Yıl: 3, Sayı: 8, Eylül 2016, s

Transkript

1 Yıl: 3, Sayı: 8, Eylül 2016, s Zeki GÜLER 1 YAŞANTISAL ÖĞRENME KURAMININ ESKİŞEHİR MESLEK YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİNİN STAJLARI İLE İLİŞKİLENDİRİLMESİ SORUNLAR-ÖNERİLER Özet Bu çalışmada aktif öğrenmeyi ve bireysel farklılıkları temel alan yaşantısal öğrenme kuramı merkeze alınmıştır. Bireyler farklı yöntemlerle öğrenmektedir. yaparak öğrenme ya da yaşantısal öğrenme kavramları kuram ve uygulama ilişkilerini ortaya koyan ve birlikte değerlendiren bir yaklaşım biçimidir. Yaşantısal öğrenme kuramı, öğrenme kavramının bireylerin en verimli biçimde kendi yaşantılarından ve deneyimlerinden kaynaklandığını ortaya koymuştur. Staj; mesleki öğretimin temel kavramlarından biridir. Her eğitim seviyesindeki öğrencilerin eğitim-öğretim yoluyla elde ettikleri bilgileri ve becerileri yaparak ve uygulayarak sınamasıdır. Staj, okulda elde edilen soyut nitelikli bilgilerin iş yaşamında somutlaşmasını sağlayan uygulamalar bütünüdür. Bu çalışmada Eskişehir Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin staj çalışmaları değerlendirilmiş ve öğrenme stilleri ortaya konmuştur. Bu çalışmada staj kavramı ile öğrenme kuramları arasındaki ilişki özellikle David A. Kolb un yaşantısal öğrenme kuramı ile ortaya konulmuştur. Anahtar Kelimeler: Yaşantısal Öğrenme, Staj, Öğrenme Stilleri IDENTIFYINGEXPERIENTEL LEARNING THEORY WITH ESKIŞEHIR VOCATIONAL HIGH SCHOOL STUDENTS JOB TRAININGS:ISSUES- SUGGESTIONS Abstract This study focuses on the theory of experiential learning, which is one of the approaches based on active learning and indivudual differences. İndivudual learn in different ways Experiential Learning Theory is the theory that sets out and 1 Yrd.Doç.Dr., Anadolu Üniversitesi Yunus emre Kampüsü, Eskişehir Meslek Yüksekokulu., zguler@anadolu.edu.tr

2 Zeki Güler evaluates the realationship between theory and practise. Experiential learning theory is the most efficient way of learning the concepts have revealed from their own lives and experiments. Training is one of the basic concept of vocational education. Students at each level can gained skills and information by applying the training program. Training is a set of applications that abstract school information to concrete work life implementations. One of the work area of education management is the concept of training. Education management has many learning theories in its historical process. In this study, realationship between concept of training and learning theory is revealed with David A. Kolb s experiential theory. Keywords: Experiantial Learnings, Training, Learning Styles GİRİŞ Öğrenme kavramı yaygın olarak sınıflarla birlikte düşünülen bir kavram olmakla birlikte, yaşamın her boyutunda karşılaşılan bir kavramdır. Öğrenme kavramı, sınıflardan işyerlerine, laboratuvarlardan yönetim kurulu odalarına, bir futbol takımının taktik çalışmalarından, bir ülkenin silahlı kuvvetlerinin stratejik planlamalarına kadar çok farklı yaşam bağlamları içinde yer alır. Deneyim ve Yaparak öğrenme kavramları denilince akla gelen ilk kavramlardan birisi de staj kavramıdır. Staj kavramı, her eğitim seviyesindeki öğrencilerin eğitim ve öğretim yoluyla elde ettikleri bilgileri ve becerileri yaparak/uygulayarak sınaması olarak ifade edilmektedir. Staj okulda elde edilen soyut nitelikli bilgilerin, iş yaşamında somutlaşmasını sağlayan bir uygulamalar bütünüdür. Bu uygulamalar sonucu gerçekleşen öğrenme kavramı ise yaşayarak/yaparak öğrenmenin bir türü olarak ifade edilmektedir (Güler: 2015). 172 Staj kavramı mesleki alanda öğrenim gören öğrencilere birçok avantaj sağlamaktadır. Öğrencilerin eğitim aldıkları süre boyunca aldıkları bilgileri alanda uygulamaya geçirmeye ve öğrendikleri bilgileri tekrar etmelerine imkân tanımaktadır. Ayrıca gelecekteki çalışma hayatlarına dair belli başlı ipuçları elde etme, sorumluluk alma ve iş ahlakı gibi kavramları öğrenmelerine de fırsat tanımaktadır. Tarihsel süreç içerisinde birçok öğrenme kuramı ortaya konulmuştur. Bu öğrenme kuramları içerisinde kuramı ve uygulamayı birlikte alan teorisyenlerin başında ise David A. Kolb gelmektedir. Yaparak öğrenme ve yaşantısal öğrenme kavramları; eğitim bilimleri içerisinde soyut ve somut ilişkileri birlikte değerlendiren bir yaklaşım olması açısından özel bir önem taşımaktadır. Kolb a göre, bireyler en verimli biçimde kendi yaşantılarından ve deneyimlerinden öğrenirler. Yaşantısal öğrenme kuramı geliştirilirken; öğrenmede deneyim kavramıyla Dewey, öğrenme süreçlerinde bireylerin etkisi kavramıyla Lewin ve zekanın çevre ile etkileşimi kavramıyla Piaget ten ve bu modellerden önemli ölçüde etkilenildiği görülmektedir. Kolb; yaşantısal öğrenme kuramında öğrenmeyi çember biçiminde tasarlamıştır. Bu öğrenme çemberinde 4 temel öğrenme biçimi yer almaktadır. Bu öğrenme biçimleri; somut yaşantı, yansıtıcı gözlem, soyut kavramsallaştırma ve aktif yaşantı kavramlarıdır. (Aşkar ve Akkoyunlu Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı: 8, Eylül 2016, s

3 Yaşantısal Öğrenme Kuramının Eskişehir Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Stajları İle İlişkilendirilmesi Sorunlar-Öneriler 1993:39) ve (Özden 1998:27)bilgiyi algılama ve işleme biçimlerini simgeleyen öğrenme yollarındaki tercihleri, somut yaşantı için hissederek, yansıtıcı gözlem için izleyerek, soyut kavramsallaştırma için düşünerek ve aktif yaşantı için yaparak biçiminde aktarmıştır. Şekil 1. Öğrenme Çemberi Somut Yaşantı (Hissetme) Etkin Deneme Yansıtıcı Gözlem (Yapma) Soyut Kavramsallaştırma (Düşünme) 173 Somut Yaşam Öğrenme Biçimi: Hislere dayalı öğrenmedir. Bu öğrenme biçiminde düşünme kavramı az bir öneme sahipken, yaşantı ve sorunlarla ilgilenmek ve hissetmek kavramları ön plana çıkmaktadır. Sorunların çözümü konusunda düzenli ve bilimsel yaklaşımlar yerine sezgilerin gücüne inanılmaktadır. Mc. Karty nin (1983) (akt. Özden 1998:35)araştırmasına göre bu öğrenme biçimine sahip bireyler için öğrenilecek olan konuda niçin sorusunun açıklanması önemli bir durumdur. Yansıtıcı Gözlem Öğrenme Biçimi: İzleyerek ve gözlemleyerek öğrenmedir. (Karakış a 2006:70) göre; bu öğrenme biçiminde bireylerde; karar aşamasından önce ilgili olay ya da olguyu dikkatle inceleme, olaya farklı açılardan bakma ve olayları dinleyerek ve izleyerek öğrenme konuları öne çıkmaktadır. Soyut Kavramsallaştırma Öğrenme Biçimi: Düşünerek öğrenmedir. Bu öğrenme biçimine sahip bireylerde mantık ve düşünceler duygulardan daha ağır basmaktadır. Bireyler olayların mantıksal analizini yaptıktan sonra adımlar atmaya yönelirler. Aktif Yaşantı Öğrenme Biçimi: Yaparak, yaşayarak öğrenme biçimidir. Bu bireyler yapılan işi tamamlama ve amaçlara ulaşma adına risk alma konusunda başarılıdırlar. İzleme kavramı yerine uygulama yapmaya önem verilmiştir. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı:8, Eylül 2016, s

