İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ... v TABLOLAR LİSTESİ... xiv ŞEKİLLER LİSTESİ... xv KISALTMALAR... xvi GİRİŞ...1

Transkript

1 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... v TABLOLAR LİSTESİ... xiv ŞEKİLLER LİSTESİ... xv KISALTMALAR... xvi GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM KAVRAMSAL AÇIDAN İŞSİZLİK, YOKSULLUK VE İSTİHDAMI ARTIRMAYA YÖNELİK POLİTİKALAR I. İŞSİZLİK... 9 A. Kavramsal Olarak istihdam ve İşsizlik...9 B. Mikrokredi Açısından İşsizlik Türleri ve Mikrokredi Açısından Değerlendirilmesi Çalışma Arzusuna Göre İşsizlik...12 a. İradi İşsizlik...12 b. Gayri İradi İşsizlik Görünümüne Göre İşsizlik...13 a. Gizli İşsizlik...13 b. Açık İşsizlik...14 (1) Geçici (Frictional) - Arızi İşsizlik...14 (2) Yapısal (Structural) - Bünyevi İşsizlik...16 (3) Konjonktürel (Conjonctural) - Devri İşsizlik...17 (4) Mevsimlik (Seasonal) İşsizlik...17 (5) Reel Ücret İşsizliği...18 (6) Teknolojik İşsizlik...19 (7) Sürekli Durgunluk - Buhran İşsizliği (Secular Stagnation)...20 C. Uzun Süreli İşsizliğin Kendi Hesabına Çalışma Üzerindeki Etkisi...20 II. YOKSULLUK A. Yoksulluğun Kaynağı Olarak İşsizlik Sorunu ve İşsizliğin Önlenmesine Yönelik Stratejiler ve Politikalar...22 B. Dünyada Yoksulluk...24 C. Türkiye de Yoksulluk Türkiye de İşsizlik ve Yoksulluğun Sosyo Ekonomik Analizi...33

2 viii Bir İstihdam Politikası Aracı Olarak MİKRO FİNANSMAN 2. Türkiye de Yoksulluğun Azaltılması İçin Yoksullar Lehine Büyüme Politikaları Sosyal Riski Azaltma Projesi ve Sosyal Risk Yönetimi (SRAP)...42 III. İSTİHDAM POLİTİKALARI A. Pasif İstihdam Politikaları Gelir Desteği Sunan Politikalar...44 a. İşsizlik Sigortası...44 b. Sosyal Yardımlar...46 c. İş Paylaşımı (Job Sharing)...47 d. Kıdem Tazminatı ve Erken Emeklilik Geçici işsizliğe Yönelik Politikalar...48 a. Genel İstihdam Hizmetleri ve Toplu İşten Çıkarmaların Önlenmesi...49 b. Bölgesel İşgücü Hareketlerinin Düzenlenmesi ve Yoğun İş Arama Programları Pasif İstihdam Politikalarının Olumlu ve Olumsuz Etkileri...50 B. Aktif istihdam Politikaları İstihdam Yaratmaya ve İstihdamı Korumaya Yönelik Politikalar...51 a. Küçük İsletmelerin Geliştirilmesi ve Rehabilitasyonuna Yönelik Politikalar...51 b. Yerel Ekonomik Gelişme Programları...52 c. Kamu Yararına Çalışma Genel Aktif İstihdam Politikaları...53 a. İşgücü Piyasasında Bilgi Sistemi Düzenleme Politikaları...53 b. İşgücü Piyasası Uyum Politikaları...55 c. İş Güvencesi ve Ücret Seviyesine İlişkin Düzenlemeler...56 d. Çalışma Yaşamında Esnekliğe İlişkin Düzenlemeler...56 e. İstihdam Odaklı Eğitim Politikaları ve İşbaşı Eğitim Programları...59 f. Ücret Sübvansiyonu...61 g. Diğer Ekonomi Politikası Tedbirleri Aktif İstihdam Politikalarının Başarı Açısından Değerlendirilmesi...63 a. Aktif İstihdam Politika Sonuçlarına İlişkin Genel Değerlendirme Yaklaşımı...64 b. Aktif istihdam Politikası Süreçlerinin Değerlendirilmesi...65 c. Aktif İstihdam Politikalarının Etkilerinin Değerlendirilmesi Yöntemi Avrupa Birliği Ülkelerinde Aktif İstihdam Politikaları...67

