımı - Krediler uzun vadeli olsa bile bunların taksitler halinde geri ödenmesi bankaya likidite sağlanmasını mümkün hale getirebilecektir. - Bu yolla bankalar gayrimenkul kredisi ve tüketici kredileri vererek taksit ödemelerinden likidite kaynağı sağlayabileceklerdir. -

20 Ticari Bankalarda Fon Yönetimi Yaklaşımları - Fon Havuzu Yaklaşımı - Banka kaynakları bir havuzu oluşturur - Bu kaynaklar banka yönetimince önce likidite sağlanması sonra getirili aktiflere yatırılması temeline dayandırılmalıdır. - Fonlar öncelikle likit varlıklara kalan fonlar yatırıma ve kredilere dönüştürülmelidir - Eleştiriler; - Mevduat hesaplarının geçiciliği dikkate alınmamış - Kredi portföyü tarafından anapara ve faiz ödemelerinden kaynaklanan fon akışı aracılığıyla sağlanana likidite göz önüne alınmamıştır

21 Ticari Bankalarda Fon Yönetimi Yaklaşımları - Aktif Yönetimi Yaklaşımı - Ticari bankaların aktif seçimini, pasif yapılarını göz önünde bulundurarak yapmalarını önermektedir. - Buna göre kullanılabilir fonlar, dolaşım hızlarına (fonların belli zamandaki giriş-çıkış hareketlerinin ayna zamandaki ortalama bakiyesine oranı) göre kanalize edilmeli - Düşük dolanım hızına sahip fonlar (vadeli tasarruf mevduatı gibi) uzun vadeli yüksek aktiflere kanalize edilmeli - Vadesiz mevduatlar; likit değerler için - Uzun vadeli kaynaklar; yatırım ve krediler için - Özkaynaklar ; sabit kıymetler ve/veya daha uzun vadeli yatırımlara dönüştürülecektir - Eleştiriler; Likidite kararları gerçek mevduat yerine mevduat devrine dayandırılmakta, kredi portföyü tamamen likit olmayan aktif olarak ele alınmakta, aktif pasif kararlarının birbirinden bağımsız olarak verildiği varsayılmaktadır

22 Ticari Bankalarda Fon Yönetimi Yaklaşımları - Pasif Yönetimi Yaklaşımı - Bankalar kendi kendini ödeyen kredilere ve likidite rezervleri standartlarına bağlı kalmak zorunda değildirler - Bankalar rezerv likiditeler para piyasalarında ödünç veya satın alınabilir - Bankaların pasifinde yer alan vadesiz ve vadeli mevduatın ile diğer kalemlerin dağılımı ve boyutu halkın bireysel davranışlarına bırakılması gerekez - Banka kendi inisiyatifi doğrultusunda çeşitli pasif kalemlerini pazarlayabilir ve likidite ihtiyacını giderebilir. - İnterbank Fonları, Mevduat Sertifikaları, Repo, Merkez Bankası Borçlanmaları VDMK, İpotek teminatlı

23 YATIRIM VE KALKINMA BANKACILIĞI

24 YATIRIM BANKACILIĞI Orta Ve Uzun Vadeli Fonlara Aracılık Eder Yatırım bankalarının gelişimi için sermaye piyasalarının gelişmiş olması önem arz eder Sermayenin menkul kıymete dönüştürülmesini amaçlar Ticari bankalardan uzun ve orta vadeli fonlara aracılık etmesi yönüyle farklılaşırlar Orta vadeli krediler sabit sermaye yatırımları işletme sermayesi kısa vadeli borçların ödenmesi sabit tesislerin bakım onarın ve gelişiminin finansmanında kullanılır Uzun vadeli krediler; devlet girişimleri, büyük ölçekli altyapı yatırımları, konut sektörünün finansmanında kullanılır

25 YATIRIM BANKACILARININ FONKSİYONLARI Firmaların ihraç edeceği menkul kıymetlerin gerektiğinde satın alınacağını taahhüt etmek (Stand-by Underwriting) Tasarrufların yatırımlara kanalize edilmesini sağlamak Firmaların ihraç edeceği menkul kıymetleri satın alarak kendi nam ve hesabına satışı gerçekleştirmek (Underwriting) Riski üstlenmeden yatırımcının menkul kıymetlerinin satışını yapmak Birikim sahiplerine danışmanlık yapmak Birikim sahiplerinin çıkarlarını korumak Yatırım bankalarının finansmanına ilişkin firmalara sağlayacakları hizmetler

