Çift Kabuklu (Bivalvia) Üretim Alanlar ı nda Bir Fitoplankton izleme Çal ış mas ı *

Transkript

1 TARIM B İ L İ MLER İ DERG İ S İ 2001, 7 (1), Çift Kabuklu (Bivalvia) Üretim Alanlar ı nda Bir Fitoplankton izleme Çal ış mas ı * Nilsun DEMIR' Geli ş Tarihi: Özet: 23 çift kabuklu yumuşakça üretim alan ında, 1999 y ı l ı Haziran ve Eylül aylar ı aras ı nda on beş günde bir al ı nan örneklerde paralitik, diaretik ve amnezik kabuklu zehirlenmelerine neden olabilecek fitoplankton izlenmi ştir. Bu amaçla, fıtoplankton türleri te şhis edilmiş ve say ı lm ışt ı r. Çal ışma süresince Bacillariophyceae s ı n ıf ına ait 59 ve Dinophyceae s ı n ıf ı na ait 34 tür teşhis edilmi ştir. Su örneklerinde PSP ve ASP etkeni olan fitoplankton bulunmam ış, DSP'ye neden olan dinoflagellat, Dinophysis türlerinin bulundu ğ u tespit edilmi ştir. Anahtar Kelimeler: Çift kabuklu, toksin, say ı sal da ğı l ı m, dinoflagellat, diatom A Phytoplankton Monitoring Study in Bivalvia Production Areas Abstract: Phytoplankton producing paralitic, diarretic and amnezic shellf ısh poisons were monitored at 23 bivalvia production areas in between June and September of 1999 in biweekly taken samples. For that aim, phytoplankton were identified and counted. Results showed that 59 of Bacillariophyceae and 34 of Dinophyceae species were identif ı ed. PSP and ASP producing phytoplankton were not encountered in any of the sample. Whereas, Dinophysis species causing DSP, which of dinoflagellata were found. Key Words: Bivalvia, toxin, quantitative distribution, dinoflagellata, diatom Giri ş Fitoplankton, süzerek beslenen çift kabuklular (midye, istiridye, tarak, vb.) için çok önemli bir besindir. Ancak çe şitli fiziksel, kimyasal ve biyolojik faktörlerin kombinasyonuyla istenmeyen fıtoplankton art ış lar ı olu ş ur. Fitoplankton art ışlar ı n ı n su ürünleri yeti ştiricili ği ve bal ı kç ı l ığı n yan ı s ıra turizm ve insan sa ğ l ığı üzerinde önemli olumsuz etkileri vard ı r. Yayg ı n olarak bulunan 5000 fitoplankton türünden yakla şı k 300'ünün deniz yüzeyinin rengini değ i ştirerek red-tide olay ı na neden olduklar ı, yakla şık 40 tanesinin ise bal ı k ve kabuklulara zararl ı olabilen toksinleri ürettikleri bildirilmi ştir (Hallegraeff 1993). Fitoplankton art ışlarm ı n zararl ı etkileri Çizelge 1'de özetlenmi ştir. Bu zehirlenmelerden PSP'de 30 dk. içinde dudaklarda s ızlama ve uyu şukluk, parmak uçlar ı nda hissizlik, ba ş ağ r ı s ı, mide bulant ı s ı, kusma, ishal ve solunum güçlü ğ ü, DSP'de 30 dk.-1 saat içinde ishal, mide bulant ı s ı, kar ı n a ğ r ı s ı ve kusma, ASP'de ise 3-5 saat sonra mide bulant ı s ı, kusma, kar ı n a ğ r ı s ı, ba ş dönmesi, nöbet ve halüsinasyonlar ile haf ıza kayb ı görülür. Bu toksin ilk defa 'de Kanada'da 105 ki şinin hastalanmas ı ve 3 ki şinin ölümünden sonra tan ı mlanm ışt ı r (Bates ve ark. 1989). Çizelge 1. Zararl ı fitoplankton art ışlar ı n ı n sı n ıfland ı r ı lmas ı (Bagnis ve ark. 1970, Hallegraeff 1993) 1)Suda temelde zarars ız renk değ işiklikleri olu şturan fitoplankton türleri 2)Besin yoluyla insanda aşa ğıda belirtilen hastal ıklara neden olan fıtoplankton türleri -Paralitik kabuklu zehirlenmesi (PSP) Örnek; dinoflagellat Gonyaulax polygramma Stein, Noctiluca scintillans (Macartney) Ehr., Scripsiella trochoidea (Stein) Loeblich III, mavi-ye şil alg Trichodesmium