ERZURUM L NDE B R GRUP SA LIK PERSONEL N N MESLEK SORUN, BU SORUNLARA YÖNEL K ÇÖZÜM ÖNER LER VE MESLEK BEKLENT LER N N SAPTANMASI

Transkript

1 Uluslararası nsan Bilimleri Dergisi ISSN: ERZURUM L NDE B R GRUP SA LIK PERSONEL N N MESLEK SORUN, BU SORUNLARA YÖNEL K ÇÖZÜM ÖNER LER VE MESLEK BEKLENT LER N N SAPTANMASI Dr. Gülbu TORTUMLUO LU* Dr. Ali DA TAN** Sonay VEREP* *Atatürk Üniversitesi hem irelik Yüksekokulu, Halk Sa lı ı Hem ireli i AD, Erzurum ** l Sa lık Müdürlü ü, l Sa lık Müdürü, Erzurum ÖZET Amaç: Bu çalı ma, birinci basamak sa lık kurulu larındaki sa lık çalı anlarının mesleki beklenti, sorun ve bu sorunlara yönelik çözüm önerilerini belirlemek amacıyla yapılmı tır. Materyal ve Metod: Bu ara tırma, Mart-Haziran 2003 tarihleri arasında, Erzurum il Merkezinde Birinci Basamak Sa lık Kurulu larında tanımlayıcı olarak yapılmı tır. Ara tırmanın evrenini 11 Sa lık Oca ı, 1 Ana Çocuk Sa lı ı-aile Planlaması Merkezi ve 1 Verem Sava Dispanseri nde çalı makta olan 62 hekim, 37 hem ire, 42 sa lık memuru ve 87 ebe olmak üzere toplam 228 sa lık personeli olu turmu tur. Ara tırma verileri, ara tırmacılar tarafından hazırlanan soru formu ile toplanmı tır. Verilerin de erlendirilmesinde frekans da ılımı kullanılmı tır. Bulgular: Ara tırma sonuçlarına göre mesleklerinin sunumunda, hekimler maddi ve manevi doyumsuzlukları (%51.3), hem ireler acil müdahale gerektiren uygulamaların olanaksızlıklar içerisinde yapılmasını (%47. 1), ebeler ev ziyaretlerinde kar ıla ılan saygısızca davranı ları (%22.9) ve sa lık memurları ücret-özlük haklarındaki yetersizlikleri (% 30.2) en sık kar ıla tıkları sorunlar olarak belirtmi lerdir. Sonuç ve Öneriler: Bu ara tırmanın sonuçlarına göre sa lık çalı anlarının ücret, özlük hakları, çalı ma ortamından ve hizmet verilen toplumdan kaynaklanan

2 2 sorunlar ya adıkları saptanmı tır. Bu sonuçlar do rultusunda sa lık çalı anlarının daha nitelikli hizmet verebilmesi için bu sorunlara çözümler üretilmesi gerekmektedir. önerileri Anahtar Kelimeler: Sa lık çalı anları, mesleki beklenti, sorunlar, çözüm 1. G R VE AMAÇ Devlet, çalı anlarının ya am düzeyini yükseltmek, çalı ma hayatını geli tirmek, çalı anları korumak ve bu amaçla yapılan çalı maları desteklemek için gerekli tedbirleri almak durumundadır (Emiro lu 1998). Sa lık personelleri e itim sürecinde aldı ı teorik ve uygulamalı bilgilerin büyük ço unlu unu çalı ma ortamındaki yetersizlikler nedeniyle kullanamamakta ve ideal dü üncelerle ba ladı ı mesleklerine yönelik çalı ma istekleri azalmaktadır. Özellikle birinci basamak sa lık kurulu larındaki sa lık çalı anlarının çalı ma ortamındaki yetersizlik, mesleki tatminsizlik ve ekonomik sorunlar nedeniyle bu isteksizlik her geçen gün artmakta ve psikososyal problemlere neden olmaktadır ( Soyer 1992, Erdo an ve ark 1998, Aslankoç ve ark 1999). Sa lık çalı anlarının, çalı ma ortamındaki memnuniyetlerinin, hastalara verdikleri hizmeti olumlu yönde etkileyece i bilinmektedir. Çalı anların sorunlarının ve beklentilerinin saptanmasının, sorunlara ve beklentilere yönelik çözüm aramada ilk a ama olaca ı dü ünülmektedir. Bu çalı ma, birinci basamak sa lık kurulu larındaki sa lık çalı anlarının mesleki beklenti, sorun ve bu sorunlara yönelik çözüm önerilerini belirlemek amacıyla yapılmı tır. Ayrıca bu ara tırma sonuçlarının, l Sa lık Müdürlü ünün personele yönelik hizmetlerinin planlanmasında kullanılması da amaçlanmı tır.

