GAZLI İÇECEKLERİN BİLİNMEYEN ZARARLARI

Transkript

1 GAZLI İÇECEKLERİN BİLİNMEYEN ZARARLARI Önümüz yaz İçecek artışları artacak. Ancak şuan bile içilebilir. Bu nedenle önemli uyarılar yapmak gereği duyuyorum. Ne kadar zararda olmamızı bilmeniz gerekiyor. Özellikle yaz ayarlarının gelmesiyle birlikte tüketiminde hızlı bir artış yaşanan gazlı içecekler vücutta birçok olumsuz etki bırakıyor. Gıda sanayi son yıllarda çok kârlı bir alanı keşfetti. Çocukların unlu-şekerli gıdalara bir zaafı var ve bu zaafı istismar ediyorlar. Bütün çocuklarımızı hızla şeker bağımlısı yapıyorlar. Meşrubat, şekerli gıdalar içinde en fazla tüketilen kalemlerin başında geliyor. Kolası, gazozları, buzlu çayı, boyalı meyve suları, meyveli sodaları, kutu meyve suları herkesin elinde. Bunların tüketimi yıldan yıla artıyor. Fakat yetişkin pazarı doyduğu için hedef çocuklara yöneliyor. Gazlı içecek endüstrisi reklâm için milyar dolarlar harcıyor. Bu pazarlama faaliyetlerinin çoğu oyuncaklar, çizgi filmler, filmler, yarışmalar, oyunlar ve televizyon, radyo, dergi, internet üzerindeki kulüplerle çocukları hedef alıyor. Televizyonlarda 3-4 reklamdan biri çocuklara yönelik. Ama bu çabaların karşılığını da alıyor, kârlarına kâr katıyorlar. Bu zehirli içecekler her markette, bakkalda, büfede; okullardaki, istasyonlardaki makinelerde serbestçe satılıyor. Hem de Tarım ve Hayvancılık bakanlığının izni ile. Hâlbuki gazlı içecekler diğer uyuşturucular gibi bağımlılık yapıyor ve haz duygusuyla birlikte vücuda zarar veriyor. Genellikle gazoz, kola, isimleri ile satılan gazlı içecekler şekerli suların karbondioksit gazı ile doyurulması esasına göre üretiliyor. Benim çocukluğumda (50 li yıllarda) cam şişede satılan (o zamanlar pet şişelere izin verilmezdi) gazozların metalik kapakları vardı. Sinemaya gittiğimizde satıcılar gazoz açacağı ile kapağı öyle açarlardı ki gazoz köpürür ve taşardı. Satıcının da fiyakasından geçilmezdi. Biz de zevkle o gazozları içerdik. Ama içtiğimiz miktar yılda 3-5 taneyi geçemezdi; hatta ancak bayramdan bayrama içebilirdik. Gazozuna maçlar yapardık. O zamanların başlıca içecekleri ayran, boza ve şerbetlerdi. Kolayı sadece yabancı filmlerde görüp imrenirdik. 60 lı yılların başında kolayla da tanıştık. Daha sonra bir kola çılgınlığı başladı ve kola, sade gazozun krallığını ele geçirdi. Bu arada meyveli (pardon boyalı!) gazozlar da çıktı. Kola çılgınlığı hiç ivmesini kaybetmedi larda 200mL lik cam şişelerden günümüzde 2500mL lik dev plastik ambalajlara geçildi. ABD de durum daha da vahim; kişi başına gazlı içecek tüketimi yılda 700 kutu (üstelik onların kutuları 360mL, bizimkiler ise 330ml). Son 30 yıldan beri gazlı içecek tüketimi kadınlarda iki, erkeklerde üç katına çıkmış yaş arası erkekler gazlı içeceklerin en büyük müşteri kitlesi. Gazlı içeceklerle en fazla ilişkilendirilen sağlık sorunların başında obezite, diyabet, diş çürümesi, kemik erimesi, koroner kalp hastalığı ve nöropsikiatrik bozukluklar geliyor. Gazlı içecekleri içen çocukların (hatta büyüklerin!) neredeyse hiçbiri doğru dürüst taze sebze ve meyve yemiyorlar. Bu nedenle vitamin ve mineral yetersizlikleri çok yaygın. Gazlı içeceklerin en görünür zararı şişmanlık. Çok miktarda hızlı emilen şeker içeriyorlar çünkü. Bu

2 nedenle diğer uyuşturucular gibi bağımlılık yapıyorlar ve haz duygusuyla birlikte vücuda zarar veriliyor. Son yıllarda normal şeker yerine, çok daha ucuz olan mısır şurubu (früktoz) kullanılıyor ki şişmanlık salgınının en önemli etkeni bu tip şekerler. Mısır şurubu şişmanlık, hipertansiyon, şeker hastalığı, gut, karaciğer sirozu ve depresyon gibi hastalıkların ana nedeni. Toplumun büyük bir bölümü bu hastalıklardan muzdarip. Ama Ortodoks ticari tıp, bu hastalıkların gerçek nedenlerini ortaya koyarak bunları önleyecek tedbirleri alacağına, çok kârlı olduğu için sadece hastalık belirtilerinin üstünü geçici olarak gizleyen ilaçları reçete ediyor. Aşırı şekerli gıda yenilmesi, ticari tıbbın müşteri portföyünü devamlı genişletiyor. Tabii ki bu gıdaların içinde sadece şeker değil kötü olan; ayrıca çok sayıda toksik olabilecek kimyasallar da var. Gazlı içecekler asit nitelikte, bu durum da vücudumuzdaki çok hassas olan asit-alkali dengesini bozuyor. Bunlar da devamlı asit bir ortam oluşmasına neden oluyor. Uzun süreli asit ortam ise midede yanma ve ağrı olmasına sebep veriyor. Diş çürükleri, kemik erimesi ve kemik kırıklarına neden oluyorlar. Bunun sorumlusu ise, diş çürümesinin yanı sıra sindirim sorunları ve kemik kaybına da yol açabilen fosforik asit. Asit ortamı tamponlamak için vücut dişlerden ve kemiklerden kalsiyum iyonlarını çekiyor. Bu nedenle ABD de bazı eyaletler okullarda gazlı içeceklerin satılmasını yasaklamışlar. Ama öğretmenlerimizin çok azı sorunun vahametinin bilincindeler. Gazlı içeceklerin sebep olduğu bir diğer problem ise çay, kahve ve alkol gibi idrarı artırmaları, su kaybı yapmaları. Fakat insanın dil ve dudakları ıslandığı için susuz kaldıklarını anlamıyorlar. Susamış kişiler şeker içeren bu içecekleri içtiğinde, şekerin sindirimi için kan mideye hücum eder. Kanın yerinin değişmesi vücudun diğer organlarında kan hacmini düşürür. Bu da kramplara veya ısı nedeniyle ortaya çıkan rahatsızlıklara neden olur. Gizli susuzluğun baş ağrısı, astım, alerji, böbrek taşı, kalp hastalığı ve depresyon gibi çok sayıda sağlık sorununa yol açtığını su konusunda tartışmıştık.enerji alımını azaltmak adına aspartam ve sakarin gibi yapay tatlandırıcılarla yapılan light gazlı içeceklerin içilmesi şişmanlık sorununu gidermediği gibi son derece zararlı yan etkilere de neden oluyor. Enerji içecekleri gazlı içecek endüstrisinin son keşfi. Bu içecekler şeker yanında koladan çok daha yüksek oranda kafein ve diğer uyarıcıları içeriyor. Enerji içecekleri başlangıçta reaksiyon hızını biraz artırıyor ve enerjiyi gerçekten de artırıyor. Enerji içecekleri kullanan kişilerde şiddet eğiliminin arttığı gösterilmiş. Fakat zaman geçtikçe enerji içeceklerinin enerji arttırıcı etkisi ortadan kalkıyor. Hatta böbrek üstü bezlerini zorladığı için enerji kaybına da yol açıyor. Sağlıksız beslenen ve yaşayan bu insanlar, enerjilerini artırabilmek için uyuşturucu da kullanabiliyorlar. Birçok tüketici de sizin gibi düşünüyor ve gazlı içeceklerden daha sağlıklı olduğu düşüncesiyle lokantalarda, büfelerde, kahvelerde, iş yerlerinde, okullarda ve evlerde ambalajlı meyve sularından içiyor. İnsanlar bunları evde taze sıkılmış meyve sularından çok da farklı algılamıyor.sanayi tipi meyve sularının, içlerindeki meyve oranına göre dört ana çeşidi var: Meyve içeriklerinin fazladan aza sıralamasına göre; meyve suyu, meyve nektarı, meyveli içecek ve aromalı içecek. Meyve suyu: %100, meyve nektarı: %24-99, meyveli içecek: %10-24 ve aromalı içecek: %0-9 arasında meyve içeriyor. Sonuncusuna çoğu kez hiç meyve de katmıyorlar.klasik meyve suyunun Türk Gıda Kodeksi ne göre meyve oranının %100 meyveden oluştuğu söyleniyor. Hatta üzerlerinde saf, doğadan olduğu gibi ya da katkısız gibi ibareler var. Biliyorsunuz yiyecekler doğal ortamda bırakıldıktan bir müddet sonra fermente

