kpss Soru Bankası Gelişim Psikolojisi Eğitim Bilimleri 2010 da de 96 SORU AVCISI 2009 da 74 SORU YAKALADI

Transkript

1 Öğretmen Adayları İçin kpss Eğitim Bilimleri Soru Bankası Gelişim Psikolojisi SORU AVCISI 2009 da da de 96 SORU YAKALADI Özgün Yeni

2 Komisyon KPSS EĞİTİM BİLİMLERİ SORU BANKASI GELİŞİM PSİKOLOJİSİ ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 3. Baskı Proje-Yayın Yönetmeni: Arzu Doğan Dizgi-Grafik Tasarım: Didem Kestek Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Tuna Matbaacılık A.Ş. (Ankara ) Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: YAYINEVİ adakale sokak 4/1 yenişehir-ankara tel: (pbx) belgeç: gsm: e-ileti: DAĞITIM sağlık sokak 17/a yenişehir-ankara tel: belgeç: gsm: e-ileti: YAZIŞMA P.K yenişehir-ankara internet:

3 Önsöz Sevgili Öğretmen Adayları, Öğretmenlik mesleğine başlamadan önceki son aşama olan KPSS Eğitim Bilimleri testinde önemli bir yer tutan Gelişim Psikolojisi kapsamındaki sorular tüm yıllara göre analiz edilmiş ve bu analiz sonuçlarına göre kitapta yer alan sorular hazırlanmıştır. Sınavda başarılı olabilmek için yeterli bilgi düzeyinin yanı sıra çok sayıda soruyu anlayarak ve hızlı bir şekilde cevaplamak gerekmektedir. Bu özellik göz önünde bulundurularak sınavda karşınıza çıkabilecek soru türlerine konu testleri şeklinde yer verilmiştir. Büyük bir gayret ile hazırlanan bu kitap, size en üst düzeyde fayda sağlayacak ve KPSS de sizi başarıya ulaştıracaktır. Kitapta yer alan sorularla ilgili öğrenmek istediğiniz herhangi bir şey olur ise adresine e-posta göndermeniz yeterli olacaktır. Sorunuz en kısa sürede yazarlarımız tarafından mutlaka cevaplandırılacaktır. Bu ülkenin geleceğinin teminatı olan gençleri yetiştirme gibi kutsal bir meslek olan öğretmenlik hayatınızda başarılar dileriz Pegem Akademi Yayıncılık

4 İÇİNDEKİLER Önsöz... iii İçindekiler... iv Temel Kavramlar Test Test 1 Çözümler... 5 Test Test 2 Çözümler Test Test 3 Çözümler Test Test 4 Çözümler Fiziksel Gelişim Test Test 5 Çözümler Bilişsel Gelişim Test Test 6 Çözümler Test Test 7 Çözümler Test Test 8 Çözümler Test Test 9 Çözümler Test Test 10 Çözümler Kişilik Gelişimi Test Test 11 Çözümler Test Test 12 Çözümler Test Test 13 Çözümler Test Test 14 Çözümler Test Test 15 Çözümler Ahlak Gelişimi Test Test 16 Çözümler Test Test 17 Çözümler Test Test 18 Çözümler Test Test 19 Çözümler Karma Test Karma Test1 20 Çözümler Karma Test Karma Test1 21 Çözümler Karma Test Karma Test1 22 Çözümler Gelişim Psikolojisi - Cevap Anahtarı iv

5 G E L İ Ş İ M P S İ K O L O J İ S İ Temel Kavramlar 1 1. Olgunlaşma, bir vücut organının kendisinden beklenilen fonksiyonu yerine getirebilecek düzeye/güce ulaşabilmesi için, organizmanın yaşantılarından bağımsız olarak kalıtımın etkisi ile geçirmiş olduğu biyolojik temelli değişim süreci olarak tanımlanmaktadır. Buna göre, aşağıdaki davranışlardan hangisi olgunlaşma kavramına örnek olarak verilemez? A) Çocuğun zihinsel kapasitesinin iki bilinmeyenli denklemleri çözebilecek düzeye erişmesi B) Çocuğun kollarının bardağı düşürmeden taşıyabilecek