3 3 2. MATERYAL ve METOD Bu ara tırma, Mart-Haziran 2003 tarihleri arasında, Erzurum il Merkezinde Birinci Basamak Sa lık Kurulu larında tanımlayıcı olarak yapılmı tır. Ara tırmanın evrenini 11 Sa lık Oca ı, 1 Ana Çocuk Sa lı ı-aile Planlaması Merkezi ve 1 Verem Sava Dispanseri nde çalı makta olan 62 hekim, 37 hem ire, 42 sa lık memuru ve 87 ebe olmak üzere toplam 228 sa lık personeli olu turmu tur. Ara tırma evreninden örneklem seçimine gidilmemi, ula ılabilen ve çalı maya gönüllü katılmayı kabul eden sa lık personellerinin tamamı çalı ma grubuna dahil edilmi tir. Çalı ma grubunu, birinci basamak sa lık kurulu larında çalı an bütün hekimlerin % 62.9 u (39), hem irelerin % 91.8 i (34), sa lık memurlarının % 100 ü (42) ve ebelerin % 80.4 ü (70) olmak üzere 186 sa lık personeli olu turmu tur. Ara tırma verileri, ara tırmacılar tarafından hazırlanana soru formu ile toplanmı tır. Soru formu; sa lık çalı anlarının demografik özelliklerini tanımlamaya yönelik kapalı uçlu ve mesleki beklenti, sorun ve bu sorunlara yönelik çözüm önerilerini belirlemeye yönelik açık uçlu sorulardan olu mu tur. Soru formları, ara tırmacılar tarafından ilgili sa lık kurulu larına gidilerek sa lık çalı anlarına gerekli açıklamalar yapılarak da ıtılmı ve kendileri tarafından doldurularak dakika sonra toplanmı tır. Ara tırma verileri ara tırmacılar tarafından bilgisayar ortamında SPSS Paket programında de erlendirilmi tir. Verilerin de erlendirilmesinde frekans da ılımı kullanılmı tır.

4 4 3. BULGULAR Bulgular be ba lık altında incelenmi tir Sa lık Personelinin Demografik Özelliklerine Ait Bulgular Sa lık personelinin, ya ortalamaları hekimler için 30.5± 4.7, hem ireler için 28.5±6.6, ebeler için 30.5±5.4, sa lık memurları için 32.2±4.6 olarak saptanmı olup sa lık çalı anlarının geneli için 30.5±5.4 olarak saptanmı tır. Sa lık personelinin toplam aylık gelir ortalamaları, hekimler için ± 657.4, hem ireler için ±409.8, ebeler için ±368, sa lık memurları için 748.8±326.8 ve çalı anların geneli için ±559.0 olarak belirlenmi tir. Çalı ma yılı ortalamaları hekimlerin 5.6± 4.6, hem irelerin 8.3±6.4, ebelerin 10.7±5.0, sa lık memurlarının 8.25±3.86 olarak belirlenmi tir. Sa lık personelinin geneli için çalı ma yılı ortalaması 8.65±5.3 olarak bulunmu tur. Tablo 1. Sa lık Personelinin Demografik Özelliklerine Göre Da ılımı Özellikler Medeni durum Evli Bekar Sa lık Personeli Hekim (n=39) n (%) 25(64.1) 14 (35.9) Hem ire (n=34) n (%) 25(73.5) 9(26.5) Ebe (n=70) n (%) 58 (82.9) 12 (17.1) Sa lık Memuru (n =43) n (%) 29(67.4) 14(32.6) Toplam (n=186) n (%) 137(73.7) 49(26.3) E itim düzeyi SML AÖF Önlisans Yüksekokul/ Fakülte 39(100.0) 23(67.6) 11(32.4) 42(60.0) 28(40.0) 25 (58.1) 16 (37.2) 2(4.7) 90 (48.4) 55 (29.6) 41(22.0) Çocu un durumu Var Yok olma 25 (64.1) 14( 35.9) 25(73.5) 9(26.5) 58(82.9) 12 (17.1) 29( 67.4) 14(32.6) 137(73.7) 49(26.3) Hekimlerin Mesleki Sorun, Bu Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri ve Mesleki Beklentilerine Ait Bulgular Tablo 2 de gösterildi i gibi hekim grubunun mesleklerine yönelik ifade ettikleri en yaygın (%51.3) sorunun maddi ve manevi doyumsuzluk; çalı ma arkada larıyla ya adıkları en yaygın (%11.4) sorunun çalı ma arkada larının kendi hastalarına yönelik özel isteklerinin olması; hizmet sundukları toplumda ya adıkları en yaygın sorun (%38.2) dil probleminden ve e itim düzeyinin dü ük olmasından kaynaklandı ı dü ünülen ileti im yetersizli i ve hastaların yasal olmayan isteklerine verilen olumsuz yanıtlardan kaynaklanan tehditkar davranı lar ve hakaretler (%35.3)