3 olarak ekşiyorlar, fermantasyon (ekşime) bittikten belirli bir süre sonra da küfleniyorlar. Isıl işlemler meyve sularında bulunan ve fermantasyon işlemini yapan bütün enzimleri ve faydalı bakterileri (probiyotikler) tahrip ediyor. Çünkü bu meyve suları C da saniye ısıl işlemden geçiyor, ayrıca belli oranlarda basınç da uygulanıyor. Böylece meyve sularının ömrü uzuyor. En az bir yıl ekşimeden kalabiliyorlar. Bu işlemler B kompleksi vitaminlerini ve C vitaminini önemli ölçüde tahrip ediyor. Üstelik meyvenin posasını da içermiyor ki posadaki lifler sağlığımız için çok önemli.nesi doğal bunların, ben anlayamadım! Yani %100 doğal dedikleri bu meyve suları kötüler arasında en iyisi ama kesinlikle sizin evde sıktıklarınıza hiç ama hiç benzemiyor. Her meyveden, ambalajlı %100 meyve suyu yapılamıyor (3). Yapılanlar portakal, elma ve üzüm gibi, kıvamı koyu olmayan meyveler. Ancak bazı meyve türleri, gıda sanayinde %100 meyve suyu olarak üretilmeye ve tüketilmeye uygun değil. Mesela kayısı ve şeftali gibi meyvelerin sularının kıvamı koyu. Bu nedenle belirli bir miktarda su ile seyreltiliyorlar. Su ile azalan tat, şeker ilave edilerek gideriliyor. Vişne ve limon, fazla posalı değil ama bunlara tatları biraz ekşi diye su ve şeker ilave ediliyor. Tabii bu ilave edilen şeker ucuzluğundan dolayı genellikle mısır şurubu oluyor ki, zararlarını daha önce anlatmıştım. İşte bu ikinci gruba meyve nektarı deniliyor. Nektarlara eklenmesine izin verilen şekerin maksimum miktarı ve minimum meyve oranı yasal olarak Türk Gıda Kodeksi nde belirlenmiş. Örneğin limon nektarında meyve oranı %25, vişne nektarında %35, kayısı nektarında %40, portakal ve şeftali nektarında %50. Anlayacağınız, katkısız dedikleri meyve suları pekâlâ katkılı. Katkısız kelimesinin anlamı, başka hiçbir şey eklenmemiş demektir. Su, fruktoz şurubu, sakkaroz, asitliği düzenleyici limon tuzu (sitrik asit) katkı değil mi? İçindekiler kısmında yazılanlar meyve suyunun içinde bulunuyorsa nasıl oluyor da katkısız yazılıyor? Isıl işlemler ve basınç uygulamak doğal şeyler mi? Halk resmen kandırılıyor. Ama her şey mevzuata uygun!meyve suları, normal koşullarda ambalajlandıktan sonra en az 12 ay dayanıyor. Gıda sanayicileri ve mühendislerinin çoğu bu süre içerisinde bütün meyve suları çeşitleri özelliklerinden ve kalitesinden hiçbir şey kaybetmediğini söylüyorlar! Ne kadar inandırıcı, takdiri size bırakıyorum.üstelik kutuların üzerine üretim tarihini yazmak da zorunlu değil. Ama son kullanma tarihini yazmak zorunlu. 6 ay önce ürettiğin meyve suyunu piyasaya ver, üzerine 12 ay raf ömrü var de. Kim anlayacak? Üstelik ambalajların ne kadar sağlıklı olduğu da başka bir sorun. Türkiye de 1970 li yıların başında kişi başına meyve suyu 0,4 litre tüketilirken, 2000 yılında bu rakam 4,4 litreye, 2005 yılında 7,1 litreye, 2006 yılında 8,07 litreye, 2007 yılında 11 litreye ulaşmıştır. Günümüzde 15 litreye yaklaşmış vaziyette. Bir de aromalı içecekler var Aromaların sağlığımıza olan etkileri hakkında pek bir şey bilinmiyor. Tamamen karanlık kutu. Bunun nedeni de hazır gıdalarda kullanılan miktarların, neredeyse ölçüye vurulamayacak kadar az olması ve sağlık kurumlarından onay alınırken test edilme zorunluluklarının bulunmaması. Aromalı ve toz içeceklerin (meyveli (!) gazozlar) içinde gerçek meyve özü olmadığı için o çok sayıda lezzet ve renk aroma ve diğer katkılarla sağlanıyor. Bunlar kodeks dışında. Anlayacağınız boyalı suları içiyoruz; hem de göz göre göre Tüketimin artması tesadüf değil. Mesela kola firmaları, yıllık tüketimini yılda en az %25 artırmaya çalışıyorlar. Ürünlerinin reklâmı için milyarca dolar harcıyor, Michael Jackson ve Tarkan gibi pop sanatçılarına konser verdiriyorlar, rock festivalleri yaptırıyorlar. Fakat son yıllarda yetişkin pazarı doymuş olduğu için hedef çocuklara yöneldi. Bu