kadar güçlenmesi C) Çocuğun düşmeden bisiklet sürebilmesi D) Çocuğun, hızla hareket eden bir nesneyi gözü ile takip edebilmesi E) Çocuğun tuvalete gidinceye kadar çişini tutabilmesi 2. Aşağıda yer alan ifadelerden hangisi hazırbulunuşluk tanımını en iyi açıklamaktadır? A) Organizmanın öğrenme için en avantajlı olduğu zaman dilimidir. B) Organizmanın yeni öğrenmeleri için bir eşik noktasıdır. C) Organizmanın yeni öğrenmeleri için sahip olması gereken ön bilgi düzeyidir. D) Organizmanın yeni bir öğrenme durumunda sahip olduğu özelliklerinin tümüdür. E) Organizmanın çevre ile girdiği etkileşim sonucunda davranışlarında meydana gelen kalıcı izli değişmelerdir. 4. Gitarı ilk defa 30 yaşında eline aldığını ancak çok hızlı bir şekilde öğrenerek günümüze kadar taşınan birçok ünlü bestenin yaratıcısı olduğunu söyleyen bir gitaristin bu açıklamaları hangi bireysel farklılığa örnek oluşturabilir? A) Zekâ B) İlgi C) Cinsiyet rolü D) Kontrol odağı E) Yetenek 5. Esra ve Edibe ikiz kardeşlerdir. Esra daha çok kız arkadaşları ile birlikte olmaktan, yemek yapmaktan ve el işleri ile uğraşmaktan hoşlanırken; Edibe futbol maçı izlemekten, dağ sporları yapmaktan ve daha çok erkek arkadaşlarıyla vakit geçirmekten hoşlanmaktadır. Esra ve Edibe nin olaylara verdikleri tepkilerde birbirinden farklılaşmaktadır. Esra, haberlerde izlediği duygusal olaylara ağlayarak tepki verirken, Edibe onun bu davranışı ile dalga geçmekte ve onu hanım evladı olmakla suçlamaktadır. Esra ve Edibe arasında gözlenen bu özellikler hangi bireysel farklılık özelliği ile ilişkilendirilebilir? A) Kontrol odağı B) İlgi C) Cinsiyet rolü D) Öz saygı E) Yetenek 3. Gelişimde, bireyin öğrenme için avantajlı olduğu dönemler vardır. Bu dönemler çevresel uyarıcıların organizma üzerinde maksimum etkiye sahip olduğu ve bireyin de bu etkilere en açık olduğu dönemlerdir. Yukarıda yer alan ifadeyi hangi gelişim kavramı en iyi şekilde açıklar? A) Olgunlaşma B) Zamanlama C) Öğrenme D) Hazırbulunuşluk E) Tarihsel zaman 6. Başarıları ile övünebileceğimiz, ismimizi dünyaya duyurabilecek sanatçılar yetiştirmek istiyorsak, sanatın tohumları mutlaka çok küçük yaşlarda bu genç beyinlere ekilmelidir, görüşünü savunan bir uzman, gelişimde hangi kavramın önemini vurgulamaktadır? A) Olgunlaşma B) Kritik dönem C) Tarihsel zaman D) Hazırbulunuşluk E) Öğrenme 1

6 1 Temel Kavramlar 7. Yere yatırılan bir çocuk ilk aylarda sadece başını kaldırarak yerden kalkmaya çalışırken ilerleyen aylarda sırasıyla göğsünü, karnını ve bacaklarını hareket ettirerek yatırıldığı yerden doğrulmaya çalışır. Yukarıda verilen bu süreç hangi gelişim ilkesine örnek oluşturmaktadır? A) Gelişim bir bütündür. B) Gelişim süreklidir. C) Gelişim genelden özele doğrudur. D) Gelişim içten dışa doğrudur. E) Gelişimin yönü baştan aşağı doğrudur. 