Hayvan Modelleri Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar
|
|
- Basak Açık
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Hayvan Modelleri Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar M. Ensari Güneli M. Ensari Güneli, Veteriner Hekim, PhD (Tıbbi Farmakoloji) DEÜ Tıp Fakültesi Laboratuvar Hayvanları Bilimi AD, İzmir DEÜ İzmir Biyotıp ve Genom Merkezi & İzmir Uluslarası Biyotıp ve Genom Enstitüsü, İzmir MEG, DEÜ, Ocak 2016
2 Bu sunum ile şu konuların anlaşılmasına yön vereceğini hedeflenmektedir. Deneysel hayvan araştırmalarında: Maksimum düzeyde, daha fazla bilgi edinilmesini sağlayacak kabul edilebilir hayvan deneyleri planlayabilmek. Taraflılıktan (bias) uzaklaştırmak. Uygun hayvanı/modeli seçmek. Varyasyon kaynaklarını öngörmek. Etik, etkili, ekonomik bir yol izlemek. İstatistikçilerin işini kolaylaştırmak, böylelikle çalışmanın kalitesini daha da artırmak.
3 Deneysel dizayn ile ilgili TARİH İlk prensiplerin en az 2000 yıl önceye dayandığı bilinmektedir. Hıristiyan ve Yahudi kutsal kitaplarında kontrol gruplarının kullanımı tanımlanmıştır. Old Testament ( BC) Athenaeus kitabında tekrarlama (replication) ve kontrol gruplarını tanımlamıştır. Athenaeus ( AD)
4 İbn-i Sina ( ) Bir deneyin yürütülmesi için 7 kural tanımlamıştır. 1. İlaçlarla ilgili araştırmalarda eş zamanlı olarak birden fazla etkili bağımsız değişkenden kaçınmak, 2. Hasta araştırmalarda eş zamanlı olarak birden fazla etkili bağımsız değişkenden kaçınmak, 3. Kontrol gruplarının kullanımı, 4. Bağımsız değişkenlerdeki değişimlerinin gözlenmesi, 5. Olası ekstra değişkenlerin belirlenmesi, 6. Şansa bağlı yalancı etkilerden kaçınmak için çalışmaların tekrarlanması, 7. İlaçların sadece hayvanlarda değil insanlarda da etkililiğini araştırmak.
5 John Stuart Mill ( ) Gözlemsel çalışmalar ile deney arasındaki farklılıkları tanımlamışlardır Wilhelm Max Wundt ( )
6 Randomizasyon Randomizasyon deneysel araştırmalarda en önemli tekniklerden biridir. Sadece bilinen değişkenleri değil bilinmeyen ekstra değişkenleri de kontrol altına almayı sağlar İstatistikçi Sir Ronald Aylmer Fisher ( ) randomizasyon terimini gerçek anlamda ilk kullanan kişi olarak tahmin edilmektedir.
7 ARAŞTIRMA: Az bilineni ya da bilinmeyeni tam bilinen yapma çabasıdır. Sağlık alanındaki araştırmalarda amaç; sağlıklı organizmayı ve hastalığı anlayabilmek, korumak veya tedavi için güvenli ve etkili yollar üretebilmektir. Sağlık alanında Araştırma Deneysel araştırmalar Hücre kültürleri Hayvan deneyleri Klinik araştırmalar (in vitro) (in vivo)
8 Deneysel araştırmalar; bir varsayımın doğruluk durumunu denemek ya da kanıtlamak için, kontrol edilebilir şartlar altında, özgül yöntemler kullanılarak ölçme işlemlerinin yapılmasına dayanan, geçerli ve güvenilir verilerin üretildiği bilimsel araştırma yöntemleridir. Deneysel hayvan araştırmaları ise; bilimsel bilgi elde etmek amacı ile omurgalı veya omurgasız hayvanlar üzerinde yapılan/yapılacak çalışmaları ifade etmektedir ARAŞTIRMACININ TEMEL HEDEFİ DENEYSEL SÜRECİ İYİ ANLAMAK OLMALIDIR
9 Araştırma dizaynı nedir?
10 Araştırma dizaynı bilimsel bir problemi çalışmak/çözmek için yapılan sistematik bir plandır.
11 Deneysel dizayn nedir? Deney; veri elde etmek amacıyla yapılan bir işlem/çalışmadır. Deneysel tasarım; spesifik bir amaca ulaşmak için bir çalışmanın planlanarak yapılmasıdır.
12 Hayvan Deneylerinin Tasarlanması
13 Neden önemlidir 1 Etik, ekonomik, bilimsel sebeplerden dolayı araştırmacılar hayvanları etkili/uygun bir şekilde kullanmalıdır. İyi deneysel dizayn bunun için temeldir. Michael Festing
14 İyi deneysel dizayn ; Bilimsel kaliteyi artıracak Daha iyi dergilerde yayınlama sağlayacak Zaman ve para tasarrufu sağlayacak Daha az hayvan kullanımı Tüm bunlar hepimizi mutlu edecektir
15 Yasal gereklilikler ve 3R Ulusal yasalar Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Yönetmeliği ( ) Deneysel ve Diğer Bilimsel Amaçlar İçin Kullanılan Deney Hayvanlarının Korunması, Deney Hayvanlarının Üretim Yerleri İle Deney Yapacak Olan Laboratuarların Kuruluş, Çalışma, Denetleme, Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik ( ) Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik ( , 15 Şubat 2014 ) Deney Hayvanları Kullanım Sertifikası Eğitim Programına Dair Genelge (2007/11)
16 Replacement (alternatifler?) Reduction (hayyvan sayısı?) Refinement (prosedürler?) Zoolog William Russell Mikrobiyolog Rex L. Burch 4.R esponsibility (sorumluluk)
17 Neden önemlidir 2 Araştırmacılar nadir olarak deneysel dizayn konusuyla ilgilenmektedir. İstatistik kursları genellikle elde edilecek verilerle ilgili analitik metotlara odaklanmaktadır. Bazı çalışmalar yetersiz/yanlış dizayndan dolayı yanlış sonuçlara yol açmıştır. Bazı çalışmalar ihtiyaç duyulandan daha geniş tutulmuştur
18 Örneğin, iki deneysel hayvan araştırma konusuyla ilgili 133 ve 33 yayınlanmış makale incelenerek bazı sonuçlara ulaşılmıştır. Bu makalelerde yapılan hatalarla ilgili olarak şu soruları tahmin etmeye çalışalım. Sizce: 1. Deneysel planlama hata oranı % kaç civarındadır? 2. Bu çalışmaların % kaçı ihtiyaç duyulandan daha geniş tutulmuştur? 3. Uygun olmayan istatistiksel analiz kullanım oranı nedir?