4 Zeki Güler Her bireyin öğrenme stili, bahsedilen öğrenme biçimlerinin bileşeni olarak ortaya çıkar. Şu şekilde kurallaştırılabilir: Değiştiren Öğrenme Stili: Somut yaşantı + Yansıtıcı gözlem Temel Özellikleri: Düşünme yeteneği, değer ve anlamların farkında olma, görüşleri anlamlı ilişkilendirme. Yargıları güzeldir fakat eylemi yoktur. Görüş ve düşünceleri biçimlendirirken kendi duygu ve düşünceleri ön plandadır. Bu bireylerin zayıf yönleri ise (Kılıç ve Karadeniz e 2004:135) göre; seçenekler arasında seçim yapmada zorlanma, karar vermede güçlük yaşama, problem ve fırsatları değerlendirme konusunda ise yetersiz kalmalarıdır. Özümseyen Öğrenme Stili: Yansıtıcı gözlem + Soyut kavramsallaştırma Temel Özellikleri: Duygular yerine soyut kavram ve düşünce üzerinde durma, kavramsal modeller üretme. Mantıklı ve sistematiktirler. Bilimsel kariyer açısından bu stil önem taşımaktadır. Güven e (2003:27) göre bu bireyler; biyoloji, eğitim, hukuk, sosyoloji, matematik vb. alanları tercih etmektedir. Mutlu ve Aydoğdu ya (2003:20) göre ise hayal kurma; pratik uygulamalarda eksiklik ve sistematik yaklaşım izleyememeleri bu bireylerin zayıf yönleri olarak belirtilmiştir. Ayrıştıran Öğrenme Stili: Soyut kavramsallaştırma + Aktif yaşantı Temel Özellikleri: Problem çözme, karar verme, fikirlerin sistematik ve mantıksal planlanması ve analizi, parçadan bütüne gitme. Detaylara önem verilir. Geri bildirim kavramı, ayrıştıran öğrenme stiline sahip bireyler için vazgeçilmezdir. (Güven e 2003:29) göre bu öğrenme stiline sahip bireyler, tıp, mühendislik, ekonomi, bilgisayar bilimleri gibi teknoloji ağırlıklı meslekleri tercih etmektedir. Yerleştiren Öğrenme Stili: Somut yaşantı + Aktif yaşantı Temel Özellikleri: Planlar yapma, kararları uygulama ve yeni yaşantılar geçirme. Bu stile sahip bireyler değişime kolayca ayak uydurabilen, pragmatik, açık fikirli, girişimci, araştırmacı, keşfeden ve fevri hareket edebilen kişilerdir. Ekici ye (2003:32) göre bu bireyler; pazarlamacılık, kamu yönetimi, eğitim yönetimi, yönetim, bankacılık gibi meslekleri tercih etmektedir. Ergür ün (1998:41) yapmış olduğu araştırmaya göre ise yerleştiren öğrenme stiline sahip bireylerin zayıf yönleri; bir işi zamanınd bitirememeleri, pratik olmayan planlar yapmaları ve hedefe yönelik olamamaları olarak belirtilmiştir. Daha önce aktarılanları özetlersek; 174 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı: 8, Eylül 2016, s

5 Yaşantısal Öğrenme Kuramının Eskişehir Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Stajları İle İlişkilendirilmesi Sorunlar-Öneriler Tablo.1 Kolb Öğrenme Stilinin Sahip Olduğu Özellikler Öğrenme Stilleri Değiştiren (Diverger) Özümseyen (Assimilator) Ayrıştıran (Converger) Yerleştiren (Accomodator) Özellikler İyi özetler. İyi sentezleme yapar. Empati kurar. Yaratıcıdır. Önsezileri kuvvetlidir. Esnektir. Girişkendir. Keşfetmekten hoşlanır. Fikirler üretir. Sistemli değildir. Kararsızdır. Mantıklı değildir, duygusaldır. Doğaldır, mekanik değildir. Teorik değildir. Soyut düşünür. Tümevarımla sonuca ulaşır. İyi sentezleme yapar. Kuram oluşturmaktan hoşlanır. Çoklu bakış açıları üretir. Sistemli, mantıklıdır. İyi bir düzenleyicidir. Sayılardan hoşlanır. Tasarım yapmaktan hoşlanır. Somut işleri sever. Girişken değildir. Kararsızdır. Mekanik değildir. Edilgendir. İyi bir problem çözücüdür. Kararlıdır, pratiktir. Sistemli, rasyonel ve analitiktir. İyi bir rehberdir. Tümevarımla sonuca ulaşır. İyi ayırım yapar. Teknik konulardan hoşlanır. Deney yapar. Bakış açısı sınırlıdır. Önsezileri kuvvetlidir. Yaratıcı değildir. Kuramsal değildir. Meraklıdır. Araştırmacıdır. Esnektir. Risk alır. Doğaldır. Açık görüşlüdür. Girişkendir. Somut düşünür. İyi bir düzenleyicidir. Kişiye bağımlıdır. Analitik yeteneği çok azdır. Sistemli değildir. 175 (Kılıç a 2002:29) göre Kolb Öğrenme Stili Modelinin güçlü yanları aşağıdaki gibidir: - Uygulamaya dönük tespitler sağlar. - Kişisel ve takım çalışmalarında kullanılabilir. - Tek bir derse ve sınıf düzeyine uygulanabileceği gibi tüm seviyedeki programlarda da kullanılabilir. - Tüm disiplin alanlarında uygulanabilir. Farklı sınıf ortamları geliştirmede yardımcı olur. - Etkili öğrenme için farklı öğrenme stillerinin birleştirildiği yollardan haberdar olunmasını sağlar. - Öğrencilerden geri bildirim almada, cesaretlendirmenin önemini açıkça ortaya koyar ve onlara geri bildirim sağlayarak öğrenmeleri güçlendirir. - Bir derste kullanılan öğretim yöntemlerinin sıralanmasını sağlar, öğretmenlere hali hazırda neler yapıldığına dair teorik bir açıklama sağlar ve bu tecrübelerin daha sonra nasıl geliştirileceğini gösterir. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı:8, Eylül 2016, s

6 Zeki Güler Kolb tarafından; yaşantısal öğrenme kavramı tecrübenin dönüştürülmesi sonucu bilginin ortaya çıktığı bir süreç olarak tanımlanmıştır. Bireylerin uygulamada gerçekleştirecekleri bilgi, belirli tecrübelerin edinimi ve dönüştürülmesi sonucunda oluşturulmaktadır. Bu doğrultuda Kolb tarafından geliştirilen bu kuram, diğer kuramlardan farklı olmakla birlikte iş-bilginin yaratılması arasındaki bağ önemli ölçüde ortaya çıkarılmaktadır. Eskişehir Meslek Yüksekokulu öğrencilerini kapsayan bu çalışmanın da pratik çalışmayı değerlendirmeye yönelik olması ve öğrencilerin iş yaşamına hazırlanması sürecinde taşıdığı önem nedeniyle Kolb un Yaşantısal Öğrenme kuramı tercih edilmiştir. Araştırmanın Kapsamı Anadolu Üniversitesi Eskişehir Meslek Yüksekokulu öğretim yılı itibariyle altı adet iktisadi ve idari program niteliğindeki programlardan oluşmuştur. Bunlar: - Aşçılık programı, - Büro Yönetimi ve Yönetici Asistanlığı Programı, - Dış Ticaret Programı, - Emlak ve Emlak Yönetimi Programı, - Pazarlama Programı, - Turizm ve Otel İşletmeciliği Programı. Üniversitelerin meslek yüksekokulları bünyesinde bulunan programlar, mesleki eğitimin gereği olarak öğretim ve eğitimlerini kuramsal ve uygulamalı olarak almaktadırlar. Ayrıca bu derslere ek olarak staj adı verilen ve bir tür yaşantısal öğrenme ya da yaparak öğrenme olarak tanımlanabilecek uygulamalara zorunlu olarak yer verilmektedir. Eskişehir Meslek Yüksekokulu öğrencileri de 30 iş gününden oluşan stajlarını, son iki yıldan bu yana, kendilerine önceden staj dosyası ile verilen ve ayrıntılı 10 sorudan oluşan değerleme ve anket formu eşliğinde yapmaktadırlar. Öğrencilerin iş yaşamına katılmadan önceki bu deneyimleri onları iş yaşamına hazırlamada özel bir önem taşımaktadır. Bu araştırmanın kapsamı; Eskişehir Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin stajları ve öğrenme stilleri ile sınırlıdır. Amaç Bu çalışmanın 2 temel amacı vardır. İlk amacımızda; Eskişehir Meslek Yüksekokulu bünyesinde var olan 6 iktisadi ve idari programda öğrenim gören öğrencilerin, staj kavramına ve uygulamasına ilişkin nitelikleri (sektör, çalışan sayısı, hukuki şekli) vb. tespit etmektir. İkinci amacımızda ise; öğrenim döneminde stajlarını gerçekleştiren öğrencilerin kendilerinin dahi bilinçli bir şekilde farkında olmadıklarını sandığımız öğrenme stillerini ortaya koymaktadır. Bu amaçlar bağlamında aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır: - Öğrencilerin stajdan geriye kalan düşünceleri nelerdir? - Öğrencilerin staj yaptıkları sektörel dağılımlar nelerdir? - Öğrencilerin yerine getirdikleri işler bölüm bazında nelerdir? - Staj süresince öğrencilerin en çok yararlandıkları dersler bölüm bazında nelerdir? - Staj yapan öğrencilerin öğrenme stilleri nelerdir? 176 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı: 8, Eylül 2016, s

