İNTEGRATİF TIP DERGİSİ TURKISH JOURNAL OF INTEGRATIVE MEDICINE KOGNİTİF HİPNOTERAPİ VE DEPRESYON

Transkript

1 İNTEGRATİF TIP DERGİSİ TURKISH JOURNAL OF INTEGRATIVE MEDICINE REVIEW / DERLEME Sedat Yıldız 1, Serhat Duruhan 2, Zarife Koç 3, Gülsemin Ertürk Çelik 4, Mehmet Sıddık Tuncay 5, Mehmet Uyar 6 1 İntegratif Tıp Derneği, Isparta 2 Muayenehane, Beyin Ve Sinir Cerrahisi, Denizli 3 Özel Kuantum Fizik Tedavi Ve Rehabilitasyon Merkezi, Ankara 4 Lokman Hekim Sincan Hastanesi, Fiziksel Tıp Ve Rehabilitasyon, Ankara 5 Cumhuriyet Üniversitesi, Fiziksel Tıp Ve Rehabilitasyon, Sivas 6 Ümran Tıp Merkezi, Fiziksel Tıp Ve Rehabilitasyon, İstanbul KOGNİTİF HİPNOTERAPİ VE DEPRESYON Özet Depresyon dünya çapında tüm toplumlarda insanları etkiler ve küresel hastalık yükünün önemli bir bölümünü oluşturur. Kognitif hipnoterapi, terapistin depresif hasta için en iyi stratejiyi seçtiği bir grup tedavi yaklaşımından oluşur. Bu derlemede depresyonda hipnoterapi ile ilgili bilgiler özetlenmiştir. Integr Tıp Derg. 2014;2(1): Anahtar kelimeler: Depresyon, hipnoz, kognitif hipnoterapi COGNITIVE HYPNOTHERAPY AND DEPRESSION Abstract Depression is a significant contributor to the global burden of disease and affects people in all communities across the world. Cognitive hypnotherapy provides a variety of treatment interventions for depression from which the therapist can choose best strategies for a particular depressed patient. This review summarizes hypnotherapy approach for depressive patients. Turk J Integr Med. 2014;2(1): Keywords: Depression, hypnosis, cognitive hypnotherapy Kognitif hipnoterapi ve depresyon. Integr Tıp Derg. 2014;2(1): Yazışma Adresi: İntegratif Tıp Derneği, Yayla M. Fatih Çarşısı 2/118. Isparta Türkiye E posta: dr_sedatyildiz@hotmail.com Kabul/Yayın Tarihi: 9 Mayıs 2014

2 Depresyon dünya çapında tüm toplumlarda insanları etkiler ve küresel hastalık yükünün önemli bir bölümünü oluşturur. Bugün, depresyonun 350 milyon kişiyi etkilediği tahmin edilmektedir. 17 ülkede yapılan Dünya Ruh Sağlığı Araştırması`na göre yaklaşık 20 kişiden biri önceki yıl bir depresyon atağı yaşadığını belirtmiştir. Depresif bozukluklar genellikle genç yaşta başlar, günlük yaşamı etkiler ve sıklıkla tekrarlar. Bu nedenlerle, depresyon disabilite nedeniyle kaybedilen yıllar bakımından dünyada disabilitenin önde gelen nedenidir. Depresyon ve diğer ruh sağlığı hastalıklarının önlenmesi talebi küresel olarak artmaktadır (1). Randomize kontrollü çalışmalarda antidepresan ilaçlar, bilişsel davranışçı terapi ve psikoterapinin major depresif bozukluk tedavisinde etkili olduğu gösterilmesine rağmen, çok sayıda depresif hasta bu tedavi yaklaşımlarına yanıt vermez. Bu durum klinisyenleri depresyon tedavisinde daha etkili yöntemler araştırmaya sevk etmiştir (2). Depresyonun hipnotik yanıt vermeyi etkilemesi ve hipnozun depresiflerde intihar davranışlarını tetiklemesi şeklinde hakim inançlar nedeniyle hipnoz depresyon tedavisinde yaygın olarak kullanılmamıştır. Ancak hipnozun mantıklı bir multimodal tedavi yaklaşımının parçası olarak, yatan veya ayaktan tedavi gören depresif hastaların tedavisinde kontrendike olmadığı ve tedavi sonuçlarını olumlu etkilediğini savunan görüşler de vardır. Kognitif Davranışçı Tedavi Kognitif davranışçı tedavi halen depresyon için en yaygın olarak araştırılan psikososyal tedavi yöntemidir. Seksenden fazla kontrollü çalışmalar hipnozun, ciddi depresyonlu hastalarda akut belirtilerin azaltılmasında sürekli olarak etkili olduğu farmakolojik tedaviler ile karşılaştırılabilir etkileri olduğunu göstermiştir (3). Kognitif davranışçı tedavinin depresyonda nüks oranını azalttığı ve ilk dönem depresyon episodlarının başlangıcını engellediği ya da risk altındaki kişilerde belirtilerin ortaya çıkmasını önlediği gösterilmiştir (2,4) Hipnoz ve Depresyon Kognitif davranışçi tedavinin hipnoterapi bileşeni depresyonda psikolojik tedaviyi kolaylaştıran ve nüksleri önleyen bir yaklaşım olarak sunulmaktadır. Hipnoterapi seansları genellikle; (a) gevşeme cevabının indüksiyonu, (b) somatosensöriyel değişikliklerin oluşması, (c) zihin gücünün gösterilmesi, 16