3 Bir İstihdam Politikası Aracı Olarak MİKRO FİNANSMAN ix İKİNCİ BÖLÜM TEORİ VE UYGULAMA AÇISINDAN MİKROFİNANSMAN, MİKROKREDİ VE BİREYSEL GİRİŞİMCİLİĞİN ÖZENDİRİLMESİ I. GENEL OLARAK FİNANSMAN A. Finans ve Finansal Yönetim...72 B. Finansal Piyasalar...72 C. Günümüzde Uygulanan Finansman Teknikleri Borçlanmayla Finansman Sermaye Koyarak Finansman...74 D. Finansman ve Vade Kısa Vadeli Finansman Uzun Vadeli Finansman...76 E. Günümüzde Uygulanmakta Olan Finansal Teknikler Factoring Forfaiting Leasing...78 II. BORÇLANMA HAKKI VE MİKROFİNANSMAN A. Borçlanma Hakkı...81 B. Kredi Kavramı ve Kapsamı Kredi Kavramı Kredinin Unsurları ve İşlevi...82 C. Mikrokredi Küçük İşletme Kavramı Mikro İşletmeler ve Mikro İşletme Finansmanı...84 a. Mikrofinansman ve Mikrokredi...86 (1) Kavramsal Olarak Mikrofinansman...86 (2) Mikrokredinin Tanımı ve Kapsamı...87 (3) Temel Mikrofınans Prensipleri...94 (4) Mikrofinansman Konusunda Yaşanan Sorunlar...97 (5) Mikrokredinin ve Mikrofinansın Tarihçesi...98 (6) Mikrokredi Uygulamasının Başarı İlkeleri...99 (7) Başarılı Sosyal Girişimci Olmanın Özellikleri (8) Mikrokredilendirmede Hedef Kitle i.kadın İstihdamı ii. Gençlerin İstihdamı iii. Özürlülerin İstihdamı (9) Mikrokredi ve Yoksulluğun Azaltılması...112

4 x Bir İstihdam Politikası Aracı Olarak MİKRO FİNANSMAN i. Mikrokredi Zirvesi, Yoksullara Yardım Deklarasyonu ii. Mikrokredi Programlarının Sosyo-Ekonomik Etkileri (10) Mikrokredi nin Kalkınma Ekonomisi Açısından Değerlendirilmesi (11)Mikrokredi Programlarının Kurumsal ve Finansal Uygulanabilirliği i. Mikrokredide Borcun Geri Ödenmesi Açısından Davranışçı Risk Faktörleri ii. Mikrokredide Borcun Geri Ödenmesi Açısından Maddi Risk Faktörleri iii. Mikrokredide Kurumsal Uygulanabilirlik, Grameen Bank ve BRAC Verileri (12) Mikrokredi Programları ve Kırsal Finans (13) Mikrofinans Arz ve Talebi (14) Mikro Finans Kurumları (15) Mikro Girişimde Engelleyiciler ve Sorunlar III. DÜNYA BANKASI VE DÜNYADAKİ BAŞARILI MİKROKREDİ UYGULAMALARI A. Dünya Bankasının Mikrokredi Çalışmaları B. Dünyada Başarılı Mikrokredi Uygulamaları Bangladeş te Mikrokredi Uygulamaları Hindistan da Mikrokredi Uygulamaları Çin de Mikrokredi Uygulamaları...130

5 Bir İstihdam Politikası Aracı Olarak MİKRO FİNANSMAN xi ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İŞSİZLİKLE MÜCADELE ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE MİKROKREDİ UYGULAMALARI I. TÜRKİYE İŞGÜCÜ PİYASASI VE İŞSİZLİKLE SORUNU A. Türkiye de İşgücü Piyasası B. İstihdam Piyasasında Enformel Sektör ve Kadınlar C. Türkiye de İstihdam ve İşsizlik D. Küreselleşme ve İstihdam E. Türkiye de Gelir Dağılımı Adaletsizliği ve Fırsat Eşitsizliği II. TÜRKİYE DE EKONOMİK KRİZLERİN İŞGÜCÜ PİYASASINA ETKİSİ A. Türkiye de Kriz ve Yoksullaşma IMF ve Dünya Bankası Politikalarının Az Gelişmiş Ülkeler Üzerine Etkisi IMF ve Dünya Bankası Politikalarının Türkiye Üzerine Etkisi a. IMF ve Dünya Bankası Politikalarının Kısa Tarihi b. IMF ve Dünya Bankası Politikalarına Rağmen Dünyada Yoksulluk c. Döviz Kuru Esasına Dayalı Stabilizasyon Programı (Exchange Rate Based Stabilization - ERBS) d. Krizlerin Ortaya Çıkardığı Bozuk Kambiyo Rejimi e. İstihdam Sorunlarının Öncelikle Devlet Reformuyla Çözümü.163 III. TÜRKİYE DE İSTİHDAM POLİTİKALARI A. İktisadi Krizler ve istihdam Türkiye de Uygulanan Aktif istihdam Politikaları İşsizlikle Mücadelede Maliyet Sorunu ve Bir Kişiye iş Yaratmanın Maliyeti Yoksulluğun Kaynağı Olarak İşsizlik Sorunu ve İşsizliğin Önlenmesine Yönelik Stratejiler ve Politikalar IV. TÜRKİYE DE MİKROKREDİ KURULUŞLARI VE UYGULAMALARI A. Türkiye de Mikrokredi Uygulamaları B. Türkiye de Mikrokredi Kuruluşları Kredi Garanti Fonu A.Ş nin Mikro İşletmelere Katkısı Kobi Aş. Tarafından Mikro İşletmelere Verilmesi Planlanan Hizmetler...183