5 5 olarak saptanmı tır. Hekimlerin, bu sorunlara yönelik çözüm önerileri; hastaların uyması gereken kuralların konulması (%23.1), birinci basamak sa lık kurulu larında çalı an sa lık personeline ek yıpranma ücreti (%23.1) verilmesi, defin ruhsatı verilmesi uygulamalarında güvenlikten görevlilerinde yer alması (%15.4), can güvenlikleri için polis veya güvenlik görevlilerinin olması (%10.3), personele ücretsiz a ı uygulaması (%10.3), birinci basamak hizmetlerinin disiplinize edilmesi (%7.7), ilk müdahalelerin hastanelerde yapılması (%5.1) ve personele ihtiyaçlar do rultusunda hizmet içi e itim verilmesi (%5.0) eklindedir. Hekimler arasında en yaygın olarak ifade edilen mesleki beklentinin döner sermayenin i lerlik kazanması (%30.8) oldu u saptanmı tır (Tablo 2).

6 6 Tablo 2. Hekimlerin Mesleki Sorun, Bu Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri ve Mesleki Beklentilerine Göre Da ılımı Özellikler n (%) Mesleki Sorunlar Mesle in sunumuna ait sorunlar Maddi ve manevi doyumsuzluk Hasta sayısının çok fazla olması Çalı ma ortamının fiziksel yetersizli i Meslek dı ı görevler Hizmet sunulan halkla ileti im yetersizli inden kaynaklanan sorunlar Çalı ma arkada larına ait sorunlar Çalı ma arkada larının kendi hastalarına yönelik özel istekleri Maddi ve manevi tatminsizlik nedeniyle yardımcı personelin çalı ma isteksizli i Yardımcı personelin e itim düzeyinin dü ük olması Hizmet sunulan bireylere ait sorunlar leti im yetersizli i Tehditkar davranı lar, hakaretlerin olması Uygunsuz reçete ve rapor istekleri Mesleki saygının az olması 20 (51.3) 6(15.4) 5(12.8) 4 (10.3) 4(10.2) 45 (64.3) 8 (11.4) 7(10.0) 5 (7.1) 13( 38.2) 12 ( 35.3) 5 (14.7) 4 (11.8) Çözüm Önerileri Hastaların uyması gereken kurallar olmalı Birinci basama a ek yıpranma ücreti verilmeli Defin ruhsatı i lemlerinde güvenlik görevlileri de yer almalı Can güvenli i için güvenlik personeli veya polis hizmeti olmalı Personele ücretsiz a ı uygulaması yapılmalı Çalı ma alanları ve statüler disiplinize edilmeli lk müdahaleler hastanelerde yapılmalı Personele hizmet içi e itimler verilmeli Mesleki Beklentiler Döner sermayenin i lerli inin kazandırılması Can güvenli inin sa lanması Hekimlerin rotasyonla di er sa lık kurulu larında da çalı tırılması Hizmet sunumunu aksatan araç-gereçlerin tamamlanması Sa lık müdürlü ünün çalı anı ile daha çok ilgilenmesi 9(23.1) 9(23.1) 6(15.4) 4 (10.3) 4(10.3) 3 (7.7) 2 (5.1) 2 (5.0) 12 (30.8) 8(20.8) 8 (20.4) 6(15.4) 5(12.8)

