Geçmiflte Yapamay p fiimdi Yapabildiklerim

Transkript

1

2 Temel Kaynak 3 Dün, Bugün, Yar n Geçmiflte Yapamay p fiimdi Yapabildiklerim nsanlar zaman içinde büyür, geliflirler. Büyüdükçe fiziksel özellikleri farkl lafl r, yetenekleri geliflir. Bebekken yemek yemek, el y kamak, giyinmek gibi davran fllar tek bafl na yapamazd k. Büyüdükçe bu davran fllar yard m almadan yapmaya bafllad k. Bebekler büyüdükçe boylar uzar, a rl klar artar. Yürümeye, konuflmaya, oyun oynamaya bafllarlar. Biraz daha büyüyüp çocuk oldu unda odalar n toplarlar, ayakkab lar n n ba c klar n ba layabilir, arkadafll k kurabilirler. Çocuklar, okula bafllamadan önce oyuncaklarla, arkadafllar ile oynarlar. Evde ufak görevler üstlenir. Okula bafllayan çocuk, okuma yazma ö renir, al flverifle ç kabilir, kiflisel bak m n kendisi yapabilir, ders çal flabilir. nsanlar yafllar ilerledikçe büyüyüp geliflirler. Zaman içinde becerileri de geliflir. Bu yüzden önceden tek bafl m za yapamad klar m z flimdi yapabiliriz. 452

3 Dün, Bugün, Yar n HAYAT B LG S Duygular m zdaki De iflimler Gün içinde farkl olaylar yaflar z. Olaylarda bazen üzülür, öfkelenir, bazen sevinir, flafl r r z. Duygular m zdaki de iflim yüzümüze, gözlerimize yans r. Hareketlerimizle bile duygular m z belli ederiz. Arkadafllar m z n hissetti i duygular da yüzlerinden, hareketlerinden anlayabiliriz. Örne in, arkadafl m z üzgün oldu unda her zaman güldü ü olaylara gülmez. Ya da mutlu oldu unda her zaman onu k zd ran davran fllara k zmaz. Kendi duygular m z kadar arkadafllar m z n hissetti i duygulara da de er vermeli, duyarl olmal y z. 453

4 Temel Kaynak 3 Dün, Bugün, Yar n Aile Bireylerindeki De ifliklikler Zaman içinde insanlar de iflebilirler. Bu de ifliklik fiziksel görünümlerinde, zevklerinde, yeteneklerinde olabilir. Aile büyüklerimizin eski foto raflar na bakt m zda nas l de ifltiklerini görebiliriz. Örne in, babam z n eskiden gür saçlar varken flimdi saçlar azalm fl olabilir. Ya da yüzünde çizgiler meydana gelmifl olabilir. nsanlardaki de iflim yaln z görünüflte olmayabilir. Örne in, eskiden terzilik yapan biri flimdi kumafl fabrikas n n sahibi olabilir. nsanlar n yapt klar ifller, baflar lar, e itimleri zamanla yaflamlar n de ifltirir. Meslek Seçimi nsanlar istedi i, yeteneklerini yeterli gördü ü mesle i yapmal d rlar. Meslekleri tan mak, do ru mesle i seçmek mutlu ve verimli olmak için önemlidir. Meslek seçimi yaparken flu sorular sorulabilir: Kiflilik özelliklerime uygun mu? Yeteneklerime uygun mu? Beklentilerimi karfl lar m? Bu mesle i yapabilmem için hangi özelliklere sahip olmam gerekir? Kimlere hizmet eder? Hangi iflleri yapar? Fiziksel özelliklerime uygun mu? Peki ya siz? Hangi mesle i seçmek istersiniz? Meslek seçimi, araflt rma yap lmas gereken bir süreçtir. Çünkü insanlar n mutlu olaca mesle i yapmas önemlidir. 454