erythraeum Ehr. Örnek; dinoflagellat Alexandrium catanella (Whedon et Kofoid) Balech, A. minutum Halim, A. tamarense (Lebour) Balech, Gymnodinium catenatum Graham -Diarretik kabuklu zehirlenmesi (DSP) Örnek; dinoflagellat Dinophysis acuta Ehr., D. fortli Pavillard, D. Rotundata Clararepe et Lachmann, Prorocentrum lima (Ehr.) Dodge -Amnezik kabuklu zehirlenmesi (ASP) Örnek; diatomlardan Nitzchia pungens f. Multiseries Hasle, N. Pseudodelicatissima Hasle, N. pseudoseriata Hasle -Ciguatera zehirlenmesi Örnek; Gambierdiscus toxicus Adachi et Fukuyo, Prorocentrum spp. -Nörotoksik kabuklu zehirlenmesi (NSP) Örnek; Dinoflagellat Gymnodinium breve Davis - Mavi-ye şil alg zehirlenmeleri Örnek; Anabaena flos aquae Brebisson ex Bornet et Flahaut 3) insanlara zehirli etkisi olmayan ancak özellikle solungaçlar ı Örnek; Chaetoceros convolutus Castracane, Chaetoceros wighami t ıkayarak bal ı k ve omurgas ızlara zararl ı olan fitoplankton türleri Brightwell, Prymnesium parvum Carter Bu araşt ırma Tar ı m ve Köyişleri Bakanl ığı ile Ankara Üniv. Su Ürünleri Ara şt ırma ve Uygulama Merkezi taraf ı ndan desteklenmi ştir. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Su Ürünleri Bölümü-Ankara

2 DEMIR, N., "Çift kabuklu (Bivalvia) üretim alanlar ında bir fıtoplankton izleme çal ışmas ı " 57 Tüm dünyada kabuklu su ürünleri yeti ştiricili ğ i yap ı lan bölgelerde paralitik, diaretik ve amnezik kabuklu zehirlenmelerinde art ış oldu ğ u bildirilmektedir. Bu toksinler stabil yap ı lar ı nedeniyle pi ş irme, dumanlama, kurutma ve tuzlama gibi i şlemlerle yok edilemedi ği gibi bal ı k ve kabuklu etlerinin görüntüsünde de zehirli olup olmad ı klar ı anla şı lamamaktad ı r. Bu nedenle al ı nacak en iyi önlem kabuklu su ürünlerinin topland ığı veya üretildi ğ i yataklar ı n fitoplankton kompozisyonunun izlenmesidir. Ayr ı ca, fare biyodeneyleri ve 15 dk içinde farelerde ölüm görülürse HPLC'de toksin analizleri yap ı lmal ı d ı r. Toksin bulunursa hasat durdurulur (Huss 1994). Fitoplankton say ı s ı ile potansiyel zararl ı etkileri aras ı nda direkt bir korelasyon bulunmamaktad ı r. Dinophysis ve A/exandrium gibi toksik dinoflagellat üyelerinin çok dü ş ük hücre say ı lar ı nda bile kabuklular ı kontamine edebildikleri, Chtysoehrolumina cinsinin ise sadece orta düzeyde biyomas ı n ı n yüksek toksik potansiyeli oldu ğu bildirilmi ştir (Hallegraeff 1993). Ülkemiz denizlerinde fıtoplankton üzerine yap ı lm ış bir çok ara şt ı rma bulunmaktad ı r. Örne ğ in; Izmir körfezinde red-tide ve di ğer a şı r ı üreme olaylar ı incelenmi ş (Koray ve ark. 1992), Urla yöresinde red-tide olaylar ı n ı n da dahil oldu ğ u alg art ışlar ı oldu ğ u bildirilmi ş (Cirik ve ark. 1991), İstanbul bo ğaz ı Marmara ç ı k ışında bir net plankton çal ışmas ı yap ı lm ış (Uysal 1996), Trabzon yöresinde fitoplankton kompozisyonu incelenmi ş (Karaçam ve Düzgüne ş 1989), Sürmene koyunda Scripsiella trochoidea ve Pyramimonas orientalis Butcher art ışlar ı bildirilmi ş ( Feyzio ğ lu ve ark. 1997, 2000), Karadeniz'de 1958'lerden beri ortalama fitoplankton biyomas ı n ı n artan azot ve fosfor konsantrasyonlar ına ba ğ l ı olarak 26 kat, red-tide alanlar ı n ı n ise 5 kat artt ığı belirtilmi ştir (Fashchuk 1998). Ülkemizde çift kabuklu üretimi 1997 y ı l ı nda t olarak gerçeklenmi ş, 1997 y ı l ı nda 2271 t, 1998'de ise 2087 t i şlenmi