7 7 3.3.Hem irelerin Mesleki Sorun, Bu Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri ve Mesleki Beklentilerine Ait Bulguları Hem irelerin mesleklerine yönelik en yaygın sorunun, acil müdahale gerektiren uygulamaların olanaksızlıklar içerisinde yapılması (%47.1) oldu u saptanmı tır. Çalı ma arkada larına ait büyük bir hem ire grubunun (%76.5) herhangi bir sorun ya amadı ı saptanmı tır. Hem irelerin hizmet sunulan topluma yönelik %38.2 sinin sorun ya amazken %35.3 ünün ileti im yetersizli inden kaynaklanan sorunlar ya adı ı belirlenmi tir (Tablo 3). Hem irelerin mesleki sorunlarının çözümüne yönelik önerileri yaygın olarak, hem ire sayısının artırılması (%23.5), hizmetin ekip anlayı ı içerisinde olması, doktora odaklanmaması (%23.5), üst yönetimindekilerin, personelinin sorunlarını ö renmek için toplantılar düzenlemesi (%20.6) gerekti i eklindedir (Tablo 3). Hem irelerin mesleklerine yönelik beklentilerinin yaygın olarak merkezi sistem yoluyla sa lık kurulu larına ö len yemek servisinin yapılması (%44.1) oldu u belirlenmi tir (Tablo 3). Tablo 3. Hem irelerin Mesleki Sorun, Bu Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri ve Mesleki Beklentilerine Göre Da ılımı Özellikler n ( %) Mesleki Sorunlar Mesle in sunumuna ait sorunla Acil müdahale gerektiren uygulamaların olanaksızlıklar içerisinde yapılması Hem ire sayısının az olmasından kaynaklanan i yükünün fazla olması Mesle i küçük görme, saygı göstermeme leti im zorlu u Çalı ma arkada larına ait sorunlar Doktorların kendilerini farklı bir grup olarak algılaması Hem ire sayısının az olmasından kaynaklanan sorunlar Hem ire-ebe ayrımının yapılıyor olması 16 (47.1) 7 (20.6) 6(17.6) 5 (14.7) 26 (76.5) 6 (17.6) 1(2.9) 1 (2.9)

8 8 Hizmet sunulan bireylere ait sorunlar leti im yetersizli i Saygısız davranı lar, hakaretler Hizmet bölgesi dı ından gelen bireylerle ya anan güçlükler Çözüm Önerileri Hem ire sayısı artırılmalı Hizmet ekip anlayı ı içinde olmalı, doktorlara odaklanmamalı Üst yönetim, personelinin sorunlarını ö renmek için toplantılar düzenlemeli Personelin can güvenli i sa lanmalı Görevde bran la ma olmalı Mesleki Beklentiler Ö len yemekleri verilebilir Sigara içenlere ayrı oda olmalı Sekreterin i leri hem irelerden alınmalı Personel ödül mekanizması çalı tırılmalı 13 (38.2) 12 (35.3) 5 (14.7) 4 (11.8) 8 (23.5) 8 (23.5) 7(20.6) 6 (17.6) 5(14.7) 15 (44.1) 8(23.5) 8 (23.5) 3 (8.8) 3.4.Ebelerin Mesleki Sorun, Bu Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri ve Mesleki Beklentilerine Göre Da ılımı Ebelerin mesleklerinin sunumunda ya adı ı en belirgin sorun ev ziyaretlerinde kar ıla ılan saygısızca davranı lar (%22.9) olarak saptanmı tır. Ebelerin hizmet sundukları topluma yönelik ya adıkları en yaygın sorun verdikleri hizmetin önemsenmemesi (%41.4) olarak belirlenmi tir. Ebelerin mesleki sorunlarına yönelik en yaygın (%27.1) çözüm önerileri ise ev ziyaretlerine sa lık memurlarının da katılması oldu u belirlenmi tir (Tablo 4). Ebeler grubu arasındaki en yaygın mesleki beklenti, kendilerine yüklenen görevlerin ekip içinde da ıtılması (%40.0) oldu u saptanmı tır (Tablo 4). Tablo 4. Ebelerin Mesleki Sorun, Bu Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri ve Mesleki Beklentilerine Göre Da ılımı Özellikler n (%)