5 Dün, Bugün, Yar n HAYAT B LG S Atatürk ün Hayat Atatürk, 1881 y l nda Selanik te do du. Annesi Zübeyde Han m, babas Ali R za Efendidir. Makbule ad nda bir k z kardefli vard. Mustafa Kemal, askerî okula gitmek istiyordu. Bunun için ilkokuldan sonra askerî ortaokul ve liseye gitti. Harp Akademisini baflar yla bitirdi. Mustafa Kemal, kurmay subay olarak orduya kat ld. Mustafa Kemal, yurdu düflmanlardan kurtarmak için Kurtulufl Savafl n bafllatt. 19 May s 1919 da Samsun a ç kt. 24 Nisan 1920 de meclis baflkan seçildi. 5 A ustos 1921 de baflkomutanl k görevi verildi. 19 Eylül 1921 de mareflallik rütbesi verildi. Gazi ünvan ald. 29 Ekim 1923 te ilk cumhurbaflkan oldu. 24 Kas m 1934 te Atatürk soyad n ald. 1 Haziran 1915 te Çanakkale savafllar nda gösterdi i büyük baflar s ndan dolay albayl a yükseldi. Atatürk, 10 Kas m 1938 tarihinde hayata gözlerini yummufltur. Naafl An tkabir de bulunmaktad r. 455

6 Temel Kaynak 3 Dün, Bugün, Yar n Atatürk, ulusal bir liderdir. Ulusu için zorluklarla mücadele ederek çal flm flt r. Atatürk ün ulusal bir lider olmas nda kiflilik özellikleri de etkili olmufltur. Vatan ve Millet (Ulus) Sevgisi Atatürk ün Kiflilik Özellikleri Atatürk, vatan n ve milletini çok severdi. Milletine hizmet etmekten mutluluk duyard. Bu yüzden yaflam boyunca milleti için çal flm flt r. Önder Oluflu Atatürk, yurdumuzun düflmanlardan kurtar lmas için önderlik yapt. Kurtulufl Savafl Atatürk ün önderli inde kazan ld. Onun önderli inde birçok yenilik yap ld. Türkiye Cumhuriyeti ni kurdu ve ça dafl bir yap ya kavuflturdu. Atatürk, bilim ve sanata önem vermifltir. Atatürk, insan hak ve hürriyetlerine önem vermifltir. Atatürk, planl ve düzenliydi. Atatürk, zeki ve çal flkan bir liderdi. Atatürk, ileriyi gören, yenilikçi özelliklere sahipti. 456

7 Dün, Bugün, Yar n HAYAT B LG S Atatürk ün Yapt Hizmetler Atatürk, 29 Ekim 1923 te cumhuriyeti ilan etti. Devletin ad Türkiye Cumhuriyeti oldu. Cumhuriyetin ilan yla birçok yenilik yap ld. Atatürk ün Yapt Yenilikler Yeni bir anayasa haz rland. Böylece devlet yönetimine yeni bir düzen getirildi. Laiklik ilkesi kabul edildi. Din ile devlet iflleri birbirinden ayr ld. Okunmas ve yaz lmas zor olan Arap harfleri kald r ld. Yerine bugün kullan lan harfler kabul edildi. K l k k yafette yenilikler yap ld. Kad nlara seçme ve seçilme hakk verildi. Saat, takvim ve ölçü birimlerinde de ifliklik yap ld. Yurdun her yerine yollar, fabrikalar, hastaneler yap ld. Tar mda modern makineler kullan lmaya baflland. Halifelik kald r ld. Türk Medeni Kanunu kabul edildi. 457

