DEVREK TE KIRSAL TURİZMİN GELİŞTİRİLMESİNDE BİR MODEL ÖNERİSİ YRD. DOÇ. DR. NURAY TÜRKER KARABÜK ÜNİVERSİTESİ

Transkript

1 DEVREK TE KIRSAL TURİZMİN GELİŞTİRİLMESİNDE BİR MODEL ÖNERİSİ YRD. DOÇ. DR. NURAY TÜRKER KARABÜK ÜNİVERSİTESİ

2 Teknoloji ve sanayisi olmayan kırsal alanlarda, koşulları iyileştirmek isteyen hükümetler ve yerel halk, turizmi ekonomik gelişim aracı olarak görmeye başlamışlardır. Her yörenin ziyaretçi çekmek için kullanılabileceği farklı doğal / ekolojik ve kültürel çekicilikleri mevcuttur.

3 İller bazında turizm gelişmişlik indeksi sıralamasında Zonguldak 81 il içerisinde 52. sırada yer almaktadır (Seçilmiş ve Sarı, 2010). Zonguldak ta turizmin gelişmesini sağlayacak yeterli turizm potansiyeli mevcuttur. Bu çalışmada Devrek te kırsal turizmin gelişmesi amacıyla altı aşamada uygulanması öngörülen bir Kırsal Turizm Geliştirme Modeli (Bahçe, 2010) önerilmektedir.

4 Devrek Kırsal Turizm Geliştirme Modeli 1. DEVREK TURİZM KOMİTESİ OLUŞTURULMASI 2. MEVCUT POTANSİYELİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE SWOT ANALİZİNİN YAPILMASI 3. PLANLAMA VE ORGANİZE ETME 4. ETKİLİ BİR İMAJ YARATILMASI 5. PLANIN UYGULANMASI 6. SÜRECİN KONTROL EDİLMESİ VE İZLENMESİ

5 1. AŞAMA: DEVREK TURİZM KOMİTESİ OLUŞTURULMASI Tüm süreçten sorumlu olacak tam yetkili ve tüm paydaşların temsil edildiği bir komite sürecin geliştirilmesini ve uygulanmasını kolaylaştıracaktır. Bu komitede kimler yer alacaktır? Bölgenin kanaat liderleri, yerel yöneticiler, iş dünyası, tüm sivil toplum örgüt temsilcileri, doğal ve kültürel kaynakların diğer kullanıcıları, turizm profesyonelleri, sosyologlar, proje uzmanları ve ulusal hükümet temsilcileri dahil edilmelidir.

6 1. AŞAMA: DEVREK TURİZM KOMİTESİ OLUŞTURULMASI Komitede yer alan her paydaşların, görev ve yetkileri, sorumluluk alanları belirlenmeli, tarafların birbirlerinin yetki ve sorumluluk alanlarına girmelerinin önüne geçilmelidir. Özellikle siyasi parti temsilcilerinin sürece etkilerinin politik süreçlerden en az etkilenecek şekilde belirlenmesi gerekir.

7 DANIŞMA KURULU Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Parklar 10. Bölge Müdürlüğü Zonguldak İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Bülent Ecevit Üniversitesi Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı Sivil toplum kuruluşları İlçe halkı YÜRÜTME KURULU (Planlama ve Yönetim) Devrek Belediyesi Devrek Kaymakamlığı Uzman Akademisyenler Zonguldak İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Orman Bak./Milli Parklar Temsilcisi İlçe Halkı Temsilcileri/Kanaat Önderleri Ticaret, Sanayi ve Esnaf Odası temsilcileri Turizm sektör temsilcileri Şekil 1. Devrek Turizm Komitesi Organizasyon Şeması

8 2. AŞAMA: MEVCUT POTANSİYELİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE SWOT ANALİZİNİN YAPILMASI Devrek te bulunan çekicilik olarak kullanılacak soyut ve somut unsurlar Doğal ve kültürel açıdan güçlü ve zayıf yanlar Bölgenin turizm gelişimi açısından sahip olduğu fırsatlar ve tehditler (Bu konuda mevcut literatür çeşitli çalışmalarda sağlanmıştır; N. Türker, A. Çetinkaya-Batı Karadeniz Bölümü Ekoturizm Potansiyeli, BAKKA Zonguldak, Karabük Bartın İlleri Turizm Sektör Analizi, Milli Parklar Bölge Müdürlüğü Zonguldak Doğa Turizmi Master Planı, Zonguldak Kültür ve Turizm Müdürlüğü verileri, v.b.)

