MESLEKİ KARAR ENVANTERİNİN ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ İÇİN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI *

Transkript

1 The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number: Number: 36, p , Summer II 2015 Yayın Süreci Yayın Geliş Tarihi Yayınlanma Tarihi MESLEKİ KARAR ENVANTERİNİN ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ İÇİN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI * VALIDITY OF PROFESSIONAL JUDGMENT INVENTORY FOR UNIVERSITY STUDENTS AND RELIABILITY STUDY Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali ÇAKIR Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Özet Bu araştırmanın amacı, Çakır (2003) tarafından lise öğrencileri için geliştirilen Mesleki Karar Envanterinin üniversite öğrencileri üzerinde geçerlik, güvenirlik çalışması yapmaktır. Bu amaçla 402 üniversite öğrencisinden oluşan ilk gruptan elde edilen veriler ile öncelikle açımlayıcı faktör analizi ardından da aynı veri için doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Analizler sonucunda 20 maddeden oluşan ölçeğin dört faktörlü yapı gösterdiği, dört faktörün yorumlanabilir olduğu ve açıklanan toplam varyansın % olduğu görülmüştür. Ölçeğin tümü için elde edilen Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayısı.90 olarak bulunmuştur. DFA ile sınanan modelin uyum indeksleri incelendiğinde Ki Kare değerinin (X 2 = , df=164, p=.00) iyi uyuma karşılık geldiği görülmüştür. DFA sonucuna göre modelin uyum indeksleri, RMSEA= 0.059, GFI =.91, AGFI=0.89, CFI=0.95, NNFI=0.94, ve SRMR= 0,057 dir. Envanterin eşit iki yarı güvenirliği hesaplanırken envanterin ilk yarısından alınan puanlar ile ikinci yarısından alınan puanlar karşılaştırılmıştır. Elde edilen korelasyon katsayısı (r= 0.87) olarak bulunmuştur. Envanterin puan değişmezliği, test-tekrar test yöntemiyle test edilmiştir. Bunun için PDR bölümü öğrencilerinden bölümünden 35 öğrenciye 20 gün arayla envanter iki kez uygulanmıştır, iki uygulama puanlarının karşılaştırması sonucunda elde edilen korelasyon katsayısı (r =0.84) tür. Bu aynı zamanda testin güvenilirliğini de vermektedir. Elde edilen bulgular ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğunu göstermektedir. Elde edilen bulgular ilgili alan yazın doğrultusunda tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Mesleki Kararsızlık, Karasızlık, Mesleki Karar Verme, Ölçek Geliştirme Abstract The aim of this research is to make a validity and realibity study on university students through Career Decision Inventory which was developed for high school students by Çakır in In the ligt of this aim, with the data which has been obtained from the first group consisting of 402 university student exploratory factor analysis has been made in the first place and afterwards verifying factor analysis, it has been mad * Bu makale VII. Uluslar arası Sosyal Bilimler Kongresi nde bildiri olarak sunulmuştur.