9 9 Mesleki Sorunlar Mesle in sunumuna ait sorunlar Ev ziyaretlerinde kar ıla ılan saygısızca davranı lar Görev dı ında kullanılmak Ebe ba ına dü en nüfusun fazla olması Mesle in saygı görmemesi leti im yetersizlikleri Çalı ma arkada larına ait sorunlar Dayanı ma eksikli i Görev dı ında kullanılmak Ekip içinde cinsiyet ayrımı Sigara içilmesi 17 ( ( 22.9) 12 (17.1) 10 (14.3) 10 (14.3) 5 (7.1) 45 (64.3) 8(11.4) 7(10.0) 5(7.1) 5(7.1) Hizmet sunulan bireylere ait sorunlar Verilen hizmeti önemsememe Saygısızca davranı lar, hakaretler Bireyin kendi sa lı ında karar verici pozisyonda olmaması leti im yetersizli i Çözüm Önerileri Ev ziyaretlerine sa lık memurları da katılmalı Ev ziyaretleri kaldırılmalı Ebe ba ına dü en nüfus azaltılmalı Sa lık müdürlü ü toplantılar yaparak personelini dinlemeli Mahallelere resmi araçlarla gidilmeli Mesleki Beklentiler Ebelere yüklenen görevlerin ekip içinde da ıtılması Sa lık Müdürlü ünün her türlü deste ini artırması Beklentinin olmaması 29 (41.4) 14 (20.0) 14 (20.0) 13(18.6) 19(27.1) 12(12.9) 11 (20.0) 9(15.7) 5(7.1) 28(40.0) 26(37.1) 16 (22.9) 3.5. Sa lık Memurlarının Mesleki Sorun, Bu Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri ve Mesleki Beklentilerine Ait Bulgular

10 10 Sa lık memurlarının % 34.9 u mesle ini sürdürürken bir sorunla kar ıla madıklarını belirtmi olup en yaygın sorun (% 30.2) olarak da ücret ve özlük haklarındaki yetersizlikleri belirtmi lerdir. Bu gruptaki sa lık çalı anlarının çalı ma arkada ları ve hizmet sundukları bireylere yönelik yaygın (%90.7) olarak herhangi bir sorun ya amadıkları saptanmı tır. Sa lık memurlarının mesleki sorunlarına yönelik çözüm önerileri arasında, en yaygınının (%30.2) can güvenli inin sa lanması oldu u belirlenmi tir (Tablo 5). Sa lık memurlarının en yaygın (%46.5) mesleki beklentilerinin döner sermayelerinin, hastanelerin döner sermayesine yakın bir oranda ve düzenli bir biçimde verilmesi oldu u belirlenmi tir (Tablo 5). Tablo 5 Sa lık Memurlarının Mesleki Sorun, Bu Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri ve Mesleki Beklentilerine Göre Da ılımı Özellikler n (%) Mesleki Sorunlar Mesle in sunumuna ait sorunlar Ücret ve özlük haklarındaki yetersizlikler Görev dı ında çalı tırılma Toplumu memnun edememe Can güvenli inin olmaması 15( 34.9) 13(30.2) 7 (16.3) 5 (11.6) 3 (7.0) Çalı ma arkada larına ait sorunlar Mevki ve kimlik problemleri Personel sayısının az olmasından kaynaklanan i bölümü problemleri 39(90.7) 3 (7.0) 1(2.3) Hizmet sunulan bireylere ait sorunlar leti im bozuklu u Toplumun güvensiz davranı ları Saygısızca davranı lar, hakaretler 13 (38.2) 12 (35.3) 5(14.7) 4 (11.8)

