FEN BİLGİSİ VE SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÇEVREYE KARŞI TUTUMLARININ KARŞILAŞTIRILMASI *

Transkript

1 The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number: Volume 6 Issue 7, p , July 2013 FEN BİLGİSİ VE SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÇEVREYE KARŞI TUTUMLARININ KARŞILAŞTIRILMASI * A COMPARISON OF THE ATTITUDES OF PROSPECTIVE SCIENCE TEACHERS AND PROSPECTIVE SOCIAL TEACHER TOWARDS THE ENVIRONMENT Yrd. Doç. Dr. Ali KOLOMUÇ Artvin Çoruh Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Anabilimdalı Yrd. Doç. Dr. Sibel AÇIŞLI Artvin Çoruh Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Anabilimdalı Abstract In this study; We analyzed the consciousness of the prospective science teacher and prospective social teacher and comparison their environmental awareness. The sample of the study consist of 100 participants of whom having studied in Artvin Çoruh University in The environmental consciousness scale developed by Keser (2008) was arranged and carried out on the prospective primary school teachers by the researchers. The environmental consciousness scale has likert scale that 5= Absolutely Agree, 4= Agree, 3= Indecisive, 2=Disagree, 1=Strongly Disagree sample point. The environmental consciousness scale (ECS) which consist of 53 items is composed of 6 subtitles as the taste of the nature (9 items), environmental action (9 items), the environmental threat (10 items), the use of nature by humans (10 items), the * Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makale olduğu tespit edilmiştir.

2 688 Ali KOLOMUÇ Sibel AÇIŞLI trust of science and technology (8 items), the support of policies on the population increase (7 items). The data obtained as a result of application was analyzed by the SPSS 15. In the statistical analyses of the data, variance analysis (ANOVA) was used to determine the effect of the independent variable on the dependent variable. The environment consciousness was researched among prospective science teacher and prospective social teacher by using the t-test. According to the findings, considering the analysis of the ECS, was not found statistical different in the prospective science teacher and prospective social teacher in the environment consciousness. But prospective science teacher has got the more average point than prospective social teacher on the environmental consciousness likert scale. Key Words: Environment Education, Environmental Consciousness Scale, Science, Social, Student Attitude Öz Bu çalışmanın amacı; fen bilgisi ve sosyal bilgiler programında okuyan öğretmen adaylarının çevreye karşı tutumları ve bu tutumlar bir ilişkinin olup olmadığını araştırmaktır. Bu çalışma, öğretim yılında Artvin Çoruh Üniversitesinde öğrenim gören 100 öğretmen adayı ile yürütülmüştür. Çalışmada; Keser (2008) tarafından kullanılan Çevre Bilinci Ölçeğinde (ÇBÖ) bazı düzenlemeler yapılarak bir tutum ölçeği kullanılmıştır. Çevreye yönelik tutum ölçeğinde öğrencilerden 5=kesinlikle katılıyorum, 4=katılıyorum, 3=kararsızım, 2=katılmıyorum ve 1=kesinlikle katılmıyorum biçiminde belirlenmiş Likert tipi ölçeği doldurması istenmiştir. 