9 2. AŞAMA: MEVCUT POTANSİYELİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE SWOT ANALİZİNİN YAPILMASI Mevcut potansiyel yatırım yapmak için uygun mudur? Bu potansiyel kaynakları turizme kazandırmak için ne kadar bütçe gerekir? Sunulacak ürün ve hizmetlerin otantikliği nasıl korunacaktır? Yerel halk, sosyolojik ve psikolojik olarak turizm gelişimine ne kadar hazırdır? (Bu konuda ampirik çalışma yürütülmelidir) Turistik gelişmenin sosyal ve kültürel maliyeti nasıl en aza indirilebilir?

10 2. AŞAMA: MEVCUT POTANSİYELİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE SWOT ANALİZİNİN YAPILMASI Yerel halkın gerek turizm gerekse koruma açısından bilinç düzeyi nedir? Paydaşlar arasında denge nasıl sağlanacaktır? Gelişim sürecinde uyulacak ilkeler nelerdir? Ulusal veya yabancı sermayeye ne ölçüde yatırım izni verilecektir? Yerel girişimci nasıl ve ne ölçüde desteklenecektir? Gelişim sürecinde kamunun ve özel sektörün sorumlulukları nedir?

11 2. AŞAMA: MEVCUT POTANSİYELİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE SWOT ANALİZİNİN YAPILMASI Fiziksel ve sosyal taşıma kapasiteleri ne olacaktır? Aşırı kullanımı önlemek için ne tür tedbirler alınacaktır? Yerel ölçekli bu soruların yanıtları analiz edildikten sonra, ulusal gelişim planına paralel, bir rehber olarak işlev görecek yerel mastır planın hazırlanması gerekir. (Milli Parklar Bölge Müdürlüğü tarafından il bazında hazırlanmıştır) Bu plan çekirdek ürünün (örn. bir sit alanı, tarihi bir bina, özel etkinlik, yerel mutfak, gelenekler, yaşam tarzı veya kültürün kendisi vb.) ne olacağını belirtmelidir.

12 3. AŞAMA: PLANLAMA VE ORGANİZE ETME Devrek in sahip olduğu doğal ve kültürel kaynaklar ve bunlardan hangilerinin turizm ürünü veya hizmeti olarak kullanılacağı; Devrek te bulunan turizm kaynakları tek başına bölgede önemli bir turistik çekim yaratmayabilir. Azgelişmiş yörelerde bulunan, her türlü turistik arz potansiyelinin bir ürün kavramı içinde, pazarda ziyaretçiye sunulabilir bir düzeye gelebilmesi için bölgede ve yakın çevresinde bulunan ulaşımdan konaklamaya, eğlenceden alış-veriş olanaklarına kadar her türlü unsurun bir bütün olarak değerlendirilmesi gerekmektedir.

13 Tablo 1: Turistik Ürün Üretim Sürecinde Fonksiyonlar Çekirdek ürün (Kaynaklar) Turizm Aktivitesi Temel Girdiler/ Kaynaklar Aracı Girdiler/ Kolaylıklar Aracı Çıktılar/ Hizmetler Temel Çıktılar/ Deneyimler Temel kaynaklar 1. Yedigöller 2. Yaylalar (Aksu, Kızkulak, Karatepe) ve otantik köyler 3. Avlaklar (Devrek, Damlı Örnek Avlakları) 1. Eğerci Fauna gözlemciliği 2. Botanik Gözlemciliği 3. Trekking, atlı tur, bisiklet parkurları 4. Doğa Yürüyüşü 5. Av turizmi (Enerji, su, arazi v.b.) Organik Tarım faaliyetleri (Devrek elması) Ulaşım kaynakları Oteller? (Dirgine Yedigöller aile pansiyonu) Restoranlar? El sanatları atölyesi (Baston üretimi) Seyahat acentaları? Kültürel aktiviteler Hediyelik eşyalar (Baston) Konaklama Yiyecekiçecekler Turlar Festivaller (Devrek Baston Festivali) Rekreasyon Sosyal ilişkiler Eğitim Rahatlama Anılar ve tecrübeler

