ÜNİTE 4 : ÇAĞDAŞ TÜRKİYE YOLUNDA ADIMLAR

Transkript

1 ÜNİTE 4 : ÇAĞDAŞ TÜRKİYE YOLUNDA ADIMLAR

2 SALTANATIN KALDIRILMASI (1 KASIM 1922) : - Saltanat ;Tek kişinin egemen olduğu (Babadan oğula geçen) yönetim şeklidir. - Kaldırılmasının Nedenleri ; 1-Padişah ve İstanbul hükümetinin milli mücadelenin aleyhinde çalışması 2-Lozan a İstanbul hükümetinin de davet edilmesi 3-Devletin asıl başkanının kim olduğunun belli olmaması anayasında Egemenlik Kayıtsız Şartsız Milletindir ilkesine saltanatın ters olması - Saltanatın Kaldırılmasının Sonuçları ; 1) Osmanlı Dev.resmen sona ermiştir. 2) Cumhuriyet in ilan edilmesi için zemin hazırlamıştır. 3) Laikliğe geçişin ilk adımı olmuştur.

3 İZMİR İKTİSAT KONGRESİ: Lozan görüşmelerinin kesintiye uğradığı dönemde yeni Türk devletinin izleyeceği ekonomik hedefleri belirlemek amacıyla toplanmıştır. Siyasi ve askeri zaferin ekonomik zaferlerle taçlandırılmazsa yaşayamayacağı vurgulanmıştır. Alınan Kararlar: 1-Yerli kaynaklara dayalı sanayi kurulacak 2-Küçük imalathanelerden fabrikalara geçilecek 3-Özel sektörün yapmadığı işleri devlet yapacak 4-Yerli malı kullanımı teşvik edilecek 5-Özel sektöre sanayi teşvik edilecek ve kredi sağlayacak bankalar kurulacak. NOT:Bu kongre ile Devletçilik ilkesi benimsendi.

4 Lozan Barış Antlaşması(24 Temmuz 1923): - Mudanya Ateşkes Antlaşmasından sonra barış esaslarını görüşmek üzere Lozan Konferansı toplandı (20 Kasım 1922). Konferansa İstanbul Hükümeti de çağrılınca M. Kemal ikiliği önlemek ve Lozan a tek katılmak için Saltanatı Lozan Antlaşması öncesi kaldırdı. - Kimler Katıldı:Konferansa Türkiye, İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Yugoslavya katıldı. Boğazlarla ilgili konular görüşülürken, Sovyet Rusya ve Bulgaristan da hazır bulundular. Konferansta Türk devletini İsmet Paşa başkanlığında bir heyet temsil etti. Konferans üç önemli konuyu çözecekti. 1. Türk - Yunan barışının esaslarını belirlemek. 2. Osmanlı Devletinin yerine, yeni Türk Devletini ve onun haklarını tanımak. 3. Osmanlı Devletinin yabancılara vermiş olduğu kapitülâsyonları kaldırmak.

5 -. Türk heyeti iki konuda kesinlikle taviz vermeyecekti, bunlar; 1)Ermeni meselesi 2)Kapitülasyonların kaldırılması Not: Konferansta görüşülecek diğer konularla ilgili olarak ise pazarlık yapılacaktı. Konferans görüşmeleri çok çetin geçti.birinci Lozan toplantısında anlaşmaya varılamadı.konferans 4 Şubat 1923 te dağıldı Hangi Konularda Anlaşmaya varılamadı 1- Borçlar meselesi, 2- Kapitülâsyonlar, 3- İstanbul'un itilâf Devletlerince boşaltılması, 4- Irak sınırımızın belirlenmesi, konularında anlaşmaya varılamadı. Konferans 4 Şubat 1923 te dağıldı

6 24 Temmuz 1923 te konferans tekrar toplandığında Lozan Antlaşması imzalandı Buna göre: 1. Trakya'da Yunanistan ile olan sınır, Mudanya Ateşkes Antlaşmasında belirlendiği gibi kaldı. 2. Bozcaada ve Gökçeada Türkiye'ye verildi. Midilli, Sakız, Sisam Yunanlılara bırakıldı ve askersiz hale getirildi. 3. Türkiye'deki Rumlar ile Yunanistan'daki Türkler değiştirilecekler. Fakat "Batı Trakya Türkleri ile İstanbul Rumları bu değişimden ayrı tutulacak." 1930 da çözümlendi. 4. Yunanistan harp tazminatı olarak Karaağaç'ı Türkiye'ye verdi. 5. Kapitülâsyonlar kaldırıldı. (Ekonomik bağımsızlık sağlanmış oldu.)