53 maddeden oluşan Çevre Bilinci Ölçeği; Doğanın Tadı (9 madde), Çevresel Eylemler (9 madde), Çevresel Tehdit (10 madde), İnsanların Doğadan Faydalanması (10 madde), Bilim ve Teknolojiye Güven (8 madde) ve Nüfus Artışı Politikalarına Destek (7 madde) olmak üzere 6 alt ölçekten oluşmaktadır. Uygulama sonucunda elde edilen veriler SPSS paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin istatistiksel analizlerinde her bir bağımsız değişkenin bağımlı değişkene etkisini belirlemek için varyans analizi (ANOVA) yararlanılmıştır. Fen bilgisi Öğretmen adayları ve Sosyal Bilgiler Öğretmen adayları nda çevre bilinci açısından farklılık olup olmadığı t- testi kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre Çevre Bilinci Ölçeği (ÇBÖ) nin istatistikleri dikkate alındığında, alt ölçekler nda Fen Bilgisi ve sosyal bilgiler öğretmen adayları nda istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulunmamıştır. Ancak fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre bilinci ölçeğinden aldıkları ortalama puanları, sosyal bilgiler öğretmen adaylarına göre yüksek çıkmıştır. Anahtar Kelimeler: Çevre Eğitimi, Çevre Bilinci Ölçeği, Fen Bilgisi, Sosyal Bilgiler, Öğrenci Tutumu

3 Fen Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Çevreye Karşı Tutumlarının 689 GİRİŞ İnsan ve çevre sürekli birbiriyle sürekli etkileşim içindedir. Bu sebeple çevreyle ilgili sorunların çoğunluğu çevre konusunda bilinçsiz insan davranışlarından kaynaklanmaktadır (Kıyıcı vd., 2005). Dünyada ki nüfus artışı, bilim çağındaki hızlı gelişmeler sonucunda insanların gereksinimleri artmaktadır. Bu ihtiyaçların giderilmesi için geliştirilen teknolojinin kontrolsüz kullanılmasıyla zarar gören doğal kaynakların, çevreye olan olumsuz etkilerinde de belirli oranda artışlar görülmektedir (Yılmaz, vd., 2002; Aydınalp, 1997). İnsan, çevre sürekli birbirleriyle etkileşim halindedirler. Dolayısıyla meydana gelen bir değişim diğerlerini de etkileyecektir. Çevre kirlenmesi çağımız insanlığının en önemli konulardan biri olmuş, bu kirlenmenin önlenmesi ve çevrenin korunması uluslar bir boyut kazanmıştır (Pınarlı ve Yonar, 1999; Avinç, 1997). Gelecek nesillerin daha sağlıklı ve güvenilir bir ortamda yaşamalarını sağlamak için çevreye duyarlı bireyler yetiştirmek, bir zorunluluk haline gelmiştir. Çevre sorunlarının ortaya çıkmasında etkili olan insanların, çevreye karşı bilinçlendirilmeleri bir zorunluluk haline gelmiştir. Buda etkili bir çevre eğitimi ile mümkün olabilir (Altın vd., 2002; Soran, 2000). Doğanın kendini yenilemesi çok uzun zaman almakta veya sınırlıdır. Bu nedenle var olan ekolojik dengelerin bozulmasını önlemek insanoğlunun yaşamını devam ettirmesi bakımından son derece önemlidir (Haktanır ve Çabuk, 2000). Çevre kirliliğinin temellerini insanlardaki bilinç, düşünce, tutum ve davranışları oluşturmaktadır (Kahyaoğlu vd., 2008). Bunların önlemesi ise köklü toplumsal değişimden ve bilinçli çevre tutumundan geçmektedir (Akarsu, 1995). Aynı çevrede yaşadığımıza göre toplumun hangi kesiminden olursa olsun bireylere çevre bilinci verilmelidir. Çevre duyarlılığı teorik bilgiden daha çok uygulamalı yapılmalıdır. Bunun için çevresel çalışmaları başarıyla yürütebilecek bilgi ve deneyime sahip öğretmenlerin yetiştirilmesi, çevre eğitiminin gelişmesi ve amaçladığı hedeflere ulaşması açısından büyük önem taşımaktadır. Ayhan (1999); İlköğretim üçüncü sınıf düzeyindeki derslerde çevre korunması ve geliştirilmesi ile ilgili hedef ve davranışların kazandırılmasında, aile, öğretmen ve okul yönetiminin etkilerini belirlemeyi amaçladığı çalışmada, öğrencilerin çevre