4 pazarlama faaliyetleri için oyuncaklar, çizgi filmler, filmler, yarışmalar, oyunlar ile televizyon, radyo, dergi, internet kulüpleri gibi birçok enstrüman kullanılıyor. Yani tam anlamı ile bir beyin yıkaması. Televizyonlarda 3-4 reklamdan biri çocuklara yönelik. Ama bu çabaların karşılığını da alıyor, kârlarına kâr katıyorlar. Bu zehirli içecekler her markette, bakkalda, büfede, okullardaki, istasyonlardaki makinelerde serbestçe satılıyor. Hem de Tarım ve Hayvancılık bakanlığının izni ile. Hâlbuki gazlı içecekler diğer uyuşturucular gibi bağımlılık yapıyor ve haz duygusuyla birlikte vücuda zarar veriyor. Gazlı içeceklerde bulunan sodyum benzoat maddesi, hazır gıda sektöründe koruyucu antimikrobiyal madde olarak kullanılan ve ürünün raf ömrünü uzatan kimyasal bir tuzdur. Bu madde potasyumun kullanabilirliğini düşürür. Vücudun sodyum benzoata gösterdiği reaksiyonlar egzama, astım, kurdeşen ve benzeri hastalıklara neden olabilir. Gazlı içecekler hakkındaki ilk uyarılar 1942 yılında AMA (Amerikan Tıp Birliğinin Yiyecek ve Beslenme Komisyonu) tarafından şu açıklamayla yapıldı: Sağlık açısından bakıldığında besleyici değeri düşük şekerleme formunda veya şekerli gazlı içecek formunda şeker tüketimini kısıtlamak arzu edilen bir davranıştır. Komisyon, hangi formda olursa olusn şeker tüketimini kısıtlamanın halkın sağlığı açısından daha iyi olduğuna inanmaktadır.bu ilk açıklamadan sonraki uyarı 56 sene sonra, 1998 de CSPI nın Sıvı Şekerleme başlıklı bir açıklamasında gıda endüstrisini özellikle çocuklara ve adölesanlara yönelik vahşi pazarlama kampanyaları yapmakla suçladığında geldi. Basın açıklamasında CSPI bir önceki sene kişi başına tüketimi gösteren 868 kutu içeceği yan yana getirmişti. Daha da çarpıcı olanı, CSPI nın üzerinde Pepsi, Seven-up ve Dr. Pepper logoları bulunan biberonları sergilemesiydi. Yapılan bir araştırmaya göre bebeklerini mama zamanı bu biberonlarla besleyen ebeveynler çocukları büyüdüğünde dört kat daha fazla gazlı içecek içiriyorlardı. Gazlı içecekler, besin değeri ve kalitesi yok denilecek kadar az olan, düşük hacimlerinde yoğun enerji bulunan boş kalorili ürünlerdir.raf ömrünü uzatmak için kullanılan içerisindeki kimyasal katkı maddeleri sebebiyle çeşitli hastalıklara zemin hazırlayabilmektedir.yoğun asit içeriği sebebiyle, özellikle çocukluk çağında diş gelişimine negatif etki eden ve kemik mineralizasyonunda bozukluklara sebep olabilmektedir. Asitli içeceklerin aşırı tüketilmesi, kalsiyumun vücutta emilimini azaltmakta ve osteoporoz gibi çeşitli kemik rahatsızlıklarına zemin hazırlayabilmektedir. İçeriğinde bulunan fruktozlu mısır şurubu sebebiyle aşırı tüketilmesi durumunda diyabeti olan bireylerde kan şekerini hızlı yükselterek risk teşkil edebilmektedir. Aynı zamanda tip2 diyabet oluşum riskini artırmaktadır. İçeriğinde bulunan kafein sebebiyle vücutta alışkanlık yapmakta ve bu tarz içeceklerin vücutta daha fazla tüketilmesini uyarmaktadır. Gazlı içecekler, vücuda alınan demirin kullanım oranını düşürdüğünden ülkemizin en büyüksağlık sorunlarından olan demir eksikliği anemisini tetikleyebilmektedir.fosfat içerikleri sebebiyle aşırı tüketilmeleri sonucunda böbrekte taş oluşumuna sebep olabilmektedirler.çağımızın hızla artan en önemli kronik hastalıklarından olan obeziteyi ciddi anlamda tetiklemektedir. Bu tarz içeceklerin gün içerisinde yoğun tüketimi ekstra vücuda alınan enerjiyi artırmakta ve bu enerjinin fazlası vücutta yağ olarak depolanmaktadır. Yapılan çalışmalar, obezite ve gazlı içecek tüketimi arasında her yaş grubunda negatif bir ilişki olduğunu göstermektedir.

5 Gazlı içeceklerle en fazla ilişkilendirilen sağlık sorunların başında obezite, diyabet, diş çürümesi, kemik erimesi, koroner kalp hastalığı ve nöropsikiatrik bozukluklar geliyor. Gazlı içecekleri içen çocukların (hatta büyüklerin!) neredeyse hiçbiri doğru dürüst taze sebze ve meyve yemiyorlar. Bu nedenle vitamin ve mineral yetersizlikleri çok yaygın (1). Gazlı içeceklerin en görünür zararı şişmanlık. Çok miktarda hızlı emilen şeker içeriyorlar çünkü. Bu nedenle diğer uyuşturucular gibi bağımlılık yapıyorlar ve haz duygusuyla birlikte vücuda zarar veriliyor. Son yıllarda normal şeker yerine, çok daha ucuz olan mısır şurubu (früktoz) kullanılıyor ki şişmanlık salgınının en önemli etkeni bu tip şekerler. Mısır şurubu şişmanlık, hipertansiyon, şeker hastalığı, gut, karaciğer sirozu ve depresyon gibi hastalıkların ana nedeni. Toplumun büyük bir bölümü bu hastalıklardan muzdarip. Ama Ortodoks ticari tıp, bu hastalıkların gerçek nedenlerini ortaya koyarak bunları önleyecek tedbirleri alacağına, çok kârlı olduğu için sadece hastalık belirtilerinin üstünü geçici olarak gizleyen ilaçları reçete ediyor. Aşırı şekerli gıda yenilmesi, ticari tıbbın müşteri portföyünü devamlı genişletiyor. Tabii ki bu gıdaların içinde sadece şeker değil kötü olan; ayrıca çok sayıda toksik olabilecek kimyasallar da var. Gazlı içecekler asit nitelikte, bu durum da vücudumuzdaki çok hassas olan asit-alkali dengesini bozuyor. Bunlar da devamlı asit bir ortam oluşmasına neden oluyor. Uzun süreli asit ortam ise midede yanma ve ağrı olmasına sebep veriyor. Diş çürükleri, kemik erimesi ve kemik kırıklarına neden oluyorlar. Bunun sorumlusu ise, diş çürümesinin yanı sıra sindirim sorunları ve kemik kaybına da yol açabilen fosforik asit. Asit ortamı tamponlamak için vücut dişlerden ve kemiklerden kalsiyum iyonlarını çekiyor. Bu nedenle ABD de bazı eyaletler okullarda gazlı içeceklerin satılmasını yasaklamışlar. Ama öğretmenlerimizin çok azı sorunun vahametinin bilincindeler. Gazlı içeceklerin sebep olduğu bir diğer problem ise çay, kahve ve alkol gibi idrarı artırmaları, su kaybı yapmaları. Fakat insanın dil ve dudakları ıslandığı için susuz kaldıklarını anlamıyorlar. Susamış kişiler şeker içeren bu içecekleri içtiğinde, şekerin sindirimi için kan mideye hücum eder. Kanın yerinin değişmesi vücudun diğer organlarında kan hacmini düşürür. Bu da kramplara veya ısı nedeniyle ortaya çıkan rahatsızlıklara neden olur. Gizli susuzluğun baş ağrısı, astım, alerji, böbrek taşı, kalp hastalığı ve depresyon gibi çok sayıda sağlık sorununa yol açtığını su konusunda tartışmıştık.enerji alımını azaltmak adına aspartam ve sakarin gibi yapay tatlandırıcılarla yapılan light gazlı içeceklerin içilmesi şişmanlık sorununu gidermediği gibi son derece zararlı yan etkilere de neden oluyor. Enerji içecekleri gazlı içecek endüstrisinin son keşfi. Bu içecekler şeker yanında koladan çok daha yüksek oranda kafein ve diğer uyarıcıları içeriyor. Enerji içecekleri başlangıçta reaksiyon hızını biraz artırıyor ve enerjiyi gerçekten de artırıyor. Enerji içecekleri kullanan kişilerde şiddet eğiliminin arttığı gösterilmiş. Fakat zaman geçtikçe enerji içeceklerinin enerji arttırıcı etkisi ortadan kalkıyor. Hatta böbrek üstü bezlerini zorladığı için enerji kaybına da yol açıyor. Sağlıksız beslenen ve yaşayan bu insanlar, enerjilerini artırabilmek için uyuşturucu da kullanabiliyorlar.