11 11 Çözüm Önerileri Can güvenli i sa lanmalı Hizmetin aksamaması için yeterli malzeme temin edilmeli Hizmet içi e itimler düzenlenmeli Birinci basamakta çalı an personele erken emeklilik getirilmeli Çalı ma ortamının iyile tirilmesi Mesleki Beklentiler Döner sermayelerin verilmesi Can güvenli inin sa lanması Hastaların tehditlerine kar ı yönetimden destek Mesle e saygınlık kazandırılması 13 (30.2) 10(23.3) 8(18.6) 8 (18.6) 4 (9.3) 20(46.5) 12(27.9) 9 (20.9) 2(4.7) 4. TARTI MA Bu ara tırmanın sonuçlarına göre sa lık çalı anlarının ücret, özlük hakları, çalı ma ortamından, hizmet verilen toplumdan kaynaklanan sorunlar ya adıkları saptanmı tır. Sa lık çalı anlarının çalı tıkları kurumlarda en az sorunu çalı ma arkada larıyla ya adıkları belirlenmi tir. Konuyla ilgili olarak yapılan bir çalı mada sa lık çalı anlarının ortak sorunları payla tı ı belirlenmi tir (Soyer 1992). Bu daycı ve arkada ları çel de hekimlerle yaptıkları çalı mada (2002) pratisyen hekimlerin %72.7 sinin ekonomik, % 53.5 inin üst birimlerle, %62.5 inin hizmet verilen toplumla, %64.4 ünün mesleki bilgilerini yenileyememekten kaynaklanan sorunlar ya adıklarını saptamı lardır. Aynı çalı mada pratisyen hekimlerin %61.5 inin i yerlerinde fiziki mekan yetersizli inden kaynaklanan sorunlar ya adıkları belirlenmi tir. Atao lu ve arkada ları çalı malarında (2000) pratisyen hekimlerin %84.0 ının aldıkları ücreti yetersiz bulduklarını saptamı lardır. Aynı çalı mada, hekimlerin %55.0 ının çalı ma ortamının kötülü ünden ve yetersizli inden yakındıkları belirlenmi tir. Konuyla ilgili olarak yapılan bazı çalı malarda, hekimlerin üstleri ve hizmet verdikleri toplumla ilgili de sorunlar ya adıkları saptanmı tır (Ergin 1995, Erdo an ve ark 1998, Atao lu ve ark 2000). Aksayan ve Velio lu (1992) sa lık ocakları ve hastanelerde çalı an hem irelerle yaptıkları çalı mada, hem irelerin ücret,

12 12 çalı ma ortamı ile ilgili sorunlar ya adıklarını saptamı lardır. Gözüm ün çalı masında (1997) ebe ve hem irelerin ücret, yükselme olanakları, çalı ma ortamı ve ko ullarının doyum sa lamaya engel olan örgütsel nedenler oldu unu saptamı tır. Aslankoç ve arkada larının (1999) Isparta da ebe ve hem irelerle yaptıkları çalı mada, ebe ve hem irelerin %81.1 inin ücretlerini tatmin edici bulmadıkları, %80.6 sının enfeksiyonlara kar ı önlemlerin yetersiz oldu u ve %74.3 ünün ise ileti im yetersizli ine yönelik sorunlar ya adıklarısaptanmı tır. Ergüney ve arkada larının (2001) hem irelerle yaptıkları çalı mada, hem irelerin %94.3 ünün çalı ma eklinden, %84.3 ünün bakım verilen hasta sayısının fazla olmasından kaynaklanan sorunlar ya adıkları belirlenmi tir. Hem ireler üzerinde yapılan bir çalı mada, hem irelerin çalı ma arkada ları ve ili kilerinden sa lanan doyum puanları incelendi inde, sınır doyum puanı üzerinden doyum puanına ula tıkları saptanmı tır. Aynı çalı mada hem irelerin yönetim tarzıyla ilgili doyum puanlarının dü ük oldu u belirlenmi tir (Baykal ve Serezli 1999). Hem irelerle yapılan bir ba ka çalı mada, hem irelerin çalı ma ekibine yönelik olumlu ili kiler içinde oldukları saptanmı tır (Gürbüz ve Fırat 1999). Konuyla ilgili olarak yukarıda sonuçları verilen çalı malar bu ara tırmanın sonuçlarıyla örtü mektedir. Bu çalı mada sa lık çalı anlarının mesleki beklentileri döner sermayenin i lerli inin kazandırılması, can güvenliklerinin sa lanması, üst yönetimin sorunlara duyarlılık göstermesi, mesleki saygınlıklarının artırılmasına yönelik olarak belirlenmi tir. Aslankoç ve arkada larının (1999) yaptı ı çalı mada sorunlara yönelik ebe ve hem irelerin %69.1 inin ebe-hem ire müdürlüklerinin kurulmasını önerdikleri belirlenmi tir (Aslankoç ve ark. 1999). Konuyla ilgili literatür, birinci basamak sa lık hizmetlerinin iyile tirilebilmesi için hizmet içi e itim programlarının rasyonel düzeyde gerçekle tirilmesi gerekti i, politik kadroların sa lık camiası üzerinde karar verici duruma getirilmemesi, ekonomik rahatlama ve bu kurulu ların cazibeli hale getirilmesine u ra ılmasının gereklili ini belirtmi tir ( Literatür bu çalı ma grubundakilerin mesleki beklentileri ile benzer do rultudadır. 5. SONUÇ VE ÖNER LER