sorunlarına duyarlı olduğu fakat öğrendiklerini her duruma uygulayamadığını saptamıştır. Bu açıdan bakıldığında çevre eğitimi daha çok uygulamalı yapılmalı. Çevre eğitimi ile ilgili Altın (2001), Biyoloji öğretmen adaylarının çevre ve çevre sorunlarına karşı genel olarak olumlu bir tutum sergiledikleri cinsiyete göre tutumlarında farklılık olmadığı fakat sosyo-ekonomik düzey yükseldikçe çevreye yönelik tutumlarında olumlu olduğu belirtmiştir. Orta ve yükseköğretim öğrencilerinin çevre, çevre kavramları ve sorunları üzerine Yılmaz vd.(2002) yapmış oldukları araştırmada, öğrencilerin konuyla ilgili bilgi düzeylerinin belirlenmesini

4 690 Ali KOLOMUÇ Sibel AÇIŞLI amaçlamışlardır. Yapılan çalışmanın sonucunda, öğrencilerin çevre konusunda sahip oldukları bilgi düzeylerinin yetersiz olduğu, çevre kavramlarını yeterince öğrenemedikleri, çevre sorunlarını tam olarak tanımadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevreye karşı tutumlarını inceleyen Keser (2008) yapmış olduğu çalışmada, fen bilgisi öğretmen adaylarının sınıflarını (1-4) karşılaştırdığında 4. sınıfların çevre bilincinin diğer sınıflara göre daha yüksek olduğunu belirtmiş, ayrıca öğrencilerin aldıkları derslerin çevre bilincine katkısının olmadığını belirtmiştir. Bu açıdan düşünüldüğünde öğrencilerin çevre bilincinin gelişmesi için daha çok uygulamalı ve karşılaştırılmalı yapılmalıdır. 1.1.Araştırmanın Amacı Bu araştırmanın amacı Fen Bilgisi Öğretmen adayları ve Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumları ve branşlar nda çevreye karşı tutumların karşılaştırılması ile ilgili bir değerlendirme yapmaktır. 1.2.Araştırma Problemi 1. Fen Bilgisi Öğretmenliği Ana Bilim Dalı, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Ana Bilim Dalı öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumları nelerdir? 2. Fen Bilgisi Öğretmenliği Ana Bilim Dalı, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Ana Bilim Dalı öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumları nda bir ilişki var mıdır? 1.3.Araştırmanın Önemi Yaşanılmakta olan çevre sorunlarına karşı pek çok uluslar ve ulusal, resmi ve gönüllü örgütler bu sorunların üstesinden gelmek için eğitim faaliyetlerine büyük önem vermektedir. Yeterli çevre bilincinin oluşmaması büyüyen çevre sorunlarını da beraberinde getirmektedir. Yeterli bilince sahip, tasarruflu tüketimi bilen duyarlı bireyleri yetiştirmek çevre eğitiminin amaçlarındandır. Çevre konusunda bilinçli nesiller yetiştirdiğimizde yaşadığımız dünyanın daha az zarar göreceği ve daha uzun yıllar sağlıklı bir yaşam süreci içerisinde olacağı için çevre eğitiminin önemi bir kez daha ortaya çıkmaktadır. Çevre sorunlarının çözümü için gerekli ortamın hazırlanmasında çevre eğitimi büyük bir öneme sahiptir. Bu nedenle de çevre eğitimi, bireylere çevre hakkında bilgi, bilinç, değer ve beceriler ile birlikte çevre sorunlarını çözüme kavuşturmak amacıyla harekete geçme kararlılığını da kazandırabilecek bir süreçtir (Erol ve Gezer, 2006). Birçok çevresel problemin esasını sorumsuz çevresel davranışlar oluşturmaktadır. Şüphesiz davranışları etkileyen etmenlerden en önemlisi tutumdur (Bradley vd., 1999). Doğal ortamlarda yer alan aile üyeleri, çevresi ile diğer toplumsal ve kültürel etkilerin öğrenmelerde etkisi büyüktür. Üstelik bu etkilemeler sonucu ortaya çıkan öğrenmeler, formal eğitim ile düzeltilemeyecek kadar olumsuz da olabilir.