7 6. Barış zamanında askerî nitelik taşımayan gemiler ve uçaklar boğazlardan serbestçe geçebilecekti. Savaş anında, Türkiye savaşta yer alırsa boğazlar üzerinde istediği gibi davranacaktı. Boğazların her iki yakası askerden arındırılacaktı. Boğazlardan geçişleri, başkanlığını Türkiye'nin yapacağı, uluslararası bir "Boğazlar Komisyonu" düzenleyecekti. 7. Suriye sınırı Ankara Antlaşmasıyla belirlenen şekliyle kaldı. 8. Doğu sınırımız Moskova ve Kars antlaşmalarıyla belirlenen şekliyle kaldı. 9. Bulgaristan'la sınırımız, Balkan Savaşları sonunda imzalanan İstanbul Antlaşmasıyla belirlenen şekliyle kaldı. Meriç Nehri sınır oldu. 10. Düyun-u Umumiye idaresi sona erdi. Osmanlı borçları Türkiye ve Osmanlı egemenliğindeki uluslar arasında paylaşılarak ödenecekti. 11-Yabancı okulların, Türkiye nin koyacağı kurallar çerçevesinde faaliyete devam etmesi kararlaştırıldı. 12- Ortodoks Patrikhanesi, İstanbul da kalacak ancak siyasi faaliyette bulunmayacak.

8 LOZAN ANTLAŞMASI'NIN ÖNEMİ 1) Türkiye'nin bağımsızlığı tanındı.(kapitilasyonlar) 2)Türk milleti açısından I. Dünya savaşı sona erdi. 3) Lozan Antlaşması uzun süre geçerli olması açısından diğer Antlaşmalara örnek oldu.(günümüzde hala geçerli) 4) Boğazlar komisyonunun varlığı milli egemenliğimize gölge düşürdü. 5) Uzun yıllar süren kapitülasyonlar, dış borçlar, azınlıklar gibi sorunlar çözümlendi. 6) Irak sınırı hariç diğer sınırlarımız belirlendi. 7) Türk bağımsızlık savaşı diğer esir milletlere örnek oldu

9 Antlaşmadan Sonra Sorun Olan Konular 1) Musul Sorunu 2) Hatay Sorunu 3) Boğazlar Sorunu 4) Dış borçların ödenme şekli 5) Nüfus mübadelesi 6) Yabancı okullar

10 II. TBMM DÖNEMİ Kurtuluş savaşını kazanan I. TBMM bu süre içinde yıprandığı için 1 Nisan 1923'te feshedildi. 11 Ağustos 1923 te II.TBMM açıldı. II. TBMM arasında faaliyet gösterdi. II. TBMM bir inkılap meclisidir. Saltanatın kaldırılması hariç tüm yenilikleri bu meclis yaptı.

11 ANKARA'NIN BAŞKENT OLMASI 13 EKİM 1923 Kurtuluş savaşının kazanılmasından sonra başkent sorunu ortaya çıktı. Ankara, Kurtuluş Savaşı'nın merkezi olması ve güvenli bir konumda bulunması, TBMM nin burada açılmış olması sebebiyle TBMM tarafından başkent olarak kabul edildi.

12 CUMHURİYETİN İLANI 29 EKİM 1923 Kurtuluş savaşı yıllarında sürekli milli egemenliğin önemi vurgulanmıştır. TBMM'nin varlığı cumhuriyetin ilanını gerektiriyordu. Ankara'nın başkent olarak ilanının ardından rejim tartışmaları başladı. Sebepleri: Ekim'inde Ali Fethi Bey hükümetinin istifasıyla ortaya bir hükümet bunalımı çıktı. 2-Meclis hükümeti, sistemi yüzünden yeni bir hükümetin kurulması gecikiyordu. 3-Saltanatın(Padişahlığın)kaldırılması ile ortaya çıkan devlet başkanlığı sorunu yaşanıyordu. Hükümet bunalımını çözmek ve rejim(yönetim şekli) tartışmalarını sona erdirmek amacıyla Mustafa Kemal Paşa'nın teklifiyle Cumhuriyet ilan edildi.