8 Temel Kaynak 3 1. Afla daki ifadelerden do ru olanlar n n bafl na D, yanl fl olanlar n n bafl na Y harfi yaz n z. 458 nsanlar zamanla büyürler. Gün içinde ayn duygular hissedilir. nsanlar n fiziksel özellikleri zamanla de iflebilir. Arkadafllar m z n hissetti i duygulara de er vermeliyiz. Meslek seçiminde yeteneklerimiz önemli de ildir. Atatürk Ankara da do mufltur. Atatürk 19 May s 1919 da Samsun a ç km flt r. Atatürk, askerî ortaokuldan mezun olmufltur. Atatürk, milletini seven, yenilikçi bir liderdir. Halifeli in kald r lmas padiflah n yeniliklerindendir. Dün, Bugün, Yar n 2. Afla daki ifadelerde bofl b rak lan yerleri verilen kelimelerin uygun olanlar yla tamamlay n z. büyüdükçe - fiziksel özelliklerimiz - duygular - yetenekler - araflt rma Ö REND KLER M Z UYGULAYALIM 12 baz davran fllar yard m almadan yap l r. Yafl m z ilerledikçe de iflir. nsanlar n bazen yüzüne yans r. Meslek seçimimi yaparken göz önünde bulundurulmal d r. Meslek seçmeden önce yap lmal d r.

9 Dün, Bugün, Yar n HAYAT B LG S J TEST Ali, geçen y l tek bafl na banyo yapamad halde flimdi yapabilmektedir. Bu durum afla dakilerden hangisi ile aç klanabilir? a. Ali nin büyümesi b. Kilo vermesi c. Banyo yapmay sevmesi 2. Duygularla ilgili afla daki ifadelerden hangisi do rudur? a. Gün boyunca ayn duygu hissedilir. b. nsanlar her sabah mutlu uyan r. c. Duygular yüzümüzden anlafl labilir. 3. Ailesindeki bireylerin zaman içinde de iflti ini anlatan biri afla dakilerden hangisini kan t gösterebilir? a. Gazete makaleleri b. Foto raflar c. Nüfus cüzdan 4. Meslek seçiminde afla dakilerden hangisi önemli de ildir? a. Meslek sahiplerinin yapt ifller b. Mesle in gerektirdi i özellikler c. Meslek sahiplerinin say s 5. Atatürk ün hayat n sanatla ifade ederken afla dakilerden hangisi yap labilir? a. Atatürk ün resimlerine bakmak b. Internette araflt rma yapmak c. Atatürk ile ilgili fliir yazmak 459

10 Temel Kaynak 3 Dün, Bugün, Yar n Planl ve düzenli olmak 2. Vatanseverlik 3. Çal flkan olmak Atatürk ün yukar daki özelliklerinden hangileri ulusal bir lider olmas n sa lam flt r? a. 1 ve 2 b. 2 ve 3 c. 1, 2 ve 3 7. Atatürk nerede do mufltur? a. stanbul b. Selanik c. Ankara 8. An tkabir hangi ilimizdedir? a. Ankara b. Samsun c. stanbul 9. Afla daki yeniliklerden hangisi Atatürk önderli inde yap lmam flt r? a. Otoyollar n yap lmas b. Medeni Kanun un kabulü c. Soyad Kanunu nun ç kar lmas 10. Ne mutlu Türk üm diyene! sözü Atatürk ün hangi özelli ini göstermektedir? a. nsan sevgisi b. Ulus sevgisi c. Gençlik sevgisi 460

11 Dün, Bugün, Yar n HAYAT B LG S Bayraklar Bayrak, bir milletin ba ms zl n n sembolüdür. Dünya üzerinde birçok ülke bulunur. Hepsinin de bayra vard r. Bayraklardaki iflaretlerin, renklerin ait oldu u milletçe anlam ve önemi vard r. Türk Bayra n n rengi k rm z d r. Üzerinde ay ve y ld z vard r. K rm z renk egemenli in, beyaz renk ise güç, adalet ve temizli in simgesidir. Ülkelerin bayraklar aras nda benzerlikler olabilir. Azerbaycan Bayra Ay ve y ld z Azerbaycan Bayra nda da vard r. Bu, Türk Bayra na benzer bir özelliktir. Fakat bayrakta lacivert, k rm z, yeflil renkler de vard r. Japonya Bayra Japonya Bayra ile Türk Bayra n n benzer yan k rm z ve beyaz olmas d r. 461