19 1. Deneysel planlama hata oranı %30 2. Çalışmaların %33 ü ihtiyaç duyulandan daha geniş tutulmuştur 3. Uygun olmayan istatistiksel analiz kullanım oranı %67
20 İyi bir hayvan deneyi dizaynında önemli adımlar: 1. Konu seçimi Rasyonellik, Gereklilik, Uygulanabilirlik, Tekrarlanabilirlik, Devamlılık gibi 2. Gözlem 3. Bilgi Toplama 4. Orijinal fikir ya da problemin ortaya konulması 5. Amaç 6. Değişkenlerin belirlenmesi 7. Hipotez
21 Çalışmanın diğer amaçlarının tanımlanması Deneysel birim in seçilmesi Değişkenlerin tanımlanması ve kontrol altına alınması Tedavinin seçimi (bağımsız değişken) Bağımlı değişkenlerin seçimi Deney düzeninin seçimi Örnek sayısının belirlenmesi İstatistiğin planlanması Gerekiyorsa pilot çalışma Protokoller ve standart çalışma prosedürleri İstatistiksel analiz Yorumlama Sonuçların sunulması
22 Deneyin planlanmasında Yeni bir araştırma projesi yaparken akılda tutulması gerekenler Projenin amaçlarının açık bir şekilde tanımlanması İyi bir literatür bilgisi En uygun modelin seçilmesi Doğru verinin en uygun şekilde toplanması Sonuçların en uygun şekilde yorumlanması
23 Hayvan çalışmalarında sistematik derleme ve meta analiz Sistematik derleme (systematic review) O alanda yayınlanmış olan çalışmaları kapsamlı bir biçimde tarayıp çeşitli kabul ve red kriterleri kullanarak hangi çalışmaların derlemeye gireceğini belirleyip bu çalışmada yer alan bilgilerin sentez edilmesi ile oluşturulur. Sistematik derlemeler kanıta ulaşmak için vazgeçilmez bir yoldur. Meta-analiz En az iki çalışmanın verilerinin birleştirilmesi ile belirli bir girişimin etkisini tek bir tahmin edici ile göstermek amacıyla geliştirilen istatistik yöntemlerdir. Hayvan çalışmalarından elde edilen verilerin bu şekilde analiz edilmeleri klinik çalışmalara (translasyonel tıp) katkı sağlayacaktır. SYRCLE is the research group of the Central Animal Laboratory of the Radboud Univeristy Nijmegen Medical Centre.NL.
24 Son zamanlarda hayvan çalışmalarının da SR ile analizinde ilgi-artış vardır. Çalışmanın dizaynını ve yönetim kalitesini değerlendirmek için ilişkili tüm çalışmaların metotlarını analiz eder. SR bilimin kalitesinin, hasta güvenliğini ve 3Rnin daha iyi olmasına katkı sağlayacaktır.
25 Hayvan çalışmalarında araştırma konusunun belirlenmesi (konseptüal) Problem ve Hedefler en basit şekli ile net olarak tanımlanmalıdır
26 Problemin belirlenmesi.. nin üzerine.. nin etkisi nedir? 1 2 (bir şeye bir şeyin etkisi nedir?) Etkilenebilecek faktörler (etkiler) ve değiştirebileceğimiz faktör (neden) tanımlanır. 1 e etkileri ve 2 ye nedeni koyunuz.
27 Değişkenler (bağımlı ve bağımsız) Neden sonuç ilişkisini bulmaya çalışırız. Sonucu etkileyen ve etken (neden) olduğu düşünülen faktörlere bağımsız, Etkenlerden etkilendiği düşünülen ve sonuç olan değişkenlere bağımlı değişken denir.
28 Örnek Problem: Kafes tasarımı laboratuvar sıçanının fizyolojik fonksiyonlarını etkilediğini göstermektedir. Problemin yeniden ifadesi: Sıçanların vital fonksiyonları üzerine saydam kafesin etkisi nedir? Bağımsız değişken (değiştirebileceğimiz faktör, etken): Saydam kafes. Bağımlı değişken (etkilenecek faktör/faktörler, sonuç): Vital fonksiyonlar.
29 Hayvan model seçimi Araştırmacıların en sık karşılaştıkları problem olarak tanımlanabilir. Yanlış hayvan tipi veya model seçimi = yanlış deney Filogenetik skalada en düşük hayvan kullanılmalı (replacement)
30 Mümkün olan durumlarda; - Klinik veya subklinik olarak sağlıklı, - Genetiği bilinen, tanımlanmış - İyi çevre, - Diyet -Konvansiyonel hayvanlardan daha pahalıdır -Daha az sayıda hayvan kullanımı demektir -Sonuçlar daha güvenilir ve tekrarlanabilirdir. -Hayvan maliyeti projelerde cüzi miktarlarda, NEDEN?
31 1950 den önce hemen hemen tüm lab hayvanları oldukça geniş bir viral, bakteriyal ve parazotolojik organizmaları barındırıyordu. Mycoplasma pulmonis ve diğer mo lar Kronik akciğer hastalığı Bozulan araştırma Düşük yaşam süresi Lab Rat ~ 1 y Daha fazla hayvan kullanımı (değişkenlik)
32 Sıçanlar Kronik solunum hastalığı Sağlıklı Böbrek ağırlığı SD 43.3 birim Power Analizi 18.6 unit n=200 n=42
33 Specific Pathogen Free (SPF) 1950 lerden itibaren Özellikle bazı patojenlerden arınmış hayvanlar
34
35 Tür seçimi Tür model uygunluğu Benzer çalışmalarla ilgili literatür taraması yapmak İhtiyaç duyulan hayvan modeli belirlenmek En sık kullanılan hayvanlar farelerdir -Küçük -Ekonomik -Birçok straini, genetik modeli ve tekniği mevcut
36 Tür seçimi Sıçan diğer bir seçim Daha büyük Çok deneyim ve bilgi mevcut Diğer kemirgenler: hamster, guinea pig, gerbil Büyük türler: tavşan, köpek, domuz...
37 Genetik tipin seçimi Deneysel tasarımda hayvanın genetik özelliğini (strain) belirlemek oldukça önemlidir. 4 temel genetik tip Outbred stok İsogenic strainler (inbred ve F1 hibrit) Mutant and polimorfizm Transjenik strainler Neden genetik olarak inbred hayvanların kullanımı genellikle daha önemlidir?
38 İnbredler genetik olarak birbirilerine çok benzer
39 Genetik olarak inbred hayvanların kullanımı şunlardan dolayı önemlidir: Fiziksel ve fizyolojik özellikleri uniformdur. Birbirine benzerlik çok yakındır. Genetik olarak stabil ve bir çok strainin özelliği biliniyor. Bazı spesifik hastalıklarda model olarak kullanılabilmektedir. Kalite kontrol edilebilir ve yüksek standartlardadır. Göreceli olarak daha az sayıda kullanılmaktadır. Outbred olan stoklardan daha ucuzdur.
40 İnbred hayvanların kullanmak değişkenleri kontrol etmede etkili bir yoldur Değişkenlik ne kadar yüksekse kabul edilebilir istatiksel güç seviyesine ulaşmak için ihtiyaç duyulan hayvan sayısı daha yüksek olacaktır 400 ün üzerinde inbred fare straini, 200 sıçan straini, az sayıda diğer türlerde
41 Strainlerin nomenklatürü
42 Hayvan modeli Hayvan modeli insanların hastalıklarını araştırmak, anlamak için kullanılan insan olmayan hayvanların kullanıldığı yaşayan canlı organizmalardır. 1. İndüklenmiş model 2. Spontan model 3. Negatif model 4. Olası modeller (orphan modeller)
43 Hayvan modellerini insanlara uyarlayabilir miyiz?
44 Hayvan türü seçerken Hayvan büyüklüğü, kan miktarı, organ yapısı ve modele uygunluk Seçilecek türlerin anatomi, biyoloji ve üreme (reprodüktif fizyoloji) fonksiyonlarının iyi bilinmesi gerekir Tür bazında düşünme Soy bazında düşünme Her soy her çalışmaya uygun değil
45 Fizyolojik Özellikler a) Yaşam alanları b) Nabız ve soluk sayısı c) Toplam kan miktarları d) Deney süresinde öldürmeden alınabilen kan miktarı ve bölgeleri e) Kan parametre özellikleri f) Enjeksiyon bölgesi ve o bölgelere verilebilecek maksimum madde volümü g) Çıkardığı idrar miktarı h) Günlük içtiği su miktarı i) Dışkı özelliği
46 Anatomik Özellikler a) Yapılacak çalışmaya anatomik yapı olarak uygunluk b) Türler arası anatomik farklılıklar c) Özel anatomik eksiklerden faydalanma
47 Özel koşullar Cerrahi girişimler için seçilecek bir hayvanda; - operasyona uygun olması, - büyük hayvanlar için mevcut olan cerrahi tekniklerin küçük hayvanlara uygulanabilmesi, - hayvana sürekli kanül takılabilmesi,
48 NMR, radyografi, anjiografi, telemetri gibi deney izleme yollarına uygun olması, Uzun sürebilecek genel anesteziye dayanabilmesi, Seçilen materyalin uygunluğunu tespit edebilmek için bir ön çalışma (pilot çalışma) yapılabilmesi gibi kriterler esas alınmalıdır.