13 CUMHURİYETİN İLANININ SONUÇLARI 1) Yeni Türk devletinin rejimi belirlendi. 2) Hükümet bunalımı sona erdi. 3) Meclis hükümeti sisteminden kabine sistemine(bakanlık) geçildi. 4) Devlet başkanlığı sorunu çözüldü. 5) 1921 Anayasası'na devletin rejimi, dili, dini, başkenti ile ilgili maddeler eklendi. * Mustafa Kemal Paşa - İlk Cumhurbaşkanı * İsmet Paşa - İlk Başbakan * Fethi (Okyar) Bey - TBMM başkanı seçildiler.

14 HALİFELİĞİN KALDIRILMASI 3 MART 1924 Sebepleri 1) Saltanatı kaldırılması ve Cumhuriyetin ilanı ile halifeliğin bir fonksiyonunun kalmaması 2) Ulusal egemenlikle halifeliğin bağdaşmaması. 3) Yeni rejime karşı olanların sığınabilecekleri tek makamın halifelik olması 4) Halife Abdülmecit in kendini padişah gibi görmesi. 5) Bazı milletvekillerinin halifeyi TBMM'nin üzerinde görmeleri Bütün bu gelişmeleri dikkate alan TBMM, 3 Mart 1924'de çıkardığı bir kanunla halifeliği kaldırdı,

15 Halifeliğin Kaldırılmasının Sonuçları; 1) İnkılapların gerçekleştirilmesi için uygun bir ortam hazırlandı.(yeniliklerin önündeki en önemli engel kalktı.) 2) Laikliğin geçilmesinin en önemli aşamasıdır. 3) Yeni kurulan rejim güçlendirilerek eski rejime dönüş yolu kapatıldı. 4) Ulusal egemenliğin pekiştirilmesi sağlandı.

16 3 Mart 1924 te yapılan diğer yenilikler; 1) Şer'iye ve Evkaf Vekaleti kaldırıldı. Yerine daha sonra Diyanet İşleri Başkanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü kuruldu. 2) Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Vekaleti kaldırıldı. Genel kurmay başkanlığı kuruldu ve siyaset dışı bırakıldı. 3) Tevhid-i Tedrisat Kanunu çıkarılarak eğitimde birlik sağlandı. 4) Osmanlı hanedanı yurt dışına çıkarıldı. Not: Bu yapılanların hepsi laiklik ile ilgilidir.

17 ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ

18 İlk TBMM'de Gruplar İlk TBMM'de bütün milletvekillerinin ortak amacı vatanın işgalden kurtarılması olduğu için partileşmeye gidilmedi. İlk TBMM'de Islahat Grubu, İstiklal Grubu, Tesanüt Grubu gibi gruplar vardı. Mustafa Kemal Paşa'nın öncülüğünde Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu kuruldu. Mustafa Kemal Paşa taraftarlarına I. Grup, karşı olanlara ise II. Grup dendi. II. Grup saltanat ve hilafet taraftarı idi.

19 HALK PARTİSİ'NİN KURULUŞU 9 Ağustos 1923Mustafa Kemal meclis çatısı altında bütün grupları birleştirmeyi denedi. Bunu başaramayınca kendisi gibi düşünen arkadaşlarıyla birlikte "Anadolu ve Rumeli Müdafaayı hukuk" grubunu kurdu. Bu grup daha sonra Atatürk'ün emriyle Halk fırkası adını aldı. (9 Eylül 1923). Cumhuriyetin ilanından sonra ise ismi değiştirilerek Cumhuriyet Halk partisi oldu. Böylece cumhuriyet tarihinin ilk siyasi partisi kurulmuş oldu.. Parti yılları arasında tek başına iktidarda kaldı.

20 ORDUNUN SİYASETTEN AYRILMASI 10 Aralık 1924 II. TBMM döneminde milletvekilliği ile komutanlık aynı kişide bulunabiliyordu. Mustafa Kemal Paşa ittihatçılarda gördüğü ordu-politika ilişkisinin Cumhuriyet döneminde de devam etmesini istemiyordu yılı Ekim ayı sonlarında Kazım Karabekir Paşa, Ali Fuat Paşa, Refet Paşa gibi komutanlar birliklerinin başından ayrılarak Ankara'ya geldiler. Bu gelişmeler üzerine milletvekilliğiyle askerliğin aynı kişide bulunamayacağına dair kanun kabul edildi. Böylece ordu siyasetten ayrıldı.