7 Yaşantısal Öğrenme Kuramının Eskişehir Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Stajları İle İlişkilendirilmesi Sorunlar-Öneriler Yöntem Bu araştırma Anadolu Üniversitesi Eskişehir Meslek Yüksekokulunun altı programında öğrenim gören öğrenciler üzerinde gerçekleştirilmiştir ve derinlemesine betimleme, doküman incelemesi, bireylerin bakış açılarını ve görüşlerini yansıtması amacıyla nitel ve nicel olarak yapılandırılmıştır. Bu yüzden bu çalışma, staj yapan öğrencilerin mevcut durumlarını değerlendirmek üzere ele alınmış ve sonraki stajların daha verimli olabilmeleri için öneriler sunmaktadır. Ayrıca, öğretim dönemi içinde yaz aylarında yapmış oldukları stajları temel alınmış ve çalışma 2 aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada; öğretim yılı yaz döneminde stajlarını başarı ile tamamlayan ve staj dosyalarını Eskişehir Meslek Yüksekokulu Müdürlüğüne teslim eden ve tesadüfen seçilen öğrencilerin dosyalarının incelenmesi aşamasıdır. Bu aşamada öğrencilerin teslim ettikleri staj dosyalarını için bulunan ve 10 adet açık uçlu sorudan oluşan Öğrenci Staj Bilgi Formu ayrıntılı olarak incelenmiştir (EK-1). İkinci aşamada ise; ilk aşamada dosyaları değerlendirilen öğrencilere Kolb Öğrenme Stilleri Ölçeği ile geliştirilmiş 12 çoktan seçmeli ve 2 adet açık uçlu soru yöneltilmiştir. Özellikle 2 açık uçlu soru yüz yüze görüşmelerde detaylandırılmıştır (EK-2). Çalışma Grubu Bu araştırmada çalışma grubunu; Eskişehir Meslek Yüksekokulu nda öğrenim gören ve 2015 in yaz aylarında stajını yapan 82 öğrenci ve dosyası tesadüfen seçilen her bölümden 6 öğrencinin oluşturduğu toplam 36 öğrenci oluşturmuştur. Çalışma grubunun oluşturulmasında seçkisiz olmayan örnekleme yöntemlerinden amaçsal örnekleme ve benzeşik örnekleme yöntemi tercih edilmiştir. Araştırmaya katılan öğrencilerin 22 si kadın, 14 ü erkektir. 177 Veri Toplama Aracı Ve Analiz Bu çalışmada veriler 2 aşamada toplanmıştır. İlk aşamada; Eskişehir Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin stajları sonrasında yüksekokul idaresine teslim ettikleri staj dosyaları incelenmiştir. Bu dosyada yüksekokul idaresi tarafından hazırlanmış ve üniversite yönetim kurulları tarafından onaylanmış, açık uçlu sorulardan oluşan 10 soru bulunmaktadır. Veri toplama aracı olarak kullanılan staj dosyasında çalışmamızı ilgilendiren sorulardan bazıları şunlardır: -Öğrencilerin cinsiyetleri, -Öğrencilerin staj yaptıkları işletmelerin sektörel niteliği, -Staj yapan öğrencilerin yerine getirdikleri işler, -Staj yapan öğrencilerin en çok yararlandığı dersler, -Stajdan geri kalan en önemli boyut ( tema-fikir). İkinci aşamada ise; birinci aşamadaki bilgiler, incelendikten ve değerlendirildikten sonra, öğrencilere 12 adet seçenekli soru yüz yüze görüşme esnasında uygulanmıştır. Her iki aşamada kullanılan staj formlarında yer alan sorular alanında uzman kişiler tarafından iç geçerliliğin arttırılması amacıyla ulusal ve uluslararası ilgili yazın taraması yapılarak hazırlanmıştır ve yönetim kurulu kararıyla uygulanmaktadır. Öğrencilerle yapılan yüz yüze görüşmeler sırasında, öğrencilerin öğrenme stillerinin belirlemek amacıyla (Aşkar ve Akkoyunlu 1993:41) tarafından Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı:8, Eylül 2016, s

8 Zeki Güler Türkçe literatüre kazandırılmış olan (Kolb un 1984:52) öğrenme stili ölçeği kullanılmıştır. (EK- 2) Ölçek 4 er seçenekli 12 sorudan oluşmaktadır. Seçenekler arasında ise; birinci cümle somut yaşantıyı, ikinci cümle yansıtıcı gözlemi, üçüncü cümle soyut kavramsallaştırmayı, dördüncü cümle ise aktif yaşantıyı temsil etmektedir. Öğrenme biçimlerini ifade eden cümlelerin değerleri belirlendikten sonra birleştirilmiş puanların elde edilmesi (soyut kavramsallaştırma-somut yaşantı) ve (aktif yaşantı-yansıtıcı gözlem) biçiminde ifade edilmektedir. Birleştirilmiş puanlar şekilde yer alan diyagramda iki puanın kesiştiği bölge bireye uygun öğrenme stilini ortaya çıkarmaktadır. Tablo 2. Öğrenme Stilleri Envanteri Analiz Diyagramı YERLEŞTİREN 0 DEĞİŞTİREN TİP 1 1. TİP AD-YG AYRIŞTIRAN 5 ÖZÜMSEYEN TİP 6 2. TİP SK-SD Verilerin sınıflandırılması için frekans ve yüzde değerleri hesaplanmış, ikinci aşamada gerçekleştirilen ve yüz yüze görüşülen öğrenme stillerini belirlemeye yönelik bölüm için ise içerik analizi tercih edilmiştir. Bu bağlamda veriler; kodlama, tema belirleme, düzenleme ve bulguların tanımlanması ve yorumlanması biçiminde analiz edilmiştir. Kayda alınan görüşler yazılı ortama aktarılmış ve öğrencilerin görüşleri kümülatif olarak alt temalar halinde ifade edilmiştir. Her bir tema kapsamında öğrenci ifadeleri aktarılarak dayanaklar oluşturulmuştur. Bulgular İki aşamada gerçekleştirilen araştırma sonucunda elde edilen bulgular aşamalara göre aşağıda tablolaştırılmıştır. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı: 8, Eylül 2016, s