2 216 Mehmet Ali ÇAKIR efor the same data. As a result of the analysis, it has been seen that the scale with 20 items has showen a 4 factor structure and these 4 factors can be interpreted. It has olsa been seen that the total variance is %. The cronbach alpha internal consistency parameter which has been obtained for the total of the scale has been calcualted as.90. When the coherence index of the model which was tested through DFA was examined, it was seen that the value of Ki Square (X 2 = , df= 164, p=.00) had a value to good coherence. Considering the DFA result, the coherence indexes of the model are RMSEA = 0.059, GFI=.91, AGFI= 0.89, CFI=0.95, NNFI= 0.94, and SRMR= Internal consistency reliability was assessed by computing cronbah s alfa coefficients fort his administared to the 402 participants. The resulting coefficients were.87. The scale was administrated to 35 students from Mehmet Akif Ersoy Üniversity twice, in order to acquire test-re-test reliability. The time interval between the two administrations were twenty days. Test-retest reliability coefficienty was.84. The findings which have been obtained show that the scale is valid and realiable. The obtained findings have been discussed in the content of related the field of literature. Key Words: Career Indecision, Indecision, Career Decision, Scale Development GİRİŞ Gelişen teknolojik gelişmeler ve sanayileşme bireylerin mesleki yaşantılarını ve geleceğini planlamayı oldukça güçleştirmiştir. Mesleki yaşantıyı planlama uzun süreli bir dönemi içermektedir. Çocukluktan başlayarak, eğitim-öğretim yaşantıları süresince devam eden ve bir iş elde edip, emekliliğe kadar süren bir dönemi kapsamaktadır. Hiç bir meslek kalıtsal olarak bireyden bireye geçmiyor; eğitim-öğretim tek başına bir mesleği elde etmek için yeterli olamıyor; teknolojik gelişmeler ve ekonomik değişiklikler iş alanlarını da önemli ölçüde değiştiriyor. Mesleki birtakım kararlar verirken bütün bu değişim ve gelişmelerin farkında olunması önemli bir gelişim görevidir (Çakır, 2003). Kişinin seçtiği mesleği ile olan uyumu, o kişinin hayatından memnun olması ve kendine saygı duymasıyla yakından ilişkilidir. Freud tan, Adler ve Glasser e kadar birçok bilim adamı çalışmaya ve topluma yardım etmeye duyulan psikolojik ihtiyacı, kişiliğin gelişimi ve iyi bir ruh sağlığının evrensel bir anahtarı olarak tanımlamışlardır. Bir kişinin mesleği toplumun geneline ne denli yarar sağlıyorsa, kişinin kendine saygısı da o denli yüksek olur, kişi yaşamından daha çok haz duyar, sosyal bağları artar ve hayatı anlamlı olur. Bu kişi için çalışmak, bir eğlencedir ve aynı zamanda hayatın diğer yönlerinden elde edilecek mutlulukları da destekleyen bir özellik taşımaktadır (Mcintosh,2000). Bir gencin meslek hayatı geniş ölçüde aldığı eğitimin niteliğine ve türüne bağlı olarak belirlenmektedir. Bu bakımdan öğrencilerin vereceği kararlar çok önemlidir. Gerçekten, hayati bir önem arz eden insan gücü ihtiyaçlarının karşılanıp karşılanamayacağını ve insan gücü kaynaklarının ekonomik potansiyele eşit olup olamayacağını öğrencilerin verecekleri kararlar tayin edecektir. Aynı zamanda, öğrencinin, kendi eğitimi hakkında vereceği karar, kendisinin gelecekteki mesleki rolünü tanımlayacaktır (Grant, 1968). Mesleki kararsızlık üzerine yapılan ilk çalışmalar, mesleki rehberliğin ilk kurucularından sayılan Parsons a kadar gitmektedir. Parsons danışmanlara, danışanları iki ana kategoriye sınıflamalarını tavsiye etmiştir. Birincisi, iyi gelişmiş yetenekler, ilgiler ve meslek seçimi ile ilgili olarak mantıklı bir sonuca varmış kararlı kişiler. İkincisi ise, olgun ve tutarlı bir karar için henüz bir temeli bile olmayan, çok az tecrübeli kızlar ve erkekler, yani kararsızlar. Bu çalışmalar sonucunda kararlı ve kararsız öğrenciler arasında akademik, kişilik ve sosyoekonomik farklılıkların olduğu ortaya çıkmıştır. Kararsız öğrenciler yetenekleri gelişmemiş, kişiliklerinde problemleri olan ve düşük benlik algılarına sahip kişiler olarak yorumlanmışlardır ( Savickas, (1995).