21 TERAKKİPERVER CUM. PARTİSİ 17 KASIM 1924 * Partinin genel başkanı Kâzım Karabekir Paşa'dır. * Kurucuları milli mücadelenin önde gelen isimleridir. Rauf (Orbay) Bey, Ali Fuat (Cebesoy) Paşa, Refet (Bele) Paşa, Adnan (Adıvar) Bey gibi * Türkiye'de Halk partisinden sonra kurulan ikinci parti, Cumhuriyetin ilanından sonra kurulan ilk partidir. İlk muhalefet partisidir. * Ekonomide liberal(özel ekonomik teşebbüs) düşünceyi savunmuştur. * Dini inançlara saygılı olmayı ilke olarak kabul etmiştir. * Terakkiperver Cumhuriyet Partisi'nin muhafazakar ve dini inançlara saygılı bir siyaset izlemesi yeni rejime karşı olanların bu partide yer almalarına neden oldu. * Terakkiperver Cumhuriyet partisi Şeyh Said isyanı ile ilgisi olduğu gerekçesiyle kapatıldı. (5 Haziran 1925) * Çok partili hayata geçişte ilk deneme başarısızlıkla sonuçlandı.

22

23 ŞEYH SAİD İSYANI 13 ŞUBAT 1925 Sebep: Şeyh Said'in yeni rejime karşı olması, İngilizlerin kışkırtmaları. Gelişme : Diyarbakır'da başlayan isyan çok geniş bir alana yayıldı. İsyanı bastıramayan Fethi (Okyar) Bey hükümeti istifa etti, yeni hükümeti İsmet Paşa kurdu.alınan tedbirlerle Şeyh Said isyanı bastırıldı. Sonuçları 1) Takrîr-i Sükun Kanunu çıkarıldı. (4 Mart 1925) -Bu kanunla basına sınırlama getirildi. -Hükümetin eleştirilmesi yasaklandı. -Bu kanun 1929'a kadar yürürlükte kaldı. 2) İsyan bölgelerine İstiklal mahkemeleri gönderildi. 3) Yeni rejime yönelik ilk isyandır.(cumhuriyet rejimine karşı) 4) Terakkiperver Cumhuriyet Partisi kapatıldı. 5) İlk demokrasi denemesi başarısızlıkla sonuçlandı. 6) İngiltere Musul konusunda önemli bir avantaj elde etti.

24 MUSTAFA KEMALE SUİKAST GİRİŞİMİ 16 HAZ Eski ittihatçılarla yeni rejime karşı olanlar Mustafa Kemal Paşa'ya bir suikast düzenleyerek iktidarı ele geçirmeyi planladılar. Suikast yeri olarak İzmir seçildi. Suikast gerçekleşmeden ortaya çıkarıldı. Olayı planlayanlar İzmir İstiklal mahkemesinde yargılanarak ağır cezalara çarptırıldılar.. Mustafa Kemal Paşa "Benim naçiz vücudum elbet bir gün toprak olacaktır. Fakat Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır." demiştir. Not: Bu suikast Mustafa kemalin şahsına değil, Cumhuriyet rejimine karşı yapılan bir girişimdir.

25

26 SORU: Girişimin benim şahsımdan ziyade mukaddes cumhuriyetimize ve onun dayandığı yüksek ilkelerimize yönelmiş bulunduğuna şüphe yoktur. Benim naçiz vücudum bir gün elbet toprak olacaktır. Fakat Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır. (ATATÜRK) Atatürk bu sözüyle İzmir suikastının aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğunu vurgulamıştır? A) Halifeliğe B) Türk ordusuna C) Ekonomik yatırımlara D) Cumhuriyet değerlerine 2015 nisan

27 SERBEST CUMHURİYET PARTİSİ 12 AĞUSTOS 'da bütün dünyada başlayan ekonomik bunalım Türkiye'yi de etkiledi. İktidardaki Cumhuriyet Halk Partisi'ne karşı tepkiler artmaya başladı. İktidar partisinin denetlenebilmesi ve demokrasinin tam olarak yerleşebilmesi için yeni bir partiye ihtiyaç duyuldu. Mustafa Kemal Paşa'nın isteğiyle Fethi (Okyar) Bey'in başkanlığında Serbest Cumhuriyet Partisi kuruldu. Serbest Cumhuriyet Partisi ekonomide liberalizmi savunuyordu. Zamanla partiye inkılap karşıtları girmeye başladı. Fethi Bey kontrolü kaybedeceğini anlayınca partiyi feshetti. (17 Kasım 1930)