49 Bazı türlerin araştırmalarda kullanım alanları Fare (mouse): Kanser, antikor, ilaç, ve aşı,.. araştırmalarında kullanılırlar Sıçan (rat, keme): temel tıp, ilaç, gıda, davranış, toksisite... Kobay (guinea-pig): Duyarlılık çalışmaları, aşı, immünolojik araştırmalar, otoloji, bazı diyet çalışmalarında, jüvenil diyabet, tüberkülozis, hamilelik komplikasyonları...
50 Tavşan (rabbit): Toksisite çalışmaları, antiserum üretimi, göz ve deri irritasyon testleri, damar sertliği...
51 Hamster: Tümör, kan dolaşımı, üreme ve fötüs bozukluklarında, bazı deneysel enfeksiyonlara (leptospiroz, influenza, köpek gençlik hastalığı) duyarlı ve hipotermi çalışmalarında (kış uykusuna yatar), diş çürümesi, diabetes mellitus, muscular dystrophy, Kalp hastalıkları Gerbil: Epilepsi, kolesterol metabolizması ve damar sertliği çalışmaların, obezite, filarya, beyin infarktüsleri,.. Kedi : İlaç geliştirmesinde, kalp-damar hastalıklarında ve nörolojik araştırmalarda,..
52 Köpek (dog): Aşı ve ilaç testleri, cerrahi tekniklerin geliştirilmesi, kalp-damar hastalıklarının araştırılmasında,.. Domuz (pig): Aşı ve gıda araştırmalarında, ayrıca pek çok organları (deri, pankreas,gis,kvs,iskelet ) insanlarınkine benzerlik gösterir Koyun (sheep), keçi (goat): Antikor geliştirme, cerrahi tekniklerin geliştirilmesi... Maymun: Aşı ve ilaçların test edilmesi, davranış çalışmaları, insanlara özgü infeksiyon hastalıkları çalışmalarında,.
53 13 Aralık 2011 SALI Resmi Gazetede yayımlanan Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından: DENEYSEL VE DİĞER BİLİMSEL AMAÇLAR İÇİN KULLANILAN HAYVANLARIN REFAH VE KORUNMASINA DAİR YÖNETMELİK İNSAN-DIŞI PRİMATLARIN BİLİMSEL AMAÇLAR İÇİN PROSEDÜRLERDE KULLANILABİLECEĞİ TARİHLER Tür Adı Latince Tür Adı Tarih Marmoset Callithrix jacchus 1/1/2013 tarihinden itibaren Cynomolgus maymunu Macaca fascicularis Bakanlığın süre uzatımı kararı almaması kaydıyla 1/1/2022 tarihinden itibaren. Rhesus maymunu Macaca mulatta Bakanlığın süre uzatımı kararı almaması kaydıyla 1/1/2022 tarihinden itibaren. İnsan-dışı primatların diğer türleri Bakanlığın süre uzatımı kararı almaması kaydıyla 1/1/2022 tarihinden itibaren.
54 Kanatlılar (tavuk, güvercin, bıldırcın): Tavuklar; genellikle beslenme, aşılama, bağışıklık, embriyolojik ve toksikoloji çalışmalarında, güvercin ve kumrular; fizyoloji ve davranış, farmakokinetik ve toksikoloji çalışmalarında... Soğukkanlı omurgalılar - Sürüngenler (reptiles): Zooloji, ve karşılaştırmalı çalışmalarda,.. - Amfibiler (amphibian): Organ gelişimi ve moleküler genetik çalışmalarda,.. - Balıklar: Çevre kirliliği,genetik (zebrafish)..
55 Deney dizaynı ve istatistik birbiriyle oldukça yakın ilişki içerisindedir. FRAME Reduction Steering Committee Training School in the Experimental Design & Statistical Analysis of Biomedical Experiments Hosted by SYRCLE, Nijmegen, The Netherlands
56
57 Deneysel Birim (The Experimental Unit) Genellikle göz ardı edilen ya da yanlış tanımlanmaktadır Veri aldığımız bir kişi, hayvan, veya nesne Örneğin tedavi edilen bir fare kafesi ya da bir tavşan Yanlış kullanımı= yanlış sonuç Genellikle deneysel birim bireysel bir hayvandır experimental_unit.html
58 Bireysel hayvan En yaygın durumdur. Her hayvan bireyselleştirilmişözgü uygulamaya maruz kalır Eğer bir kafese diyet içinde ya da su içinde ilaç konup verilirse deneysel birim bireysel hayvan olmaz.
59 Hamile anne ve yavrular Bir teretojinite çalışmasında hamile dişiler bir test maddesiyle veya plasebo ile tedavi ediliyor. Ölçümler doğumdan sonra her hayvanda bireysel olarak yapılıyor. Sizce deneysel birim nedir?
60 Kafes Hayvanın bir bölgesi
61 Sorular Hayvanlar her kafeste ikili olarak barındırılıyor ve tedavileri yem veya su içinde veriliyor. N nedir? Sağdaki deneyde her tankta 7 balık bulunmaktadır. Soldaki tanka test maddesi sağdakine de çözücü su içine verilerek uygulanıyor. Amaç balıklarda bir enzimin düzeyini belirlemektir. Deneysel birim nedir?
62 Biaslar Bias, değişik şekillerde sınıflandırılabilir ve çok sayıda taraf tutma şekli vardır. Zamanlama açısından sınıflandırmak gerekirse 2 ana başlık vardır: A. Çalışmanın tasarımı, yürütülmesi ya da analizi sırasında taraf tutma B. Çalışmanın yayınlanması ve değerlendirilmesi sırasında taraf tutma Deneysel planlamada; Gruplar arasında sistematik bir farklılık oluşturulması Tedavi grubuna özel koşullar uygulanması Aynı kişi tarafından yapılan ölçümler Uygun randomizasyonun yapılmaması Kör çalışma yapılmaması
63 Randomizasyon Randomizasyon; deneklerin çalışmaya katıldıktan sonra hangi gruba ayrılacaklarının rastlantısal olarak belirlenmesi demektir. Deneklerin çalışma ve kontrol gruplarına rastgele ayrılması çalışma gruplarının etkinliği incelenecek olan tedavi dışındaki öngörülen ve öngörülmeyen tüm faktörler açısından benzer özelliklere sahip olmasını sağlamak amacıyla yapılır. Her bir deneysel birim numaralandırılmalıdır.
64 Şunları yapabilirsiniz: Basit randomizasyon Örnek; 24 fareyi 4 gruba randomize etmek için Kağıt parçalarına 1 den 24 e kadar numaraları bir kabın içine koyarak iyi bir şekilde çalkalayınız. Çekiliş yaparak her bir gruba (n=6) hayvanları randomize olarak dağıtabilirsiniz. Rastgele sayılar tablosu Excell Bilgisayar programları MINITAB
65 Hayvan sayısının belirlenmesinde önemli kavramlar
66 Hipotez testleri Sıfır hipotezi (H o )Null, Yokluk Hipotez Karşıt Hipotez (H 1 ) Alternatif, Araştırma Hipotezi
67 Örnek; bir problemin ifade edilmesi ve hipotez tipleri Problemin ifadesi: Hangi diyet sıçanlarda daha fazla ağırlık artışına yol açar: diyet A ya da diyet B? Ho: Gruplar arasında benzer sonuçlar beklenir (her iki diyettte sıçanlarda benzer yakınlıkta ağırlık artışı yapar) H1: Deneysel gruptan farklı sonuç göstermesi beklenir (A diyeti B diyetinden daha fazla ağırlık kazandıracaktır, ya da tersi)
68 İstatistiksel Anlamlılık değeri (p-value) Güç (power) The coefficient of variation Tek yönlü veya çift yönlü? HO : μ1 = μ2 H1: μ1 > μ2 or H1: μ1 < μ2
69 Hayvan sayısının belirlenmesi Az sayıda hayvan hayvanları boşuna kullanmak-acı vermek-öldürmek Çok sayıda hayvan kısmi kayıp Deney süresince hiç kaybedilmemesi farz edilir
70 Pratikte örnek sayısının belirlenmesinde ETİK VE HAYVAN SAYISI 1. Beklenen etkinin büyüklüğü(gruplar arasındaki fark) 2. Populasyondaki etkinin standart sapması 3. Etkinin ortaya çıkması için deneyden beklenen güç (genellikle 80-90%) 4. Önemlilik düzeyi (genellikle.05 veya.01).
