Bina Bilgisi I KONUT. Y. Doç. Dr. Gaye

Transkript

1 Bina Bilgisi I KONUT Y. Doç. Dr. Gaye BİROL

2 Y A Ş A MA MEK A NI Y a ş ama mek anının özellik leri ve i ş levsel açılımı Y a ş ama mek anının düzenleme ilkeleri Y EMEK Y EME EY L EML ER İ Mekanın donat ım elemanları Mekanın özellikleri ve i ş levsel açılımı Mekan düzenleme ilkeleri

3 Y a ş ama mek anında yer alan eylemler üç grupt a incelenebilir: Dinlenme-sohbet-ot urma Müzik-radyo dinleme, T V izleme Çalı ş ma-k itap ok uma Bu grupların anla ş ılabilmesi için, insanın mekandaki tek eylemlerinin ve bu eylemlerin serbest çe gerçekle ş t irilebilmesi için gerek li eylem alanlarının belirlenmesi gereklidir. Bunun sonucunda, ya ş ama mekanını oluş t uran kullanım alanı ort aya çıkmakt adır. Bu nedenle, konut t asarımında ya ş ama mek anında ve di ğ er mekanlarda gerçekle ş tirilecek t ek eylemlerin, eylem alanlarının ve mekan düzeylerinin bilinmesi gereklidir.

4 T ek eylemler Ot urma: ya ş ama mekanındaki en önemli eylem biçimidir. Bu mekandaki tüm eylemler genellik le ot urarak gerçekle ş t irilir. Uzanma: ya ş ama mekanında dinlenme sırasında gerçekle ş t irilmek tedir. Y ürüme (dola ş ım): büt ün eylem gruplarına ula ş mak ve servis-hizmet gibi çe ş it li i ş levlerle gerçek le ş t irilen bir eylemdir. K olt ukt a ot urma eylemlerinin düzenleni ş i ve yast ıklardan oluş muş ot urma elemanları

5 Eylem alanları Ot urma grubu eylem alanı Ot urma grubu ya ş ama mekanında genellikle yer alması gerek en bir eylem grubudur. Bu grup t ek li, ikili ve üçlü koltuk t akımı ve sehpalarla oluş t urulduğ unda, gerek li uzaklıklar k onuş manın rahat lık la duyulaca ğ ı biçimde düzenlenir. K oltuklar arası bo ş luk lar ile sehpa-k olt uk arası uzaklıklar bir insanın geçi ş ine uygun boyut larda düzenlenmelidir. Bir oturma grubunun duvar ile arasında bir dola ş ım alanı var ise rahat geçi ş için bu alanın geni ş li ğ inin en az 90 cm. olması gerek mekt edir. Y a ş ama mek anındaki kolt uklar çekilerek ve yatma elemanı haline get irilerek gece de kullanılabilir.

6

7 K onut t a ot urma, çalı ş ma, yemek yeme eylem alanları

8 Radyo, müzik dinleme, T V izleme eylem alanı Bu eylemler ot urma grubu içinde, oturma grubuna uygun yer ve boyut larda yerle ş t irilen alet ve araçlar ile gerçekle ş t irilmek tedir. T elevizyon için, ek ran ile göz uzaklı ğ ı arasındaki uzak lık en az m. olmalı ve T V ekranı büyüdükçe uzaklıklar art t ırılmalıdır. Çalı ş ma ve kit ap okuma eylem alanı Bu eylem ayrı bir mekan içinde gerçekle ş medi ğ i zaman genellikle ya ş ama mekanı içerisinde bir eylem alanı olarak düzenlenir. Bazen yat ak odası ile ili ş kili bir eylem alanı olarak da düzenlenebilir. Çalı ş ma eylemi ya ş ama mekanında düzenlendi ğ inde, mekan içinde bulunan bir kit aplıkla bölünmüş bir alan çalı ş ma, k itap ok uma ve yazı yazma eylem alanı olarak t asarlanabilir.

9

10 Y a ş ama mekanının düzenleme ilkeleri Y a ş ama mek anı, içinde yer alan ana eylem alanlarının kullanıcı gereklilik leri do ğ rult usunda birbirleri ile ili ş k ili olacak biçimde ve birbirlerinin eylem alanlarını rahatsız et meden ort ak dola ş ım alanlarıyla ba ğ lanarak düzenlenmekt edir. A lan kayıplarını azalt mak amacıyla gereksiz büyüklükt eki dola ş ım alanlarından kaçınılması gereklidir.