28 MENEMEN OLAYI 23 ARALIK 1930 Derviş Mehmet ve adamları Menemen'de olay çıkardılar.(izmir) Olayı bastırmak isteyen asteğmen Kubilay öldürüldü.(kubilay olayı) Alınan tedbirlerle isyan bastırıldı. Olayı çıkaranlar İstiklal mahkemelerinde yargılanarak ağır cezalara çarptırıldılar. Menemen olayı rejime yönelik ikinci harekettir. Serbest Cumhuriyet Partisi'nin feshedilmesindeki haklılık anlaşılmıştır. 1946'ya kadar çok partili hayata geçilmesi gecikmiştir.

29

30 SORU:Çünkü farklı fikirlerin mecliste temsil edilmesi ve ülke yönetimine katılması demokratik bir yönetim anlayışının gereğidir. Bu sözler aşağıdaki sorulardan hangisine cevap olarak söylenmiştir? A) Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası neden kapatıldı? B) Neden çok partili hayata geçilmek istendi? C) 1924 Anayasası niçin kabul edildi? D) Halifelik neden kaldırıldı? 2015 mayıs

31 A-SİYASİ ALANDA YAPILAN İNKILAPLAR + TBMM nin açılması 23 Nisan Saltanatın kaldırılması 1 Kasım Ankara'nın başkent olması 13 Ekim Cumhuriyetin ilanı 29 Ekim Halifeliğin kaldırılması(öncelikle dini alanla ilgilidir) 3 Mart Çok partili hayata geçiş denemeleri yapılmıştır. + Kadınlara seçme-seçilme hakkının verilmesi.

32 B-HUKUK ALAN. YAP. İNKILAPLAR 1) 1921 ANAYASASI(TEŞKİLAT-I ESASİYE) * Meclis Hükümet sistemi benimsenmiştir. * Laik değildir. * Güçler birliği ilkesini benimsemiştir. * Seçme ve seçilme sadece erkeklere aittir. * Cumhurbaşkanlığı yoktur. 21 ANAYASASININ 1923 DEĞİŞİKLİKLERİ * Devletin adı Cumhuriyet olduğu eklendi. * Devlet başkanının Cumhurbaşkanı olduğu belirtildi. * Cumhurbaşkanının TBMM içinden ve TBMM tarafından seçilmesi eklendi. * Cumhurbaşkanının 4 yılda bir ve birden fazla seçilebileceği belirtildi. * Devletin dili Türkçe olduğu eklendi. * Devletin dini İslam dır. maddesi eklendi.

33 2) 1924 ANAYASASI * Kabine sistemi vardır. * Başlangıçta laik değildir. * Güçler birliği vardır. * Seçmen yaşı 22, seçim yılı 4 yıldır. * Cumhurbaşkanı 4 yılda bir seçilir * Seçme hakkı erkeklere aittir. 24 ANAYASASININ BAZI DEĞİŞİKLİKLERİ * 1928 de Devletin dini İslam dır maddesi kaldırıldı. Milletvekillerin yemin etme şekilleri değişti. * 1934 te kadınlara genel seçimlere katılma hakkı verildi.

34 3) MEDENİ KANUN(17 Şubat 1926) Sebep: + Çağın ihtiyaçlarına uygun akılcı çözümler getirmesi + Avrupa'da yapılan kanunların en yenisi olması + Aile hukukunda kadın-erkek eşitliğine yer verilmesi + Türk aile yapısına uygun olması + Osmanlıdan kalan mecelle kanunlarını dini ağırlıklı ve işlemez olması Medeni Kanunu'nun Kabul Edilmesinin Sonuçları + Kadın - erkek eşitliği sağlandı.(resmi nikah,tek eşle evlilik,mirasta eşitlik,mahkeme tanıklığında eşitlik) + Yeni Türk devletinin yapısına uygun bir hukuk sistemi getirildi. + Ülkede hukuk birliği sağlandı. + Patrikhanenin dini konuların dışındaki yetkileri kaldırıldı. + Azınlıklar Lozan'da tanınan kendi kanunlarıyla yönetilme hakkından vazgeçerek Türk kanunlarına tabi oldular.(hukukta ikililik ortadan kalktı) Dikkat: Medeni Kanunla Türk kadınına siyasi haklar Verilmedi(Sınav sorusu)

