AŞI-2 VEYSEL TAHİROĞLU

Transkript

1 AŞI-2 VEYSEL TAHİROĞLU

2 Aşılamayı Etkileyen Faktörler Aşının özellikleri Uygulama Şekli Hedef Hayvan Immunosuppressif Etkenler Diğer virüs ve bakteriler ile interferens Yaş Direnci Aşıyı Uygulayan kişi Aşılama başarısının kontrolü Aşılama Hataları

3 Aşıların Özellikleri Aşı Suşu İmmunojenite Güvenlik İnvazif özellik Potansiyel Patojenesite Jenerasyon süresi Canlı Aşılar Hedef Hücrelerin invazyonu Hedef hayvanda gerçekleşen çoğalma Uygulama sonrası antijen dozunun artması

4 Canlı Aşıların avantajları Daha komplex bağışıklık (değişik antikorlar, hücresel bağışıklık) İmmunmodülatörlerin katılımı (örn. Interferon?) Korumanın hızlı bir biçimde oluşması Taşıyıcıya ihtiyaç duyulmaması Hipersensibilite reaksiyonlarının olmaması Kısa zamanda çok hayvana uygulama olanağı(zaman ve işgücü tasarrufu) Düşük uygulama maliyeti

5 Canlı Aşıların dezavantajları Başarılı immun tepkinin oluşması birçok ayrı faktöre bağlıdır! Aşı etkeninin çevreye bulşaması ve yayılması riski bulunmaktadır Aşı reaksiyonu oluşma riski bulunmaktadır Diğer aşı etkenleri ile interferans oluşması riski Genetik stabilitenin düşük olması durumunda geriye doğru virülens kazanma riski Üretimde antijen hassasiyeti

6 Canlı Aşılar - "Tohum" Prensibi Formalin, betapropiolactone, glutaraldehid ve ısı işlemleri ile inaktive edilirler. Tek doz aşıda tam antijen miktarı verilir Antijen dozu çok yüksektir (faktör )

7 İnaktif Aşıların avantajları İmmun tepki mutlaka oluşur Bağışıklık daha uzun süreli ve homojendir Taşıyıcılar sayesinde çoklu kombinasyonların yapılabilmesi sağlanır ve immun tepki artırılır Aşı etkenlerinin saçılması riski yoktur Aşı problemi riski yoktur

8 İnaktif Aşıların dezavantajları Sınırlı Humoral bağışıklık Yavaş gelişen koruma Daha yüksek uygulama maliyeti Daha çok zaman ve iş gücü ihtiyacı Hipersensibilite reaksiyonu riski (allerji) Doza bağlı tepkinin oluşması tam doz uygulanmasına bağlıdır.

9 1-) Aşıların özellikleri Antijen miktarı Her aşı için farklıdır: Doz-tepki ilişkisi Düzenlemeler doğrultusunda belirlenen minimum doz miktarı Uygulanan her doz gerekli seviyede korumayı sağlayacak yeterli miktarda antijen içermelidir Hedef hayvanlarda, uygulanan antijenler gerekli tepkiyi oluşturucak miktarda multiplikasyona uğramalıdır

10 Adjuvanlar Daha uzun süreli ve daha güçlü bağışıklık sağlaması amacıyla geliştirilmişlerdir. Etki mekanizması: İmmun sistemin direk stimulasyonu Düşük miktarlarda antijenin yavaş olarak salınımını sağlar Antijenlerin kısa süre içinde eliminasyonu engellenir Yaygın olarak kullanılan adjuvanlar: Mineral yağı, Al(OH)2, Saponin

11 2-) Uygulama Şekli Uygulama yolu İmmun tepki oluşumu üzerinde etkilidir. Uygulama şekli ve yolu aşı suşunun özellikleri doğrultusunda belirlenir Örn: Enjeksiyon, içme suyu, sprey, göz damlası

12 3-) Hedef Hayvan Tür / Irk Yumurtacı ve etlik hayvanlar arasındaki genetik farklılıklar. Hedef hayvanlarda immun sistemin gelişimi ve süresi Tam immun tepki verebilme yaklaşık 4-6 hafta zarfında gerçekleşir; Belirleme: Genç hayvanlar aşılara daha zayıf tepki verirler

13 MA (maternal antikorlar) Damızlıklardan projeniye aktarılır Projeninin ilk günlerinde koruma sağlar (pasif bağışıklık) MA seviyeleri canlı aşıların etkilerini değiştirebilirler Belirli dereceye kadar aktif bağışıklığın baskılanması söz konusudur Sürülerdeki MA seviyelerinin homojen olması sonraki günlerde aşı gün tayini bakımından önemlidir. Farklı sürülerin, farklı bağışıklık durumu vardır.