26 KALKINMA BANKACILIĞI Kalkınma Bankaları orta ve uzun kredi sağlamakla yükümlüdürler Sermaye piyasalarının gelişmemiş olduğu ve sermayenin kıt olduğu ülkelerde ortaya çıkmıştır Sektörel çalışmalar yaparak yatırım proje etütleri hazırlar Kalkınmada öncelikli bölgeler için selektif kredi politikalarının uygulanmasına aracılık eder Yabancı sermayenin yatırımlara kanalize edilmesine aracılık ve teşvikte bulunur

27 KAYNAKLARI: İÇ KAYNAKLAR Devletten ya da TCMB dan sağlanan kaynaklar Sosyal güvenlik kurumları kaynakları Özel tasarruflardan sağlanan kaynakları İç Finansman DIŞ KAYNAKLAR Sermayeye iştirak: Dünya bankası ve benzeri kuruluşlar kalkınma bankalarının kuruluş sermayelerine başlangıçta iştirak edip daha sonra paylarını özel kesime devredebilmektedirler. Uluslararası mali kurumlardan kredi temini Uluslararası mali (sermaye piyasası) kurumlara tahvil satışı

28 Uluslararası Kalkınma Bankaları Dünya Bankası (IBRD) Kredileri: Proje Kredileri (Verimlilik esasına göre) Program Kredileri (Kalkınma planlarının finansmanı amacıyla verilen kredilerdir den sonra yapısal uyum kredilerine dönüşmüştür (SAF)) Ulusal Para Kredileri (İthalat kapsamı düşük üretime katkısı yüksek olan projelerin finasmanı) AGU Yönelik Oluşumlar Uluslararası Finans Kurumu (IFC): Yoksul AGÜ lerin özel sektör kesimine kredi temin edilmesini sağlayan kuruluş Uluslararası Kalkınma Birliği (IDA): Yoksul AGÜ lerin altyapı yatırımlarının kaynak gereksinimi için düşük maliyetli kredi sağlayan kuruluş Çok Taralı Yatırım Garanti Kuruluşu (MIGA): Ticaret dışı risklere karşı garanti

29 ULUSLARARASI BANKACILIK

30 ULUSLARARASI BANKACILIK HİZMETLERİ Fon Transferi Uluslararası fon transferleri dolaysız ve dolaylı muhabirlik ilişkileri yöntemi ile ve dönem sonunda karşılıklı olarak hesapların denkleştirilmesi yoluyla gerçekleştirilir. Aşamalar: Borçlu tarafından bankaya transfer emri Muhabir bankaya transferin gerçekleştirilmesi Muhabir bankanın alacaklıya ödemede bulunması

31 ULUSLARARASI BANKACILIK HİZMETLERİ Mevduat ve kredi İşlemleri Mevduat toplama (Ulusal / Uluslararası Mevduat) Kredi Verme Dış Ticaretin Finansmanı İthalatın finansmanı İhracatın finansmanı Yerel ve yabancı Firmalara yönelik yabancı para cinsinden krediler Sendikasyon kredileri Bankalara yönelik krediler Proje finansman Devletlere ve remi kurumlara krediler

32 ULUSLARARASI BANKACILIK HİZMETLERİ Döviz Ticareti Bilgi aktifini Kullanmaya Yönelik Hizmetler Danışmanlık Hizmetleri (Ülke Riski Değerlendirmeleri) Diğer Hizmetler Underwriting Factoring: Firmanın alacak hakkının satın alınması Forfaiting: Alacağın devredilmesi ile sağlanan finansman (konvertibl paralarla ilgili ihracat işlemleri) Leasing: Kiralama

33 ULUSLARARASI BANKACILIKTA ÖRGÜT YAPISI Uluslararası Bankacılık Departmanı Muhabir (Correspondent) Bankacılığı Temsilcilik Büroları (Representative) Acenteler (Foreign Agency) Şube Bankalar (Brunch Bank) Bağımı Bankalar (Banking Subsidiary) İlişkili Bankalar (Banking Affiliate) Konsorsiyum Bankaları( Consortium Bank) Kıyı Ötesi Bankacılık (Off Shore Banking)

34 BANKACILIK HİZMETLERİ

35 MEVDUAT Tanımı: Gerçek ve tüzel kişilerce banka ve yetkili kuruluşlara TL ve Yabancı para cinsinden yatırılan paralardır Gelir elde etme ve güvenli şekilde aklama amaçlı olabilir Önemi: Kaynak toplama etkinliğinin göstergesi Banka hacmi ve büyüklüğünün göstergesi Rakiplerine göre gücünün göstergesi Çeşitleri Vadesiz Vadeli İhbarlı