71 Bilgisayar programı: Sample Power wnload-and-register
72 Kontroller Pozitif kontroller Sham kontroller Comparative Controls Negatif kontroller Vehicle Controls Bir çalışmada kontrol gruplarının sayısı ne olmalıdır?
73 Hayvan deneylerinin standartlaştırılması Hayvan deneylerinin standartlaştırılması; deneyde kullanılacak hayvanların, çevresel ve deneysel koşullarının sabit tutulması veya kontrol altına alınması anlamına gelir. Örneğin; Çevresel ortamın standardizasyonu Beslenmenin standardizasyonu Genetik olarak birörnek hayvanların kullanılması Mikrobiyolojik kalitenin sağlanması Yaş Madde uygulama yolu-zamanı-miktarı Örnek alma yolu-hacmi-zamanı Araştırmacı, bakıcı ve diğer personellerin tutum ve davranışları
74 DENEYSEL HAYVAN ÇALIŞMALARINI PLANLAMADA BAZI YARDIMCI İNTERNET KAYNAKLARI
75
76 3Rs- Reduction.co.uk
77 EXPERİMENTAL DESİGN Authors: Michael F.W. Festing, David Dewhurst, Jake Broadhurst and Lynne Robertson.
78 Happy animals make good science (Poole) - Teşekkürler - 78
SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com
SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com Giriş Yönetim alanında yaşanan değişim, süreç yönetimi anlayışını ön plana çıkarmıştır. Süreç yönetimi; insan ve madde kaynaklarını
DetaylıVeri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün
Veri Toplama Yöntemleri Prof.Dr.Besti Üstün 1 VERİ (DATA) Belirli amaçlar için toplanan bilgilere veri denir. Araştırmacının belirlediği probleme en uygun çözümü bulabilmesi uygun veri toplama yöntemi
DetaylıYÖNETMELİK KAFKAS ÜNİVERSİTESİ ARICILIĞI GELİŞTİRME UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ
22 Mayıs 2012 SALI Resmî Gazete Sayı : 28300 Kafkas Üniversitesinden: YÖNETMELİK KAFKAS ÜNİVERSİTESİ ARICILIĞI GELİŞTİRME UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve
DetaylıYÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ENGELLİLER DANIŞMA VE KOORDİNASYON YÖNETMELİĞİ (1) BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ENGELLİLER DANIŞMA VE KOORDİNASYON YÖNETMELİĞİ (1) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (Değişik:RG-14/2/2014-28913) (1) Bu Yönetmeliğin amacı; yükseköğrenim
Detaylı1.3. NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ... 2 1.1. GİRİŞ... 2 1.2. NİTEL ARAŞTIRMALARDA GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK SORUNLARI... 2
İÇİNDEKİLER 1. NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ... 2 1.1. GİRİŞ... 2 1.2. NİTEL ARAŞTIRMALARDA GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK SORUNLARI... 2 1.3. NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ... 2 1.3.1. ÖRNEK OLAY (DURUM ÇALIŞMASI) YÖNTEMİ...
DetaylıÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ İŞLEYİŞİ Hastanesi
KİHG/İŞL-005 19.08.2009 07.08.2012 2 1/8 GÜNCELLEME BİLGİLERİ Güncelleme Tarihi Güncelleme No Açıklama 11.11.2009 1 Belge içeriğinde ve belge numarasında değişiklik yapılması 07.08.2012 2 Komite, başlık,
DetaylıTürkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1
Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle Değerlendirilmesi 26-03 - 2009 Tuncay TEKSÖZ Dr. Yalçın KAYA Kerem HELVACIOĞLU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye 2004 yılından itibaren sağlık
DetaylıÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİNİN KALİBRASYONU VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
447 ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİNİN KALİBRASYONU VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Hüseyin ÇAYCI Özlem YILMAZ ÖZET Yasal metroloji kapsamında bulunan ölçü aletlerinin, metrolojik ölçümleri dikkate alınmadan
DetaylıARAŞTIRMA PROJESİ NEDİR, NASIL HAZIRLANIR, NASIL UYGULANIR? Prof. Dr. Mehmet AY
ARAŞTIRMA PROJESİ NEDİR, NASIL HAZIRLANIR, NASIL UYGULANIR? Prof. Dr. Mehmet AY Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü 29.03.2012 / ÇANAKKALE Fen Lisesi ARAŞTIRMA PROJESİ
DetaylıDers Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS HAYVAN BESLEME VE YEM BİLGİSİ TEKNOLOJİSİ
DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS HAYVAN BESLEME VE YEM BİLGİSİ TEKNOLOJİSİ LVS22 IV 2 2 3 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Ön Lisans Seçmeli
DetaylıBÖLÜM 7 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI - 1
1 BÖLÜM 7 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI - 1 Belli bir özelliğe yönelik yapılandırılmış gözlemlerle elde edilen ölçme sonuçları üzerinde bir çok istatistiksel işlem yapılabilmektedir. Bu işlemlerin bir kısmı
DetaylıYÖNETMELİK. a) Çocuk: Daha erken yaşta ergin olsa bile 18 yaşını doldurmamış kişiyi,
27 Mart 2012 SALI Resmî Gazete Sayı : 28246 Bingöl Üniversitesinden: YÖNETMELİK BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ ÇOCUK ARAŞTIRMA VE REHBERLİK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak
DetaylıYEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler
YEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler Kurul, komisyon ve ekiplerin oluşturulması MADDE 107- (1) Okullarda, eğitim, öğretim ve yönetim etkinliklerinin verimliliğinin sağlanması, okul ve çevre işbirliğinin
DetaylıİSTANBUL MEDİPOL ÜNİVERSİTESİ HAYVAN DENEYLERİ YEREL ETİK KURULU YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM
İSTANBUL MEDİPOL ÜNİVERSİTESİ HAYVAN DENEYLERİ YEREL ETİK KURULU YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 - Bu Yönerge, İstanbul Medipol Üniversitesinde deney hayvanları ile
DetaylıİÇİNDEKİLER. Bölüm 1: BİLİM TARİHİ... 1 Giriş... 1
İÇİNDEKİLER Bölüm 1: BİLİM TARİHİ... 1 Giriş... 1 1.1. İlk Çağ da Bilgi ve Bilimin Gelişimi... 2 1.1.1. İlk Uygarlıklarda Bilgi ve Bilimin Gelişimi... 2 1.1.2. Antik Yunan da Bilgi ve Bilimin Gelişimi...
Detaylı2. Kapsam: Bu prosedür erişkin ve çocuk hastanın yoğun bakım ünitesine kabul edilmesinden taburcu edilmesine kadar yürütülen işlemleri kapsar.
1 / 5 1. Amaç: Bu prosedür, UÜ-SK da yaşam desteğine gerek duyan ve komadaki erişkin ve çocuk hastalara sunulacak yoğun bakım hizmetlerinin eşit, standart ve etkin bir şekilde yürütülmesini sağlamayı amaçlamaktadır.