6 xii Bir İstihdam Politikası Aracı Olarak MİKRO FİNANSMAN 3. Türkiye de Fiilen Mikrokredi Uygulamasını Yürüten Kurumların Yeni Modele Katkıları Tarım Kredi Kooperatifleri KOSGEB Esnaf Kefalet Kooperatifleri Birliği Türkiye İsrafı Önleme Vakfı C. Türkiye de Mikrofinansman Yaklaşımının Geleceği DÖRDÜNCÜ BÖLÜM İŞSİZLİKLE VE YOKSULLUKLA MÜCADELEDE TÜRKİYE MİKROKREDİ MODEL ÖNERİSİ I. BANKACILIK SEKTÖRÜNDEKİ GELİŞMELER A. Ticari Bankalarda Zorunlu Değişim ve Perakendeci Bankacılık B. Ekonomik Krizler Karşısında Bankacılık Sektörünün Durumu C. Veri Tabanı ve Veri Madenciliği nin Ticari Bankalarda Hizmet Kalitesi ve Müşteri Portföyü Üzerine Etkisi Veri Madenciliğinin Bankacılık Sektörüne Etkileri Kâr Marjı nın Azalması Rekabetin Artması ve Pazarın Daralması ile Beraber Ortaya Çıkan Yeni Arayışlar II. İŞSİZLİKLE MÜCADELEDE TÜRKİYE MİKROKREDİ MODELİ UYGULAMA ÖNERİSİ A. Kredinin ihtiyaç Duyulan Yere Verilmesi ve Zihniyet Dönüşümü B. İşsizlik ve Yoksulluğun Ulusal Para ve Sermaye Piyasası Tarafından da Algılanması C. Bireysel Girişimciliğin Özendirilmesi Lizbon 1 Mutabakatı Toplantısı ve Hedefleri D. Sermaye Piyasasının Türkiye Mikrokredi Modeli Açısından Önemi Mikro işletmelere Yönelik Risk Sermayesi Modeli Gayri Resmi Finansal Sektör Sermayenin Demokratikleştirilmesi ve Finansal Antropoloji E. Türkiye İşgücü Piyasasının Mikrokredi Açısından Elverişliliği F. Türkiye ye Özgü Mikrokredi Modelinin Uygulayıcısı Ticaret Bankaları Açısından Mikrokredinin Banka Yapısı İçindeki Yeri Türkiye deki Bankaların Yönelemediği Pazar: Kırsal Yoksullar ve İşsizler Mikrokredi Uygulamasını Destekleyici Gıda Bankacılığı Esasları G. Mikrofinansman Uygulamasında Kârlılık...223

7 Bir İstihdam Politikası Aracı Olarak MİKRO FİNANSMAN xiii H. Mikro Girişimcinin Mesleki Eğitimi I. Batıdaki Çalışan Sahip (VVorker Ovvnership) Sisteminin Türkiye de Geliştirilmesi J. İşsizliğin Çözümü için Girişimcilik (Kendi Hesabına Çalışmak) III. TÜRKİYE MİKROKREDİ MODELİ UYGULAMA SÜRECİ A. Mikrokredi Başvurusu ve Başlangıç Sermayesine Devlet Garantörlüğü Kendi Hesabına Çalışmada En Önemli Sorun Hükümetin Mikrofinansın Desteklenmesinde Rolü Ulusal İstihdam Stratejisi ve Bu Stratejinin Önemli Bir Parçası Olarak Mikrofinansman Sermaye Piyasasında Mikro İşletme Varlıklarına Dayalı Menkul Kıymetlerin Refinansmanda Kullanılması Mikro İşletme Faaliyetlerinde Otofinansman ve Kredi Koruma Sistemi a. Mikrokredide Risk Sermayesi Yaklaşımı ve Kredi Garanti Sistemi b. Çalışma Sermayesi ve Mikro işletmelere Yönelik Yeni Finansman Teknikleri (1) Çalışma Sermayesi ve Çalışma Sermayesinin İstihdam Üzerindeki Etkisi (2) Mikrofinansman Teknikleri i. Genel Finansman Teknikleri ii. Mikro Finansal Kiralama (Micro Leasing) ve Mikro Mevduat Micro Savings B. Başarılı Mikro Girişimlerin Büyüyerek ya da Birleşerek KOBİ leşmesi.238 C. Türkiye Mikrokredi Model Tablosu SONUÇ KAYNAKÇA...255