35 SORU:17 Şubat 1926 tarihli Türk Medeni Kanunu yla Türk kadını istediği mesleği seçme, çalışma, boşanma, mirastan eşit pay alma ve mahkemelerde erkeklerle eşit konumda şahitlik etme gibi birçok hak elde etmiştir. Türk kadını Medeni Kanun la aşağıdaki alanların hangisinde haklar elde etmemiştir? A) Hukuk B) Siyas C) Ekonomik D) Sosyal 2015 mayıs

36 4-HUKUK ALANINDA YAPIYAN DİĞER İNKILAPLAR - İsviçre Medeni Kanunu'nun kabulü İsviçre Borçlar Kanunu'nun kabulü Alman Ticaret Kanunu'nun kabulü İtalyadan ceza kanunu nun kabulü 1926 * 1934 te kadınlara genel seçimlere katılma hakkı verildi. Kadınlara siyasi haklar 1) 1930 Belediye seçimleri 2) 1933 Muhtarlık seçimleri 3) 1934 Vekillik seçimleri Not: * 1937 yılında ilk olarak Laiklik ilkesi ve beraberinde diğer Atatürk ilkeleri anayasaya eklendi

37 C-SOSYAL TOPLUMSAL ALANDA YAPILAN İNKILAPLAR 1) ŞAPKA KANUNU -25 Kasım Türk milletinin içteki modernleşmesini dışa yansıtmak için çıkartıldı. + Toplumda kıyafet birliğini sağlamak amacıyla çıkartıldı. + Atatürk şapkayı ilk olarak Kastamonu da tanıttı. + Dini simgeler toplumu birbirinden ayrıştırmaya başlayınca Kılık Kıyafet yasası çıkartıldı. + Avrupa ile uyum sağlanmıştır. + Erkeklere şapka takılması zorunlu hale getirilmiştir Not: Ayrıca 1934 te çıkarılan bir kanunla dini kıyafetlerin ibadet yerleri dışında giyilmesi yasaklanmıştır.(diyanet başkanı, patrik ve hamambaşı hariç) Bu kanun şapka kanunun-da alınmış bir karar değildir.

38

39 2)TEKKE ve ZAVİYELERİN KAPATILMASI 30 Kasım yılında çıkarılan bir kanunla belirli Türk büyüklerinin türbeleri dışındaki tüm tekke ve zaviyeler kapatılmıştır. Tekke Zaviyelerin Kapatılması ile ilgili M.Kemal in sözü: Türkiye Cumhuriyet, şeyhler, dervişler ve müritler ülkesi olamaz. Bu kanunla, falcılık büyücülük, muskacılık yasaklandı. Büyük din âlimleri ve padişahların türbeleri dışındaki türbeler kapatıldı. M.Kemal in sözü Ölülerden medet ummak medeni bir ülke için lekedir.

40 3-TAKVİM,SAAT VE ÖLÇÜLERDE DEĞİŞİKLİK Türklerin kullandığı Hicri takvim ve ölçüler uluslar arası ilişkilerde sorun yaratıyordu. Bu nedenlerle: - Miladi Takvim kabul edildi. (26 Aralık 1925) - Uluslararası saat sistemi kabul edildi 'de çıkarılan bir kanunla arşın yerine metre, okka yerine kilogram ve litre kabul edildi. -Hafta sonu tatilinin değişmesi (1935) Bu yeniliklerle iç piyasada alışveriş canlanırken, milletle rarası ticarette büyük kolaylık sağlandı.

41

42 4) SOYADI KANUNU 21 Haziran 1934 Osmanlıda soyadı yoktu. Genellikle kişiler babalarının isimleri ile lakapları ile çağrılırdı. (Ali oğlu Mehmet) Bu durum bazı karışıklıklara neden olmaktaydı. Askerlik işlemlerinde Miras işlemlerinde Mahkemelerde Kısacası tüm resmi işlerde karışıklık çıkıyordu. Çıkarılan soyadı kanunu ile bu karışıklıklar çözüldü. Ayrıcalık belirten hafız, hoca, molla, ağa, paşa gibi ayrıcalık belirten unvanlar kaldırılarak eşitlik sağlandı. Not: Meclis tarafından M.Kemal e Atatürk soyadı verildi.ve Atatürk soyismi sadece Mustafa Kemal e ait olarak kalmıştır.