13 13 Bu ara tırmanın sonuçlarına göre sa lık çalı anlarının ücret, özlük hakları, çalı ma ortamından ve hizmet verilen toplumdan kaynaklanan sorunlar ya adıkları saptanmı tır. Bu sorunlara yönelik ise kendi çözüm önerilerini bildirmi lerdir. Bu sonuçlar do rultusunda sa lık çalı anlarının daha nitelikli hizmet verebilmesi için saptanan sorunlara çözümler üretilmesi gerekmektedir. lk giri im olarak sa lık çalı anlarının kendi sorunlarına yönelik ürettikleri çözüm önerileri de erlendirilebilir. KAYNAKLAR Aksayan S, Velio lu P. Sa lık ocakjlarında ve hastanelerde çalı an hem irelerin örgütsel i doyum etkenleri. III:Ulusal Hem irelik Kongre Kitabı. Sivas Aslankoç R ve Ark. Ebe ve hem irelerin mesleki sorunları ve anksiyete ile ili kisi. VII.Ulusal Hem irelik Kongresi Kitabı. Erzurum 1999:468. Atao lu A, çmeli C, Özçetin A. Hekimlerde mesleki i doyumu. Abant zzet Baysal Üniversitesi Düzce Tıp Fakültesi Dergisi 2000;2: Bu daycı ve Ark. çel ilinde görev yapan hekimnlerin çalı ma ya amlarına ili kin bir çalı ma. Uluda Üniv. Tıp Fak. Derg. 2002;28(1): Emiro lu CÖ. Türkiye de sa lık çalı anlarının i sa lı ı ve i güvenli i. Hem ire Dergisi. 1998;48(1): Erdo an MS, Eskiocak M, Saltık A. Edirne ili Sa lık Ocaklarında çalı an pratisyen hekimlerin Sa lık Oca ı hekimli ine ili kin de erlendirmeleri Sa lık ve Toplum 1998;8:3-10. Ergüney S ve Ark. Hem irelerin kar ıla tıkları mesleki riskler. Atatürk Üniv. HYO Derg. 2001;4(1):63-74.

14 14 Gözüm S. Koruyucu sa lık hizmetlerinde görev yapan hem ire ve ebelerde i doyumunu etkileyen örgütsel faktörlerin ve i doyumu, tükenmi lik ve i e devamsızlık arasındaki ili kinin ara tırılması. Türk Hem ireler Dergisi 1997;47(2-3) Gürbüz H, Fırat F. Hem irelerin çalı ma ya amına ili kin sorunlarını belirlemeye yönelik bir çalı ma dokuz eylül üniversitesi-uygulama ve ara tırma hastanesi. VII.Ulusal Hem irelik Kongresi Kitabı. Erzurum 1999: Koruyucu sa lıkta personel politikaları. Soyer A. Dünyada ve Türkiye de sa lık personelinin temel sorunları. TTB Yayınları