DetaylıTDS 220 İŞÇİ SAĞLIĞI ve İŞ GÜVENLİĞİ
TDS 220 İŞÇİ SAĞLIĞI ve İŞ GÜVENLİĞİ Yrd.Doç.Dr. Soner METE Ders Hakkında Çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehdit eden etmenleri, bu etmenlerin önlenmesine ilişkin yürütülen politikalar, işverenlerin
DetaylıNedensel-Karşılaştırma Yöntemi
Nedensel-Karşılaştırma Yöntemi Belli bir değişken açısından farklılaşan grupları birbiriyle karşılaştırmak amaçlanır. Bu amaçla, en az iki gruptan oluşan bir örneklem belirlenir. Örneğin, okulöncesi eğitim
DetaylıBEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9
BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 Attila Hancıoğlu ve İlknur Yüksel Alyanak Sağlık programlarının izlenmesi, değerlendirilmesi ve ileriye yönelik politikaların belirlenmesi açısından neonatal, post-neonatal
DetaylıPREANALİTİK EVRENİN DEĞERLENDİRİLMESİNDE LABORATUVAR BİLGİ YÖNETİM SİSTEMLERİNİN ROLÜ. Oğuzhan ZENGİ Bağcılar Eğitim ve Araştırma Hastanesi
PREANALİTİK EVRENİN DEĞERLENDİRİLMESİNDE LABORATUVAR BİLGİ YÖNETİM SİSTEMLERİNİN ROLÜ Oğuzhan ZENGİ Bağcılar Eğitim ve Araştırma Hastanesi 2009 2016 KAPSAM TEST TANIMLARI FATURALAMA BARKODLAMA PREANALİTİK
DetaylıTekrar ve Düzeltmenin Erişiye Etkisi Fusun G. Alacapınar
Journal of Language and Linguistic Studies Vol.2, No.2, October 2006 Tekrar ve Düzeltmenin Erişiye Etkisi Fusun G. Alacapınar Öz Problem durumu:tekrar, düzeltme ile başarı ve erişi arasında anlamlı bir
DetaylıLABORATUVARIN DÖNER SERMAYE EK ÖDEME SİSTEMİNE ETKİSİ. Prof. Dr. Mehmet Tarakçıoğlu Gaziantep Üniversitesi
LABORATUVARIN DÖNER SERMAYE EK ÖDEME SİSTEMİNE ETKİSİ Prof. Dr. Mehmet Tarakçıoğlu Gaziantep Üniversitesi Bir etkinliğin sonucunda elde edilen çıktıyı nicel ve/veya nitel olarak belirleyen bir kavramdır.
Detaylıa) Birim sorumluları: Merkez çalışmalarının programlanmasından ve uygulanmasından sorumlu öğretim elemanlarını,
NİĞDE ÜNİVERSİTESİ TÜRKÇE ÖĞRETİMİ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu yönetmeliğin amacı, Niğde Üniversitesine bağlı olarak kurulan
DetaylıT.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI 1. BASINÇ, AKIŞ ve SEVİYE KONTROL DENEYLERİ
T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI 1 BASINÇ, AKIŞ ve SEVİYE KONTROL DENEYLERİ DENEY SORUMLUSU Arş.Gör. Şaban ULUS Haziran 2012 KAYSERİ
DetaylıETİK K VE YASAL SORUNLAR. Doç. Dr.Müjdat BALKAN
ETİK K VE YASAL SORUNLAR Doç. Dr.Müjdat BALKAN Genel Kavramlar Bios: Yaşam, Etik: İyilere ulaşmak için ne yapılması gerektiğine ilişkin öneriler sunan felsefenin bir dalıdır. Biyoetik: Tüm canlılar ve
DetaylıBALIK YAĞI MI BALIK MI?
BALIK YAĞI MI BALIK MI? Son yıllarda balık yağı ile ilgili kalp damar hastalıklarından tutun da romatizma, şizofreni, AIDS gibi hastalıklarda balık yağının kullanılmasının yararları üzerine çok sayıda
DetaylıKAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır.
KAVRAMLAR Büyüme ve Gelişme Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır. Büyüme Büyüme, bedende gerçekleşen ve boy uzamasında olduğu gibi sayısal (nicel) değişikliklerle ifade edilebilecek yapısal
DetaylıBİREYSEL SES EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN GELENEKSEL MÜZİKLERİMİZİN DERSTEKİ KULLANIMINA İLİŞKİN GÖRÜŞ VE BEKLENTİLERİ
BİREYSEL SES EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN GELENEKSEL MÜZİKLERİMİZİN DERSTEKİ KULLANIMINA İLİŞKİN GÖRÜŞ VE BEKLENTİLERİ Dr. Ayhan HELVACI Giriş Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda yapılan eğitim birçok disiplinlerden
DetaylıMUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ
MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Muş Alparslan Üniversitesi Uzaktan
DetaylıTÜRK ECZACILARI TEMEL ULUSAL YETKİNLİK ÇERÇEVESİ*
TÜRK ECZACILARI TEMEL ULUSAL YETKİNLİK ÇERÇEVESİ* *Bu çerçevede, FIP Eğitim girişimleri Çalışma Grubu nun koordinatörlüğünde hazırlanan Küresel Yetkinlik Çerçevesi nden yararlanılarak Türk Eczacıları için,
DetaylıELEKTRİK ÜRETİM SANTRALLERİNDE KAPASİTE ARTIRIMI VE LİSANS TADİLİ
Hukuk ve Danışmanlık ELEKTRİK ÜRETİM SANTRALLERİNDE KAPASİTE ARTIRIMI VE LİSANS TADİLİ Türkiye de serbest piyasa ekonomisine geçişle birlikte rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösteren,
DetaylıSİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç
SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Siirt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama
DetaylıÜNİTE 5 KESİKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI
ÜNİTE 5 KESİKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI 1 Rassal Değişken Bir deney ya da gözlemin şansa bağlı sonucu bir değişkenin aldığı değer olarak düşünülürse, olasılık ve istatistikte böyle bir
DetaylıKalite Güvence ve Standartları
Dersin İşlenişi Kalite Güvence ve Standartları KONULAR (%) Standardizasyon Kalite ve Kalite Kavramları Kalite Güvence, TKY Mesleki Standartlar 30 10 45 15 GİRİŞ 1. Standardizasyonun gelişim sürecini 2.
DetaylıOlasılık ve İstatistik Dersinin Öğretiminde Deney ve Simülasyon
Olasılık ve İstatistik Dersinin Öğretiminde Deney ve Simülasyon Levent ÖZBEK Fikri ÖZTÜRK Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi İstatistik Bölümü Sistem Modelleme ve Simülasyon Laboratuvarı 61 Tandoğan/Ankara
DetaylıYÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ
YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA VE UYGULAMA ÇİFTLİĞİ YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1- Bu yönergenin amacı, Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) ne ait tarla arazisi,
Detaylıİktisat Anabilim Dalı-(Tezli) Yük.Lis. Ders İçerikleri
1. Yıl - Güz 1. Yarıyıl Ders Planı İktisat Anabilim Dalı-(Tezli) Yük.Lis. Ders İçerikleri Mikroekonomik Analiz I IKT701 1 3 + 0 6 Piyasa, Bütçe, Tercihler, Fayda, Tercih, Talep, Maliyet, Üretim, Kar, Arz.