11 Y a ş ama mek anı genel düzenleme ilkeleri Y a ş ama mek anı, olanak lar çerçevesinde zaman içinde de ğ i ş ebilen düzenlemelere elveri ş li olacak ş ekilde t asarlanmalıdır. Bu mekanın çe ş it li ya ş gruplarındaki kullanıcıların de ğ i ş ik ist eklerini k ar ş ılayabilmesi gerek lidir. Bit i ş ik düzende k onumlanmı ş konut larda ya ş ama mekanının komş u konutun yat ak odasına ve çocuk odasına bit i ş ik olarak t asarlanmaması gerekir. Y a ş ama mekanı konut giri ş i ile do ğ rudan ili ş kili olmalıdır. K onut a dı ş arıdan gelecek k onuk ların konut un özel alanlarına geçmeden ya ş ama mekanına ula ş maları sa ğ lanmalıdır. Y a ş ama mek anının konutun dı ş a açılan teras ve balkon gibi mekanları ile do ğ rudan ba ğ lant ısı olmalıdır. Zorunlu durumlar dı ş ında konut un gece bölümüne ya ş ama mekanının içinden geçilmemelidir. Y a ş ama mek anı için en uygun yön güney yönüdür. Bu mekanda dı ş çevreye (do ğ aya) açılma önemli bir

12 Y a ş ama mek anı iç mek an düzenleme ilkeleri Ot urma elemanları grubu bireylerin birbirlerini rahatça görebilecekleri biçimde düzenlenmelidir. Y a ş ama mek anında dola ş ım alanlarının ot urma grubunun içinden geçirilmemesi gerek lidir. Ot urma grubu elemanları arasında bireylerin geçi ş i için gerek li kullanım ve geçi ş alanları bırakılmalıdır. Y a ş ama mek anında ot urma grubu k onuş ma ve sohbet i ak sat mayacak bir alanda düzenlenmelidir. Düzenleme sırasında grubun manzara ve T V izleme gibi di ğ er eylemleri de göz önüne alınmalıdır. Duvar ve pencere kenarında t emizlik ve kullanım içi yeterli büyüklükt e alanlar bırakılmalıdır.

13

14 Y EMEK Y EME EY L EML ER İ T anımı ve insan ya ş amındak i yeri Y emek yeme eylemi, insanların en önemli gerek sinmelerinden biri, hayat ın devamı için sürdürülmesi zorunlu bir eylemdir. İlkel ça ğ lardan bu yana yemek yeme eylemi de di ğ er eylemler gibi kült ürel yönden de ğ i ş ikli ğ e uğ rayarak günümüze kadar gelmi ş t ir. Günümüzde yemek yeme eylemi genellik le aile bireylerinin belli saat lerde birlikt e gerçekle ş t irdikleri bir eylemdir. K onut t a yemek yeme alanını geni ş letme ve ev i ş lerini kolayla ş t ırmak için konut içerisinde ayrı bir yemek yeme alanı düzenlemek gerek lidir.

15 K onut t a yemek yeme alanı, ya ş ama mek anında olduğ u gibi ailenin bir araya geldi ğ i, sosyal ili ş kilerin gerçekle ş t i ğ i bir mekandır. Bu bölüm aynı zamanda aile bireylerinin çe ş it li, i ş, günlük konuş ma, ilgi alanlarına göre bo ş vakit lerini de ğ erlendirme uğ ra ş ıları için kullandıkları bir yerdir. Bu alanın konum olarak ya ş ama mekanından kopmaması gerek lidir.

16 Mekanın donat ım elemanları K ült ürel ve teknik geli ş meler sonucunda, insanlar yemek yeme eylemlerini daha sa ğ lıklı ve kolayla ş tırıcı nit elikt eki yardımcı eleman ve araçlar geli ş t irerek sürdürmüş lerdir. Üzerinde sa ğ lıklı ve kolay bir biçimde yemek yenebilen bir eleman olan masa, ve et rafında yer alan ve üzerinde ot urulan sandalyeler, bu geli ş melerin sonucudur. Bunların yanında, içinde çe ş it li yemek araç gereçlerinin depolandı ğ ı büfeler, süs e ş yaları ve çiçekler de yemek yeme mekanını belirleyici ve zenginle ş t irici elemanlar olarak kullanılabilirler.

17 Mekanın özellikleri ve i ş levsel açılımı Y emek yeme mekanının t asarımında en önemli konulardan biri bu mekanın mut fakla olan ili ş kisidir. Bu mekan ile mut fak arasındaki mesafenin 3.50 metreden fazla olmaması önerilir. Y emek yeme mekanı ayrıca ya ş ama mekanı, giri ş holü ve dı ş mek ana açılan balkon-teras gibi mekanlarla da do ğ rudan ili ş kili olmalıdır.

18

19

20 T ek eylemler Y emek yeme mekanında bulunan tek eylemler ş unlardır: Ot urma Y emek yeme Dola ş ım (hizmet) eylemleri Yemek yeme sırasında yemek masası etrafındaki hizmet ve dolaşım alanı (duvar ve sandalye arasında bırakılması gereken uzaklık)

21 Eylem alanları Y emek yeme insanın oturarak el ve k ollarını hareket et t irerek gerçekle ş t irdi ğ i bir eylemdir. Bu eylem için gerek en bir ki ş ilik k ullanım alanının (masa üzeri) geni ş li ğ i 60 cm. dir. Y emek yemek için sandalyeye ot urma anında insanın ön ve yan duruş u da eylem alanlarının biçim ve boyut landırılmasında önemli bir et kendir. Eylem alanlarının biçim ve boyut ları k i ş i sayısına ve masanın biçimine ba ğ lı olarak de ğ i ş ir.