3 Mesleki Karar Envanterinin Üniversite Öğrencileri İçin Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması 217 Mesleki kararsızlık içinde bulunan bireylerin sınıflandırılmasına ilişkin ilk açıklamalar Crites(1969) tarafından yapılmıştır. Crites (1969), 3 tip mesleki kararsızlık tanımlamıştır. 1. Birçok alana birden yeteneği ve ilgisi bulunanlar. 2. Kendisine uygun olan (ilgilerine uygun) alanlardan birini seçmede kararsız olanlar. 3. Herhangi bir alana karşı ilgisi olmayan bireyler Hartman ve Fuqua (1983) Mesleki kararsızlık içinde bulunan birçok öğrenci kendilerinden beklenen gelişimsel görevleri yerine getirmede belli bir çaba göstermişlerdir. Ancak bu öğrenciler kararlı öğrencilere oranla bu gelişim görevlerini yerine getirmede yeteri kadar başarılı olamamışlardır. Bu yazarlar üç tür mesleki kararsızlık tanımlamışlardır. Bunlar: 1. Gelişimsel Mesleki Kararsızlık: Bireyin yeterince olgunlaşmaması nedeniyle meslek seçimine gereken önemi vermemesi olarak tanımlanmaktadır. Gelişimsel mesleki kararsızlık bir bireyin mesleki gelişim görevlerini yerine getirmede karşılaştığı problemlerle ilgilidir. Gelişimsel kararsızlık karar verme yeteneklerini geliştirmede başarılı olamayan bireyler için kullanılmaktadır. Bu tür bireylere kendilerini meslekleri tanımaları için uygun imkanlar sağlanması kararsızlığın çözümü için uygun bir yaklaşım olacaktır (Hartman ve ark. 1985). 2. Durumsal Mesleki Kararsızlık: Bu tür kişiler mesleki karar vermeyi engelleyen bazı faktörleri tanımlayabilir. Bu faktörler arasında kaygı ve kontrol odağının dışsal olarak algılanması en belirgin olanlarıdır. 3. Kronik Mesleki Kararsızlık: Bu tip bireylerde açık bir kişisel kimlik gelişmemiştir. Genel bir kendine güvensizlik ve kişilik bozuklukları yoğun olarak gözükür. Mesleki kararsızlığın değerlendirilmesine ilişkin diğer bir boyutta kararsızlığın çok boyutlu bir kavram olarak ele alınmasıdır. Kararsız öğrencileri homojen bir alt boyut olarak değerlendirilmesi bırakılarak kararsız öğrenciler heterojen alt gruplar olarak değerlendirilip incelenmeye başlanmıştır. Bazı araştırmacılar mesleki kararsızlığı kararsızdan kararlılığa doğru devam eden tek boyutlu süreklilik olarak gören ve bu amaç doğrultusunda geliştirilmiş olan envanterleri çok boyutlu envanterlere çevirmeye çalışmışlardır. Diğer araştırmacılar ise kararsızlığın birden fazla boyutunu ölçmek ve alt grupları saptamak için ölçme araçları geliştirmişlerdir. Bunlara örnek olarak şu envanterler gösterilebilir (Aktaran Savickas 1995; Mesleki Durumum (My Vocational Situation) (Holland, Daiger, ve Power, 1980) Meslek Seçiminde Karar (Commitment to Career Choices) (Blustein ve ark., 1989), Mesleki Karar Profili (Career Decision Profile) (Jones, 1989), Mesleki Özellikler Envanteri (Career Factors Inventory) (Chartland ve ark.1990). Amaç Bu araştırmanın amacı, Çakır (2003) tarafından lise öğrencileri için geliştirilen Mesleki Karar Envanterinin Üniversite öğrencileri üzerinde geçerlik güvenirlik çalışması yapmaktır. Mesleki karar verme üniversite öğrencilerinin geleceklerini planlamaları açısından kritik bir dönem arz etmektedir. Üniversite öğrencileri bu dönemde aldıkları eğitimle ilgili ciddi kaygılar yaşamakta ve sık sık mesleki karasızlık içine düşmektedirler( Kavas, 2012; Kalafat,2012). Kararsız öğrencilerin tespiti amacıyla geliştirilen bu envanterin, öğrencilerin kendilerini tanımalarına yardımcı olması ve psikolojik danışma ve rehberlik birimlerinde çalışan danışmanlara yardım sağlaması umulmaktadır. Tanımlar Kararsızlık: Bireyin karşılaşmış olduğu karar verme durumlarında, var olan alternatiflerden birini seçip kendine bir yön belirleyememiş olma hali. Mesleki kararsızlık: Meslek ve alan seçimi ile ilgili olarak bireylerin, çeşitli nedenlerle kendilerine mesleki bir yön belirleyememiş olma hali ya da bu konuda yaşanan güçlükler.