9 Yaşantısal Öğrenme Kuramının Eskişehir Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Stajları İle İlişkilendirilmesi Sorunlar-Öneriler 1. Aşamada Elde Edilen Bulgular : Araştırmanın bu bölümünde öğrenci dosyalarındaki 10 adet açık uçlu anket formundan elde edilen bulgular ortaya konulmuştur. Staj yapan 6 farklı bölümdeki 36 öğrenciden elde edilen bulgular şöyle tablolaştırılmıştır. Tablo 3. Öğrencilerin Staj Yaptıkları İşletmelerin Sektörel Dağılımı SEKTÖR FREKANS YÜZDE DEĞERLERİ Aşçılık Konaklama 3 % 50 Yiyecek İçecek 3 %50 Büro Yönetimi ve Sağlık 3 % 50 Yönetici Asistanlığı Eğitim 2 %33 Tekstil 1 %17 Dış Ticaret İthalat/İhracat 3 % 50 Mobilya 2 %33 İnşaat 1 %17 Emlak ve Emlak Emlak 6 % 100 Yönetimi Pazarlama Perakende 4 % 67 Lojistik 1 % 17 Gıda 1 % 17 Turizm ve Otel İşletmeciliği Konaklama 6 % 100 Tablo 4. Öğrencilerin Cinsiyetleri FREKANS YÜZDE DEĞERLERİ Cinsiyet Kadın 22 % 61 Erkek 14 % Tablo 3 de saptandığı gibi Eskişehir Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin staj yaptıkları sektörler öğrenim gördükleri programlarla bağlantılı sektörlerdir. Örneğin; Aşçılık programı öğrencileri, %50 si konaklama, %50 si yiyecek-içecek, sektöründe staj yapmışlardır. Emlak ve Emlak Yönetimi programı, Turizm ve Otel İşletmeciliği programı öğrencilerinin tamamı emlak sektöründe ve konaklama sektöründe stajlarını yerine getirmişlerdir. Öğrencilerin %61 i kadın, %39 u erkektir. Tablo 5. Yapılan İşletmelerde Çalışan Sayısı FREKANS YÜZDE DEĞERLERİ Çalışan Sayısı % % % % 9 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı:8, Eylül 2016, s

10 Zeki Güler Staj yapan öğrencilerin %53 ü (19 öğrenci) staj yaptığı işletme,1-100 çalışanlı işletmelerdir den fazla çalışanın bulunduğu büyük-dev işletmelerde staj yapan öğrenci sayısı %9 (3 kişi) dur. Tablo 6. Öğrencilerin Yerine Getirdikleri İşler PROGRAM İŞLER FREKANS YÜZDE DEĞERLERİ Soğuk Evet 4 % 67 yiyecek hazırlama Hayır 2 % 33 Servis Evet 3 % 50 Hayır 3 % 50 Aşçılık Programı Pasta Evet 3 % 50 hazırlama Sıcak yiyecek hazırlama Hayır 3 % 50 Alan temizliği Bulaşık Evet 1 % 17 Hayır 5 % 83 Masa Evet 1 % 17 düzenleme Hayır 5 % 83 Aşçılık programı öğrencilerinin %67 si (4 kişi) stajları süresince yoğunlukla yerine getirdikleri iş soğuk yiyecek hazırlama dır. servis ve pasta hazırlama da öğrencilerin %50 si (3 er öğrenci) tarafından yerine getirilen işlerdendir. Büro Yönetimi ve Yönetici Asistanlığı Programı Tablo 7. Öğrencilerin Yerine Getirdikleri İşler PROGRAM İŞLER FREKANS YÜZDE DEĞERLERİ Gelen giden Evet 5 % 83 evrak Hayır 1 % 17 Bilgisayar Evet 5 % 83 kullanımı Faksfotokopi kullanımı Dosyalamaarşivleme Yönetici asistanlığı Servis ağırlama Hayır 1 % 17 Evet 5 % 83 Hayır 1 % 17 Evet 5 % 83 Hayır 1 % 17 Evet 1 % 17 Hayır 5 % Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı: 8, Eylül 2016, s

11 Yaşantısal Öğrenme Kuramının Eskişehir Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Stajları İle İlişkilendirilmesi Sorunlar-Öneriler Büro Yönetimi ve Yönetici Asistanlığı öğrencilerinin %83 ü (5 öğrenci) gelen-giden evrak, bilgisayar kullanımı, faks kullanımı ve dosyalama-arşivleme gibi işleri yerine getirmişlerdir. Tablo 8. Öğrencilerin Yerine Getirdikleri İşler PROGRAM İŞLER FREKANS YÜZDE DEĞERLERİ İthalat Evet 6 % 100 ihracat yazışmaları Hayır 0 - Fatura Evet 6 % 100 Dış Ticaret Programı Gelen-giden evrak düzenleme Faksfotokopi kullanımı Dosyalamaarşivleme Mal yüklemesi Toplantı düzenleme Personel İşleri Hayır 0 - Evet 5 % 83 Hayır 1 % 17 Evet 4 % 67 Hayır 2 % 33 Evet 1 % 17 Hayır 5 % 83 Dış Ticaret Programı öğrencilerinin tamamının yaptığı iş ithalat-ihracat yazışmaları ve fatura düzenleme dir. (%100) Emlak ve Emlak Yönetimi Programı Tablo 9. Öğrencilerin Yerine Getirdikleri İşler PROGRAM İŞLER FREKANS YÜZDE DEĞERLERİ İlan panosunun Evet 5 % 83 güncellenmesi Hayır 1 % 17 Bilgilerin web Evet 5 % 83 sayfasına girişi Kira sözleşmesi hazırlama Tahliye taahhütnamesi hazırlama Müşteri karşılama, iletişim, ikram Hayır 1 % 17 Evet 4 % 67 Hayır 2 % 33 Evet 3 % 50 Hayır 3 % Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı:8, Eylül 2016, s

12 Zeki Güler Emlak ve Emlak Yönetimi öğrencilerinin yoğunlukla yaptığı iki iş ilan panosunun güncellenmesi ve bilgilerin web sayfasına girişi dir. (%83) Tablo 10. Öğrencilerin Yerine Getirdikleri İşler PROGRAM İŞLER FREKANS YÜZDE DEĞERLERİ Gelen malların Evet 3 % 50 girişi Hayır 3 % 50 Stok girişi Evet 3 % 50 Hayır 3 % 50 Depo ve emtia Pazarlama Programı kaydı Müşteri karşılama, iletişim, ikram Dosyalamaarşivleme Ürünleri depolama Ofis temizliği Bilgisayarla Evet 1 % 17 satış Hayır 5 % 83 Pazarlama programı öğrencilerinin stajları süresince yaptıkları en yoğunluklu iş gelen evrakların girişi ve stok girişi dir. (%50) Turizm ve Otel İşletmeciliği Programı Tablo 11. Öğrencilerin Yerine Getirdikleri İşler PROGRAM İŞLER FREKANS YÜZDE DEĞERLERİ Kat hizmetleri, Evet 3 % 50 temizlik Hayır 3 % 50 Servis açmaservis Evet 3 % 50 Hayır 3 % 50 Mutfak temizliği Sebze-meyve temizliği, doğrama Resepsiyon ve Evet 1 % 17 ön muhasebe Hayır 5 % 83 Fotokopi-faks Evet 1 % 17 Hayır 5 % 83 Bilgisayar Evet 1 % 17 kullanımı Hayır 5 % 83 Çocuk ve Evet 1 % 17 diyet büfesi hazırlama Hayır 5 % Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı: 8, Eylül 2016, s

13 Yaşantısal Öğrenme Kuramının Eskişehir Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Stajları İle İlişkilendirilmesi Sorunlar-Öneriler Turizm ve Otel İşletmeciliği Programı öğrencilerinin yoğunlukla yerine getirdikleri işler, kat hizmetleri, temizlik %50, servis açma %50 dir. (3 er öğrenci). Tablo 12. Öğrencilerin En Çok Yararlandıkları 4 Ders ekipmanları Osmanlı mutfağı PROGRAM DERSLER FREKANS YÜZDE DEĞERLERİ Pişirme Evet 6 % 100 yöntemleri Hayır 0 - Hijyensanitasyon Evet 5 % 83 Hayır 1 % 17 Aşçılık Programı Mutfak Evet 5 % 83 Yiyecekiçecek servisi Ziyafet mutfağı Hayır 1 % 17 Evet 4 % 67 Hayır 2 % 33 Eskişehir Meslek Yüksekokulu Aşçılık programı öğrencilerinin en çok yararlandıkları ders Pişirme Yöntemleri dersidir. 6 aşçılık programı öğrencisi de bu dersten yararlandıklarını belirtmişlerdir. 183 Büro Yönetimi ve Yönetici Asistanlığı Programı Tablo 13. Öğrencilerin En Çok Yararlandıkları 4 Ders PROGRAM DERSLER FREKANS YÜZDE DEĞERLERİ Ofis Evet 6 % 100 programları Hayır 0 - Dosyalama Evet 6 % 100 ve arşivleme Hayır 0 - İletişim Evet 4 % 67 Hayır 2 % 33 Klavye Evet 4 % 67 teknikleri Hayır 2 % 33 Büro yönetimi Mesleki yazışmalar Eskişehir Meslek Yüksekokulu Büro Yönetimi ve Yönetici Asistanlığı Programının 6 öğrencisi Ofis Programları ve Dosyalama-arşivleme dersinin en çok yararlandıkları 4 ders içinde sıralamışlardır. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı:8, Eylül 2016, s