10. Gelişimde çevre ve kalıtımın ortak etkisi söz konusudur. Çevre ve kalıtımın gelişim üzerindeki etkisine yönelik olarak aşağıda yer alan ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Kalıtım fiziksel özellikler üzerinde daha belirleyici bir etkiye sahiptir. B) Kalıtım, bireyde ortaya çıkması muhtemel özelliklerin alt ve üst sınırlarını belirler. C) Çevresel faktörler kalıtımsal olarak yüklenen özelliklerin ne kadarının ortaya çıkacağını belirler. D) Gelişim üzerinde çevre ve kalıtımın etki oranları üzerine yürütülen çalışmalar hâlâ devam etmektedir ve hangisinin daha önemli olduğu henüz bilinmemektedir. E) Çevresel faktörler gelişimsel olarak ortaya çıkması beklenen özelliklerin ortaya çıkma sırasını değiştirmez ancak ortaya çıkma süresini kısaltabilir ya da geciktirebilir. 8. Aşağıda yer alan durumlardan hangisi kritik dönem kavramına örnek olarak verilemez? A) Dokuz aylık bir çocuğa bütün uğraşlara rağmen tuvalet alışkanlığının kazandırılamaması B) Hamileliğinin ilk üç ayında antibiyotik kullanan Esin Hanım ın kızının böbrek yetmezliği yaşaması C) Konuşma yetisini bir ameliyatla 10 yaşında kazanan birinin kelimeleri öğrenmekte ve düzgün telaffuz etmekte zorlanması D) 35 yaşında ehliyet alan Hasan Bey in arabasını seri bir biçimde kullanmakta zorlanması E) Yaşlıların elektronik eşyaları kullanmayı gençlerden daha zor öğrenmeleri 11. Bir sınıf öğretmeni öğrencilerin bir kısmının işleyeceği yeni konu ile ilgili ön bilgiye sahip olmaları ve konuyu öğrenmeye yeterince istekli olmalarına rağmen öğle yemeğinde yedikleri yemekten dolayı midelerinin rahatsızlanması nedeniyle anlatılan konuyu öğrenemediklerini fark etmiştir. Öğrencilerin bir kısmının anlatılan yeni konuyu öğrenmede başarısız olmalarının nedeni olarak aşağıda yer alan ifadelerden hangisi doğru olarak verilmiştir? A) Öğrencilerin olgunlaşma düzeyleri yeterli değildir. B) Öğrenciler yeterli hazırbulunuşluk düzeyinde değildir. C) Öğrenciler farklı yeteneklere sahiptir. D) Öğrencilerin motivasyon düzeyleri düşüktür. E) Öğrenciler uygun kritik dönem içinde değillerdir. 9. Hafif zihinsel engelli olan Rıfat, sınıf arkadaşları ile karşılaştırıldığında sadece bilişsel becerileri açısından geri değildir. Aynı zamanda daha içine kapanıktır, arkadaşları ile daha az iletişime geçmektedir ve öz güveni daha düşüktür. Bu durum gelişimin hangi ilkesi ile açıklanabilir? A) Gelişim süreklidir. B) Gelişimde kritik dönemler vardır. C) Gelişimde bireysel farklılıklar vardır. D) Gelişim bir bütündür. E) Gelişim genelden özele doğrudur yaşındaki bir ilkokul öğretmeni kendi zamanındaki ev ödevi hazırlama sürecini anlatırken çoğu zaman tozlu kütüphanelerin raflarındaki kitapların arasında parmaklarının ve gözlerinin hızla hareket ettiğini, dokundukları her kitaptan farklı bir şeyler öğrendiklerini ancak şimdi öğrencilerin ödev hazırlamak için internetin arama motorlarını kullandıklarını, çoğu öğrencinin hayatında bir kere bile kütüphaneye gitmeden okulu bitirdiğini söyleyerek yakınmaktadır. Sınıf öğretmeninin bu yakınması hangi gelişim kavramı ile ilişkilendirilebilir? A) Tarihsel zaman B) Zamanlama C) Gelişim D) Öğrenme E) Olgunlaşma 2