6 Birçok tüketici de sizin gibi düşünüyor ve gazlı içeceklerden daha sağlıklı olduğu düşüncesiyle lokantalarda, büfelerde, kahvelerde, iş yerlerinde, okullarda ve evlerde ambalajlı meyve sularından içiyor. İnsanlar bunları evde taze sıkılmış meyve sularından çok da farklı algılamıyor. Ben anlatayım daha sonra sağlıklı olup olmadığına siz karar verin. Sanayi tipi meyve sularının, içlerindeki meyve oranına göre dört ana çeşidi var: Meyve içeriklerinin fazladan aza sıralamasına göre; meyve suyu, meyve nektarı, meyveli içecek ve aromalı içecek. Meyve suyu: %100, meyve nektarı: %24-99, meyveli içecek: %10-24 ve aromalı içecek: %0-9 arasında meyve içeriyor. Sonuncusuna çoğu kez hiç meyve de katmıyorlar. Klasik meyve suyunun Türk Gıda Kodeksi ne göre meyve oranının %100 meyveden oluştuğu söyleniyor. Hatta üzerlerinde saf, doğadan olduğu gibi ya da katkısız gibi ibareler var. Biliyorsunuz yiyecekler doğal ortamda bırakıldıktan bir müddet sonra fermente olarak ekşiyorlar, fermantasyon (ekşime) bittikten belirli bir süre sonra da küfleniyorlar. Isıl işlemler meyve sularında bulunan ve fermantasyon işlemini yapan bütün enzimleri ve faydalı bakterileri (probiyotikler) tahrip ediyor. Çünkü bu meyve suları C da saniye ısıl işlemden geçiyor, ayrıca belli oranlarda basınç da uygulanıyor. Böylece meyve sularının ömrü uzuyor. En az bir yıl ekşimeden kalabiliyorlar. Bu işlemler B kompleksi vitaminlerini ve C vitaminini önemli ölçüde tahrip ediyor. Üstelik meyvenin posasını da içermiyor ki posadaki lifler sağlığımız için çok önemli.nesi doğal bunların, ben anlayamadım! Yani %100 doğal dedikleri bu meyve suları kötüler arasında en iyisi ama kesinlikle sizin evde sıktıklarınıza hiç ama hiç benzemiyor. Her meyveden, ambalajlı %100 meyve suyu yapılamıyor (3). Yapılanlar portakal, elma ve üzüm gibi, kıvamı koyu olmayan meyveler. Ancak bazı meyve türleri, gıda sanayinde %100 meyve suyu olarak üretilmeye ve tüketilmeye uygun değil. Mesela kayısı ve şeftali gibi meyvelerin sularının kıvamı koyu. Bu nedenle belirli bir miktarda su ile seyreltiliyorlar. Su ile azalan tat, şeker ilave edilerek gideriliyor. Vişne ve limon, fazla posalı değil ama bunlara tatları biraz ekşi diye su ve şeker ilave ediliyor. Tabii bu ilave edilen şeker ucuzluğundan dolayı genellikle mısır şurubu oluyor ki, zararlarını daha önce anlatmıştım. İşte bu ikinci gruba meyve nektarı deniliyor. Nektarlara eklenmesine izin verilen şekerin maksimum miktarı ve minimum meyve oranı yasal olarak Türk Gıda Kodeksi nde belirlenmiş. Örneğin limon nektarında meyve oranı %25, vişne nektarında %35, kayısı nektarında %40, portakal ve şeftali nektarında %50. Anlayacağınız, katkısız dedikleri meyve suları pekâlâ katkılı. Katkısız kelimesinin anlamı, başka hiçbir şey eklenmemiş demektir. Su, fruktoz şurubu, sakkaroz, asitliği düzenleyici limon tuzu (sitrik asit) katkı değil mi? İçindekiler kısmında yazılanlar meyve suyunun içinde bulunuyorsa nasıl oluyor da katkısız yazılıyor? Isıl işlemler ve basınç uygulamak doğal şeyler mi? Halk resmen kandırılıyor. Ama her şey mevzuata uygun! Meyve suları, normal koşullarda ambalajlandıktan sonra en az 12 ay dayanıyor (3). Gıda sanayicileri ve mühendislerinin çoğu bu süre içerisinde bütün meyve suları çeşitleri özelliklerinden ve kalitesinden hiçbir şey kaybetmediğini söylüyorlar! Ne kadar inandırıcı, takdiri size bırakıyorum.üstelik kutuların

7 üzerine üretim tarihini yazmak da zorunlu değil. Ama son kullanma tarihini yazmak zorunlu. 6 ay önce ürettiğin meyve suyunu piyasaya ver, üzerine 12 ay raf ömrü var de. Kim anlayacak? Üstelik ambalajların ne kadar sağlıklı olduğu da başka bir sorun. Türkiye de 1970 li yıların başında kişi başına meyve suyu 0,4 litre tüketilirken, 2000 yılında bu rakam 4,4 litreye, 2005 yılında 7,1 litreye, 2006 yılında 8,07 litreye, 2007 yılında 11 litreye ulaşmıştır. Günümüzde 15 litreye yaklaşmış vaziyette. Aromaların sağlığımıza olan etkileri hakkında pek bir şey bilinmiyor. Tamamen karanlık kutu. Bunun nedeni de hazır gıdalarda kullanılan miktarların, neredeyse ölçüye vurulamayacak kadar az olması ve sağlık kurumlarından onay alınırken test edilme zorunluluklarının bulunmaması. Aromalı ve toz içeceklerin (meyveli (!) gazozlar) içinde gerçek meyve özü olmadığı için o çok sayıda lezzet ve renk aroma ve diğer katkılarla sağlanıyor. Bunlar kodeks dışında. Anlayacağınız boyalı suları içiyoruz; hem de göz göre göre. Şişmanlık: Gazlı içecek tüketimi ve vücut ağırlığı arasındaki ilişkinin çok yüksek olduğu biliniyor. Yapılan araştırmalara göre tüketilen her gazlı içecek, obezite olma riskini 1.6 kere artırmakta. Kalp damar rahatsızlıklarının yüzde 70 i obeziteye bağlı. Diş rahatsızlıkları: Gazlı içeceklerde bulunan asit ve şeker, diş minelerini zedeler. Şeker hastalığı: Gazlı içecek tükettikten 20 dakika sonra kandaki şeker oranı yükselir ve buna bağlı olarak insülin patlaması gerçekleşir. Artan hormon seviyesiyle karaciğer, vücutta bulunan şekeri hızlı bir şekilde yağa dönüştürür. 40 dakika sonra kafein hazmı tamamlanır. Gözbebekleri büyümeye başlar, kan basıncı yükselir ve buna bağlı olarak karaciğer, dolaşım sistemine daha fazla şeker pompalar. Beyinde bulunan adenozin alıcıları tıkanır ve vücuttaki rehavet hali ortadan kalkar. Kalp rahatsızlıkları: Gazlı içecekler, birçok sağlık sorununa yol açan ve son zamanlarda yapılan ciddi araştırmalara konu olan yüksek dozda fruktozlu mısır şurubu içerir. Bu madde, aynı zamanda kalp hastalıkları ve diyabete sebep olan metabolik rahatsızlık risklerini yükseltir. Üreme rahatsızlıkları: Gazlı içecek kutuları içeriğinde bol miktarda BPA maddesi bulunduran bir çeşit reçineyle kaplıdır. Bu madde aynı zamanda plastik şişelerde ve biberonlarda bol miktarda bulunan, iç salgı bezlerine zarar veren kanser yapıcı bir kimyasaldır. Erken ergenlik veüretim sistemi rahatsızlıklarına yol açar. Böbrek rahatsızlıkları: Gazlı içecekler, uzun vadede böbrek taşına ve diğer böbrek rahatsızlıklarına yol açabilen yüksek miktarda fosforik asit içerir. ASPARTAMA DİKKAT! Özellikle bu yapay gruptan aspartam, FDA ya (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi) bildirilen tüm gıda maddeleri yan etkilerinin yüzde 75 ini oluşturuyor. Yani aspartam insan vücuduna girince hem bir kanserojene, hem bir nörotoksine

