FORUMU A. hsan KARAMANLI. Eskiehir Organize Sanayi Bölgesi Müdürü

Transkript

1 ESKEHR ENERJ FORUMU A. hsan KARAMANLI Eskiehir Organize Sanayi Bölgesi Müdürü

2 Elektrik Enerjisi Sektöründe Durum *TEK *EÜA *TEA *TETA *TEDA Özel Üretim irketleri ve Otop. Grupları *Enerji Bakanlıı EPDK OB DPT AB Dünya Bankası *Maliye Bakanlıı

3 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu Kanunun amacı; elektriin yeterli, kaliteli, sürekli, düük maliyetli ve çevreyle uyumlu bir ekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için, rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösterebilecek, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve effaf bir elektrik enerjisi piyasasının oluturulması ve bu piyasada baımsız bir düzenleme ve denetimin salanmasıdır.

4 Bir Özelletirme Hikayesi Eskiehir (Çalık, Kolin, N.Aspur, Palmet, Anadolu D.gaz, Nurol, Asfer, MNG, Alarko, Albayrak) Bursa Tekirda

5 Bir Özelletirme Hikayesi Kayseri ve civarı Çukurova Kepez

6 Reform, Deiim ve Piyasa Tasarımı DUY ve Geçi Dönemi Kademeli Geçi Tüketim Tarafının Katılımı

7 Deiim=Risk? veya Fırsat? Elektrik enerjisi günümüzde rekabet ortamında alınıp satılan ticari bir mal özelliine kavumutur. Mühendislerin, ekonomist ve hukukçu gibi düünmeye ve davranmaya baladıı, Tüketicilerin müteri olarak ele alındıı, mtiyaz haklarının yerini seçme özgürlüklerinin aldıı, Maliyet bazlı düzenlemeye tabi tarifelerin yerine serbest piyasada arztalep dengesini yansıtan fiyatların olduu yeni ticari ortamda deiime ayak uyduran yenilikçi ve zaman zaman deiime öncülük eden vizyon sahibi irketler risklerini en iyi ekilde yöneterek sürdürülebilir kazançlar elde ederken, deiimin dıında kalan irketler de fırsatları deerlendiremeyerek büyük zararlara urayacaktır.

8 Liberalizasyon ve Özelletirme Piyasa Liberalizasyonu Yok Planlanan Yarım Tam Lüksemburg Kamu Mülkiyeti Yunanistan rlanda Fransa Sınırlı Özel Mülkiyeti Türkiye Avusturya Polonya Norveç Önce Liberalizasyon, sonra Özelletirme Macaristan talya Finlandya Kamu-Özel Karıık sviçre Portekiz sveç spanya Belçika Danimarka Hollanda Almanya Özel Mülkiyet Japonya ngiltere!"!#! $%$#& Önce Özelletirme, sonra Liberalizasyon

9 Piyasa Tasarımı Elektrik piyasasının tesis edilmesi elektrik enerjisinin fiziki özelliini deitirmez. Elektrik piyasası tasarımı elektriin aaıdaki üç temel özellii nedeniyle dier emtia piyasası tasarımlarından ayrılmaktadır: 1. Elektrik enerjisi, dier emtialar gibi kolay depolanmaz. 2. Elektrik akıı, fizik kurallarına tabidir ( Kirchoff kuralı ) ve ticari sözleme akıını takip etmez. 3. letim sistemi kısıtları ticari ilemlere ciddi ölçüde sınırlama getirir.

10 Piyasa Tasarımı Piyasa tasarımının en önemli unsuru elektrik enerjisi fiyatıdır. Dolayısıyla vadeye (riske) göre deien fiyatın piyasa ortamında olumasını salamak üzere piyasa tasarımı temel olarak; kısa vadeli fiyat mekanizmaları, uzun vadeli fiyat mekanizmaları ve kısıt yönetiminden olumaktadır.!" #" $% "% &' ()*! +#', +&'-,% +,' +&, +/' 0'1% '2, *34,%"' +6-,!'' '',% +&*(7' '2',%." " 2/' 5'1.%.! 8 9,'