14 Zeki Güler Tablo 14. Öğrencilerin En Çok Yararlandıkları 4 Ders PROGRAM DERSLER FREKANS YÜZDE DEĞERLERİ İktisada giriş Evet 5 % 83 Hayır 1 % 17 Gümrük Evet 5 % 83 mevzuatı Hayır 1 % 17 Genel muhasebe Evet 4 % 67 Hayır 2 % 33 Dış Ticaret Dosyalamaarşivleme Hayır 2 % 33 Evet 4 % 67 Programı Ticari bilgilerbelgeler Genel Hukuk Pazarlama Evet 1 % 17 Hayır 5 % 83 Sosyal davranışprotokol Evet 1 % 17 Hayır 5 % 83 Eskişehir Meslek Yüksekokulu Dış Ticaret Programı öğrencilerinin en çok yararlandıkları dersler (5 er öğrenciyle) İktisada Giriş ve Gümrük Mevzuatı dır. Pazarlama ve Protokol Bilgisi derslerini ise 1 er öğrenci en çok yararlandıkları ders olarak belirtmişlerdir. Emlak ve Emlak Yönetimi Programı Tablo 15. Öğrencilerin En Çok Yararlandıkları 4 Ders PROGRAM DERSLER FREKANS YÜZDE DEĞERLERİ Ticari Evet 5 % 83 matematik Hayır 1 % 17 Gayrimenkul Evet 5 % 83 mevzuatı Hayır 1 % 17 Emlağın mali yönü ve vergi Emlak komisyonculuğu Bina yönetimi ve emlak işletmeciliği Evet 5 % 83 Hayır 1 % 17 Evet 3 % 50 Hayır 3 % 50 Evet 3 % 50 Hayır 3 % 50 Pazarlama Genel İşletme Evet 1 % 17 Hayır 5 % 83 Eskişehir Meslek Yüksekokulu Emlak ve Emlak Yönetimi Programı öğrencilerinin en çok yararlandıkları 4 ders içinde Ticari Matematik, Gayrimenkul Mevzuatı, Emlağın Mali Yönü ve Vergi (5 er öğrenci) bulunmaktadır. 184 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı: 8, Eylül 2016, s

15 Yaşantısal Öğrenme Kuramının Eskişehir Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Stajları İle İlişkilendirilmesi Sorunlar-Öneriler Tablo 16. Öğrencilerin En Çok Yararlandıkları 4 Ders PROGRAM DERSLER FREKANS YÜZDE DEĞERLERİ Pazarlama Evet 6 % 100 ilkeleri Hayır 0 - Pazarlama Programı Genel işletme Evet 4 % 67 Hayır 2 % 33 Genel muhasebe Evet 4 % 67 Hayır 2 % 33 Müşteri ilişkileri yönetimi Evet 4 % 67 Hayır 2 % 33 Satış yönetimi Evet 4 % 67 Hayır 2 % 33 Davranış Evet 1 % 17 bilimleri Hayır 5 % 83 Pazarlama Evet 1 % 17 iletişimi Hayır 5 % 83 Eskişehir Meslek Yüksekokulu Pazarlama Programı öğrencilerinin en çok yararlandıkları 4 ders içinde, Pazarlama İlkeleri 6 öğrenci tarafından, Pazarlama İletişimi ve Davranış Bilimleri dersleri ise 1 er öğrenci tarafından kullanıldığı belirtilmiştir. Turizm ve Otel İşletmeciliği Programı Tablo 17. Öğrencilerin En Çok Yararlandıkları 4 Ders PROGRAM DERSLER FREKANS YÜZDE DEĞERLERİ Kat Evet 6 % 100 hizmetleri yönetimi Hayır - - Ön büro Evet 5 % 83 yönetimi Mutfak hizmetleri Dosyalamaarşivleme Hijyen ve sanitasyon Genel muhasebe Hayır 1 % 17 Evet 5 % 83 Hayır 1 % 17 Evet 4 % 67 Hayır 2 % Eskişehir Meslek Yüksekokulu Turizm ve Otel İşletmeciliği Programı öğrencilerinin tamamı en çok kullandıkları ders olarak Kat Hizmetleri Yönetimi ni belirtmişlerdir. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı:8, Eylül 2016, s

16 Zeki Güler Tablo 18. Stajdan Geriye Kalan Düşünceler Nelerdir? ÖĞRENCİLERİN DÜŞÜNCELERİ FREKANS Okuduğumuz dersleri uyguladık 30 İş hayatını yaşadık 25 Tecrübe kazandık 20 Ast-üst ilişkisini yaşadık 15 Stres kavramını yaşadık 13 Grup çalışmasının önemini gördük 10 İletişimin önemini gördük 8 Yeni çevre edindik 5 Düzenli çalışmanın önemi 3 Eskişehir Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin yerine getirdikleri staj sürecinde, Stajınızdan geriye kalan (kalıcı olan) ana fikir nedir? sorusunun yanıtından birinci sırada Okuduğumuz dersleri uyguladık. çıkmıştır. 36 öğrencinin 30 tanesi bu başlığı ortaya koymuştur. İş hayatını yaşadık. 25 öğrenci tarafından belirtilmiştir. Yeni çevre edindik. diyen öğrenci sayısı 5, Düzenli çalışmanın önemini vurgulayan öğrenci sayısı 3 dür. 2. Aşamada Elde Edilen Bulgular: Araştırmanın bu aşaması, öğretim yılı güz döneminin başlarında (Ekim-Kasım ayları) öğrencilerle yüz yüze görüşerek gerçekleştirilmiştir. Söz konusu 36 öğrenciye (her programdan 6 şar öğrenci) Kolb un Öğrenme Stilleri Ölçeği uygulanmıştır. 12 sorudan oluşan anketin yanıtlanması istenmiştir. Öğrencilerle gerçekleştirilen yüz yüze görüşmeler esnasında da 2 soru (açık uçlu) sorularak anket+yüz yüze görüşmeler tamamlanmıştır. 186 Tablo 19. Eskişehir Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Öğrenme Stilleri ve Şekilleri Büro Yönetimi ve Yönetici Asistanlığı 1 nolu öğrenci Büro Yönetimi ve Yönetici Asistanlığı 2 nolu öğrenci Yerleştiren Değiştiren Somut yaşantı+aktif yaşantı Somut yaşantı+ Yansıtıcı gözlem. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı: 8, Eylül 2016, s

17 Yaşantısal Öğrenme Kuramının Eskişehir Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Stajları İle İlişkilendirilmesi Sorunlar-Öneriler Büro Yönetimi ve Yönetici Asistanlığı 3 nolu öğrenci Büro Yönetimi ve Yönetici Asistanlığı 4 nolu öğrenci Büro Yönetimi ve Yönetici Asistanlığı 5 nolu öğrenci Büro Yönetimi ve Yönetici Asistanlığı 6 nolu öğrenci Değiştiren Yerleştiren Değiştiren Özümseyen Somut yaşantı+ Yansıtıcı gözlem Somut yaşantı+aktif yaşantı Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem Soyut kavramsallaştırma+yansıtıcı gözlem Anket ile staj kavramıyla ilgili bilgiler ve öğrencilerin öğrenme stilleri detaylı hesaplamalarla ortaya konulmuştur. Uygulanan ölçek anket ile elde edilen bulgular aşağıdaki tabloda yer almaktadır. Söz konusu tablo, içerikte aktarılan yöntemle değerlendirilmiş ve tablo şekline dönüştürülmüştür ÖĞRENCİ ÖĞRENME STİLİ ÖĞRENME ŞEKLİ Aşçılık 1 nolu öğrenci Değiştiren Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem Aşçılık 2 nolu öğrenci Değiştiren Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem 187 Aşçılık 3 nolu öğrenci Değiştiren Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem Aşçılık 4 nolu öğrenci Değiştiren Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem Aşçılık 5 nolu öğrenci Değiştiren Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem Aşçılık 6 nolu öğrenci Değiştiren Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı:8, Eylül 2016, s