8 (sinir sistemi üzerinde zararlı etkileri olan bir zehir), hem de bir eksitoksine (sinir hücrelerini öldüren toksik madde) dönüşüyor. Diyet gazlı içecekler de bu zehri bol miktarda içeriyor. Gazlı içeceklerin zararlı olduğunu bilen birçok kişi daha sağlıklı olduğu düşüncesiyle meyve sularını tercih ediyor. Ancak bu da pek sağlıklı değil. Meyve suyu üretimi son derece endüstriyel bir işlemdir. Birincisi, meyve ve kabukları bütün olarak sıkılıp tüketicilere sunulur. Ancak meyvenin kabuğundaki kimyasal ilaç kalıntıları da içtiğimiz meyve suyuna geçiyor ve vücudumuzda sağlık sorunları oluşturmaya başlıyor. İkincisi, bir bardak meyve suyu en az üç meyve porsiyonundan oluşur. Bu da aşırı kalori alımına ve vücutta daha fazla insülin hormonunun salgılanmasına sebep olur. Bu durumda artan insülin hormonu acıkmayı tetikler ve bir kısır döngü oluşarak daha fazla yemek, daha fazla kilo alımı ve obezite gelişebilir. Bu sebeple meyve çiğneyerek tüketilmesi gereken bir besindir. İşlenmiş her türlü gıdanın sağlık üzerinde olumsuz etkisi olduğunu unutmayın! Astım Gazlı içeceklerde bulunan sodyum benzoat maddesi, hazır gıda sektöründe koruyucu antimikrobiyal madde olarak kullanılan ve ürünün raf ömrünü uzatan kimyasal bir tuzdur. Bu madde potasyumun kullanabilirliğini düşürür. Araştırmalara göre vücudun sodyum benzoata gösterdiği reaksiyonlar egzama, astım ve kurdeşene neden olabilir. Diş rahatsızlıkları Gazlı içeceklerde bulunan asit ve şeker, diş minelerini zedeler. Oluşan diş çürükleri sinirlere, diş köküne veya dişin alt kısmında bulunan bölgeye ulaştığı zaman, dişözü dokusunun ölümüne sebep olabilir. Bu rahatsızlık, hemen tedavi edilmediği takdirde diş ve diş eti apsesine yol açar. Kalp rahatsızlıkları Gazlı içecekler, birçoksağlıksorununa yol açan ve son zamanlarda yapılan ciddi araştırmalara konu olan yüksek dozda fruktozlu mısır şurubu içerir. Bu madde, aynı zamanda kalp hastalıkları ve diyabete sebep olan metabolik rahatsızlık risklerini yükseltir. Böbrek rahatsızlıkları Gazlı içecekler, uzun vadede böbrek taşına ve diğer böbrek rahatsızlıklarına yol açabilen yüksek miktarda fosforik asit içerir. Üreme rahatsızlıkları Gazlı içecek kutuları içeriğinde bol miktarda BPA maddesi bulunduran bir çeşit reçineyle kaplıdır. Bu madde aynı zamanda plastik şişelerde ve biberonlarda bol miktarda bulunan, iç salgı bezlerine zarar verenkanseryapıcı bir kimyasaldır. Erken ergenlik veüretim sistemi rahatsızlıklarına yol açar. Aşırı şeker yüklemesi Gazlı içecek tükettikten 20 dakika sonra kandaki şeker oranı yükselir ve buna bağlı olarak insülin patlaması gerçekleşir. Artan hormon seviyesiyle karaciğer, vücutta bulunan şekeri hızlı bir şekilde yağa dönüştürür. 40 dakika sonra kafein hazmı tamamlanır. Gözbebekleri büyümeye başlar, kan basıncı yükselir ve buna bağlı olarak karaciğer, dolaşım sistemine daha fazla şeker pompalar. Beyinde bulunan adenozin alıcıları tıkanır ve vücuttaki rehavet hali ortadan kalkar. Gazlı içecek tükettikten 45 dakika sonra vücut dopamin üretimini artırır. Bu kimyasaldaki artış, beyinde bulunan ve zevk duygusunu üreten sinir ağını uyarır.

9 Osteoporoz Gazlı içecekler fosforik asit ve yüksek oranda fosfat içerir. Bu maddeler, uzun vadede osteoporoz riskini yükseltir ve kemik kırılmalarına yol açar. Fosfor idrarla dışarı atıldığı zaman, kemikleri onaran ve vücudun geri kalanı için önem arz eden kalsiyum maddesini de kendisiyle birlikte götürür. Obezite Gazlı içecek tüketimi ve vücut ağırlığı arasındaki ilişkinin çok yüksek olduğu biliniyor. Yapılan araştırmalara göre tüketilen her gazlı içecek, obezite olma riskini 1.6 kere artırmakta. Kalp damar rahatsızlıklarının yüzde 70 i obeziteye bağlı. Meme ve bağırsak kanseri tanısı konan hastaların yüzde 42 si obeziteden mustarip. Safrakesesi ameliyatlarının yüzde 30 u obeziteden kaynaklanıyor. Diyabet Daha fazla gazlı içecek tüketen kimselerin tip 2 diyabete yakalanma riski yüzde 80 daha yüksek. Gazlı içeceklerin içindekiler cadı kazanı gibi *Şu anda şeker yerine kullanılan yüksek früktoz içeren mısır şurubu büyümekte olan hayvanlarda bakır eksikliğine sebep olduğundan sağlıksız kolajen gelişimi ile ilişkili. Früktozun tamamı karaciğer tarafından yakılır. Yüksek früktozlu diyetlerle beslenen hayvanlar alkoliklerinkine benzer karaciğer sorunları yaşarlar. *Diyet içeceklerde kullanılan aspartam potansiyel bir nörotoksindir ve endokrin salgılarını bozar. *Kafein adrenal salgıları uyarır. Yüksek miktarlarda alındığında özellikle çocuklarda adrenal tükenmeye neden olur. *Gazlı içeceklere eklenen fosforik asit, kalsiyum kaybı ile ilişkilidir. *Sitrik asit, bir nörotoksin olan MSG içerebilir. *Yapay aromalar MSG içerebilir. *Su yüksek oranda florür içerebilir. Sporcu içeceklerispor yapan öğrencilere hareket ederken kaybettikleri elektrolitleri geri kazandırmak amacıyla ergojenik destek adıyla içecekler veriliyor. Bu içecekler üç nedenle sakıncalı. Bir, diüretik etkileri olduğu için kaybolan suyu kazandırıcı değil, suyu dışarı atıcı etki yaparlar. İki, çoğu insan hareket mırasında az elektrolit kaybeder. Bu elektrolitler de su içmekle, ayran içmekle ve deniz tuzu/kaya tuzu içeren bir diyetle beslenme yoluyla doğal yoldan vücuda alınabilir. Üç, susamış çocuklara şeker içeren bu içecekleri verdiğinizde şekerin sindirimi için kan mideye gider. Kanın yerinin değişmesi vücudun diğer organlarında kan hacmini düşürür. Bu da kramplara veya ısı nedeniyle ortaya çıkan rahatsızlıklara neden olur.enerji içeceklerigazlı içecekler endüstrisi son keşfi olarak normalden çok daha yüksek oranda kafein ve diğer uyarıcılar içeren enerji içeceklerini üretti. Aralık 2000 de The Lancet ta yayınlanan bir makaleye göre, 18 yaşında bir gencin basketbol oynarken ölmesi üzerine İrlanda hükümeti enerji içecekleri hakkında acil araştırma yaptırılması kararını aldı. Ölen genç Red Bull isimli içecekten üç kutu içmişti. Makaleye göre, hafif sarhoş olmuş gençlerin bu içecekleri içmesiyle gece yarısı şiddet olaylarında da artış yaşandığı gözlemlenmiş. Şiddet olaylarının çapı nedeniyle, İrlanda da bazı işletmeler enerji içeceği satmayı reddetmiş. Tüm AB ülkeleri bu konuyu ciddiye alarak bilim komitelerinden enerji içecekleri hakkında araştırma yapmalarını istediler. ABD de henüz bu konuda araştırma yapma niyeti yok.kemik