4 218 Mehmet Ali ÇAKIR YÖNTEM Araştırma Kapsamına Giren Bireyler Bu araştırmada Çakır (2003) tarafından lise öğrencileri için geliştirilen Mesleki Karar Envanterinin Üniversite öğrencileri üzerinde geçerlik güvenirlik çalışması yapmak amacıyla 550 üniversite öğrencisi araştırmaya katılmıştır. Bunlardan 148 i çeşitli nedenlerle değerlendirmeye alınmamıştır(yanlış cevapla, eksik cevaplama gibi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesinde öğrenim gören Önlisans(Burdur Meslek Yüksekokulu) 232, lisans (İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi) 170, toplam 402 öğrenci araştırmamızın örneklemini oluşturmuştur. Tesadüfi örneklem yöntemiyle seçilen bu grupta 1. ve 2. Sınıflar tercih edilmiştir. Verilerin Analizi Araştırmanın ölçek geliştirme aşamasında ölçeğin geçerlik çalışmaları için açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Ölçeğin güvenirliği için Cronbach Alfa İç tutarlılık katsayısı hesaplanmıştır. İki gruptan elde edilen puanların anlamlı farklılık gösterip göstermediği Bağımsız Gruplar T Testi ve ANOVA ile analiz edilmiştir. Araştırmanın istatistik analizlerinde SPSS ve LISREL programları kullanılmıştır. BULGULAR Bu bölümde önce Mesleki Karar Envanterinin geçerlik ve güvenirlik çalışmalarına ilişkin bulgulara yer verilmiştir. Mesleki Karar Envanterinin Geçerlik ve Güvenirliğine İlişkin Bulgular Ölçeğin yapı geçerliğini belirlemek için faktör analizi yapılmıştır. Analizler öncesinde verilerin uygunluğunu belirlemek için veri setinde yer alan uç değerler incelenerek z tablo değerinde yer alan ve 3,29 u geçen veri olup olmadığı incelenmiş ve 18 i veri setinden çıkarılmıştır. Verilerin faktör analizine uygun olup olmadığı Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) Katsayısı ve Bartlett Küresellik Testi ile değerlendirilmiştir (Büyüköztürk, 2003; Eroğlu, 2009). KMO değeri, değişkenler tarafından oluşturulan ortak varyans miktarını bildirmektedir. Bu değerin 1,00 a yakın olması verinin faktör analizi için uygun olduğunu gösterirken, 0,60 ın altına düşmesi veriler ile faktör analizi yapmanın doğru olmayacağını bildirmektedir (Büyüköztürk, 2003; Sümer, 2000). Bartlett Küresellik Testi değeri ve onun anlamlılığı ise değişkenlerin birbirleri ile korelasyon gösterip göstermediklerini sınar. MKÖ için KMO değeri.91 olarak bulunmuş ve Barlett Testi sonucu da anlamlı çıkmıştır. Temel bileşenler analizi sonucunda ölçeğin özdeğeri birden büyük 4 faktörde toplandığı görülmüştür. Ölçek maddeleri Varimaks dik döndürme tekniği ile analiz edilmiştir. Yapılan analizde faktör sayısı maddelerin içeriklerine bakıldığında kavramsal olarak uygun olabileceği düşünülen dört faktör ile sınırlandırılmıştır. Elde edilen özdeğer grafiği incelenmiş, dört faktörün yorumlanabilir olduğu ve açıkladıkları toplam varyans oranının % olduğu görülmüştür. Toplam varyansın % 19,23 sını ilk faktör, % sini ikinci faktör, % ini üçüncü faktör ve % 11,51 ini dördüncü faktör açıklamıştır. Tablo I. MKÖ Açıklayıcı Faktör Analizine Göre Alt Faktörler ve Maddeler Göre Faktör Yükleri Maddeler FAKTÖRLER F1 F2 F3 F4