12 Temel Kaynak 3 Dün, Bugün, Yar n 462 Niçin Bayram Yap yoruz? Kurtulufl Savafl Cumhuriyetten önce devletimizin ad Osmanl Devleti ydi. Osmanl Devleti padiflahlar taraf ndan yönetiliyordu. Baz padiflahlar devleti iyi yönetemediler. Osmanl Devleti, günden güne zay flad ve gücünü kaybetti. Bin dokuz yüz on dört y l nda dünyan n güçlü devletleri aras nda Birinci Dünya Savafl ç kt. Osmanl Devleti de bu savafla girdi. Birinci Dünya Savafl, dört y l sürdü. Savafl n sonunda Osmanl Devleti nin de içinde bulundu u grup yenildi. Savafl kazanan devletler, yurdumuzu iflgal ettiler. Topraklar m z n büyük bir bölümünü aralar nda paylaflt lar. Ordumuzu da tt lar. Askerlerimizin silahlar na el koydular. Mustafa Kemal, 19 May s bin dokuz yüz on dokuzda Samsun a ç kt. Amac, yurdumuzu düflmanlardan kurtarmakt. Samsun a ç karak Kurtulufl Savafl n bafllatt. Mustafa Kemal, Erzurum ve Sivas a gitti. Buralarda halk n temsilcileriyle toplant lar yapt. Toplant larda önemli kararlar al nd. Buna göre ulusumuz tutsak olmay asla kabul etmeyecekti. Düflmanlar n yurdumuzdan at lmas gerekmekteydi. Bunun için de savaflmaktan baflka çare yoktu. Erzurum ve Sivas taki toplant larda, Ankara da bir meclis aç lmas kararlaflt r lm flt. Türkiye Büyük Millet Meclisinin Aç lmas Mustafa Kemal, Sivas tan Ankara ya geldi. Halk n seçti i temsilcileri de Ankara ya ça rd. Türkiye Büyük Millet Meclisi 23 Nisan bin dokuz yüz yirmi tarihinde Ankara da aç ld.

13 Dün, Bugün, Yar n HAYAT B LG S Meclisin baflkanl na, oy birli iyle Mustafa Kemal getirildi. Savaflla ilgili tüm kararlar bu mecliste al nd. Mustafa Kemal, meclisten ald yetkiyle ordunun bafl na geçti. Savafl haz rl klar na baflland. Türk ulusu çocu u, genci ve yafll s yla savafla kat ld. Ata m z n önderli inde bafllayan Kurtulufl Savafl, baflar yla sonuçland. Yurdumuz düflmanlardan temizlendi. Bayram n Çocuklara Arma an Edilmesi Türkiye Büyük Millet Meclisinin aç ld gün, ulusumuz için çok önemlidir. Halk, kendisini yönetecek kiflileri seçip meclise göndermifltir. O günden sonra yönetim padiflahtan halka geçmifltir. TBMM nin aç l fl, cumhuriyet yönetimine geçiflin de ilk ad m d r. Daha sonra cumhuriyet ilan edilerek Türkiye Cumhuriyeti Devleti kurulmufltur. TBMM nin aç l fl günü bayram olarak kabul edilmifltir. Atatürk, çocuklar çok sevdi inden bu bayram onlara arma an etmifltir. Atatürk, çocuklara bayram arma an eden tek liderdir. Onu çok sevmeli ve sayg yla anmal y z. Her y l, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayram n coflku ile kutluyoruz. Y llard r bu bayram dünya çocuklar yla paylafl yoruz. Onlar 23 Nisan da ülkemizde konuk olarak a rl yoruz. Böylece kardeflli in, bar fl n tüm dünyaya yay lmas na öncülük ediyoruz. 463