7 Temel Kavramlar yaşındaki Elif birkaç ay önce mutfak dolabının en üst çekmecesine elini uzattığında değemezken artık rahatlıkla çekmeceye erişebilmektedir. Elif in davranışlarında ortaya çıkan bu değişme aşağıdaki hangi gelişim kavramı ile açıklanabilir? A) Büyüme B) Olgunlaşma C) Hazırbulunuşluk D) Gelişim E) Tarihsel zaman 17. Annesi 3 yaşındaki Turgut a legoları ile oynarken ara renkleri öğretmeye çalışmış ancak annesinin bütün çabalarına rağmen Turgut bu renkleri öğrenmekte başarısız olmuştur. Turgut un bu başarısızlığının nedeni hangi gelişim kavramı ile açıklanabilir? A) Tarihsel zaman B) Olgunlaşma C) Öğrenme D) Gelişim E) Büyüme 14. Güney Doğu Anadolu da yaşanan terör olayları nedeniyle çocukların oyunlarında iki grup halinde oynanan çatışma ve birbirini öldürme temalarının artması hangi gelişim kavramı ile açıklanabilir? A) Kritik dönem B) Öğrenme C) Siyasi değişimler D) Gelişim E) Tarihsel zaman 15. Aslı Hanım, çocuklarının tek yumurta ikizi olmalarına rağmen aynı anda yürümeye başlamadıklarını, ayrıca konuşma hızları ve kelime hazinelerinin de birbirinden farklı olduğunu ifade etmektedir. Aslı Hanım ın çocukları ile ilgili bu söyledikleri hangi gelişim ilkesi ile açıklanabilir? A) Gelişim genelden özele doğrudur. B) Gelişim süreklidir. C) Gelişimde bireysel farklılıklar vardır. D) Gelişimde kritik dönemler vardır. E) Gelişim nöbetleşedir. 18. Bir çocuk gelişim uzmanı, çocukların yaklaşık 6. aydan sonra mümkün olduğunca çok ses duymalarının; anlamayacaklarını düşünseler bile anne babaların onlarla açık ve net bir şekilde konuşmasının, her nesnenin ismini onların duyacakları şekilde seslendirmesinin dil gelişimi açısından çok önemli olduğunu vurgulamaktadır. Gelişim uzmanının anne-babalara yapmış olduğu bu öneri, dil gelişiminde aşağıdakilerden hangisinin önemini vurgulamaktadır? A) Olgunlaşma B) Tarihsel zaman C) Hazırbulunuşluk D) Büyüme E) Yaş 16. Bir eğitim uzmanı çocukların gelecekte iyi birer sanatçı olabilmeleri için sadece özel yeteneklerle dünyaya gelmelerinin yeterli olmadığını, söz konusu sanat alanı ile ilgili iyi bir eğitim almalarının da çok önemli olduğunu vurgulamaktadır. Eğitim uzmanının bu önerisi hangi gelişim ilkesi ile desteklenebilir? A) Gelişimde bireysel farklılıklar vardır. B) Gelişimde kritik dönemler vardır. C) Gelişim hem kalıtım hem de çevreden etkilenir. D) Gelişimin belirli bir yönü vardır. E) Gelişim dinamik bir süreçtir. 19. Olgunlaşma ile ilgili olarak aşağıda yer alan ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Olgunlaşmada kalıtım kadar bireyin çevre ile olan etkileşimi de önemlidir. B) Olgunlaşma önceden belirlenmiş genetik bir plan çerçevesinde ortaya çıkan biyolojik bir değişimdir. C) Olgunlaşma öğrenmenin ön koşuludur. D) Olgunlaşma bir organın kendisinden beklenilen işlevi yerine getirebilecek düzeye gelmesidir. E) Olgunlaşma yaşantı etkilerinden bağımsız biyolojik bir değişim sürecidir. 3