5 Mesleki Karar Envanterinin Üniversite Öğrencileri İçin Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması 219 M13,779 M16 M14 M15,679,710,652 M23,578 M22,557 M19,518 M18,391 M7,678 M9,645 M10 M11 M1,621,578,721 M2,662 M3,632 M4 M5,568,520 M28,819 M29,795 M27 Tablo I de görüldüğü gibi MKÖ ölçeği dört faktörden oluşmaktadır. Birinci faktördeki madde faktör yükleri , ikinci faktörde.578-,678, üçüncü faktörde , dördüncü faktörde , arasında değişmiştir. Ölçeğin tamamında ise madde faktör yüklerinin arasında değiştiği gözlenmiştir. Böylece 20 madde 4 boyuttan oluşan bu ölçek üniversite öğrencilerinin mesleki kararsızlık düzeylerini ölçmek için uygun görünmektedir. Ölçeğin ilk faktörü 8 maddeden (13, 14, 15, 16, 18, 19, 22, 23) oluşmaktadır. Mesleki karar verme oldukça karmaşık bir durum, ne yapacağım konusunda yetersizim, seçeceğim meslek konusunda sık sık kararım değişiyor şeklindeki maddelerin bulunduğu bu faktör içsel çatışmalar olarak isimlendirilmiştir. Ölçeğin ikinci faktörü 4 (7, 9, 10, 11) maddeden oluşmaktadır ve meslek seçimine ilişkin fonksiyonel olmayan düşünceler olarak isimlendirilmiştir.. Üçüncü faktör 5 ( 1, 2, 3, 4, 5 ) maddeden oluşmaktadır ve meslek seçimine,751

6 220 Mehmet Ali ÇAKIR ilişkin bilgi eksikliği olarak isimlendirilmiştir. Dördüncü faktör ise 3 (27, 28, 29) maddeden oluşmaktadır ve kendini yeterince tanımama olarak isimlendirilmiştir. Açımlayıcı faktör analizi sonrası oluşan bu 4 faktörlü yapının geçerliğini doğrulamak amacıyla Lisrel 8.71 programı kullanılarak doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yapılmıştır. DFA için üçüncü araştırma grubundaki 402 öğrenciden elde edilen veri kullanılmıştır. DFA ile sınanan modelin uyum indeksleri incelendiğinde Ki Kare değerinin (X 2 = , df=164, p=.00) iyi uyuma karşılık geldiği görülmüştür. DFA sonucuna göre modelin uyum indeksleri, RMSEA= 0.059, GFI =.91, AGFI=0.89, CFI=0.95, NNFI=0.94, ve SRMR= 0,057 dir. Bu indekslerden GFI ve AGFI değerlerinin 0,80-0,95 arası olması kabul edilebilir düzeyde uyumu, artmalı uyum indeksleri olan CFI ve NNFI değerlerinin ise 0,95 ve üzerinde olması çok iyi uyumu göstermektedir (Şimşek, 2007; Johnsen & Steven, 2001). Uyum indeksleri incelendiğinde elde edilen modelin iyi uyum gösterdiği söylenebilir. Şekil I. Mesleki Kararsızlık Ölçeği Doğrulayıcı Faktör Analizi Sonuçları Mesleki Karar Envanterinin Güvenirliği Mesleki Karar Envanterinin güvenirliği iç tutarlılık ve test-tekrar test yöntemiyle elde edilmiştir. Ölçeğin 402 kişiye uygulanmasıyla elde edilen verilere ait alt ölçeklerin Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayıları birinci alt ölçeği için 0,84; ikinci alt ölçeği için 0,70; üçüncü alt ölçeği için 0,74 ve dördüncü alt ölçeği için 0,82, bulunmuştur. Ölçeğin toplam puan Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayısı.90 olarak bulunmuştur. MKÖ ölçeği ve alt ölçekleri için elde edilen katsayılar ölçeğin güvenilir olduğunu ortaya koymaktadır. Eşit İki Yarı Güvenirliği: Bu yöntemde envanterin ilk yarısından alınan puanlar ile ikinci yarısından alınan puanlar karşılaştırılmıştır. Elde edilen korelasyon katsayısı 0.87 olarak bulunmuştur.