14 Temel Kaynak 3 Dün, Bugün, Yar n Cumhuriyetimiz Cumhuriyeti korumak, cumhuriyete sahip ç kmak ve onu güçlendirmek her vatandafl n görevidir. Cumhuriyeti korumak için; Atatürk ilke ve ink laplar n ö renmeli, uygulamal y z. Millî de erlerimize sahip ç kmal y z. Çal flkan olmal y z. Gerekli e itimi almal y z. Görev ve sorumluluklar m z yerine getirmeliyiz. Cumhuriyeti biz kurduk, onu yükseltecek ve yaflatacak sizsiniz. Mustafa Kemal ATATÜRK 464

15 Dün, Bugün, Yar n HAYAT B LG S Ulafl m Araçlar ndaki De iflim Köyler, flehirler, ülkeler aras nda bir yerden bir yere gidifl gelifllerde kullan lan araçlar, ulafl m araçlar d r. Eski zamanlarda günümüzdeki kadar modern araçlar yoktu. Tafl tlarda eflek, at gibi hayvanlar n gücünden yararlan l rd. Günümüzde kara tafl tlar birçok de iflim geçirmifltir. Demir yolu tafl mac l, buharl lokomotif ile bafllam flt r. Zamanla de iflerek günümüzdeki modern tren hâline gelmifltir. Hava tafl tlar n n ilki pervaneli basit bir uçakt r. Teknoloji, uçaklar n da geliflmesini sa lam fl, günümüzdeki uçaklar yaratm flt r. Uzak mesafeleri k sa zamanda alan uçaklar insanlar n zamandan tasarruf etmelerine imkân sa lar. Tafl tlardaki de iflim deniz tafl tlar nda da olmufltur. nsanlar eskiden sal gibi basit ve insan gücü gerektiren tafl t kullan rlard. fiimdi ise konforlu gemilerle deniz ulafl m yap lmaktad r. 465

16 Temel Kaynak 3 Dün, Bugün, Yar n Teknolojik geliflmeler ulafl m araçlar n n giderek daha h zl ve daha rahat olmalar n sa lamaktad r. Acaba eskiden insanlar bugünün modern araçlar n hayal etmifller midir? Siz de bir teknolojik ürün tasarlayarak ürününüzü tan tabilirsiniz. Ürünü tan t rken resim çizebilir, ürünü tan tan bir poster haz rlayabilirsiniz. Posterinizde afla daki bilgilere yer verebilirsiniz. Örnek çal flma: Ürünün ad Ürünün amac Ürünün kullan m alan Ürünün kullan m flekli Ürünün özellikleri YÜRÜYEN AJANDA Bu ürün yap lacak ifllerin unutulmamas için tasarlanm flt r. Yap lacak ifllerinizi robota söyleyin. Saati geldi inde flark ile size hat rlats n. Her an yan n zda tafl yabilece iniz kadar küçük. Yürüyen ajandam yan mda, ifllerimin hepsi akl mda! 466

17 Dün, Bugün, Yar n HAYAT B LG S Bilgisayar Hayat m zda Bilgisayar, çok say da matematiksel ifllemlerden oluflan, bir ifli önceden verilmifl programa göre yap p sonuçland ran elektronik araçlard r. Bilgisayarlar günlük hayat m zda s k s k kullan r z. Resim yapar, ödev haz rlar, oyun oynar, müzik dinler, film seyrederiz. nternet arac l ile ö renmek istedi imiz konularla ilgili araflt rmalar yapar, arkadafllar m zla ve yak nlar m zla haberlefliriz. Günümüzde trafik düzenini sa layan trafik fl klar sisteminden, bankac l k ifllemlerine kadar birçok ifl bilgisayarla yap lmaktad r. Ayr ca kulland m z birçok ürünün (otomobil, müzik seti vb.) tasar m yap l rken de bilgisayarlar kullan lmaktad r. letiflim Teknolojileri letiflim, yüz yüze ya da telefon, telgraf, Internet gibi araçlardan yararlan larak gerçeklefltirilir. Bu araçlara iletiflim araçlar denir. Geçmiflte iletiflim kurmak insanlar için çok önemli olmufltur. Bu nedenle farkl yöntemler denemifllerdir. Eski zamanlara iletiflim kurmak için dumandan, posta güvercinlerinden yararlanm fllard r. Daha sonra mektup ve telefon kullan lmaya bafllanm flt r. Günümüzde de nternet yolu ile iletiflim kurmak yayg nlaflm flt r. Sa l kl iletiflim kurmada iletiflim araçlar n n niteli i de önemlidir. Günümüzde iletiflimi daha sorunsuz ve h zl hâle getirmek için yeni teknolojiler gelifltirilmektedir. 467