10 kırılmasıson 30 yılda gazlı içecek tüketimini artan osteoporoz ve kemik kırılmaları ile ilişkilendiren araştırmalar yayınlanmaya başladı. Yeni bulgulara göre kalsiyum ve diğer minerallerin eksikliği ve bunlar nedeniyle kemik kırılmaları artış gösterdi yılında Adolesan Sağlığı dergisinde yayınlanan bir araştırma 76 kız, 51 erkek çocuk üzerinde kızlarda kola tüketimi ve kemik kırılmaları arasında kuvvetli bir bağ bulunduğunu bildirmişti. Yüksek kalsiyum alımı bir oranda koruma sağlıyordu. Erkek çocuklarda, sadece düşük kalorili bir diyet kemik kırılmaları ile ilişkiliydi. Araştırma aşağıdaki sonuç ile aktarılmıştı Gazlı içeceklerin yüksek oranda tüketimi ve sütün daha az içilmesi, genç kız ve kadınlarda, hayatlarının ilerleyen dönemlerinde osteoporoza daha açık olmalarına neden olarak toplum sağlığını tehdit etmektedir. Haziran 2000 de Pediatri ve Adölesan Tıbbı dergisinde yayınlanan başka bir çalışma ise okul çağındaki 460 kız çocuğu üzerinde yapıldı. Bu çalışmaya göre de gazlı içecekler kemik kırılmaları ile yakından ilişkili idi.1) Her gazlı içecek içildiğinde, bu içeceklerin içerdiği asit ve gaz bileşimi, midenin diğer sıvı alınımlarına oranla üç kat büyümesine neden olur. 2) Midede daha fazla süre kalabilen gazlı içecekler, mide yapısının bozulmasına neden olur. 3) Gazlı içecek tüketimi fazla olan kişilerde tokluk sinyalleri daha geç oluşur. 4) İnsan dilinin ön tarafında dört farklı tip kimyasal alıcı vardır; bunlar tuzlu, şekerli, ekşi ve acı tatlarına karşılık gelir. Tat alıcılarımız bir dizi işlemden sonra bu algıları elektrik sinyallerine dönüştürür ve beyne iletirler. Gazlı içeceklerin tatlı olmaları, vücutta normalden daha fazla insülin salgılanmasına sebep olur ve bu durum sonucunda özellikle karın çevresinde yağlanma oluşur. 5) Alkol veya sigara bağımlılığı ile eşdeğerdir. 6) İçerdiği yüksek asit düzeyi, şeker (1 litrede yaklaşık kesme şeker) ve kafein gibi, insan vücuduna zarar veren birçok maddeyi içinde bulundurur. 7) Besleyici değeri sıfır, kalori değeri yüksek ve en önemlisi de sizi devamlı aç hissettiren, midenizde kazınma hissine yol açan içeceklerdir. 8) Yakın zamanda yayımlanan bütün araştırmalar, başta çocukluk çağı olmak üzere büyük yaş gruplarında da şişmanlıkla gazlı (kolalı) içeçek tüketimi arasında önemli bir bağlantı olduğunu gösteriyor. 9) Her gün bir şişe gazlı içeçek tüketen çocuklarda obezite riski yüzde 60 artıyor, yetişkinlerde ise yüzde 80 diyabet riski artış gösteriyor. Çünkü 1 litre gazlı içecek yaklaşık 400 kalori, yüksek miktarda şeker, 0,15 gram kafein, değişik miktarlarda renk veren maddeler, orijinal tadı sağlayan kola özü ve esas önemlisi gazlı içecek olmasını sağlayan fosforik asit içeriyor. 10) İçerdiği yüksek kafein kemiklerden kalsiyumun çekilmesine neden oluyor. Çalışmalar erken yaş gruplarında kemik kırılmalarını tetiklediğini gösteriyor. 11) Tiroit organının yapısının bozulmasına ve hormon salımının düzensizleşmesine neden olabilir. 12) Karın kaslarının pasifleşmesine ve ödem probleminin oluşmasına neden olabilir. Fosforik Asit: Vücudun kalsiyumu kullanma kabiliyetini azaltarak osteoporoz ve diş ve iskelet sisteminin zayıflamasına neden olur. Aynı zamanda midede bulunan hidroklorik asidi nötralize ederek sindirimi zorlaştırır ve

11 besinlerden alacağımız yararı azaltır. İnsanlar üzerinde yapılan çalışmaların birine göre, daha fazla gazlı içecek tüketen bayanların, kemik kırılmalarına karşı daha meyilli olduğu sonucu çıkmıştır. Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarda da (genellikle sıçan denemeleri), gazlı içeceklerin kemiklerde belirgin deformasyona yol açtığını kanıtlamışsa da bilim adamları insanlarla farelerin kemik yapılarının birbirine yakın olmadığına vurgu yapmaktadır yılında ünlü Harvard Üniversitesi nde 14 yaşındaki kız atletler üzerinde yapılan bir çalışmaya göre de, gazlı içecek tüketenlerin, tüketmeyenlere oranla beş kat daha fazla kemik rahatsızlığına yakalanma riski olduğu sonucunu göstermiştir. Şeker: Gazlı içecek üreticileri, en büyük rafine şeker tüketicileridir. Gazlı içeceklerde bulunan şekerlerin tüketilmesi ile vücutta yükselen insülin seviyesi, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, kalp rahatsızlıkları, diyabet, erken yaşlanma ve kilo alma gibi olumsuz birçok yan etkiye neden olmaktadır. Birçok gazlı içecekte günlük alınması gereken miktarının % 100 üne yakın şeker bulundurmaktadır. Klinik Endokrinoloji ve Metabolizma dergisinde yayınlanan bir makalede, gazlı içeceklerde (ve diğer meyve sularında doğal olarak bulunan) früktozun vücudun hormonal yapısını değiştirdiği ve kilo almaya neden olduğu belirtilmiştir. Amerika Diyabet Birliği nin gerçekleştirdiği bir çalışmaya göre de, dört yıl boyunca günde bir bardak veya fazlası gazlı içecek tüketen kadınların, hiç kullanmayan veya günde bir bardaktan daha az tüketen kadınlara oranla diyabet hastalığına iki kat daha fazla meyilli olduğu sonucu çıkmıştır. Gazlı içecek tüketen bu kadınların aynı zamanda dört yıllık periyotta daha fazla kilo aldığı gözlenmiştir. Aspartam: Bu kimyasal madde diyet içeceklerde tatlandırıcı olarak kullanılmaktadır. Aspartam, içlerinde kusurlu doğum, diyabet, duygusal bozukluk, ve epilepsinin de bulunduğu yaklaşık 90 farklı yan etki ile ilişkilendirilmiştir. Bunun yanında aspartam uzun süre saklanır veya sıcak koşullarda depolanır ise bir alkol olan metanol formuna ve metanol de kanserojen etkisi bulunan formaldehit ve formik aside dönüşmektedir.

12 Kafein: Özellikle böbreküstü bezlerinin çalışma düzenini bozan kafein, uykusuzluk, sinirlilik, yüksek tansiyon, düzensiz kalp atışı, vitamin ve mineral azalması, kusurlu doğum ve farklı kanser formlarına neden olabilmektedir. Bunların dışında, birçok araştırmacı, gazlı içecek tüketimi ile doğrudan bağlantılı olan obezite ve kemik rahatsızlıklarının geleceğin önemli sağlık problemi potansiyeli olduğunu düşünmektedir. Çünkü gazlı içecek sektörünün en önemli pazarı çoğunlukla uzun süreli düşünmeyen gençler ve çocuklardır. Ancak bu çocuklar ve gençler gazlı içecek alışkanlığı ile büyüdükleri zaman ciddi problemlerle karşılaşmaları şaşırtıcı olmayacaktır. Bu nedenle özellikle aile büyüklerinin, çocuklarının sağlığı için en önemli görevlerinden biri, çocuklarına gazlı içecekler yerine kültürümüzde de önemli bir yeri olan ayran veya süt, meyve suyu gibi faydalı içecek tüketmelerini özendirmek olmalıdır. Bunu yapmanın en kestirme yolu da, kendilerinin de bu içeceklerden uzak durması olacaktır. ANNELERE TAVSİYELER Çocuğunuzun beslenme çantasına asitli içecek yerine süt ya da ayran koyun. Bazı asitli içecekler, diğer besinlerin vücutta yarar sağlayan bazı vitaminlerinin kullanılmasını da engeller. Eğer çocuğunuz sütü ve yoğurdu sade olarak tüketmeyi sevmiyorsa, sütü kakaoşeker ekleyerek tatlandırabilir veya hazır olarak satılan meyveli sütleri, pudingleri, meyveli yoğurtları kullanabilirsiniz. Sütün içine konan bu tür maddeler sanılanın aksine sütün besin değerini de öldürmez. Pek çok ülke tarafından okullarda satışı durdurulan asitli içecekler, tüm bunların yanı sıra her geçen gün başka sağlık sorunları ile de ilişkilendiriliyor. Bunlardan bazıları ise obezite, diyabet, kemik erimesi kemik kırılmaları, beslenme eksikliği, kalp hastalıkları, gıda bağımlılığı, kimyasal tatlandırıcılar nedeniyle nörotransmiter fonksiyon bozukluğu, aşırı kafein nedeniyle nörolojik ve adrenal bozukluklar KAYNAK:İNTERNET