8 1 Temel Kavramlar 20. Kültürümüzde çok yaygın olan özel günlerde insanların birbirine tebrik kartı gönderme geleneğinin gittikçe ortadan kalkması, onun yerini e-posta ve telefon mesajlarının alması gelişimin hangi kavramı ile açıklanabilir? A) Gelişme B) Olgunlaşma C) Öğrenme D) Gelişim E) Tarihsel zaman 23. Annesi, Selami ye yaklaşık bir yaş civarında kaşığı düzgün bir şekilde tutarak kendi başına yemek yeme alıştırmaları yaptırmış ancak Selami yine de 2 yaşında kaşığı düzgün bir şekilde tutarak yemek yemeyi öğrenebilmiştir. Selami nin kendi başına yemek yeme davranışını zaman içinde kazanması gelişimde hangi kavramın önemli olduğunu göstermektedir? A) Öğrenme B) Zamanlama C) Olgunlaşma D) Büyüme E) Hazırbulunuşluk 21. Bir sınıf öğretmeni her öğrencisi için kişisel bir gelişim dosyası hazırlayarak kardeş sayıları, kaçıncı çocuk oldukları, anne-babalarının eğitim durumu, gelir düzeyleri, aile içi iletişim stilleri ve ailede genetik bir hastalık olup olmadığı gibi alanlarda öğrencilerine ilişkin bilgiler toplamaktadır. Bu sınıf öğretmeninin hazırladığı dosyada gelişimi etkileyen hangi faktöre ilişkin bilgi bulunmamaktadır? A) Ailenin sosyo-ekonomik düzeyi B) Anne-baba tutumları C) Çocukların dünyaya geliş sırası D) Kültürel faktörler E) Kalıtım 24. Bir gelişim psikoloğu 2 ile 5 yaş arasında, çocukların kendi başına yapmak istedikleri davranışların desteklenmesinin onlarda bağımsızlık duygusunun gelişmesi açısından çok önemli olduğunu vurgulamaktadır. Psikoloğun bu açıklaması hangi gelişim ilkesinin önemini yansıtmaktadır? A) Gelişim genelden özele doğrudur. B) Gelişimde bireysel farklılıklar vardır. C) Gelişimde kritik dönemler vardır. D) Gelişimin belirli bir yönü vardır. E) Gelişim süreklidir. 22. Aşağıdakilerden hangisi ilk çocukluk dönemi gelişim görevleri arasında sayılamaz? A) Öz bakım becerilerini kazanmak B) Okuma yazmaya hazır hale gelmek C) Doğru ve yanlışa ilişkin ilk vicdan gelişimi D) Arkadaşları ile geçinmek E) Gündelik yaşama ilişkin kavramlar kullanmak 25. Annesinin Halil e, ayağına küçük geldiği için her ay yeni bir ayakkabı alması gelişimin hangi kavramı ile açıklanabilir? A) Gelişme B) Büyüme C) Olgunlaşma D) Gelişim E) Öğrenme 4

9 Temel Kavramlar ÇÖZÜMLER 1. Olgunlaşma, vücut organlarının kendilerinden beklenen fonksiyonu yerine getirebilecek düzeye gelmesi için, öğrenme yaşantılarından bağımsız olarak, kalıtımın etkisiyle geçirdiği biyolojik bir değişmedir. Çocuğun düşmeden bisiklet sürebilmesi sadece olgunlaşma ile açıklanabilecek bir davranış değildir. Öğrenmeyi de içeren bir süreçtir. Yaşantı geçirilmeden çocuk bunu öğrenemez ve olgunlaşma yaşantıları kapsayan bir kavram değildir. Doğru yanıt C seçeneğidir. 2. Bireyin zihinsel, sosyal ve fiziksel özelliklerinin öğrenmeye hazır hale gelmesini ifade eder. Diğer bir değişle yeni bir öğrenme durumunda bireyin sahip olduğu özelliklerin tümüdür. HAZIRBULUNUŞLUK = Büyüme + Olgunlaşma + Ön Bilgi + Motivasyon + Yetenek + Sağlık Durumu Doğru yanıt D seçeneğidir. 3. Zamanlama (Kritik Dönem): Bireyler bazı gelişim dönemlerinde ve yaşlarda belli tür öğrenmelere karşı yüksek duyarlılık gösterme eğilimindedirler. Çevre etkilerine karşı daha duyarlıdırlar ve çevrede düzenlenen öğrenme yaşantılarını diğer dönemlerden daha hızlı kazanabilirler. Bu dönemlere gelişimin kritik dönemleri denilmektedir. Doğru yanıt B seçeneğidir. 