18 Zeki Güler Pazarlama 1 nolu öğrenci Değiştiren Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem Dış Ticaret 1 nolu öğrenci Değiştiren Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem Dış Ticaret 2 nolu öğrenci Özümseyen Soyut kavramsallaştırma+yansıtıcı gözlem Dış Ticaret 3 nolu öğrenci Değiştiren Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem Dış Ticaret 4 nolu öğrenci Değiştiren Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem Dış Ticaret 5 nolu öğrenci Ayrıştıran Soyut kavramsallaştırma+aktif yaşantı Dış Ticaret 6 nolu öğrenci Değiştiren Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem Emlak ve Emlak Yönetimi 1 Değiştiren Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem nolu öğrenci 188 Emlak ve Emlak Yönetimi 2 nolu öğrenci Emlak ve Emlak Yönetimi 3 nolu öğrenci Emlak ve Emlak Yönetimi 4 nolu öğrenci Emlak ve Emlak Yönetimi 5 nolu öğrenci Emlak ve Emlak Yönetimi 6 nolu öğrenci Değiştiren Değiştiren Yerleştiren Özümseyen Değiştiren Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem Somut yaşantı+aktif yaşantı Soyut kavramsallaştırma+aktif yaşantı Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı: 8, Eylül 2016, s

19 Yaşantısal Öğrenme Kuramının Eskişehir Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Stajları İle İlişkilendirilmesi Sorunlar-Öneriler Pazarlama 2 nolu öğrenci Değiştiren Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem Pazarlama 3 nolu öğrenci Değiştiren Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem Pazarlama 4 nolu öğrenci Yerleştiren Somut yaşantı+aktif yaşantı Pazarlama 5 nolu öğrenci Özümseyen Soyut kavramsallaştırma+yansıtıcı gözlem Pazarlama 6 nolu öğrenci Değiştiren Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem Turizm ve Otel İşletmeciliği Değiştiren Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem 1 nolu öğrenci Turizm ve Otel İşletmeciliği Değiştiren Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem 2 nolu öğrenci Turizm ve Otel İşletmeciliği Değiştiren Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem 3 nolu öğrenci Turizm ve Otel İşletmeciliği Değiştiren Somut yaşantı+aktif yaşantı 4 nolu öğrenci Turizm ve Otel İşletmeciliği Değiştiren Soyut kavramsallaştırma+yansıtıcı gözlem nolu öğrenci Turizm ve Otel İşletmeciliği Değiştiren Somut yaşantı+yansıtıcı gözlem 6 nolu öğrenci Tablo 20. Eskişehir Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Öğrenme Stillerinin Oransal Dağılımı DEĞİŞTİREN YERLEŞTİREN AYRIŞTIRAN ÖZÜMSEYEN 27 (%75) 4(%11) 1 (%3) 4 (%11) Araştırma sonuçlarının ortaya koyduğu gibi, Eskişehir Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin % 75 i değiştiren öğrenme stiline sahiptir. Bu öğrenme stiline sahip olan bireylerin temel özellikleri literatürde şu şekilde belirtilmiştir. (Kılıç ve Karadeniz 2004). -Somut durumların analizini, -İlişkilerin organize edilmesini, -Gözlem kavramının, hareket kavramına oranla daha önde tutulmasını, Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı:8, Eylül 2016, s

20 Zeki Güler -Öğrenme sırasında dikkatli, sabırlı ve objektif yargılarda bulunmayı ön plana çıkarırlar. -Değiştiren öğrenme stiline sahip öğrencilerin genellikle sosyal bilimler, edebiyat, sanat gibi alanlarda çalışmayı tercih etmektedirler. Değiştiren öğrenme stili somut yaşantı ve yansıtıcı gözlem öğrenme biçimlerinin toplamıdır. Geriye kalan Eskişehir Meslek Yüksekokulu öğrencilerinden 4 tanesi (% 11) i Yerleştiren Öğrenme Stiline sahiptir. Bu stile sahip kişiler Kolb a göre somut yaşantı ve aktif yaşantı öğrenme biçimlerinden oluşmaktadır. - Sezgiler ve yaparak öğrenme, - Kuvvetli insan ilişkileri - Risk almayı sevme ve dışa dönüklük, Bu tür bireylerin en temel özellikleridir. Eskişehir Meslek Yüksekokulu öğrencilerinden 4 tanesi (%11) de Özümseyen Öğrenme Stiline sahiptir. 1 öğrenci (% 3) ise Ayrıştıran Öğrenme Stiline sahiptir. Kolb a göre bu öğrenme stillerinde; - Mantıklı davranma, - Düşünme ve eleştirme, - Sistemli olma, plan yapma, - Soyut kavramlar ve fikirler üretmek, - Uzmanları dinleyerek ve izleyerek öğrenmek, - Detaylara önem vermek. Bu 2 stile sahip kişilerin en temel davranış biçimleridir. SONUÇ ve ÖNERİLER Eskişehir Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin öğretim yılında gerçekleştirdikleri zorunlu yaz staj dosyalarının değerlendirilmesi, öğrencilere uygulanan anket formlarının değerlendirilmesi ve 36 öğrenciyle gerçekleştirilen yüz yüze görüşme sonuçları tablolarda görüldüğü gibidir ve şu şekilde özetlenebilir: - Stajdan geriye kalan ana fikir-tema nedir? Sorusuna 36 öğrenciden 30 tanesi Okuduğumuz dersleri uyguladık. Biçiminde yanıtlamıştır. Sadece 3 öğrenci Düzenli çalışmanın önemini gördük. şeklinde yanıtlamıştır. - Staj yapan Eskişehir Meslek Yüksekokulu öğrencileri genel olarak stajı yararlı görmektedirler. Yüz yüze görüşmelerle sadece 5 öğrenci daha önce de aynı biçimde staj yaptığını belirtmiştir. - Staj süresinin 30 iş günü olmasını, 20 öğrenci yeterli bulmakta; 10 öğrenci ise yetersiz ve 6 öğrenci gereksiz bulmaktadır. - Stajlarını yapan 36 Eskişehir Meslek Yüksekokulu öğrencisinin % 75 i(27 öğrenci) Değiştiren öğrenme stiline sahiptir. Bu öğrenme stiline sahip olan bireylerin temel özellikleri, somut durumların analizini yapabilme, hemen eyleme geçme yerine gözlem yapmayı tercih etme, sabırlı ve dikkatli olmadır. (Kolb, 1984:77-78). - Stajlarını yapan 36 Eskişehir Meslek Yüksekokulu öğrencisinin % 11 i(4 öğrenci) Özümseyen öğrenme stiline sahiptir. Bu öğrenme stiline sahip bireylerin geniş ve kapsamlı bilgileri mantıksal bir bütün haline getirmede oldukça başarılı oldukları belirtilmektedir. Planlama yapma, problem saptamada becerileri geliştirmiştir. Uygulamalı çalışmalarda çoğu zaman yetersiz kalmaktadırlar. (Kolb, 1984:78). 190 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı: 8, Eylül 2016, s