13 Kahve Beyni Yavaşlatıyor! Uyanmak için kahve içenlerden misiniz? Dikkat edin çocuğunuz özellikle ergenlikte bu alışkanlığı kazanmasın. Çünkü yeni yapılan bir araştırmaya göre üç fincan kahve, üç kutu enerji içeceği veya büyük bir gazlı içecek beyin gelişimini yavaşlatıyor. İnsanlar ve memelilerin ergenlik döneminde daha ağır bir uyku düzenine sahip olduğu biliniyor. Ancak fareler üzerinde yapılan bir araştırmaya göre kafein beyin gelişimini yavaşlatıyor. İsviçre Ulusal Bilim Derneği son 30 yılda gençler ve çocuklarda kafein kullanımının yüzde 70 arttığını ve bu durumdan endişe duyduklarını açıkladı. Zürih Üniversitesi Çocuk Hastanesi nden araştırmacılar günde 3 fincan kahvede bulunana eşdeğer, kafein kullanımının gençlerde ve çocuklarda beyin gelişimini yavaşlattığını, aynı zamanda uyku düzenini de bozduğunu söyledi. NE KADAR KAFEİN HADDİNDEN FAZLA Kahve dükkanlarında satılan büyük boy bir kahve günlük en fazla alınabilecek kafein miktarının 4 te 3 ünü karşılıyor. Yani iki bardak büyük boy kahve kafeinde güvenli sınırı geçmiş oluyor. Hamile kadınlarda ise kafein alımının günlük 200 mg ı, çocuklarda ise 75 mg ı geçmemesi gerekiyor. Kalp Kırıklığı Kalp Krizine Benziyor! Alman bilim insanları, duygusal çöküşlerin yol açtığı kırık kalp sendromu ile kalp krizi arasındaki benzerliği ortaya çıkardı. Kalp kırıklığı da hayati tehlike oluşturabilecek belirtiler veriyor.

14 Hannover Tıp Fakültesi nden bilim insanları, Kırık Kalp sendromunun teşhis edilebileceği bir yöntem geliştirdi. Bilim insanları, kalp krizi şüphesiyle hastaneye gelen hastaların yaklaşık yüzde 2,5 nin, kırık kalp sendromundan muzdarip olduğunu açıkladı. Kalp krizi ile kırık kalp sendromunun benzer belirtileri olduğunu açıklayan bilim insanları, her iki durumda da hastaların göğüs ağrısı, nefes darlığı çektiği ve hastaların elektrokardiyografilerinin (EKG) aynı sonuçları gösterdiğini açıkladı. Bu nedenle acil servis doktorlarının hastalara ilk müdahalelerinde, hayati tehlikeye yol açan her iki hastalığı ayırt etmekte zorluk çektiklerine dikkat çekildi. Kadınlar daha çok etkileniyor Kırıp kalp sendromu, kalp kaslarındaki bir işlev bozukluğuyla meydana geliyor. Kasların işlev bozukluğu, yaşanan son derece yoğun duygusal çöküntüler üzerine aniden baş gösteriyor. Örneğin, çok yakın bir kişiyi kaybetmek, iş yerinde mobbinge uğramak ya da mali bir çöküş sonrası yaşanabilecek ani ve yoğun duygusal süreçler, kırık kalp sendromlarına yol açabiliyor. Kalp krizi riski, yüzde 70 lik bir oranla erkekler arasında daha yaygınken, kırık kalp sendromunun yüzde 90 oranında kadınlarda ortaya çıktığı belirtiliyor. Her iki hastalık da ilk saatlerinde hayati tehlikeye yol açan komplikasyonlara sahip. İki hastalığın farkı ise akut durum atlatıldıktan sonra ortaya çıkıyor. Kırık kalp sendromunda, kalbe kan pompalama işlevi düzeliyor ve bir iki hafta içinde tam anlamıyla düzene giriyor. Kalp krizi ise kalıcı hasara yol açıyor ve pompalama işlevi tam olarak düzene girmiyor. Kırıp kalp sendromu şimdiye kadar ancak anjiyo ile teşhis edilebiliyordu. Hannover Tıp Fakültesi nden ve Zürih Üniversitesi nden araştırmacılar, sendromun artık ribo nükleit asit molekülleri RNA analizi sayesinde ortaya çıkarılabileceğini ortaya koydu. Bu sayede hastanın kan partikülleri üzerinde sendromu teşhis etmek mümkün hale geldi. Araştırmanın sonuçları, European Heart Journal isimli dergide yayımlandı. Uykudaki tehlikenin farkında mısınız?

15 Gece uyurken nefes almakta zorlanıyorsanız, uyku boyunca terliyorsanız, yanınızda uyuyanlar çok horladığınızı söylüyorsa ve sabah uyandığınız da ağzınızda kuruma varsa uyku apnesi sendromu yaşıyor olabilirsiniz. Uykunuzu 17 soru da test edin Uyku insan vücudunun vazgeçemeyeceği ihtiyaçlarından biridir. Sağlıklı bir yaşam için düzenli uyku şart. Geçmiş uyku düzeninizi sürdürememeye başladıysanız, uykuya dalamıyor, gece sık sık uyanıyor, sabah erkenden kalkıyorsanız veya eskisinden daha uzun süre uyuma ihtiyacı duyuyor, gündüz yorgun ve uykulu oluyorsanız mutlaka uyku sorunundan şüphelenmelisiniz. Uyku sırasında solunumun 10 saniyeden uzun bir süre durması saatte 5 defadan daha sık tekrarlanıyorsa bu durum uyku apnesi sendromu olarak adlandırılıyor. Uyku apnesi sendromunda ilk akla gelmesi gereken nedenlerin başında üst solunum yolundaki darlıklar ve çoğunlukla bu darlıkların genetik nedenlerle ortaya çıkmasıdır. En çok dikkat çeken bir diğer sebeplerinin içinde ise şişmanlık yer alıyor. Her geçen gün artan obezite her türlü hastalığın belirtisi olduğu gibi uyku apnesinin de en büyük belirtilerinden biri olmaya devam ediyor. Uyku esnasın da apnelerden dolayı oluşan pıhtılaşma kalp ve damar tıkanıklıklarının oluşmasına sebebiyet verebilir. Bu da kalp krizine, felçliğe hatta ölüme sebep olabilir. Sizde uyku apnesi sendromu yaşadığınızı düşünüyorsanız kendinizi test edin. Uyku apnesi ile ilgili yapılması gerekenler, kendimizi nasıl test edeceğimizi, uyku apnesinin tedavisi olup olmadığını Nöroloji ve Uyku Bozuklukları Uzmanı Prof. Dr. Hakan Kaynak a sorduk İnsanlar neden horlar? Horlama daralmış üst solunum yolundan geçen havanın yolu üzerindeki dokuları titreştirmesi sonucu ortaya çıkan bir ses. Dolayısı ile üst solunum yolunu daraltan veya bu bölgedeki dokularda deformasyona yol açan her türlü patoloji ki bunların başında burun tıkanıklıkları, boğazdaki sarkmalar sonunda horlamaya olur. Uyku apnesinin belirtileri nelerdir? Uyku apnesinin sizde var olduğunu hekime başvurmadan da anlayabilirsiniz. Horlama en sık görülen belirtisidir. Horlama yan odalardan duyulacak şiddette ve kesintili, azalıp artan tarzdaysa uykuda bir solunum düzensizliğinden şüphelenmek gerekir. Uyku apnesi hafif şiddette olduğunda net belirtiler vermeyebilir ancak şiddetli olduğunda mutlaka geceleri göğüste ve başta terleme, gece zorlu nefes alma, idrar miktarının artmasına ve hastada gece sık sık idrar yapma isteği ile uyanırlar. Sabah ağızları kurur, yorgun, hafif baş ağrısı ile uyanırlar. Gün içinde fırsat buldukça uyumak isterler veya uykuya dayanamazlar. Gündüz uyumasalar bile akşam eve geldiklerinde televizyon karşısında uyuklarlar. Sosyal hayatları azalır. Unutkanlık, çabuk sinirlenme ve isteksizlik gibi nöropsikolojik belirtiler ortaya çıkar. Özellikle trafikte kısa dalma dönemleri yaşanmaya başlandığında uyku-apnesi tehlikeli hale gelmiş demektir. Uyku apnesi kimlerde görülür? Uyku apnesi her yaşta ve her cinste görülebilen bir durum. Ancak en sık rastlanan tipi obstrüktif uyku-apne sendromu. Bu sendrom da her yaşta görülmekle birlikte, 40 yaş sonrası erkeklerde daha sık görülür. Kilolu, kısa boyunlu, alt çenesi geride olan erkeklerde bu durum daha sık görülür. Çocuklarda görülmesi ile ancak bademciklerde büyüme ile birliktedir. Kadınlarda nispeten daha az görülen bu sendrom menopoz döneminin başlamasıyla birlikte artar. Ancak kadın ve erkek uyku apne sendromu belirti olarakta farklılıklar gösterir. Uyku apnesi sendromu yaşayanlarda başka sağlık sorunları görülür mü? Uykuda solunum durması olan ağır durumdaki hastalarda gece boyunca kez tekrarlayan solunum durmaları ile birlikte aynı