DetaylıDeprem Yönetmeliklerindeki Burulma Düzensizliği Koşulları
Deprem Yönetmeliklerindeki Burulma Düzensizliği Koşulları Prof. Dr. Günay Özmen İTÜ İnşaat Fakültesi (Emekli), İstanbul gunayozmen@hotmail.com 1. Giriş Çağdaş deprem yönetmeliklerinde, en çok göz önüne
DetaylıT.C. MALİYE BAKANLIĞI STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI KAMUDA İNOVASYON (KAMİN) YÖNETİM SİSTEMİ VE TEKNİKLERİNİ GELİŞTİRME PROJESİ HİZMET SÖZLEŞMESİ
T.C. MALİYE BAKANLIĞI STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI KAMUDA İNOVASYON (KAMİN) YÖNETİM SİSTEMİ VE TEKNİKLERİNİ GELİŞTİRME PROJESİ HİZMET SÖZLEŞMESİ 1 SÖZLEŞMENİN TARAFLARI Bu sözleşme, bir tarafta Maliye
DetaylıİŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI
KAMUDA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ PANELİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI Uzm. Yusuf DUMAN İSG Koordinatörü / İş Güvenliği Uzmanı Mayıs/2016 (1/55) 6331 SAYILI İSG KANUNU İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
DetaylıBaşbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü 07.03.2012 06:18
http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/03/201203... 1 of 5 6 Mart 2012 SALI Resmî Gazete Sayı : 28225 Atatürk Üniversitesinden: YÖNETMELİK ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ ASTROFİZİK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
DetaylıATAÇ Bilgilendirme Politikası
ATAÇ Bilgilendirme Politikası Amaç Bilgilendirme politikasının temel amacı, grubun genel stratejileri çerçevesinde, ATAÇ İnş. ve San. A.Ş. nin, hak ve yararlarını da gözeterek, ticari sır niteliğindeki
DetaylıEGZERSİZ REÇETESİNİN GENEL PRENSİPLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ
EGZERSİZ REÇETESİNİN GENEL PRENSİPLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ EGZERSİZ REÇETESİ? Egzersiz reçetesi bireylere sistematik ve bireyselleştirilmiş fiziksel aktivite önerileri yapılmasıdır. EGZERSİZ REÇETESİNİN GENEL
Detaylıİnşaat Firmalarının Maliyet ve Süre Belirleme Yöntemleri Üzerine Bir Alan Çalışması
İnşaat Firmalarının Maliyet ve Süre Belirleme Yöntemleri Üzerine Bir Alan Çalışması Latif Onur Uğur Süslü Sokak No: 4/2 Mebusevleri, Beşevler, 06580 Ankara E-Posta: latifugur@mynet.com, onurugurtr@yahoo.com
DetaylıKORELASYON VE REGRESYON ANALİZİ
KORELASON VE REGRESON ANALİZİ rd. Doç. Dr. S. Kenan KÖSE İki ya da daha çok değişken arasında ilişki olup olmadığını, ilişki varsa yönünü ve gücünü inceleyen korelasyon analizi ile değişkenlerden birisi
DetaylıDEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog
DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,
DetaylıOKUL BAZLI BÜTÇELEME KILAVUZU
Üst Politika Belgelerinde Okul Bazlı Bütçe: Amaç: OKUL BAZLI BÜTÇELEME KILAVUZU 1. Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018) 154- Okul idarelerinin bütçeleme süreçlerinde yetki ve sorumlulukları artırılacaktır.
DetaylıÇANAKKALE BELEDİYESİ VETERİNER İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNERGE BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç ve Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
ÇANAKKALE BELEDİYESİ VETERİNER İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNERGE BİRİNCİ BÖLÜM Amaç ve Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1- (1)Bu Yönergenin amacı; Veteriner İşleri Müdürlüğü
DetaylıARCHİ DANIŞMANLIK VE GAYRİMENKUL DEĞERLEME A.Ş. KALİTE GÜVENCE SİSTEMİ, GÖZDEN GEÇİRME RAPORU. Sayfa 1 / 7
ARCHİ DANIŞMANLIK VE GAYRİMENKUL DEĞERLEME A.Ş. KALİTE GÜVENCE SİSTEMİ, GÖZDEN GEÇİRME RAPORU 2015 Sayfa 1 / 7 10 Ocak 2016 ARCHİ DANIŞMANLIK VE GAYRİMENKUL DEĞERLEME A.Ş. 2015 YILI KALİTE GÜVENCE SİSTEMİ,
DetaylıKLASİK MANTIK (ARİSTO MANTIĞI)
KLASİK MANTIK (ARİSTO MANTIĞI) A. KAVRAM Varlıkların zihindeki tasarımı kavram olarak ifade edilir. Ağaç, kuş, çiçek, insan tek tek varlıkların tasarımıyla ortaya çıkmış kavramlardır. Kavramlar genel olduklarından
Detaylı1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ
1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1. GİRİŞ Odamızca, 2009 yılında 63 fuara katılan 435 üyemize 423 bin TL yurtiçi fuar teşviki ödenmiştir. Ödenen teşvik rakamı, 2008 yılına
DetaylıEĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ 1. Ders- Eğitimin Temel Kavramları. Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA
EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ 1. Ders- Eğitimin Temel Kavramları Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA Dersin Amacı Bu dersin amacı, öğrencilerin; Öğretmenlik mesleği ile tanışmalarını, Öğretmenliğin özellikleri
DetaylıELLE SÜT SAĞIM FAALİYETİNİN KADINLARIN HAYATINDAKİ YERİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI ANALİZ RAPORU
ELLE SÜT SAĞIM FAALİYETİNİN KADINLARIN HAYATINDAKİ YERİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI ANALİZ RAPORU Hazırlayan Sosyolog Kenan TURAN Veteriner Hekimi Volkan İSKENDER Ağustos-Eylül 2015 İÇİNDEKİLER Araştırma Konusu
DetaylıİZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ENGELSİZ ÜNİVERSİTE KOORDİNATÖRLÜĞÜ VE ENGELLİ ÖĞRENCİ BİRİMİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM
İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ENGELSİZ ÜNİVERSİTE KOORDİNATÖRLÜĞÜ VE ENGELLİ ÖĞRENCİ BİRİMİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Genel Esaslar Amaç Madde 1- (1)Bu
DetaylıMADDE 2 (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında yer alan işyerlerini kapsar.
18 Haziran 2013 Tarihli Resmi Gazete Sayı: 28681 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: İŞYERLERİNDE ACİL DURUMLAR HAKKINDA YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1)
DetaylıBuradaki bilgiler özet olup genel hatları ile tanımlamalar bulunmaktadır. Derste anlatılan örnekler ve analizler bu dokümanda yer almaktadır.
Buradaki bilgiler özet olup genel hatları ile tanımlamalar bulunmaktadır. Derste anlatılan örnekler ve analizler bu dokümanda yer almaktadır. GİRİŞ İnşaat sektörü, barınma ihtiyacı başta olmak üzere insanların
Detaylı1. YAPISAL KIRILMA TESTLERİ
1. YAPISAL KIRILMA TESTLERİ Yapısal kırılmanın araştırılması için CUSUM, CUSUMSquare ve CHOW testleri bize gerekli bilgileri sağlayabilmektedir. 1.1. CUSUM Testi (Cumulative Sum of the recursive residuals
DetaylıLENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir.