7 Mesleki Karar Envanterinin Üniversite Öğrencileri İçin Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması 221 İki Uygulama Arasındaki Tutarlılık (Zamana Göre Değişmezlik): Envanterin puan değişmezliği, test-tekrar test yöntemiyle test edilmiştir. Bunun için PDR bölümü öğrencilerinden bölümünden 35 öğrenciye 20 gün arayla envanter iki kez uygulanmıştır, iki uygulama puanlarının karşılaştırması sonucunda elde edilen korelasyon katsayısı (r =0.84) tür bu aynı zamanda testin güvenilirliğini de vermektedir. İki yöntemle elde edilen güvenirlik katsayıları araştırma için yeterli görülmektedir. TARTIŞMA VE SONUÇ Bu araştırma üniversite öğrencilerinin Mesleki Kararsızlık düzeylerini ölçmek amacıyla hazırlanmış bir ölçek geliştirme çalışmasıdır. Bu kapsamda Mesleki Karar Envanterinin güvenirlik ve geçerliğine ilişkin analizler yapılmış, açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi sonuçları sunulmuştur. Yapılan istatistiksel işlemler sonrasında envanterin geçerli ve güvenilir olduğu bulunmuştur. Envanterin orijinal formu 30 madde 5 alt faktörden oluşmakta idi, ancak üniversite öğrencileri üzerinde yapılan bu çalışmada envanter 20 madde ve 4 faktörden oluşmuştur. Envanterin 30 maddelik formu, aslında bütünü düşünüldüğünde geçerli güvenilir sonuç vermiştir. Fakat yapılan faktör analizinde sonuçlar lise formuyla uyuşum göstermeyip, faktörleri tanımlamada da sıkıntılarla karşılaşılmıştır. Bu nedenle uygun görülmeyen 10 madde envanterden çıkarılarak, geçerliği, güvenirliği yüksek 20 maddelik envanter oluşturulmuştur. Demokrasinin bir yaşam biçimi olarak benimsendiği günümüzde karar verme önemli bir davranış biçimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Günlük hayatımızın bir parçası olarak önemli sonuçlar doğurmayan basit kararlar verdiğimiz gibi, eğitsel, sosyal, ekonomik, ve siyasal anlamda, hayatımızın akışını belirleyecek kadar önemli kararlar da veririz. Bireyler her yaşta karar vermesi gerektiren durumlarla karşılaşmaktadır. Karar verme belirli bir duruma özgü olmaktan çok gelişimsel bir süreç olarak ele alınmaktadır. Doğru bir karar bireyin yaşamında olumlu sonuçlara yol açıp onun amaç ve isteklerine ulaşmasını sağladığı gibi yanlış kararlar da bireyleri amaçlarına ulaşmakta alıkoyabilir. Hatta onun istemediği bir hayatı yaşamasına neden olabilir (Eldeklioğlu, 1999). Bu araştırmada geliştirilen bu envanterle birlikte mesleki rehberlik çalışmalarına ve ileri ki araştırmalara yönelik olarak öneriler aşağıda maddeler halinde verilmiştir: 1. Mesleki kararsızlık içinde bulunan bireylerin sosyo-ekonomik özellikleri ile mesleki kararsızlığa etki eden faktörler üzerinde araştırmalar yapılabilir. 2. Mesleki kararsızlığın ilişkili olduğu diğer faktörler (genel kararsızlık, kronik kararsızlık, kaygı, kişilik özellikleri, denetim odağı, benlik kavramı gibi) üzerinde araştırmalar yapılabilir. 3. Mesleki kararsızlık ile her dönem ve yaşta karşılaşılabilir. Dolayısıyla mesleki kararsızlık üzerine yapılacak çalışmalar yaşa, cinsiyete, sınıfa ve eğitim-öğretim görülen alana göre değişiklik gösterecektir. Her grup için farklı mesleki grup rehberliği çalışmaları yapılabilir. 