43 SORU:Yıl 1925 tir. Askerlik çağı gelmiş olan gençlerin askere alma işlemleri yapılacaktır. Askerlik şubesine gelen gençler, işlemleri yapılmak üzere sırayla çağrılmaya başlanır. Ahmet oğlu Ali! diye bir çağrı yapılınca iki genç birden görevlinin karşısına çıkarlar. Görevli kişi; Evladım, ben bir kişi çağırdım. Niçin iki kişi birden geldiniz? Gençlerden biri; Efendim, çağırdığınız kişi benim, der. Öbür genç de; Efendim, ben de Ahmet oğlu Ali yim, diyerek cevap verir. Paragrafta anlatılan durum, aşağıdaki kanunlardan hangisinin çıkarılma gerekçelerinden biri olabilir? A-Soyadı Kanunu nun B-Kabotaj Kanunu nun C-Türk Medenî Kanunu nun D-Tevhid-i Tedrisat Kanunu nun 2014 mayıs

44 D-EĞİTİM VE KÜLTÜR ALANDA YAILAN İNKILAPLAR 1) TEVHİD-İ TEDRİSAT KANUNU (3 MART 1924) + Halifeliğin kaldırıldığı gün yapılan yeniliklerdendir. + Tüm eğitim kurumları MEB e bağlandı. + Eğitim ve öğretimde birlik sağlandı.(eğitimde ikililik ortadan kalktı) + Bu kanundan sonra çağın gerisinde kalan medreseler kapatılmıştır. 2) MAARİF TEŞKİLATI KANUNU(1926) + Bugünkü Milli Eğitim Bakanlığının oluşmasını sağlayan kanundur. + Milli eğitimin esasları belirtilmiştir.

45

46 3-HARF İNKILABI 1 Kasım 1928 Nedenleri + Arapçanın, Türkçenin dil ve ses yapısına uygun olmaması. + Türk dilinin okunup, yazılmasının kolaylaştırmak istenmesi. + Eğitim ve öğretimin buna bağlı olarak yaygınlaştırmak istenmesi. + Eğitimin modern ve çağdaş bir yapıya kavuşmasının istenmesi. + Batılı ülkelerle yakınlaşma düşüncesi. Sonuçları + Okuma yazma kolaylaştı ve arttı. + Arapçanın Türkçe üstündeki etkisi azaldı. + Çağdaşlaşma yolunda önemli bir adım atıldı.

47 SORU:Büyük Türk milleti, bilgisizlikten, az emekle kısayoldan ancak kendi güzel ve asil diline kolay uyan bir araçla kurtulabilir. Aşağıdaki inkılaplardan hangisi Atatürk ün bu sözü doğrultusunda gerçekleştirilmiştir? A) Yeni Türk harflerinin kabulü B) Türk Tarih Kurumunun açılması C) Türk Dil Kurumunun kurulması D) Tevhid-i Tedrisat Kanunu nun çıkarılması 2015 mayıs

48

49 4) MİLLET MEKTEPLERİ Okuma yazma bilmeyen okul çağı dışındaki yetişkinlere (16-45) yeni harfleri öğretmek, + Yeni alfabeyi halka tanıtmak için açılan kurumdur. + Atatürk başöğretmen seçilmiştir. 5) HALKEVLERİNİN AÇILMASI Halka okuma yazma öğretmek ve meslek sahibi yapmak amacıyla kurulmuştur. 6) TÜRK TARİHİ KURUMU Türk tarihini derinlemesine araştırmak(türk tarihinin zenginliğini ortaya koymak) + Türklerin dünya medeniyetine katkılarını araştırmak + Tarih öğretimini gerçek kaynaklara dayandırarak yapmak, + Avrupalıların: Türkler sarı ırktan, savaşçılıktan başka bir şeyden anlamazlar, bir medeniyetleri yoktur gibi iddiaları çürütmek için kurulmuştur.

50

51 7) TÜRK DİL KURUMU Türkçeyi yabancı dillerin etkisinden kurtarmak. + Türkçeyi milli bir dil haline getirmek. + Türkçenin bilim dili olmasını sağlamak. + Türkçeye yeni kelimeler kazandırmak + Halk ile aydın dili arasındaki uçurumu azaltmak, + Türkçenin zenginliğini ortaya çıkartmak amacıyla kurulmuştur. 8) Atatürk Döneminde Eğitim İle İlgili Bazı Çalışmalar 1) 1933 te Üniversite Reformu yapıldı. Darülfünun,İstanbul Üniversitesine dönüştü. 2) Sanayiinefise Mektebi 1928 de Güzel Sanatlar Akademisine dönüştü. 3) 1935 te Dil Tarih Coğrafya Fakültesi kuruldu. 4) 1933 te Yüksek Ziraat Enstitüsü kuruldu.