LENFOMA LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENF SİSTEMİ NEDİR? Lenf sistemi vücuttaki akkan dolaşım sistemidir. Lenf yolu damarlarındaki bağışıklık hücreleri,
DetaylıTematik Ağ Projesi AEHESIS
Tematik Ağ Projesi AEHESIS Aligning a European Higher Education Structure In Sport Science Spor Bilimleri Eğitimini Avrupa Yükseköğretiminde Uyumlaştırma 3. Yıl Proje Raporu - Özet - 2006 PROJE HAKKINDA
DetaylıYÖNETMELİK. c) Merkez (Hastane): Selçuk Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezini (Selçuklu Tıp Fakültesi Hastanesini),
31 Mart 2012 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : 28250 Selçuk Üniversitesinden: YÖNETMELİK SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
DetaylıT.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu
AKILCI İLAÇ KULLANIMI PROJE YARIŞMASI BAŞVURU FORMU BAŞVURU SAHİBİNİN ADI SOYADI * BAŞVURU SAHİBİNİN MESLEĞİ BAŞVURU SAHİBİNİN YAŞI BAŞVURU SAHİBİNİN MEDENİ : DURUMU BAŞVURU SAHİBİNİN EĞİTİM DURUMU BAŞVURU
DetaylıÇANKAYA BELEDİYE BAŞKANLIĞI SOSYAL YARDIM İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ KURULUŞ, GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK ÇALIŞMA USUL VE ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK
ÇANKAYA BELEDİYE BAŞKANLIĞI SOSYAL YARDIM İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ KURULUŞ, GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK ÇALIŞMA USUL VE ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Amaç ve kapsam MADDE 1- (1) Bu yönetmeliğin
DetaylıTÜRK FARMASÖTİK VE MEDİSİNAL KİMYA DERNEĞİ BİLİM VE YAYIN ETİĞİ İLKELERİ. Giriş
TÜRK FARMASÖTİK VE MEDİSİNAL KİMYA DERNEĞİ BİLİM VE YAYIN ETİĞİ İLKELERİ Giriş Ahlak felsefesi olarak adlandırılan etik; ahlak, doğru davranış, hak, özgürlük, görev, sorumluluk, adalet, değer ve erdem
DetaylıHAFİF BETONLARIN ISI YALITIM VE TAŞIYICILIK ÖZELİKLERİ
HAFİF BETONLARIN ISI YALITIM VE TAŞIYICILIK ÖZELİKLERİ Canan TAŞDEMİR(*) ÖZET Hafif betonlara kıyasla daha yüksek basınç dayanımına, özellikle daha yüksek elastisite modülüne sahip yarı hafif betonların
DetaylıÇEVRE KORUMA TEMEL ALAN KODU: 85
TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ () TEMEL ALAN YETERLİLİKLERİ ÇEVRE KORUMA TEMEL ALAN KODU: 85 ANKARA 13 OCAK 2011 İÇİNDEKİLER 1.BÖLÜM: ÖĞRENİM ALANLARI VE ÇALIŞMA YÖNTEMİ...3 1.1.ISCED 97
DetaylıRADYASYONDAN KORUNMA UZMANLARI DERNEĞİ (RADKOR) NİN
RADYASYONDAN KORUNMA UZMANLARI DERNEĞİ (RADKOR) NİN Taslak Yönetmelik Hakkındaki Görüşleri Taslağın geneli üzerindeki görüş ve Teklif Yönetmelik Başlığında ; test, kontrol ve kalibrasyon ifadeleri kullanılmıştır.
DetaylıYeni Mali Yönetim ve Kontrol Sisteminde. İç Kontrol ve Ön Mali Kontrol
Yeni Mali Yönetim ve Kontrol Sisteminde İç Kontrol ve Ön Mali Kontrol İç Kontrol Tanımı İç kontrol; idarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin etkili, ekonomik
DetaylıYersel Lazer Tarayıcılar ile 3 Boyutlu Modelleme
Yersel Lazer Tarayıcılar ile 3 Boyutlu Modelleme Gelişen yersel lazer tarayıcı teknolojisi tarihi ve kültürel yapıların belgelenmesi ve üç boyutlu modellenmesinde oldukça popüler bir yöntem haline gelmiştir.
DetaylıÜniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi
Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi özcan DEMİREL 1750 Üniversiteler Yasası nın 2. maddesinde üniversiteler, fakülte, bölüm, kürsü ve benzeri kuruluşlarla hizmet birimlerinden oluşan özerkliğe ve kamu
Detaylıtepav Nisan2013 N201319 POLİTİKANOTU Türkiye için Finansal Baskı Endeksi Oluşturulması 1 Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı
POLİTİKANOTU Nisan2013 N201319 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Dr. Harun Öztürkler, Öğretim Üyesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dr. Türkmen Göksel,
DetaylıİNGİLTERE DE ÜNİVERSİTE PLANLAMA VE BÜTÇELEME ÖRGÜTÜ
İNGİLTERE DE ÜNİVERSİTE PLANLAMA VE BÜTÇELEME ÖRGÜTÜ University Grants Committee (UGC) Çeviren : Doç. Dr. M. ÂDEM UGC, üniversitenin parasal gereksinmeleri konusunda Hükümete danışman olarak Temmuz 1919'da
DetaylıMÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ AKADEMİK DEĞERLENDİRME VE TEŞVİK ESASLARI
I. AMAÇ ve KAPSAM MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ AKADEMİK DEĞERLENDİRME VE TEŞVİK ESASLARI Madde 1. Bu esasların amacı, Atatürk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi öğretim elemanlarının ulusal ve uluslararası düzeyde
DetaylıCUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ HAYVAN DENEYLERİ YEREL ETİK KURULU YÖNERGESİ AMAÇ
CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ HAYVAN DENEYLERİ YEREL ETİK KURULU YÖNERGESİ AMAÇ MADDE 1 Bu Yönerge, Cumhuriyet Üniversitesi nde deney hayvanları ile gerçekleştirilecek olan bilimsel araştırma, deneysel çalışma,
Detaylıİş Sağlığı İş Sağlığı nedir? Çağdaş İş Sağlığı anlayışı nedir?
İş Sağlığı İş sağlığı denilince, üretimi ve işyerini içine alan bir kavram düşünülmelidir. İşyerinde sağlıklı bir çalışma ortamı yoksa işçilerin sağlığından söz edilemez. İş Sağlığı nedir? Bütün çalışanların
DetaylıSÜRDÜRÜLEBİLİR ALABALIK YETİŞTİRİCİLİĞİ ÇALIŞTAY SONUÇ RAPORU
SÜRDÜRÜLEBİLİR ALABALIK YETİŞTİRİCİLİĞİ ÇALIŞTAY SONUÇ RAPORU Sektöre ilişkin sorunların tartışılması ve gelişmelerin değerlendirilmesi amacı ile tüm paydaşların ortak platformlarda buluşması önem taşımakta
DetaylıB02.8 Bölüm Değerlendirmeleri ve Özet
B02.8 Bölüm Değerlendirmeleri ve Özet 57 Yrd. Doç. Dr. Yakup EMÜL, Bilgisayar Programlama Ders Notları (B02) Şimdiye kadar C programlama dilinin, verileri ekrana yazdırma, kullanıcıdan verileri alma, işlemler
DetaylıÖZEL GÜVEN TIP MERKEZİ
ÖZEL GÜVEN TIP MERKEZİ Hanife Meltem YILDIZ, Elif Simay ENGİN, Fatma ÖZDEMİR, Zeynep ERDOĞAN, Mervenur AYDEMİR Geliştirme raporu BBY 352 İçerik Yönetimi Dersi 10/04/2016 Öz BBY 352 İçerik Yönetimi dersi
Detaylıİçinde x, y, z gibi değişkenler geçen önermelere açık önerme denir.
2. Niceleme Mantığı (Yüklemler Mantığı) Önermeler mantığı önermeleri nitelik yönünden ele aldığı için önermelerin niceliğini göstermede yetersizdir. Örneğin, "Bazı hayvanlar dört ayaklıdır." ve "Bütün
DetaylıİSG Yasası & Uygulamalar
İSG Yasası & Uygulamalar Dr. Rana GÜVEN, MSc. PhD. Genel Md. Yrd. 24 Mayıs 2013, Bursa İÇERİK Güvenlik Kültürü Kavramı Dünyada ve Türkiye de İSG İSG Yasası İSG Hizmetleri Yetkilendirme Hizmetleri Çalışma
DetaylıÇANKAYA BELEDİYE BAŞKANLIĞI STRATEJİ GELİŞTİRME MÜDÜRLÜĞÜ KURULUŞ, GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK ÇALIŞMA USUL VE ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK
ÇANKAYA BELEDİYE BAŞKANLIĞI STRATEJİ GELİŞTİRME MÜDÜRLÜĞÜ KURULUŞ, GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK ÇALIŞMA USUL VE ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Amaç ve kapsam MADDE 1- (1) Bu yönetmeliğin
DetaylıÖzelge: 4632 sayılı Kanunun Geçici 1. maddesi kapsamında vakıf/sandıklardan bireysel emeklilik sistemine yapılan aktarımlarda vergilendirme hk.