21 Yaşantısal Öğrenme Kuramının Eskişehir Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Stajları İle İlişkilendirilmesi Sorunlar-Öneriler - Stajlarını yapan 36 Eskişehir Meslek Yüksekokulu öğrencisinin %3 ü (1 öğrenci) Ayrıştıran öğrenme stiline sahiptir. Bu tür öğrenciler fikirlerin pratik uygulayıcıları olarak nitelenirler. Genellikle tümden gelimcidirler. Mantıksal çözümleme, doğru karar verme becerileri gelişmiştir. Teknik konulara ilgileri çoktur. (Kolb, 1984:77) - Stajlarını yapan 36 Eskişehir Meslek Yüksekokulu öğrencisinin % 11 i (4 öğrenci) Yerleştiren öğrenme stiline sahiptir. Bu öğrenciler liderlik özelliğine sahiptirler. Kişilerarası ilişkilere çok önem verirler. Diğer bireylerin bilgilerinden yararlanmaya özel önem verirler.(aşkar ve Akkoyunlu, 1993:39). Yukarıda saptanan öğrenme stillerinin özellikleri, bu stillerin güçlü ve zayıf yönleri, bu stillerin kişilik özelliklerinin stajları esnasında, bilgi, tutum ve davranışlarını etkileyecektir. Bu etkileme ilişkisi ise stajın verimliliğini ve etkinliğini belirleyecektir. Kolb un yaşantısal öğrenme kavramı, staj kavramı ile ilişkilendirildiğinde eğitim yönetiminin önemi ortaya çıkmaktadır. Öğrencilerin yaşı, cinsiyeti, eğitim alanı, eğitim süresi ne olursa olsun uygulama yapmanın önemi ortadadır. Öğrenimleri esnasında aldıkları derslerin stajla beraber somutlaştığı söylenebilir. Gerçekleştirilen bir stajın verimli ve eğitici olmasıyla söz konusu stajın bilinçli olarak yerine getirilmesi arasında yakın bir ilişki vardır. Bireylerin kişilik özelliklerinin ve öğrenme stillerinin farklı farklı olması ile gerçekleştirecekleri staj arasında yakın bir ilişki vardır. Meslek seçimi ve öğrenme stilleri arasındaki ilişkide bilinmektedir. Bu nedenle Eskişehir Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin stajlarının daha verimli ve eğitici olması açısından şu noktaları göz önünde bulundurulması önerilir. 1- Eskişehir Meslek Yüksekokulunu kazanan öğrenciler, daha kayıt yaptırma aşamasında kendilerine öğrenme stillerini ortaya koyacak bir anketin uygulanması gerekmektedir. 2- Uygulama anket, ölçekli bir anket olduğundan dolayı uzmanlık gerektirmektedir. Anketin hazırlanmasından uygulanmasına kadar danışman gözetimine ihtiyaç vardır. 3- Öğrencilerin öğrenme stilleri ile birinci senede aldıkları derslerin muhtemel etkileşimini görebilmek açısından bir yılın sonunda tekrar öğrenme stillerini ortaya koyacak yeni bir anket uygulanabilir. 4- Staj eğer mümkünse 2. senenin sonunda, diğer bir ifade ile tüm derslerin alınmasından sonra yapılmalıdır. 5- Meslek yüksekokulların öğretim yılı yine mümkünse 3 yıl (2+1) olmalıdır. Öğrenciler 3. yıl içerisinde saptanmış öğrenme stilleri bağlamında 1 yıl boyunca staj yapmalıdır. (Şu anda bazı üniversitelerde bu durum uygulanıyor.) 6- Öğretim ve eğitimin daha verimli ve amaca yönelik olması açısından öğrencilerin, bilinen öğrenme stilleri, seçmeli derslerle desteklenmelidir. 7- Bu çalışmanın da ortaya koyduğu gibi Eskişehir Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin sahip oldukları öğrenme stilleri ile stajları süresince yaptıkları işler arasında bir ilişki yoktur. Bu nedenle, öğrencilerin staj planlamaları; öğrenci, danışman, Eskişehir Meslek Yüksekokulu yönetimi tarafından koordineli olarak yapılmalıdır. 8- Söz konusu planlama sonucuna göre staj yapılacak işletmenin ve sektörün durumu, staj öncesinden öğrenciye aktarılmalıdır. 9- Öğrenci öğrenme stilini bilmeli, kişilik özellikleri ile ilişkilendirilmesi konusunda danışmanlık ve rehberlik almalıdır. 191 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı:8, Eylül 2016, s

22 Zeki Güler 10- Öğrencinin öğrenme stili Eskişehir Meslek Yüksekokulu tarafından da bilinmeli ve öğrencinin staj yerindeki performansı takip edilmelidir. 11- Öğrencilere 2. yılın sonunda da öğrenme stilleri ölçekli anket uygulanmalıdır. Bu sayede öğrencilerin iki yıl boyunca aldıkları dersler ile öğrencide ortaya çıkan-çıkmayan değişim, gelişim gözlenmelidir. 12- Anketi uygulayacak öğretim elemanlarının-uzmanların, anket ve ölçek geliştirme konusunda eğitilmesi önemlidir. 13- Öğrencilerin seçecekleri seçmeli derslerin, sahip oldukları öğrenme stilleri açısından irdelenmesi önemlidir. Öğrencilerin tercih edeceği derslerin çeşitliliği arttırılmalıdır. 14- Öğrencilerin öğrenme stillerinin farklı farklı olması, öğrenci staj dosyalarının ve uygulamaların farklılığını-kişiselliğini ortaya koyabilir. 4 farklı öğrenme stiline göre staj değerlendirme biçimleri geliştirilebilir. EK-1 ÖĞRENCİLERİN YANITLAYACAĞI SORULAR Staj Raporunda aşağıda belirtilen soruların tamamı detaylı olarak yanıtlanmalıdır. Raporun sadece bu sorularla sınırlandırılma zorunluluğu bulunmamaktadır, gerek duyuluyorsa bu soruların dışında da bilgiler verilebilir. 1) Staj yaptığınız kurum/kuruluş; a) Hangi tarihte kurulmuştur? b) Tam adı nedir? c) Kaç kişi istihdam etmektedir? ç ) Organizasyon şeması var mıdır? Varsa bir örneğini; yoksa kendi çizeceğiniz bir organizasyon şemasını ve yapılan işler, gerçekleştirilen görevler, yetki ve sorumlulukları vb. gösteren yazılı belgeleri (örneğin; örgüt el kitabı, talimatname, ana sözleşme vb.) raporunuza ekleyiniz. 192 d)hukuki niteliği nedir? e) Hangi sektörde faaliyet göstermektedir? f) Staj yaptığınız bölüm ve bu bölümde çalışan personel (görevi, çalışma saatleri gibi) hakkında ayrıntılı bilgi veriniz. g) Kurum/kuruluşa ait web sayfası var mı? Varsa web sayfasında işletme ve ürünleri hakkında yeterli bilgi veriliyor mu? Web sayfası hangi sıklıkta güncelleniyor? Web sayfası ne kadar etkin kullanılıyor? E-ticaret yapıyor mu? E-ticaret modelleri nelerdir? E-ticarette kullanılan araçlar nelerdir? 2) Staj yaptığınız kurum/kuruluşta teknoloji konusunda var olan donanım ve yazılımları kullandınız mı? (Evet/Hayır olarak cevaplandırınız. Kullandıysanız hangi donanım veya yazılımları kullandığınızı belirtiniz. Kullanmadıysanız nedenini açıklayınız.) 3) Staj dönemi içerisinde yabancı dil bilginizi kullanma olanağınız oldu mu? Kullandıysanız hangi dil /dilleri kullandığınızı belirtiniz. 4) Staj yaptığınız kurum/kuruluşta; üretim ve hizmet sürecinde verimliliği arttırabileceğini düşündüğünüz uygulamalar nelerdir? 5) Staj sırasında gerçekleştirdiğiniz görevleri listeleyiniz ve bu görevlerle ilgili olarak yaptıklarınızı açıklayınız. Görsel dökümanları staj raporuna ekleyiniz. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı: 8, Eylül 2016, s

23 Yaşantısal Öğrenme Kuramının Eskişehir Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Stajları İle İlişkilendirilmesi Sorunlar-Öneriler 6) Meslek yüksekokulunda aldığınız eğitim öğretim ile ilgili staj süresince hangi uygulamalarla karşılaştınız? 7) Staj yaptığınız kurum/kuruluşa gelen ziyaretçi veya müşteri kabulü sırasında izlenen yaklaşım size ne tür katkılar sağladı? 8) Staj yaptığınız kurum/kuruluş içinde, çalışanlar arası iletişim nasıldı? Bu iletişimin size kazandırdıklarını örnekleyerek açıklayınız. 9) Stajınız size mesleki anlamda ne tür katkılar sağladı? 10) Stajınızla ilgili özellikle belirtmek istediğiniz hususlar ya da öneriler varsa yazınız. EK-2 KOLB ÖĞRENME STİLLERİ ÖLÇEĞİ Değerli Öğrenci, aşağıda öğrenme stilinizi belirlemek amacıyla 12 adet yarım bırakılmış ifade verilmiştir. Lütfen her bir ifadeyi dikkatle okuyunuz ve bu yarım kalmış ifadeyi tamamlamak üzere verilen seçenekleri, size en uygun olana 4 puan, en az uygun olana doğru 3,2,1 puan veriniz. Aşağıdaki örnek bu işlemi nasıl yapacağınızı açıklamak üzere verilmiştir. Örnek: Öğrenirken Mutlu olurum Dikkatli olurum Hızlı davranırım Kendi fikrimi oluştururum. Ölçekteki cümlelere doğru ya da yanlış cevap verme gibi bir durum söz konusu değildir. Burada sizden istenen ve önemli olan bu cümlelerle ilgili sizin görüşünüzdür. Bu nedenle gerçek ve samimi duygu ile düşüncelerinizi yansıtmanız son derece önemlidir. Lütfen her maddeyi yanıtlayınız. Katkılarınız için teşekkür ederiz. 193 ENVANTER SORULARI 1. Öğrenirken, --- Duygularımı da öğrenmeye katarım. --- Öğrendiğim fikirler üzerinde öğrenmeyi severim. --- Bir şeyler yapıyor olmaktan hoşlanırım. --- İzlemekten ve dinlemekten hoşlanırım. 2. En iyi öğrenme yolum, --- Dikkatle dinlemek ve izlemektir. --- Kendi mantığımla yorumlamaktır. --- Duygularıma ve sezgilerime güvenmektir. --- Çok çalışıp bir şeyleri başarmaktır. 3. Öğrenirken, --- Mantığıma uygun olan sonucu bulmaya çalışırım. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı:8, Eylül 2016, s