5 Fen Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Çevreye Karşı Tutumlarının 691 Çevre problemleri kanunlarla çözülebilecek bir problem değil, davranışlarımızın değişmesi ile mümkündür. Bu nedenle bireylere çevre ile ilgili olumlu davranış ve tutumların kazandırılmasında ileride çocuklarımız yetiştirecek olan öğretmen adaylarının çevreye yönelik ilgi ve tutumlarının belirlenmesi önemlidir. Bu açıdan bakıldığında, bu çalışmada; öğretmen adaylarının çevreye karşı olan tutumları belirlenecek, çalışmanın devamında branşlar nda farklılık olup olmadığını karşılaştırma açısından literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir Araştırmanın Sınırlılıkları Bu araştırmanın örneklemi; eğitim-öğretim yılında bahar döneminde, Artvin Çoruh Üniversitesi Eğitim Fakültesi nde İlköğretim Fen Bilgisi Öğretmenliği, İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretmenliği programlarında öğrenim görmekte olan öğrencilerle sınırlıdır. 2. Yöntem Bu araştırma betimsel bir çalışmadır Evren ve Örneklem Artvin Çoruh Üniversitesi Eğitim Fakültesi nde İlköğretim Fen Bilgisi Öğretmenliği, İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretmenliği programlarında okuyan öğretmen adayları oluşturmaktadır. Çalışma öğretim yılı bahar döneminde Artvin Çoruh Üniversitesi Eğitim Fakültesi nde İlköğretim Fen Bilgisi Öğretmenliği programında okuyan (56), Sosyal Bilgiler Öğretmenliğinde bulunan 44 olmak üzere toplam 100 öğretmen adayı oluşturmaktadır 2.2. Verileri Toplama Aracı Araştırmaya temel teşkil eden veriler, öğrencilerin çevreye yönelik tutumlarını belirlemek amacıyla çevre bilinci ölçeği, alt ölçeklerle beraber hazırlanmış toplam 53 soruluk bir anket uygulanmıştır. Tutum ölçeği maddeleri, alanla ilgili literatür taraması sonucunda oluşturulan bir soru havuzundan seçilmiştir. Elde edilen veriler, SPSS 15 programına aktarılarak ölçme aracının güvenirlik testi yapılmıştır. Çalışmada güvenirlik katsayısı (Cronbach Alpha),.673 olarak hesaplanmıştır. Beşli likert tipinde ölçeklendirilen anket maddeleri, öğretmen adayı öğrencilerden tutum ölçeği maddelerinde yer alan ifadelerin kendileri açısından uygunluğunu 1 ile 5 nda puan vererek belirtmeleri istenmiştir. Toplam 100 öğrenciye uygulanan tutum ölçeği yoluyla toplanan veriler, SPSS for Windows paket programında çözümlenmiştir. Veri çözümlemede aritmetik ortalama ( Xort), varyans analizi ve t-testi gibi istatistikî tekniklerden yararlanılmıştır.