18 Temel Kaynak 3 Dün, Bugün, Yar n Afla daki ifadelerde bofl b rak lan yerleri verilen kelimelerin uygun olanlar yla tamamlay n z. bilgisayar - iletiflim - uçak - Erzurum / Sivas - teknolojik - günlük - poster - amac - Samsun a - tren - Ankara da - sal - bayrak - milli de erlere - telgraf bir milletin ba ms zl n n sembolüdür. Atatürk, yurdu düflmanlardan kurtarmak için ç km flt r. Atatürk, ve halk n temsilcileriyle toplant lar yapm flt r. Türkiye Büyük Millet Meclisi aç lm flt r. Cumhuriyeti korumak için sahip ç kmal y z., deniz tafl tlar n n ilkel bir hâlidir., k sa zamanda seyahat etmeyi sa lar., demir yolu tafl mac l nda kullan lan bir tafl tt r. Ulafl m tafl tlar n n geliflmesinde geliflmelerin etkisi olmufltur. Ulafl m tafl tlar n n geliflmesi yaflam kolaylaflt rm flt r. Teknolojik ürün tasarlan rken ürünün belirlenmelidir. Teknolojik bir ürün tan t l rken haz rlanabilir., elektronik bir araçt r., bir iletiflim arac d r. Ö REND KLER M Z UYGULAYALIM 13 teknolojisi her gün geliflmektedir. 468

19 Dün, Bugün, Yar n HAYAT B LG S J TEST Bayraklarla ilgili 1. Ba ms zl k sembolüdür. 2. Ülkeden ülkeye farkl l klar olabilir. 3. Ayn renkte olmal d r. ifadelerinden hangileri do rudur? a. 1 ve 2 b. 2 ve 3 c. 1, 2 ve 3 2. TBMM ne zaman aç lm flt r? a. 29 Ekim 1920 b. 23 Nisan 1920 c. 29 Nisan TBMM hangi flehirde aç lm flt r? a. Ankara b. stanbul c. Samsun 4. TBMM nin ilk cumhurbaflkan kimdir? a. smet nönü b. Atatürk c. Celal Bayar 5. Afla dakilerden hangisi ulusal egemenlik ifadesini aç klar? a. Padiflah n halk yönetmesi b. Halk n kendi kendini yönetmesi c. Bir toplulu un halk yönetmesi 6. Afla dakilerden hangisi okulda yap lan bayram haz rl klar ndan de ildir? a. Atatürk köflesini süslemek b. Koro çal flmalar na kat lmak c. Sokaklara bayrak asmak 469

20 Temel Kaynak 3 Dün, Bugün, Yar n Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayram kutlamalar yla ilgili; 1. Dünya çocuklar n davet etmek 2. Stadyumda gösteriler yapmak 3. Aile büyüklerini ziyaret etmek ifadelerinden hangileri do rudur? a. 1 ve 2 b. 2 ve 3 c. 1, 2 ve geliflmeler ulafl m araçlar n n geliflmesini etkilemifltir. ifadesinde bofl b rak lan yere afla dakilerden hangisi gelmelidir? a. Teknolojik b. Sosyal c. Fiziksel 9. Gelece in teknolojik ürününü tasarlayan biri, ürünün öncelikle hangi özelli ini belirtmelidir? a. fiyat n b. üretim say s n c. kullan m alan n 10. Bilgisayar hangi meslek için gerekli de ildir? a. Mühendis b. Bekçi c. Tasar mc 470