14 Tablo 1: Turistik Ürün Üretim Sürecinde Fonksiyonlar (Devamı) Çekirdek ürün (Kaynaklar) Turizm Aktivitesi Temel Girdiler/ Kaynaklar Aracı Girdiler/ Kolaylıklar Aracı Çıktılar/ Hizmetler Temel Çıktılar/ Deneyimler Tamamlayıcı ürün/kaynaklar (Doğal) 1. Devrek Çayı 2. Özbağı, Karancak, Durupınar şelaleleri 3. Yeşilöz Dirgine ormanları 4. Gül üretimi 1. Rafting 2. Şelalele gezileri, 3. Yürüyüşler 4. Gülyağı, koku yapımı (Enerji, su, arazi v.b.) Organik Tarım faaliyetleri (Devrek elması) Ulaşım kaynakları Oteller (Dirgine Yedigöller aile pansiyonu) Restoranlar El sanatları atölyesi (Baston üretimi) Kültürel aktiviteler Hediyelik eşyalar (Baston) Konaklama Yiyecekiçecekler Festivaller (Devrek Baston Festivali) Rekreasyon Sosyal ilişkiler Eğitim Rahatlama Anılar ve tecrübeler

15 Tablo 1: Turistik Ürün Üretim Sürecinde Fonksiyonlar (Devamı) Çekirdek ürün (Kaynaklar) Turizm Aktivitesi Temel Girdiler/ Kaynaklar Aracı Girdiler/ Kolaylıklar Aracı Çıktılar/ Hizmetler Temel Çıktılar/ Deneyimler Tamamlayıcı ürün/kaynaklar (Kültürel) 1. Bastonculuk 2. Yöresel Gastronomi 1. Baston yapımı (Enerji, su, arazi v.b.) Organik Tarım faaliyetleri (Devrek elması) Ulaşım kaynakları Oteller (Dirgine Yedigöller aile pansiyonu) Restoranlar El sanatları atölyesi (Baston üretimi) Kültürel aktiviteler Hediyelik eşyalar (Baston) Konaklama Yiyecekiçecekler Festivaller (Devrek Baston Festivali) Rekreasyon Sosyal ilişkiler Eğitim Rahatlama Anılar ve tecrübeler

16 3. AŞAMA: PLANLAMA VE ORGANİZE ETME Gelişimin ölçeği ne olacaktır? (örneğin, bir anda kaç ziyaretçi kabul edilecektir?) Kim neden sorumlu olacaktır? (örneğin, pazarlama ve koruma vb. konulardan kimler sorumlu olacaktır?) Gelişimin süresi ne olacaktır? (örneğin, iki yıl veya daha fazla) Bütçe tutarı ne olacaktır?

17 3. AŞAMA: PLANLAMA VE ORGANİZE ETME Yatırımlar için gereken kaynaklar nerelerden sağlanacaktır? Turizm yatırımları, ev pansiyonculuğu, v.b. BAKKA, ORKÖY destekleri Hedef pazarlar nerelerdedir ve bu pazarlara ulaşmak için ne tür tutundurma ve pazarlama yöntemleri kullanılacaktır? ANKARA, İSTANBUL, Yakın iller (Zonguldak, Bartın, Karabük, Bolu, Düzce???)

18 3. AŞAMA: PLANLAMA VE ORGANİZE ETME Somut ve soyut kültürel unsurları korumada ve geliştirmede izlenecek temel ilkeler neler olacaktır? Turizm gelişiminden faydalanacak taraflar kimledir? Tüm tarafların elde edebileceği gelir miktarı ne kadardır? Gelirler hangi yöntemlerle elde edilecek ve dağıtılacaktır? Tüm süreç boyunca, rol, görev ve sorumlulukları gösteren organizasyon şeması ne şekilde olacaktır? Zaman çizelgesi nasıl işleyecektir?