6 692 Ali KOLOMUÇ Sibel AÇIŞLI 3. Bulgular Öğretmen adaylarına uygulanan çevre bilinci ölçeğinin, alt ölçeklerinden aldıkları puanların ortalamaları tablo 1 de gösterilmiştir. Tablo 1. Alt Ölçekler ve Öğretmen adaylarının aldıkları ortalama puanlar Alt Ölçekler Fen Bilgisi Öğretmen Adayı Ortalaması Sosyal Bilgiler Öğretmen Adayı Ortalaması Doğanın tadı Çevresel eylemler Çevresel tehdit İnsanların doğadan faydalanması Bilim ve teknolojiye güven Nüfus artışı politikalarına destek Tablo 1 e göre fen bilgisi öğretmen adaylarının alt ölçeklerden aldıkları puan ortalamaları, sosyal bilgiler öğretmenlerinin aldıkları puan ortalamalarına göre daha yüksek olduğu görülmektedir. Fen Bilgisi öğretmen adaylarının Doğanın Tadı alt ölçeğinden en yüksek puana sahipken, Çevresel Eylemler alt ölçeğinde en düşük puana sahiptir. Benzer şekilde sosyal bilgiler öğretmen adayları Doğanın Tadı alt ölçeğinden en yüksek puana sahipken, Çevresel Eylemler alt ölçeğinde en düşük puana sahiptir. Öğretmen adaylarının Çevre Bilinci Ölçeğinde ki, alt ölçeklerde ki tutumlarının karşılaştırılması için ANOVA yapılmış, sonuçları tablo 2 de gösterilmiştir. Tablo 2. Öğretmen adaylarının çevre bilinci tutumu ile ilgili alt ölçeklerdeki sınıflar nda ki karşılaştırılmaları (ANOVA) Doğanın tadı Çevresel eylemler Sum of Squares df Mean Square F Sig Grup içi Toplam Grup içi

7 Fen Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Çevreye Karşı Tutumlarının 693 Çevresel tehdit İnsanların doğadan faydalanma sı Bilim ve teknolojiye güven Nüfus artışı politikaları na destek TOPLAM Toplam Grup içi Toplam Grup içi Toplam Grup içi Toplam Grup içi Toplam Grup içi Toplam ANOVA sonuçlarına göre çevre bilinci tutum ölçeğinin alt ölçeklerinden çevresel tehdit alt ölçeğinde gruplar, grup içi ve toplamda öğretmen adaylarının tutumlarında, fen bilgisi öğretmen adayları ve sosyal bilgiler öğretmen adayları nda bir fark varken (p<005), diğer alt ölçekler nda çevreye karşı tutumlarında anlamlı bir fark yoktur (p>005). 4.Tartışma Bu çalışma da Artvin Çoruh Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Fen Bilgisi Öğretmenliği ve Sosyal Bilgiler Öğretmenliği öğretmen adaylarının çevreye karşı tutumlarını belirlemek ve branşlar nda çevreye karşı tutumlarında farklılık olup olmadığını belirlemek için yapılmıştır. Öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumlarına bakıldığında fen bilgisi öğretmen adaylarının ortalama tutum puanlarının sosyal bilgiler öğretmen adaylarına göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bir diğer araştırma konusu olan öğretmen adaylarının çevreye karşı tutumlarında branşlar

8 694 Ali KOLOMUÇ Sibel AÇIŞLI nda istatistiki olarak anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Bu sonuçlar Aksoy ve Karatekin (2011) in elde ettikleri sonuçlarla örtüşmektedir. Yaptıkları çalışmaya göre fen bilgisi öğretmenliği branşında öğrenim gören öğretmen adaylarının çevreye yönelik duyuşsal eğilimleri sosyal bilgiler ve sınıf öğretmenliği branşında öğrenim gören öğretmen adaylarına göre daha olumlu olduğunu belirtmişlerdir (Aksoy ve Karatekin; 2011). Benzer çalışma da Kahyaoğlu vd. (2008) de araştırmalarında istatistiksel olarak anlamlı bir fark oluşturmasa da fen bilgisi öğretmenliği bölümünde öğrenim gören öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumlarını sosyal bilgiler ve sınıf öğretmenliği bölümünde okuyan öğretmen adaylarına göre daha yüksek