24 Zeki Güler --- Öğrenmede sorumlu olduğumu hissederim. --- Derse katılmadan sessizce izlerim. --- Derse yoğun bir şekilde katılırım. 4. En iyi, --- Duygularımla öğrenirim. --- Yaparak öğrenirim. --- İzleyerek öğrenirim. --- Fikirler üzerinde düşünerek öğrenirim. 5. Öğrenirken, --- Konuyla ilgili yeni bilgilere/fikirlere açığım. --- Konuyu her yönüyle/ayrıntılarıyla ele alırım. --- Konuyu kendi içinde büyük bölümlere ayırırım. --- Konuyla ilgili öğrendiğim şeyleri yapmaktan /uygulamaktan hoşlanırım. 6. Öğrenirken, --- Gözlem yapan biriyim. --- Öğrenmeye katılan biriyim. ---Duygularıyla hareket eden biriyim. --- Mantıklı davranan biriyim. 7. En iyi öğrenme yolum, --- Konuyla ilgili gözlem yapmaktır. --- İnsanlarla konuyla ilgili konuşmak, iletişim kurmaktır. --- Konunun dayandığı temel fikirleri düşünmektir. --- Konuyla ilgili deneme ve uygulama yapmaktır. 8. Öğrenirken, --- Çalışmamın sonuçlarını görmekten hoşlanırım. --- Konuyla ilgili temel fikirleri düşünmeyi severim. --- Acele etmekten hoşlanmam. --- Kendimi tamamen öğrenme işinin içinde hissederim. 9. En iyi öğrenme yolum, --- İzlemektir. --- Hissettiklerimi dikkate almaktır. --- Öğrendiklerimi uygulamaktır. --- Kendi düşüncelerimi dikkate almaktır. 10. Öğrenirken, 194 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı: 8, Eylül 2016, s

25 Yaşantısal Öğrenme Kuramının Eskişehir Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Stajları İle İlişkilendirilmesi Sorunlar-Öneriler --- Çekingen biri olurum. --- Öğrendiklerimi sorgulamadan kabul ederim. --- Sorumluluklarını bilen biriyim. --- Öğrendiğim şeyler üzerinde düşünen biriyim. 11. Öğrenirken, --- Derse katılırım. --- Derse katılmadan izlerim. --- Öğrendiklerimi değerlendiririm. --- Aktif olmaktan hoşlanırım. 12. En iyi öğrenme yolum, --- Anlatılan fikirleri (konuları) tek tek ele almaktır. --- Yeni fikirleri öğrenmeye açık olmaktır. --- Dikkatli olmaktır. --- Anlatılanları uygulamaktır. 13. Staj süresince en çok işinize yarayan dersler nelerdir? En az 4 ders yazınız. 14. Stajdan kalan düşünceleriniz nelerdir? Staj sizce yararlı mı? KAYNAKLAR 195 AŞKAR, Petek; AKKOYUNLU, Buket, (1993), Kolb Öğrenme Stili Envanteri, Eğitim ve Bilim, 87, AYDOĞDU, Mustafa; MUTLU, Mehmet (2003), Fen Bilgisi Eğitiminde Kolb un Yaşantısal Öğrenme Yaklaşımı, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (1) Sayı: 13, CİVELEK, Murat, (2014), Öğrenme Modelleri, Stilleri ve Stratejileri, adresinden 9 Şubat 2015 te alınmıştır. ÇOLAK, Esma, (2013), Yaşantısal Öğrenme Kuramının Öğrencilerin Motivasyonel İnançları ve Akademik Başarılarına Etkisi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), Ekici, Gülay, (2003), Öğrenme Stiline Dayalı Öğretim ve Biyoloji Dersi Eğitimine Yönelik Ders Planı Örnekleri, Gazi Kitabevi, Ankara. ERGÜR, Derya Oktar, (1998), Hacettepe Üniversitesi Dört Yıllık Lisans Programlarındaki Öğrenci ve Öğretim Üyelerinin Öğrenme Stillerinin Karşılaştırılması, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. EROL ÇALIŞIR, Süeda, (2008), Sınıf Öğretmenliği Programında Kullanılan Öğretim Yöntemlerinin Öğrenme Stillerine Uygunluğunun Değerlendirilmesi (D. Kolb Örneği), Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı:8, Eylül 2016, s

26 Zeki Güler EMİR, Oktay; PELİT, Elbeyi; ARSLAN, Soner, (2010), Turizm Alanında Ön lisans Eğitimi Alan Öğrencilerin Staj Öncesi ve Sonrası Görüşlerinin Karşılaştırılması (Afyon Kocatepe Üniversitesi Örneği), Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 33, EVİN GENCEL, İlke, (2006), Öğrenme Stilleri, Deneyimsel Öğrenme Kuramına Dayalı Eğitim, Tutum ve Sosyal Bilgiler Program Hedeflerine Erişi Düzeyi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir. GÜLER, Zeki, (2015), David A. Kolb un Yaşantısal Öğrenme Kuramı Kapsamında Eskişehir Meslek Yüksekokulu Büro Yönetimi ve Yönetici Asistanlığı Öğrencilerinin Stajlarının Değerlendirilmesi ve Öneriler, ASOS Journal Yıl: 3, Sayı: 9, s GÜVEN, Gülsüm Aysun, (2003), Fizik Eğitiminde Öğretmen Adaylarının Öğrenme Stillerinin Araştırılması, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. KARAKIŞ, Özlem, (2006), Bazı Yükseköğretim Kurumlarında Farklı Öğrenme Stillerine Sahip Olan Öğrencilerin Genel Öğrenme Stratejilerini Kullanma Düzeyleri, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu. KAYACIK, Elif, (2013), Öğrencilerin Kolb Öğrenme Stillerine Göre Çalışma Alışkanlıkları, Ödev Yapma Motivasyonları ve Stilleri Üzerine Bir Çalışma, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. KILIÇ, Ebru, (2002), Web Temelli Öğrenmede Baskın Öğrenme Stilinin Öğrenme Etkinlikleri Tercihi ve Akademik Başarıya Etkisi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. 196 KILIÇ, Ebru; KARADENİZ, Şirin, (2004), Cinsiyet ve Öğrenme Stilinin Gezinme Stratejisi ve Başarıya Etkisi, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24 (3), KOLB, David A., (1984), Experiental Learning: Experience as the Source of Learning and Development, Englewood Cliffs, Prentice-Hall, New Jersey. MUTLU, Mehmet; AYDOĞDU, Mustafa, (2003), Fen Bilgisi Eğitiminde Kolb un Yaşantısal Öğrenme Yaklaşımı, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (13), ÖZDEN, Yüksel, (1998), Öğrenme ve Öğretme Pegem Akademi, Ankara. PELİT, Elbeyi; GÜÇER, Evren, (2006), Turizm Alanında Öğretmenlik Eğitimi Alan Öğrencilerin Turizm İşletmelerinde Yaptıkları Stajları Değerlendirmeleri Üzerine Bir Araştırma, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 1, Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 3, Sayı: 8, Eylül 2016, s