19 3. AŞAMA: PLANLAMA VE ORGANİZE ETME Pazarlamada nasıl bir politika ve teknikler izlenecektir? İlgili kurum, kuruluş, organizasyon ve kişiler arası işbirliğinin nasıl sağlanacaktır? Etkili bir iletişim ağının nasıl kurulacaktır? Yerel halkın ve turizm çalışanlarının eğitiminde hangi yöntemler kullanılacak?

20 4. AŞAMA: ETKİLİ BİR İMAJIN YARATILMASI Doğal ve kültürel varlıklar o bölgenin imajıyla bütünleşen özel anlamlara sahiptirler. İmaj, sembolik bir hatırlatıcıdır. Örneğin, Mısır piramitlerle veya Safranbolu evleriyle, Dalyan kaplumbağaları ile Devrek ise bastonları ile hatırlanmaktadır. Seferihisar ise Slow City simgesi olan salyangozla.

21 4. AŞAMA: ETKİLİ BİR İMAJIN YARATILMASI Bu aşamada, destinasyonun sembolü olacak güçlü bir imaj yaratılmalıdır. Seçilen imaj gerçekçi, dikkat çekici, akılda kalıcı, anlamlı, açıklayıcı ve destinasyonla ilgili olmalıdır. Sunulan ürün ve hizmetler bu imajla bütünleşmelidir.

22 5. AŞAMA: PLANIN UYGULANMASI Bu aşamada, öncelikle halk turizm gelişiminin ne olduğu ve geliştiği zaman olabilecekler konusunda bilinçlendirilmelidir. Ziyaretçiye nasıl yaklaşacağı, nasıl hizmet edileceği ve sorun olduğunda ne yapacağı konularında eğitilmelidir. Eğitim sürecinde, turizm gelişiminin yararları ve doğal, sosyal ve kültürel özellikler üzerinde yaratabileceği olumlu ve olumsuz etkiler konusunda aydınlatılmalıdır. Halk, olumsuz etkilerin nasıl ortadan kaldırılacağını ve turizm değerlerini nasıl koruyacağını bilmelidir.

23 5. AŞAMA: PLANIN UYGULANMASI Destinasyonun pazarlanmasında ve tutundurulmasında seçilen hedef pazarlara ulaşılmalı ve satışlarda taşıma kapasitesi sınır ve kurallarına uyulmalıdır. Dağıtım konusunda, niş pazarlara çalışan, küçük ölçekli ve sınırlı sayıda seyahat acentası ile çalışmak, sorumlu pazarlama ilkeleri ile uyumlu bir sürecin oluşmasında yararlı olacaktır.

24 6. AŞAMA: SÜRECİN KONTROL EDİLMESİ VE İZLENMESİ Turizm gelişim deneyimleri, gelişim süreçlerinin denetim altında tutulmasının zor olduğunu; projelerin gelişim hız ve yönü kontrol dışına çıktığını göstermektedir. Örneğin; yerel ekonomik kaygılar, kitle turizmi bir bölgenin kültürüne özgü olmayan veya günün koşullarına uyarlanmış ürünlerin kullanılmasına neden olmaktadır. Örneğin, son yıllarda Eskişehir de gerçekleştirilen kültür turları çerçevesinde ziyaretçilere yerel yiyecek olarak sunulan ve elle açılması gereken Çibörek, makinelerle açılan yufkalarla üretilip sunulmaktadır. Geleneksel anlamını kaybeden bu ürünün otantik olduğu söylenemez.

25 SONSÖZ Turizm gelişim deneyimleri, gelişim süreçlerinin denetim altında tutulmasının zor olduğunu; projelerin gelişim hız ve yönü kontrol dışına çıktığını göstermektedir. Örneğin; yerel ekonomik kaygılar, kitle turizmi bir bölgenin kültürüne özgü olmayan veya günün koşullarına uyarlanmış ürünlerin kullanılmasına neden olmaktadır. Örneğin, son yıllarda Eskişehir de gerçekleştirilen kültür turları çerçevesinde ziyaretçilere yerel yiyecek olarak sunulan ve elle açılması gereken Çibörek, makinelerle açılan yufkalarla üretilip sunulmaktadır. Geleneksel anlamını kaybeden bu ürünün otantik olduğu söylenemez.

26 TEŞEKKÜRLER