52 E-EKONOMİ ALANINDA YAPILAN İNKILÂPLAR 1-İZMİR İKTİSAT KONGRESİ 17 ŞUBAT 1923 Amaç: Yeni Türk devletinin ekonomi politikasını belirlemek. Yani Milli Ekonomiyi oluşturmak.****her meslek grubundan insan katılmıştır.bu kongrede MİSAK-I İKTİSADİ kararları alınmıştır.bu kararlara göre; Makineli tarım geliştirilecek Üretici korunacak Çiftçilere kredi temin edilecek Milli bankalar kurulacak Teknik elemanlar yetiştirilecek Özel girişimciler desteklenecektir. Ancak burada alınan kararların çoğu başarılı olamadı.

53 2-KABOTAJ KANUNU-1 Temmuz 1926 Deniz ulaşımının büyük bir bölümü ile önemli limanların işletilmesi yabancı şirketlerin elindeydi.1 Temmuz 1926 yılında Kabotaj Kanunu çıkarılarak, Türk denizlerinde yük ve yolcu taşıma hakkı sadece Türk gemicilerine verildi. Diğer yandan, yabancıların elinde olan ticaret işletmelerinin satın alınmasıyla Milli Ekonomi İlkesi nin uygulanması sürdürülmüştür.

54 SORU:Cumhuriyet Dönemi nde kabul edilip yürürlüğe konulan Kabotaj Kanunu yla, Türkiye kıyılarında deniz taşımacılığı ile limanlar arasında gemi işletme ve ticaret yapma hakkı, Türk vatandaşlarına ve Türk bayrağı taşıyan gemilere tanındı. Buna göre Kabotaj Kanunu yla Türkiye Cumhuriyeti Devleti, aşağıdakilerden hangisini benimsemiş olamaz? A-Millet egemenliğini B-Millî ekonomi politikasını C-Egemen devlet anlayışını D-Bağımsız devlet siyasetini 2014 mayıs

55 SORU: 1 Temmuz 1926 tarihli Kabotaj Kanunu ile Türk denizlerinde ve limanlarında gemi işletme hakkı, Türk denizcilerine ve Türk bayrağı taşıyan gemilere verilmiştir. Bu bilgilere göre Kabotaj Kanunu Atatürk ün; I. Milliyetçilik II. Cumhuriyetçilik III. Laiklik ilkelerinden hangileri ile ilişkilidir? A) Yalnız I B) I. ve II. C) I. ve III. D) I, II. ve III mayıs

56 3-DİĞER EKONOMİK İNKILAPLAR yılında Aşar vergisi kaldırıldı. - Makineli tarım özendirildi. Tohum ıslahı yapıldı. - Köylüye ucuz tohum ve gübre dağıtıldı. - Tarım Kredi Kooperatifleri kuruldu. - Ziraat Bankası geliştirildi. Çiftçiye krediler verildi. - Ziraat Enstitüsü açıldı. - Toprak reformu yapılmak istendi. Bu reforma göre topraksız yoksul köylüye toprak verilmek istendiyse de başarılı olunamadı. Yabancı şirketler satın alınarak milleştirildi. - Deniz işletmelerine kredi sağlamak için 1937 de Denizbank açıldı te İş Bankası kuruldu.ilk özel bankamız da Merkez Bankası açıldı

57 - 28 Mayıs 1927 de Teşvik-i Sanayi Kanunu çıkartıldı. Amaç: Özel sektörü sanayiye özendirmektir. Bunun için Sanayi ve Maadin Bankası açıldı te 1. Beş yıllık Kalkınma Planı hazırlandı. - Bursa, Kayseri, Malatya da dokuma fabrikaları açıldı. - Paşabahçe Cam fabrikası açıldı. - İzmit te kağıt fabrikası açıldı te MTA (Madenleri araştırmak) için kuruldu. - MTA nın ihtiyaçları için Etibank 1935 te kuruldu te Sümerbank kuruldu - II. Beş yıllık kalkınma planı hazırlandı. Ancak 2.Dünya savaşı nedeniyle uygulanmadı**

58

59