22

23 Mekan düzenleme ilkeleri Y emek yeme eylem alanı k onut içerisinde üç ayrı mekanda düzenlenebilir: Y emek hazırlama mekanı (mut fak) içinde, Özel bir mekanda (yemek yeme mekanı), Y a ş ama mek anı (salon) içinde. Y emek yeme mekanı konut içinde özel bir mekan olarak düzenlendi ğ inde, mutfak ve ya ş ama mekanı arasında mutfa ğ a kolay ula ş ılabilecek uygun bir alanda yer almalıdır. Mut fak yemek yeme mekanıyla görsel olarak ili ş kili olmalı, ancak mut fakt a oluş abilecek kokunun yemek mekanına geçi ş inin engellenmesi gereklili ğ inden dolayı yeterince ayrılmı ş olması gerekmek t edir.

24 Mutfak-yemek yeme mekanı-yaşama mekanı arasındaki mekansal ilişkiler

25

26

27 Y emek yeme alanının yemek hazırlama mekanı ile olan ili ş kileri bu alanın konut içindeki konumunu belirlemekt edir. Bu mekanlar arasındaki ili ş k i iki ş ek ilde olabilir: Do ğ rudan ba ğ lantılı Dolaylı yoldan ba ğ lant ılı Dolaylı ba ğ lant ıda, mut fakt a hazırlanan yemeklerin servisi, giri ş holünden yemek yeme mek anına ula ş ma yoluyla gerçekle ş ir. Önemli olan, ba ğ lant ının en kısa yoldan (servis güçlüğ ü yaratmayacak ş ekilde) sa ğ lanmasıdır.

28 Y emek yeme eylem alanının yemek hazırlama mek anı ile do ğ rudan ba ğ lantılı olması yemek servisinin kolay bir ş ekilde yapılması açısından yararlıdır. A ncak yemek hazırlama mekanı kokulu bir yer olduğ undan iyi havalandırılması gerekir ve yemek yeme eylem alanı ile yalnızca bir kapı aracılı ğ ı ile ba ğ lant ılı olması ist enir. Y emek yeme alanı-mut fak arasındaki ba ğ lant ı üç farklı ş ekilde düzenlenebilir: Ofis-servis alanı ile ba ğ lantılı Servis penceresi ya da kapı ile ba ğ lantılı A çık mut fak t ipinde ba ğ lant ı

29 Ofis-servis alanı aracılı ğ ı ile olan ba ğ lant ılar mut fak ile yemek yeme alanı arasında yemek k okularının geçmesini önleyecek bir ara mekan-bir t ampon bölge oluş masını sa ğ lar. Pi ş irilmi ş yemeklerin servise hazırlandı ğ ı ve düzenleme biçimine göre kahvalt ı et meye de olanak sa ğ layabilecek bir mek an parçasıdır. Ofis için ara mekan ayırma olana ğ ı bulunmayan daha küçük programlı konut larda, mut fakt an yemek yeme alanına do ğ rudan açılan bir servis penceresi ya da kapısı ile mut fak ba ğ lant ısı yapılabilir. A çık mut fak t ipinde ise mutfak yemek mek anının bir uzant ısı ya da parçası olarak düzenlenir. Bu ba ğ lant ı biçimi dola ş ım alanı kayıplarını azalt t ı ğ ı için ekonomik konut planlamasında özen kazanmaktadır.

30

31

32 Y emek yeme eylem alanı da ot urma-ya ş ama eylem alanı gibi konut un dı ş a açık alanlarından biridir ve bu nedenle bu mek anlarla ve giri ş mekanıyla do ğ rudan ili ş k ili olarak düzenlenmesi gerekir. Böylece yemek öncesi ya da sonrası yemek alanından ya ş ama alanına geçi ş t e konukların konut un özel alanlarına girmeden iki mek an arasında geçi ş i sa ğ lanmı ş olur. İki hacim arasındaki bölünme üç ş ekilde gerçekle ş t irilir: Hareket li bölücü elemanlar ile Sabit bölücü elemanlar ile Y a ş ama mek anında bir ni ş olarak düzenleme

33 Y emek yeme alanının genel mekan düzenleme ilkeleri: Y emek yeme alanı için en uygun pencere yönü güneydo ğ u yönüdür. Bu alan mümk ünse manzaraya yönlendirilmelidir. Y emek yeme mekanı ya ş ama ile yemek hazırlama mekanı (mut fak) arasında yer almalı, ancak ya ş ama mekanına geçi ş yemek yeme alanı içinden yapılmamalıdır. Y emek yeme mekanı ya ş ama mekanından görsel olarak ayrılmalıdır. Y emek yeme mekanı yet erli ı ş ık ve havalandırma olana ğ ına sahip olmalıdır. Y emek yeme mekanı serbest ve dı ş mekanla ili ş kili olacak biçimde düzenlenmeli böylece uygun hava ko ş ullarında dı ş mekanların da bu eylem için kullanılabilmesi sa ğ lanmalıdır.