4. Yetenek, bireyin doğuştan getirdiği yapabilme potansiyelidir. Sahip olunan yetenekler zaman içersinde yaşantı ve eğitimle ortaya çıkarılır. Yeteneğin doğuştan geliyor olması, yeteneği diğer bireysel farklılıklarından ayırmaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir. 5. Cinsiyet rolü: Toplumun, cinsiyete yüklemiş olduğu cinsiyet rolünü bireyin taşıma derecesidir. Dört tür cinsiyet rolü vardır; erkeksilerde, erkeksi rolü yüksek kadınsı düşük; kadınsılarda, kadınsı rolü yüksek erkesi düşük, cinsiyetsizlerde, her iki rolde düşük; androjenlerde ise, birey hem kendi cinsiyetine hem de karşı cinse atfedilen özelliklere sahiptir. Bu durumda Esra kadınsı cinsiyet rolüne Edibe ise erkeksi cinsiyet rolüne sahiptir. Doğru yanıt C seçeneğidir. 7. Gelişimin yönü baştan aşağı doğrudur bu nedenle gelişimini ilk tamamlayan organın kontrolü de ilk olarak sağlanır. Doğru yanıt E seçeneğidir. 8. Dokuz aylık bir çocuğa bütün uğraşlara rağmen tuvalet alışkanlığı kazandırılamaması kritik dönem ile değil olgunlaşma kavramı ile açıklanır. Doğru yanıt A seçeneğidir. 9. Gelişim bir bütündür. Gelişim alanları karşılıklı olarak birbirlerini etkilemektedir. Bir gelişim alanındaki olumlu ya da olumsuz bir özellik diğer gelişim alanlarını da aynı yönde etkiler. Hafif zihinsel engelli olması (bilişsel gelişim), daha içine kapanık olması (duygusal gelişim), arkadaşları ile daha az iletişime geçmesi (sosyal gelişim)ve öz güveninin daha düşük olması (duygusal gelişim). Burada görüldüğü gibi bir gelişim alanındaki olumsuzluk diğer gelişim alanlarını da olumsuz etkilemiştir. Doğru yanıt D seçeneğidir. 10. Gelişim üzerinde yürütülmekte olan çalışmalar bazı gelişim alanlarında kalıtım daha etkili iken bazı gelişim alanlarında çevrenin daha etkili olduğunu ortaya koymaktadır. Doğru yanıt D seçeneğidir. 11. Bireyin zihinsel, sosyal ve fiziksel özelliklerinin öğrenmeye hazır hale gelmesini ifade eder. Diğer bir değişle yeni bir öğrenme durumunda bireyin sahip olduğu özelliklerin tümüdür. HAZIRBULUŞLUK = Büyüme + Olgunlaşma + Ön Bilgi + Motivasyon + Yetenek + Sağlık Durumu Not: Her hazırbulunuşluk sorusunda mutlaka yeni bir öğrenme durumundan söz edilir ve yukarıda sıralanan özelliklerden en az ikisi soruda yer alır. Doğru yanıt B seçeneğidir. 6. Bireyler bazı gelişim dönemlerinde ve yaşlarda belli tür öğrenmelere karşı yüksek duyarlılık gösterme eğilimindedirler. Çevre etkilerine karşı daha duyarlıdırlar ve çevrede düzenlenen öğrenme yaşantılarını diğer dönemlerden daha hızlı kazanabilirler. Bu dönemlere gelişimin kritik dönemleri denilmektedir. Soruda sanatın tohumları küçük yaşlarda genç beyinlere ekilmelidir denilerik zamanlama kavramına dikkat çekmektedir. Doğru yanıt B seçeneğidir. 12. Bireyin yaşadığı zamandaki sosyal ve fiziksel şartların (örn., doğal afetler, savaş, teknolojik ve siyasal değişimler vb.) neden olduğu gelişimi etkileyen faktörlerdir. Teknolojik değişim nedeniyle öğrencilerin ödev hazırlama davranışlarının değişikliğe uğraması tarihsel zaman etkisi ile açıklanır. Doğru yanıt A seçeneğidir. 5