bulmuştur. Aksu (2009) araştırmasın da Fen ve Teknoloji öğretmenlerinin çevre sorunlarına yönelik tutum puanlarını sınıf öğretmenlerinin çevre sorunlarına yönelik tutum puanlarına göre daha yüksek bulmasına rağmen bu puanların anlamlı bir farklılık oluşturmadığı sonucuna ulaşmıştır. Öğretmen adaylarının öğrenim gördükleri programa göre yapılan bir diğer çalışmada çevre tutumlarının hemen hemen aynı olduğu görülmektedir (Kahyaoğlu vd. ; 2008). Alt ölçekler incelendiğinde ortalama puanlara bakıldığında, öğretmen adaylarının en yüksek ortalaması Doğanın Tadı alt ölçeğinde görülmektedir. Bu alt ölçekte ki sorular genellikle doğal ortamlarla ilgili sorulardan oluşmaktadır. Ortalamanın diğer ölçeklere göre yüksek çıkması öğretmen adaylarının doğal ortamlara karşı ilgilerinin olması ile ilişkilendirilebilir. Bu alt ölçekte ki en yüksek ortalamaya sahip soru maddesi (Xort=4.59) Kırlar ve ormanlar gibi şehir dışındaki yeşil alanları gezmeyi gerçekten çok seviyorum şeklindedir. Bu sonuca göre öğretmen adaylarının doğal ortamlara karşı ilgilerinin ve çevreye karşı tutumlarının yüksek olduğu söylenebilir. Alt ölçekte ki en düşük puan ise Nüfus Artış Politikalarına Destek alt ölçeğidir. Bu alt ölçekte ortalamalardan en düşük olan soru maddesi (Xort=1.89) Nüfus artışını kontrol etmemiz gerektiğini benimseyen bir düşünce yanlıştır ifadesi yer almaktadır. Öğrencilerin bu soru maddesine verdiği cevaptan nüfus artışının çevreyi olumsuz yönde etkileyeceğini düşündükleri şeklinde yorumlanabilir. Hâlbuki nüfustan ziyade bireylerin çevreye karşı eğitilmeleri gerekir. Ya da öğretmen adayları nüfus artışının ekonomik boyutunu düşünmüş olabilir. Bireylerin çevre tutum ve davranışların şekillendirilmesinde, okul, çevre ve öğretmenlerin etkisi kaçınılmazdır. Bu bağlamda, çevreye karşı olumlu davranışlar sergileyebilen, yaratıcı düşünebilen, yeni fikirler geliştirebilen, problemler karşısında çözüm üretebilen, yaşadıkları çevreye karşı duyarlı olabilen, öğrencilerin yetiştirilmesinde öğretmenlerin rolü çok büyüktür. Sonuç olarak; lisans eğitiminde öğretmen adayların öğretmen olduklarında çevre eğitimi konusunda kendilerini yeterli hissede bilmeleri ve etkin çevre eğitimi verebilmeleri için uygulamalı veya aktif katılımlı çevre eğitimi etkinlikleri yapılmalıdır. Eğer gelecek neslin çevresel meselelerde başarılı olması isteniliyorsa öğretmenlerin çevresel meselelerle ilgili bilgi düzeyleri analiz edilmelidir. Çevre eğitimi hem öğrenci hem de öğretmen yetiştirilmesinde müfredatlara yerleştirilmeli, çeşitli aktivitelerle çevre eğitim program dışında da eğitimi yapılmalıdır (Pekel ve

9 Fen Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Çevreye Karşı Tutumlarının 695 Özay, 2005). Öğrencilerin çevre konularını daha kolay anlamalarını sağlamak için uygulamalı çalışmalara ağırlık verilmeli, çeşitli materyal kullanılarak önemi kavratılmalı (Darçın vd., 2006). Öğretmenler öğrencilerine çeşitli uygulama yaptırarak çevre bilinci geliştirilmelidir (Gezer vd., 2006). Bu çalışmanın sonucunda; 1. Üniversitelerde öğretmen adaylarının doğal ortamlara getirilmelerini sağlayacak doğa eğitimi projeleri ve doğa gezileri düzenlenmesinin yararlı olacağı, 2. Öğretmen adaylarının çevre merak düzeyini artırarak çevreye yönelik daha olumlu tutum geliştirmek için çevre eğitimi derslerinin uygulamaya dönük olması Şeklinde öneride bulunulabilir. 