11 Tüketim Tarafının Fiyat Belirlemeye Katılması ve Talep Yönetimi Elektrik enerjisi piyasasında tüketim tarafında mevcut negatif kapasiteyi ifade eden negawatt terimi gelimi piyasalarda kullanılmaktadır. Tüketim tarafının fiyat belirlemeye katılması ile talep yönetimi arasında yakın bir ba olmasına ramen çok farklı olgulardır. Talep yönetimi enerji verimliini uzun vadede arttırmak üzere kalıcı ve sürdürülebilir bir biçimde yük profilinin deimesi, bu sayede uzun vadeli çevre koruma ve tüketiciler için fayda ve/veya kazanç salamayı amaçlayan düzenleme çerçevesinde yürütülür. Avrupa Komisyonu 22 Haziran 2005 tarihinde yayınladıı Enerji Verimlilii Yeil Kitabı ile tüm enerji sektörünü kapsayan enerji verimlilik politikasını ortaya koymutur.

12 Tüketim Tarafının Fiyat Belirlemeye Katılması Tüketim tarafının fiyat belirlemeye katılımı temel olarak, Gün öncesi piyasasına teklif sunmak suretiyle elektrik enerjisi spot fiyatının belirlenmesine katılması, Gerçek zamanlı piyasaya, frekans kontrol hizmetleri ve kısıt yönetimi de dahil, teklif sunması ve Acil durum talep kontrolüne katılması eklinde olabilmektedir.

13 Tüketim Tarafının Piyasaya Katılması Nedir? Piyasa fiyatlarında meydana gelen/gelebilecek deiiklie tüketim tarafının karılık/tepki verebilmesidir. Talep Azaltma (Yük atma), Yük Kaydırma (Örnein, Puant tan Gece ye), Kaynak Deitirme (Alternatif yakıt ve/veya kendi üretimi) Talebin, piyasa fiyatına tepkisi elastisite ile ölçülür.

14 Talep Elastik (Esnek) midir? MW " Hours

15 Talep Elastik (Esnek) midir? EVET. EVET. EVET. #$%& MW Steel ' Paper (% Glass ) Siderurgy!* Hours "

16 Tüketim Tarafından Kimler Piyasaya Katılabilir? Potansiyel Tüketim Tarafı Katılımcıları: Elektriin youn kullanıldıı sanayiler Ark Ocakları Çimento Fabrikaları Kimya Endüstrileri vb. Toptancılar Otoprodüktör ve Otoprodüktör Grubu Tüketim Tesisleri Organize Sanayi Bölgeleri Siteler ve Lojmanlar Perakendeciler Belediyeler

17 Tüketim Tarafının Fiyat Belirlemeye Katılması Talep tarafının gerçek zamanlı piyasa fiyatının belirlemesinde aktif rol oynaması kısa ve uzun vadeli piyasa etkileri yaratmaktadır. Kısa vadede, özellikle puant saatlerin fiyatını düürdüünden talep tarafının gerçek zamanlı piyasa fiyatının belirlenmesinde aktif rol oynaması, puant fiyatların dümesine ve genel anlamda üreticiden tüketiciye gelir transferinin gerçeklemesini salar. Bir baka deyile, üretimde ekonomik verimlilik artmadan daha düük fiyata aynı hizmetin sunulması salanır. Dolayısıyla, puant yüke gereksiz (atıl) yeni arz yatırımını erteler. Orta ve uzun vadede ise elektrik enerjisi fiyat volatilitesi azalır ve puant fiyatının dümesini salar. Piyasanın yeni kapasiteye ihtiyaç duyduu sinyal, daha düük puantta ancak bu puantın daha fazla saate yayılması suretiyle verilmektedir.

18 Sonuç olarak... Deiim=Risk? veya Fırsat? Bilgi Paylaımı ve letiim: Piyasa Katılımcılarının ve Paydaların Ortak Anlayıa Sahip Olması ve Piyasaya Hazır Olması Yönetiim: Piyasa zleme ve Danıma Konseyi Mümkün Olan En Kısa Sürede Saatlik Sayaç Altyapısını Hayata Geçirme Tüketim Tarafının Fiyat Belirlemeye Katılması

19 TEEKKÜRLER