16 sayıda oksijen düşmeleri de yaşanmaktadır. Gece boyunca ortaya çıkan düşük oksijen düzeyi, hastanın kalp ve damar sisteminde yüklenmeye yol açmakta, hastaların yarıya yakınında zaman içinde kalp büyümesine ve hipertansiyona sebep olmaktadır. Hipertansiyonun, bu hastalarda %30-40 oranlarında ve hatta bazı çalışmalarda %50 ye varan oranlarda görüldüğü bilinmektedir. Akciğer damarlarında da daha az oranda olmakla birlikte yüklenme oluşmaktadır. Bu oran da genellikle % 20 olarak bildirilmektedir. Hastaların kalp ritimleri incelendiğinde apne sırasında oluşan bradikardiyi uyanıklık sırasında taşikardi izlemektedir. Bradi-taşi-aritmi denen bu ritim bozukluğuna bazen daha değişik ritim bozuklukları da eklenebilmekte. Kalp ritmindeki bozukluklar, bazen hastanın uykuda kaybedilmesine dahi sebep olmakta. Uykuda solunum durmalarının sebep olduğu başka bir sorun kilo almadır. Kilo alma ile birlikte şiddetlenen uyku apneleri, bir sure sonra uykunun kesintili olması nedeniyle hem yağ hem de şeker metabolizmasında, hem de enerji harcanmasındaki dengesizlikler sonucu kilo verememeye ve kilo almaya sebep olur. Uyku apneleri sadece sağlığımızı etkilemez, uykululuk nedeniyle iş ve ev hayatımızda da sorunlara sebep olur. Bu hastalar trafik ve iş kazalarının büyük bölümünden sorumludurlar. Üstelik uyku apnelilerin yaptıkları kazalar genellikle ölümcül sonuçlarla sonlanan kazalardır. Dolayısı ile sadece kendilerini değil, çevreyi de tehlikeye sokan hastalardır. Uykumuzu nasıl test edebiliriz? Uyku sorunları bazen uyuyamama, bazen uyanamama, bazen de gündüz uykululuk olarak karşımıza çıkarlar. Genellikle uyku hastalıklarının sorunları birçok durumda görülebilen belirtilerdir ve hastalar sorunlarının uyku kökenli olduğunu düşünmezler. Aşağıdaki testteki soruların çoğunu evet olarak cevaplar veriyorsanız bir uyku hastalığınız olabilir. 1. Yeterli süre uyumama rağmen gün içinde yorgun ve uykulu oluyorum. 2. Haftada 2-3 gece uykuya dalmakta güçlük çekiyorum. 3. Akşam saatlerinde veya yatağa girdiğimde bacaklarımda isimlendiremediğim bir huzursuzluk hissediyorum. 4. Uyuyamayacağım fikri akşam saatlerinden itibaren beni endişelendiriyor. 5. Yatakta sürekli bacaklarımı hareket ettirmek zorunda kalıyorum. 6. Gece içinde nefes alamama hissi ile uyanıyorum. 7. Horlamamın yan odalardan duyulacak kadar şiddetli olduğu söyleniyor. 8. Uykuda nefesimin durduğu söyleniyor. 9. Gece içinde en az bir kez tuvalete gitmek zorunda kalıyorum. 10.Geceleri baş, boyun veya göğsümde terleme oluyor. 11.Sabah yorgun ve başağrısı ile uyanıyorum. 12. Geceleri bacaklarıma kramp girebiliyor. 13.Toplantılarda, okurken veya TV seyrederken uyuya kalabiliyorum. 14. Uykululuk nedeniyle eskisi kadar uzun süre araba kullanamıyorum. 15.Gün içinde zaman zaman dayanılmaz uykululuk atakları yaşıyorum. 16.Çok sık rüya görüyorum 17. Geceleri uykudan bağırarak ve korku ile uyandığım söyleniyor. Uyku apnesinin uyku sırasında ortaya çıkması hastaların bu durumu fark etmesini güçleştirir. Üstelik uyku apnesinin belirtilerinin de hem yavaş yavaş oluşması hem de birçok başka hastalıkta görülebilecek türden olması, uyku apnesinin hastalar tarafından anlaşılmasını ve hekime gelmelerini güçleştiriyor. Hasta yakınları hastadaki belirtileri hem izleyebilir hem de hastalığın belirtilerinin zaman içinde artışına tanık olabilirler. Dolayısı ile hastaların, yakınlarının uyarılarına kulak vermesinde fayda vardır ki bu durum genellikle sık karşılaşılan bir durum değildir. Başlangıçta solunum durmaları hasta yakınları tarafından horlama olarak ta değerlendirilir. Sonraki dönemlerde hasta yakınları solunum durmalarını fark eder. Hastaların dikkat etmesi gereken ise, gece vücut üst yarısında terleme, gece sık sık tuvalet ihtiyacı ile uyanma ve idrar miktarında artma. Hastalar sabah yorgun

17 uyanır ve yorgundurlar. Yorgunluk ve gündüz uyku hali gün boyunca devam eder. Uyku apnesinin psikolojik etkileri nelerdir? Uyku apnesi gerek sebep olduğu gece boyunca yüzlerce defa tekrarlayan oksijen düşmeleri nedeniyle, gerek gece boyunca solunum için harcanan aşırı efor ve yorgunluk ve gerekse de uykunun kalitesinin bozulması sonucu ortaya çıkan uyku yoksunluğu nedeniyle nöropsikolojik semptomlara sebep olur. Uyku apnelilerde en sık görülen nöropsikolojik belirtiler, unutkanlık, sinirlilik ve isteksizliktir. Hastalar zamanla verimsiz olmaya başlar, keyifsizdirler, algılama problemleri yaşarlar. İşte ve sosyal hayatta isteksizlik, ertelemeler başlar. Hastalar zorunlu olmadıkları işlerini ertelemeye başlarlar. Uyku apnesi nasıl tedavi edilir? Teorik olarak düşünüldüğünde uyku apnesinin şiddetine göre değişen birçok tedavi seçeneği olsa da pratik uygulamada uyku apnesini %100 tedavi eden tek tedavi CPAP tedavisidir. Tedaviye karar vermeden önce, hastalığın şiddetinden emin olmak gerekir. Hastalığın şiddeti kadar, hastanın yaşı, cinsiyeti, hastanın şikayetleri, burun ve boğaz muayenesi ve hastada varolan komplikasyonlar ve diğer riskler önemlidir. İleri düzeyde olan uyku-apneleri için tek seçenek CPAP cihazı olsa da, diğer hastalarda, kilo verme, pozisyon tedavisi, ağız içi ve buruna uygulanan aletler ve cerrahi uygulamalar tedavi için düşünülebilecek seçeneklerdir. Hastalık çok şiddetli olmasa da hastanın şikayetleri şiddetli ise ve hastada damar tıkanıklığı için başka risklerde varsa yine CPAP tedavisi ön planda tutulmalıdır. Kaynak: Haber7