8. KAYNAKLAR AKARSU, B. (1995). İnsan ve Çevre. Cogito-Kirlenen Çağ. Düşünce Dergisi sayı:2 İstanbul. AKSOY, B. ve Karatekin, K. (2011). Farklı Programlardaki Lisans Öğrencilerinin Çevreye Yönelik Duyuşsal Eğilimleri, TSA, 15: 3. AKSU, Y. (2009). Fen ve Teknoloji İle Sınıf Öğretmenlerinin Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi (Burdur İli Örneği), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. ALTIN, M. (2001). Biyoloji Öğretmen Adaylarında Çevre Eğitimi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi Ankara. ALTIN, M., Bacanlı, H. ve Yıldız, K. (2002, Eylül). Biyoloji Öğretmeni Adaylarının Çevreye Yönelik Tutumları. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Kongresinde sunulmuş Bildiri, ODTÜ, Ankara. AVİNÇ, A. (1997). Değişik enerji kaynakları ve çevreye etkileri. Ekoloji Çevre Dergisi. 7(27), AYDINALP, C. (1997). Çevre kirliliğinin nedenleri ve etkileri. Çevre ve İnsan, 37, AYHAN, F.N. (1999). İlköğretim İlk Üç Sınıfındaki Öğrencilerin Yakın Çevre Bilincini Etkileyen Etmenler. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. Ankara. BRADLEY, J.C., Walıczek, T.M., & Zajıcek, J.M. (1999). Relationship between environmental knowledge and environmental attitude of high school students. Journal of Environmental Education, 30(3),

10 696 Ali KOLOMUÇ Sibel AÇIŞLI DARÇIN, E.S., Bozkurt, O., Hamalosmanoğlu, M., & Köse, Sç (2006)ç Determination of elementary students level of knowledge and misconceptions about greenhouse effect. Internatinal Journal of Environmental and Science Education, 1(2), EROL, G.H., & Gezer, K. (2006). Teachers Attitudes toward environment and environmental problems. International Journal Of Environmental and Science Education, 1(1), GEZER, K., Çokadar, H., Köse, S., & Bilen, K. (2006). Lise öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının karşılaştırılması: Buldan Örneği. Buldan Sempozyumu, Kasım. s Buldan: Pamukkale Üniversitesi. HAKTANIR, G. ve Çabuk, B. (2000). Okulöncesi Dönemindeki Çocukların Çevre Algıları. IV. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı, Hacettepe, Ankara. KAHYAOĞLU, M., Daban, Ş., Yangın, S. (2008). İlköğretim öğretmen adaylarının çevreye Yönelik tutumları, D.Ü.Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi 11, KESER, S. (2008). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Çevreye Karşı Tutumları, Yüksek Lisans Tezi, Abant izzet Baysal Üniversitesi, Bolu. KIYICI, F., Aydoğdu, M., Doğru, M., Aslan, O., & Özkaya, A. (2005). İlköğretim öğretmen adaylarının çevre eğitimine bakışı. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiriler Kitabı. (s ), Eylül, Denizli: Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi. PEKEL, O.F., ve Ozay, E. (2005). Turkish high school students perceptions of ozone layer depletion. Applied Environmental Education And Communication, 4, PINARLI, V. ve Yonar, T. (1999). Bursa İlinde Çevre Kirlenmesi Önceliklerine Genel Bir Bakış. Türkiye de Çevre Kirlenmesi Öncelikleri Sempozyumu III, Bildiriler Kitabı, Kocaeli. SORAN, H., Morgil, İ., Alev, E. ve Işık, S. (2000). Biyoloji Öğrencilerinin Çevre Konularına Olan İlgilerinin Araştırılması Ve Kimya Öğrencileri İle Karşılaştırılması. H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, YILMAZ, A., Morgil, İ., Aktuğ, P., & Göbekli, İ. (2002). Ortaöğretim ve üniversite öğrencilerinin çevre, çevre kavramları ve sorunları konusundaki bilgi ve öneriler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22,