3 (d) farkındalığın genişletilmesi, (e) ego güçlendirme, (f) bilinçsiz psikolojik süreçlere erişme ve yeniden yapılandırma, (g) kendi kendini hipnozun öğretilmesi, (h) modifiye yanıtlar için hipnoz sonrası telkinler sunulması üzerine odaklanmaktadır (2,5). Gevşeme Eğitimi Kognitif hipnoterapi içinde hipnozu kullanmanın önemli amaçlarından biri gevşeme oluşturmaktır. Depresif hastaların çoğunluğu genellikle eşlik eden anksiyeteye veya yaşam zorlukları ile baş edebilme konusunda güven eksikliğine bağlı olarak yüksek düzeylerde gerginlik yaşarlar. Bu nedenlerden dolayı, depresif hastalar sıklıkla sadece gevşemeyi öğrenerek bile önemli faydalar elde ederler. Gevşemeyi teşvik etmek için çeşitli hipnotik indüksiyon teknikleri kullanılabilir. Somatosensoriyel Değişiklikleri Üretilmesi Hipnoz, bilişsel, somatik, algısal, fizyolojik, viseral ve kinestetik değişikliklerin bir karışımından oluşur ve birleştirici algı oluşturmak için güçlü bir yoldur. Birleştirici algının hipnotik indüksiyon ve modülasyonu, depresif hastalara subjektif deneyimlerini değiştirebilecekleri yönünde kanıtlar sağlar. En önemlisi, yeni ve farklı deneyimler üretebilme yeteneği depresif hastalarda depresyonun kontrol edilebilen veya en azından değiştirilebilen bir hastalık olduğu umudunu uyandırır. Bu gibi olumlu deneyimler, hipnoz deneyimi yaşayan hastalarda davranışsal, duygusal, bilişsel ve fizyolojik hızlı değişikliklerin sorumlusu olarak gösterilmektedir. Zihin Gücünün Gösterilmesi Zihnin gücünü göstermek ve hipnozun kabul edilebilirliğini arttırmak için vücut his kaybı hipnotik olarak indüklenebilir. Bu uygulama hipnoz hakkında şüphelerini azaltabilir, olumlu beklentileri teşvik edebilir ve önemli davranışsal ve duygusal değişiklikler üretmek için yeni yollar bulma konusunda kişisel kaynaklarına temas ederek depresif hastalara güven verebilir. Farkındalığın Genişletilmesi Depresif hastaların semptomları ve semptomlarının sonuçları ile ilgilenme eğilimi, hipnoz deneyiminin daralmasına neden olur. Hipnoz farkındalığı arttırmak ve olumlu bir deneyimi güçlendirmek için güçlü bir araç sağlar. İleri yansıtma sonucu üretilen ilişkiler, depresyon 17