4. Mesleki kararsızlık konusu üniversite öğrencilerinin de karşılaşmış olduğu problem alanlarından biridir. Mesleki kararsızlık içinde bulunan üniversite öğrencilerine yönelik bireysel ve grup danışma-rehberlik etkinlikleri düzenlenebilir. 5. Mesleki kararsızlık konusunda ülkemizde yapılmış olan çalışmalar oldukça sınırlıdır. Mesleki kararsızlık üzerine ülkemizde yapılacak olan betimsel ve deneysel araştırmalar, ülkemizde, farklı özelliklere sahip bireylerin mesleki kararsızlık örüntülerini ve gereksinim duydukları yardım hizmetlerinin niteliğini ortaya çıkarması bakımından oldukça önemlidir. 6. Ülkemizdeki öğrencilerin mesleki kararsızlık örüntüleri ile yurt dışındaki farklı kültürlerdeki öğrencilerin mesleki kararsızlık örüntüleri karşılaştırılmalı olarak incelenebilir.

8 222 Mehmet Ali ÇAKIR 7. Mesleki kararsızlık içinde bulunan bireyler üzerine uzunlamasına araştırmalar yapılarak, bireylerin kararsızlık durumlarındaki değişimler incelenebilir. KAYNAKÇA Büyüköztürk, Ş. (2003). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi Elkitabı. Pegem A Yayıncılık. Ankara. Crites, J. O. (1969). Vocational Psychology: The Study of Vocational Behavior and Development. New York: Mc Graw-Hill. Chartland, J. M., Robbins, S.B. and others.(1990). Development and validation of the career factors inventory.. Journal of Counselling Psychology. 37, Çakır, M. A. (2003). Bir mesleki grup rehberliği programının lise öğrencilerinin mesleki kararsızlık düzeylerine etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Eldeklioğlu, J. (1999). Karar Stratejileri ile Ana-Baba Tutumları Arasındaki İlişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. Cilt:II, Sayı:II, 7-9. Eroğlu, A. (2009). Faktör analizi. 4. Baskı. (Ed. Ş. Kalaycı) SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. (s ). Ankara: Asil Grant, V. (1968). İnsan Eğitim ve İş. Çeviren: Taymaz, H. Mesleki ve Teknik Öğretim Kitapları 9. Ankara: MEB Hartman, B.W., Fuqua, D.R.(1983). Career İndecison From a Multidimensional Perspective: A Reply to Grites. The School Counselor. May, Hartman, B.W., Fuqua, D.R. (1985). A Path Analytic Model of Career İndecision. Vocational Guidance Quarterly Jones, L. K. (1989). Measuring a three-dimensional Construct of Career Indecision. Journal of Counselling Psychology Johnsen, B.,& Steven, J.J. (2001). Exploratory and confirmatory factor analysis of school level environment questionnarie(sleq). Learning Environment Research, 4, Kavas, A. (2012). Kariyer Karar Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi.38, Kalafat, T. (2012). Kariyer Geleceği Ölçeği Türk Örneklemi İçin Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi.38, Mcintosh, P. I. (2000). Life career development: Implications for school counselors. Education. 120, Savickas, M. L. (1995). Constructivist Counseling for Career Indecision. The Career Development Quarterly Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), Şimşek, Ö.F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş. Temel prensipler Lisrel uygulamaları. Ankara: Ekinoks.