Özelge: 4632 sayılı Kanunun Geçici 1. maddesi kapsamında vakıf/sandıklardan bireysel emeklilik sistemine yapılan aktarımlarda vergilendirme hk. Sayı: 64597866-120[94-2014]-131 Tarih: 28/08/2014 T.C. GELİR
DetaylıBasit Kafes Sistemler
YAPISAL ANALİZ 1 Basit Kafes Sistemler Kafes sistemler uç noktalarından birleştirilmiş narin elemanlardan oluşan yapılardır. Bu narin elemanlar, yapısal sistemlerde sıklıkla kullanılan ahşap gergi elemanları
DetaylıDB: IT SERVİS YÖNETİMİNİN KALBİ
Konfigürasyon yönetimi veritabanı veya CMDB, ITIL veya ISO 20000:2005 e uyumlu çalışan şirketler için gerekli altyapının en önemli bileşenlerinden biridir. Şirketinizde ITIL veya ISO 20000 süreçlerini
DetaylıUROK 2012 Sözlü Sunum 32, 33 ve 34 e Bir Bakış. Doç. Dr. Mustafa Vecdi ERTEKİN Özel Universal İtalyan Hastanesi Radyasyon Onkolojisi
UROK 2012 Sözlü Sunum 32, 33 ve 34 e Bir Bakış Doç. Dr. Mustafa Vecdi ERTEKİN Özel Universal İtalyan Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Sözlü Sunum 32, 33 ve 34 Öncelikle 10. UROK kongresinde bana bu fırsatı
DetaylıKADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Tarımda Kadınların Finansmana Erişimi Esra ÇADIR
KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Tarımda Kadınların Finansmana Erişimi Esra ÇADIR Sektörlere Göre Dağılım 60 %52 50 %39 %46 Tarım 40 Sanayi 30 % 14 %19 %21 İnşaat 20 %8 10 % 1 Hizmetler 0 KADIN ERKEK 2
DetaylıORTA VADELİ MALİ PLAN (2012-2014)
GİRİŞ ORTA VADELİ MALİ PLAN (2012-2014) 2012-2014 dönemi Orta Vadeli Mali Planı, Orta Vadeli Programla uyumlu olmak üzere gelecek üç yıla ilişkin merkezi yönetim bütçesi toplam gelir ve gider tahminleriyle
DetaylıAKILCI İLAÇ SEÇİMİ ve KULLANIMI
AKILCI İLAÇ SEÇİMİ ve KULLANIMI Prof. Dr. Ersin Yarış Rasyonel Farmakoterapi Eğitici Eğitimi Kursu 11-21 Nisan 2006, Ankara PİYASADAKİ İLAÇ SAYISI # Giderek artan sayıda ruhsatlı ilaç * Tedavisi olanaksız
DetaylıANALOG LABORATUARI İÇİN BAZI GEREKLİ BİLGİLER
ANALOG LABORATUARI İÇİN BAZI GEREKLİ BİLGİLER Şekil-1: BREADBOARD Yukarıda, deneylerde kullandığımız breadboard un şekli görünmektedir. Bu board üzerinde harflerle isimlendirilen satırlar ve numaralarla
DetaylıElektrik Dağıtım Şirketlerinin Satın Alma-Satma ve İhale Prosedürlerinin Hazırlanması ve Uygulanmasına İlişkin Yeni Yönetmelik Yayımlandı
Elektrik Dağıtım Şirketlerinin Satın Alma-Satma ve İhale Prosedürlerinin Hazırlanması ve Uygulanmasına İlişkin Yeni Yönetmelik Yayımlandı I. Giriş Türkiye elektrik piyasasında dağıtım sisteminin kullanımına
DetaylıDeneysel Verilerin Değerlendirilmesi
Deneysel Verilerin Değerlendirilmesi Ölçme-Birimler-Anlamlı Rakamlar Ölçme: Bir nesnenin bazı özelliklerini (kütle, uzunluk vs..) standart olarak belirlenmiş birimlere göre belirlenmesi işlemidir (ölçüm,
DetaylıÖrtü Altı Sebze Yetiştiriciliğinde Toprak Kökenli Hastalıklar ve Mücadele Metotları
Örtü Altı Sebze Yetiştiriciliğinde Toprak Kökenli Hastalıklar ve Mücadele Metotları Doç. Dr.Seral YÜCEL Adana BMAİ 1 Sebze yetiştiriciliğinde; Yetiştiricilik (çeşit seçimi, fide yetiştirme, aşılı fide,
DetaylıMALZEMENİ SÖYLE TARİFİNİ AL : BİR MOBİL UYGULAMA
XVI. Akademik Bilişim Konferansı 5-7 Şubat 2014 Mersin Akademik Bilişim Mersin Üniversitesi MALZEMENİ SÖYLE TARİFİNİ AL : BİR MOBİL UYGULAMA N. Tuğbagül Altan Akın Enise Başaran Nilüfer Ceylan Ayşe Güler
DetaylıKarıştırcılar ve Tikinerler
Karıştırcılar ve Tikinerler Giriş Begg Cousland ve Jiangsu New Hongda Group 2002 yılından beri beraber çalışmaktadır. Bu zamandan beri Begg Cousland mist gidericileri Jiangsu New Hongda tarafından Çin
DetaylıANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR
ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Gelir Amaçlı Uluslararası Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım
DetaylıNüfus Planlaması Hizmetlerini Yürütecek Personelin Eğitimi. Görev, Yetki ve Sorumlulukları Hakkında Yönetmelik
Nüfus Planlaması Hizmetlerini Yürütecek Personelin Eğitimi. Görev, Yetki ve Sorumlulukları Hakkında Yönetmelik Tarih:10 Eylül 1983 Sayısı : 507 10 Eylül 1983 Tarih ve 18161 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır.
DetaylıEGZERSİZ TEST SONUÇLARININ YORUMLANMASI. Doç.Dr.Mitat KOZ
EGZERSİZ TEST SONUÇLARININ YORUMLANMASI Doç.Dr.Mitat KOZ Fiziksel Uygunluk Test Sonuçları Klinik Egzersiz Test Sonuçları Fiziksel Uygunluk Test Sonuçlarının Yorumlanması Bireyler arası karşılaştırmalar
DetaylıGEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM. 1. Açıklama
GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM 1. Açıklama 1.1.Proje Ortaklarının Adları: Uzman Klinik Psikolog Özge Yaren YAVUZ ERDAN, Uzman Klinik Psikolog Elvan DEMİRBAĞ, Uzman Klinik Psikolog Nilay KONDUZ 1.2.Nihai
DetaylıOtizm lilerin eğitim hakkı var mıdır? Nedir ve nasıl olmalıdır?
Nisan, 01.04.2013 OTĠZM, EĞĠTĠM HAKKI VE UYGULAMALARI Nisan ayı otizm farkındalık ayı olarak belirlenmiştir. Gün, ay ve yıl olarak belli amaçlara hasredilen tema lar, toplumda dikkat çekmek, konunun önemini
DetaylıGENEL BİYOLOJİ UYGULAMALARINDA AKADEMİK BAŞARI VE KALICILIĞA CİNSİYETİN ETKİSİ
Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Yıl:2003 (2) Sayı:14 63 GENEL BİYOLOJİ UYGULAMALARINDA AKADEMİK BAŞARI VE KALICILIĞA CİNSİYETİN ETKİSİ Arş.Gör.Esra ÖZAY* Arş.Gör.Dr.İjlal OCAK* Gürbüz OCAK**
DetaylıKAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL DERGİLER YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Senato: 2 Mart 2016 2016/06-6 KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL DERGİLER YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ve Kapsam MADDE 1- Bu Yönergenin amacı, Kahramanmaraş
Detaylı