4 hastalarının daha iyi hissetmelerini sağlayan "alternatif sübjektif gerçeklik" üretmek için kullanılabilir. Ego Güçlendirme Ego-güçlendirme telkinleri benlik saygısı ve öz yeterliliği artırmak için kullanılmaktadır. Çeşitli durumlarla başarıyla başa edebilmek konusunda öz yeterlilik, beklenti ve kendine güvenin psikolojik bozuklukların tedavisinde etkili anahtar unsurlardan biri olduğu konusunda veriler mevcuttur. Yüksek öz-yeterlilik duygusu olan bireyler, kendi kontrollerinin kendilerinde olduğunu algılama eğilimindedirler. Depresiflere kendilerini öz-yeterli görmeleri konusunda yardımcı olunursa, geleceği daha umutlu olarak algılamaları mümkün olabilir. Hipnoterapötik bağlamda öz yeterliliği artırmak için bir popüler bir yöntem ego güçlendirme telkinleri sunmaktır. Ego güçlendirme telkinlerinin hedefleri anksiyete, gerginlik ve endişeyi azaltmak ve hastanın problemleri ile etkili bir şekilde başa çıkma konusunda kendine güvenini kademeli olarak yeniden tesis etmektir. Post-hipnotik Telkinler Depresyonu tedavi ederken, hipnotik oturumu sonlandırmadan önce, p sorunlu davranışlara, olumsuz duygulara, işlevsiz algılara, negatif kendi kendine hipnoza ve negatif afirmasyonlara post-hipnotik telkinler rutin olarak verilir. Depresif hastalar özellikle olumsuz duygu durumu yaşadıktan sonra negatif kendi kendine telkinler ile refleks olarak dalıp gitmeye yatkındırlar. Kendi Kendini Hipnoz Eğitimi Kendi kendine hipnoz; olumlu etkiler yaratmak ve ego güçlendirme ile post-hipnotik telkinler yoluyla negatif kendi kendine hipnozu karşılamak için kognitif hipnoterapinin bir bileşeni olarak kullanılır. İlk hipnoterapi seansı sonunda, hastaya kendi kendine hipnozu öğrenmek ve gevşemeyi ilerletmek için tasarlanmış bir ses kaydı sağlanmaktadır. Buna ek olarak, ses kayıtları ego güçlendirici ve post-hipnotik telkinleri sağlar. Ses kayıtlarını dinleme ödevi günlüğü, seanslar arasında tedavinin sürekliliğini sağlar ve kendi kendine hipnozu öğrenmek için uygun şartları oluşturur. Psikoterapinin nihai hedefi depresif hastaların özgüven ve bağımsızlık duygusu oluşturmalarına yardımcı olmaktır. Sonuç Hipnoz depresyonu olan birçok kişi için bir potansiyel etkili tedavi olarak kabul edilir hale gelmiştir. Bazı yeni çalışmalar klinik depresyon tedavisinde hipnozun, klinik olarak en yaygın tedavi yaklaşımı olan bilişsel-davranışçı terapiden daha etkili olduğunu göstermiştir. Herkes için işe yaramazsa da, depresyon günlük hayatı ciddi olarak etkiliyorsa ve diğer tedavi yaklaşımları hastaya yardımcı olamamış ise hipnoz bu grupta dikkate değer olabilir. 18

5 Depresyon için hipnoz, altta yatan nedeni bulmada ve bireylerin daha etkili başa çıkma davranışları geliştirmesine yardım eden bir çözüm olabilir. Aynı zamanda insanların mutlu bir ruh haline ulaşmasına ve genellikle depresyona eşlik eden karamsar ve olumsuz düşüncelerin azaltılmasına yardımcı olabilir. Depresyon için hipnoterapide genellikle depresif bireyin bilinçsiz süreçlerinde olumlu değişiklikler meydana getirmek için telkin ve imgeleme bir arada kullanır. Bu bozukluk için hipnoz tedavisi alan kişiler genellikle yeni bir özgürlük duygusu ve düşünceleri, ruh halleri ve genel olarak yaşamları üzerinde daha büyük bir kontrol d yaşamaktadır. Anksiyete genellikle depresyon ile el ele gider ve hipnoz endişeli duygu ve düşüncelerini hafifletmek için oldukça yararlı olabilir. Acı düşünceler ve suçluluk, değersizlik, çaresizlik ve umutsuzluk duyguları kısır döngüsü içinde takılıp kalmak yerine, hipnoz güçlü kendi kendine telkinleri kullanarak daha olumlu bir bakış açısı geliştirmek için kişiye yardımcı olabilir. Bu süreçte bireyler daha önceleri umutsuz hissettiği zor durumlara daha etkili bir şekilde yanıt vermeyi öğrenir. Tüm depresyonlar travmatik ya da acı verici bir olay tarafından tetiklenmemekle birlikte, hipnoz eğer endikasyon varsa bireylerin acı verici olaylara yeni yanıtları öğrenmesine yardımcı olacak yararlı bir teknik olabilir. Ayrıca bireyin, depresif duyguduruma katkıda bulunan ve henüz bastırılmış olan üzücü anılara ulaşması konusunda yardımcı olabilir. Hipnoz bu anıları bilinç farkındalığına getirir ve bireyin olayla ilgili acı veren veya üzücü duyguları terketmesine yardımcı olabilir. Bireyi güçlendiren sağlıklı ve daha olumlu ilişkiler, bireyi depresif halde turanlar yerine öğrenilebilir ve yer değiştirilebilir. Gelecekte bireyler, benzer olaylara karşı daha az hassas olacak ve daha olumlu cevaplar gösterebilmeleri mümkün olacaktır (6). Kaynaklar 1. Marcus M, Yasamy MT, van Ommeren M, Chisholm D, Saxena D. Depression: A Global Public Health Concern. World Health Organization Paper For Depression, Alladin A. Evidence-based hypnotherapy for depression. Intl. Journal of Clinical and Experimental Hypnosis 2010,58(2): Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition (DSM-4). American Psychiatric Association, Hollon, SD, Shelton RC. Treatment guidelines for major depressive disorder. Behavior Therapy 2001;32;

6 5. DePiano FA, Salzberg HC. Hypnosis as an aid to recall of meaningful information presented under three types of arousal. Int J Clin Exp Hypn. 1981;29(4):