14 4-) İmmunosupporesif Faktörler İmmun sistemin antijenik tepkilerini yavaşlatan ya da önleyen faktörlerdir, Örn. Toksinler: stress (Yetiştirme yoğunluğu, iklim, management, beslenme, suya ulaşma durumu) Örn. Virüsler: Marek, Gumboro, CIAV, Reo, Leukosis

15 5-) Diğer Virus ve Bakterilerle interferans Interferens Değişik virüslerin aynı hedef dokularda gösterdiği rekabettir Bu tip bir rekabet durumunda aşılardan biri daha az bağışıklık sağlar

16 6-) Yaşa Bağlı Direnç Yaş ve Hastalıklar ile İlişkili Durumlar Enfeksiyöz tavuk anemisi, Gumboro: Klinik belirtiler sadece genç hayvanlarda görülür Marek Hastalığı: Klinik belirtiler sadece yaşlı hayvanlarda görülür EDS: Klinik belirtiler sadece yetişkin yumurtacılarda görülür

17 7-) Uygulayıcıya bağlı faktörler Saklama ısısının sürekli olarak kontrol altında tutulması: 2 8 C Liyofilize ürünler ve emulsiyonlar -196 C Hücreye bağlı aşılar Hayvanların aşı uygulamaya uygun olup olmadığının kontrolü: MA, sağlık durumu, immun-kompetans, hayvanların yaşı Uygulama talimatlarına uyulması Her hayvana tam doz uygulama:aşı solusyonunun kümes içi dağılımı, gerekli içme suyu miktarının belirlenmesi Üreticilerin aşı uygulamaları konusunda sürekli olarak desteklenmesi gerekmektedir!

18 Aşılama Başarısının Kontrolü İnceleme / Gözlem Örn: Kanatlı çiçeği aşılaması: Aşılamayı takiben 10 gün içinde pustüllerin oluşumu, IB, ND, TRT: Hafif solunum hırıltısı Serolojik muayeneler Aşılaması sonrası dönemde hayvanların antikor seviyelerinin belirlenmesi amacıyla serolojik testler uygulanır.maliyet düşüktür ancak sınırlı bilgiye ulaşılır.

19 Aşılama Hataları Muhtemel Sebebleri Immunosupresyon Yüksek MA seviyeleri Tekrarlayan saha enfeksiyonları Aşının yanlış uygulanması Yanlış zamanlama Saha virüslerinde farklılıklar Aşı virüsünün inaktivasyonu Hayvanların aşılamaya müsait olmaması (immunkompetans)

20 Başarılı Aşılama Başarılı bir aşılama için dikkat edilmesi gereken hususlar Aşının saklanması Doğru dozun uygulanması Uygulama şekli Doğru zamanlama Civcivlerin sağlık durumu Kümesin durumu Beslenme

21 Aşının saklanması Aşılar buzdolabında muhafaza edilmelidir Aşılar dondurulmamalıdır Aşı uygulamadan hemen öncesine kadar soğukta muhafaza edilmelidir Aşılar dikkatli muhafaza edilmezlerse, hızlı bir biçimde etkisini kaybederler

22 Doğru dozun uygulanması Aşılar çeşitli dozlarda hazırlanmaktadır (1.000,2.500) Bu dozlar uzun çalışmalar sonucunda belirlenmiştir Hayvan sayısı kadar doz kullanılmalıdır Az doz uygulamak yeterli korumayı sağlamaz Çok doz uygulamak koruma miktarını artırmaz

23 Doğru zamanlama Aşılama günü dikkatli hesaplamalar sonucunda belirlenir Aşının belirlenen günden önce ya da sonra yapılması uygulamanın boşa gitmesine yol açar Aşı mutlaka bildirilen günlerde yapılmalıdır. Aşı günü kaçırılırsa mutlaka yetkili Veteriner Hekime haber verilmelidir

24 Uygulama şekli Hastalıkların özelliklerine göre farklı uygulama şekilleri önerilmektedir Uygulama şekilleri, aşının etkinliğini en yüksek düzeyde olacak şekilde belirlenir Aşılar sadece belirtilen şekillerde uygulanmalıdır

25 Uygulama şekilleri Enjeksiyon Göz damlası Sprey İçme suyu Kanat zarı aşılaması Kıl kökünden aşılama Gaga daldırma

26 Kanatlılarda Aşılama Yapılan Hastalıklar 1. Newcastle hastalığı (ND). 2. infeksiyöz Bursal Hastalık (IBD). 3. İnfeksiyoz Bronschitis IB). 4. infeksiyöz Laryngotracheitis (ILT). 5. Knatlı Çiçeği (FP). 6. Avian Encephalomyelitis (AE). 7. Marek Hastalığı (MH). 8. Egg Drop Syndrome (EDS). 9. Viral Artritis. (reovirus VA). 10. Hindi Rhinotracheitis (TRT). 11. Tavuk Anemisi (CA). 12. Coryza (IK). 13. Pastörellozis (TK). 14. Mycoplazma (NG). 15. Eryspel Tavuk Tifosu (Salmonella Gallinorum). 16. Paratifo (Salmonella enteritidis ES). 17. Koksidiyozis.

27 TEŞEKKÜRLER