36 Niteliğine Göre Türleri MEVDUAT Tasarruf Mevduatı Resmi Kuruluşlar Mevduatı Genel Bütçeli daire ve kuruluşlar Katma Bütçeli daire ve kuruluşlar Yerel Yönetimler Döner sermayeli teşekküller Sosyal sigortalar kurumları Ticari Kuruluşlar Mevduat Bankalararası Mevduat Diğer Kuruluşlar Mevduatı

37 Kredi İşlemleri Kredi Unsurları: Vade Güven Risk Kredinin Fonksiyonları: Tasarrufların atıl kalmasını önleme Kredi verenlerle alanlar açısından işbölümü ve uzmanlaşmayı teşvik eder Denge faizleri ile tasarruf yatırım eşitliğinin sağlanmasını mümkün kılar Gelecekte sahip olunacak gelirlerin önceden harcanabilmesini sağlar/ satın alma gücünü artırır Firmanın büyüme süresini hızlandırır: Firma öz kaynakları ile büyümesi zaman alabilir. Oysa yabancı kaynaklarla büyüme imkanı olduğunda firmanın büyüme süresi hızlanır

38 Kredi İşlemleri Önemi: Kaynak Temini Kredi Sağlama Kredi Sınıflandırması Niteliğine Göre Nakdi Krediler Gayri nakdi krediler Vadelerine Göre Kısa,orta,uzun Veriliş Amaçlarına Göre Yatırım, donatım(teçhizat), İşletme Kredileri Güvencelerine göre Güvenceli, güvencesi krediler İş konusuna göre Ticari, sanayi, ihracat, tarım, konut, tüketici İzin açısından Şube yetkili, Otorize krediler Kaynak Açısından Banka kaynağından, Reeskont, dış kaynaklı

39 Kredi İşlemleri Kredi Açmaya Yetkili organlar: Yönetim Kurulu Kredi Komitesi Genel Müdürlük Kredi Kullandırma İlkeleri Emniyet Seyyaliyet Verimlilik Faiz+Plasman Komisyonu+Diğer Gelirler)*100 Verim = Plasman Ortalaması

40 Kurumsal Krediler Kurumsal Kredi Türleri: Kısa Vadeli Nakit Krediler Nakit Krediler Açık Krediler, İskonto iştira kredileri, Kefalet karşılığı krediler, Emtia karşılığı krediler, Senet karşılığı krediler, Tahvil ve hisse senedi karşılığı krediler, Nakit karşılığı krediler Gayrinakdi Krediler Teminat Mektupları, Taraflar:» Banka,» Muhatap (Garanti Alan),» Lehdar (Borçlu krediyi alan),» Kontrgaran (banka tarafında teminat mektubu karşılığı müşteriden alınan teminat) Orta ve uzun vadeli krediler Sabit Sermaye yatırımlarını finanse etmek, Yenileme ve tevsi yatırım, net işletme sermayesi, borç ödeme, iştirakte bulunma

41 Bireysel Krediler Kurumsal Krediler gelir getirmesi beklentisiyle duran varlıkların satın alınmasında kullanılırken bireysel krediler ticari amaç dışında mal ve hizmet alımını sağlamak amacıyla verilen kredilerdir. Tüketici kredilerinin diğer kredi türlerinden farkları Gerçek kişi, gerçek tüzel kişi Tüketim amaçlı kar sağlama amaçlı Tüketici korumaya yönelik yasal çerçeve, ticari hayatın sürdürülmesine yönelik yasal çerçeve Teminatlar Tüketici kredileri, kredi değerlendirme açısından ticari ve sınai kredilere göre daha az standardizedir

42 Kredi Kartları Kullanım Şekillerine göre Kredi kartları Kredili Kredi Kartları Mağaza Kartları Kart Hamilinin Niteliğine Göre Kredi Kartları Bireysel Kartlar Firma Kartları Asli Kartlar - Ek Kartlar Kullanım Alanlarına Göre Kredi Kartları Yurt içi Kredi Kartları Yurt dışı Kredi Kartları

43 Kredi Kartı Sistemleri İki Taraflı Sistem Üç Taraflı Sistem Karma Sistem Kredi Kartları Kredi Kartı Sistemlerinin Değerlendirilmesi Kart Hamili Açısından Üye İşyerleri Açısından Kredi Kartı çıkaran kuruluş açısından

44 Kredi Kartları Kredi Kartı Sistemlerinin Değerlendirilmesi Kart Hamili Açısından Üye İşyerleri Açısından Kredi Kartı çıkaran kuruluş açısından