ş ürün ihraç edilmi ştir (Anonim 1997a, 1997b, 1998). Ancak 1998 y ı l ı nda Avrupa Birli ği su ürünleri ihracat ı m ız ı yasaklam ışt ı r. Bunun üzerine, Tar ı m ve Köyi şleri Bakanl ığı, çift kabuklu üretim alanlar ı nda bir izleme program ı uygulamaya ba şlam ışt ı r. Bu programa göre, deniz suyunda toksin üretebilecek fitoplankton tür ve say ı lar ı incelenmekte, deniz suyunun baz ı fiziksel ve kimyasal özellikleri analiz edilmekte ve PSP, DSP, ASP toksinlerinin varl ığı fare biyodeneyleri ve HPLC analizleri ile ara şt ı r ı lmaktad ı r. Bu makalede, ülkemizin çift kabuklu üretim alanlar ında yaz aylar ı nda fitoplanktonun izlenmesine, toksin üretebilecek fitoplanktonun tür ve say ı lar ı n ı belirlemesine yönelik çal ışman ı n sunulmas ı amaçlanm ışt ı r. Materyal ve Yöntem Su örnekleri, 23 çift kabuklu üretim alan ı ndan haziran-eylül 1999 aylar ı aras ı nda onbe ş günde bir olmak üzere Tar ım ve Köyi şleri Bakanl ığı İ l müdürlüklerince al ı nm ışt ır (17 A ğustos depreminden sonra Kocaeli ve Sakarya örnekleri al ı namam ışt ı r). Bu alanlardan, 39, 42, 43, 44 Samsun yöresinde (Orta Karadeniz'in bat ı s ı nda), 48, 49 Kocaeli yöresinde (Bat ı Karadeniz'de), 34, 35, 36 Sakarya yöresinde (Bat ı Karadeniz), 50, 51, 53, 54 İ stanbul yöresinde, 14, 59, 60, 61 Çanakkale yöresinde (Çanakkale Bo ğaz ı 'nda) ve 20, 63, 64, 65, 66, 68 Ayval ı k yöresinde yer almaktad ı r ( Şekil 1). Al ı nan su örnekleri sonuç deri şimi %4 olacak şekilde formaldehit çözeltisiyle fikse edilmi ş, say ı m hücrelerinde çöktürülmü ş ve invert mikroskop kullan ılarak Lund ve ark. (1958)'na göre say ı lm ışt ı r. Fitoplankton türleri, binoküler mikroskop kullan ı larak Tregouboff ve Rose (1957), Pankow (1976), Taylor (1976), Cupp (1977), Koray ve Gökp ı nar (1983), Sournia (1986) ve Richard (1987)'a göre te şhis edilmi ştir. KARADEN İZ İST NBUL , KARADEN İZ KOCAEL İ SAKARYA 1: : SAMSUN 43 EGE DEN İZ İ Alibey Adas ı N 6 EGE DEN İZİ AYVALIK ÇANAKKALE 1: : Şekil 1. örnek al ınan üretim alanlar ı ve kodlar ı

3 58 TARIM BILIMLERI DERGISI 2001, Cilt 7, Say ı 1 Bulgular ve Tartışma Çift kabuklu yumu şakça üretim alanlar ı nda tür kompozisyonu ve say ısal da ğı l ımında bölgelere ba ğ l ı önemli değ işimler görülmü ştür. Samsun yöresindeki alanlarda, diatomlar Haziran ay ı ndan Temmuza doğru bir azalma göstermi ş ve eylül ay ı ba şı nda önemli düzeyde artm ışt ır (Çizelge 2). Dinoflagellat üyeleri ise haziran ı n ikinci yar ı s ında say ıca artm ış ve Temmuzun ikinci yar ı s ından itibaren azalmaya ba şlam ışt ır. Kocaeli yöresinde, Ağustos ay ı nda yüksek say ı da dinoflagellat saptanm ışt ır. Ancak 17 A ğ ustos'tan itibaren bu bölgeden düzenli örnek al ı namam ışt ı r. Sakarya yöresinde, Haziran, temmuz ve Ağ ustosta dinoflagellat üyeleri oldukça fazla say ı da bulunmuş ancak bu yöreden de 17 Ağ ustos'tan itibaren örnek al ı namam ışt ı r. Istanbul yöresinde, dinoflagellat türleri say ıca di ğer yörelerden fazlad ır ve Ağustos ay ında oldukça yüksek art ış belirlenmi ştir. Diatomlar da Haziran ay ında daha yüksek say ı da bulunmu şlard ı r. Çanakkale yöresinde, dinoflagellat üyeleri Temmuzun ikinci yar ı s ı ndan itibaren azalm ış, zaman zaman istasyonlara göre art ışlar göstermi ştir. Diatomlar ise, ağustos ay ı n ın ba şında say ıca artm ış ve sonra azalm ışlard ır. Ayval ık yöresinde, dinoflagellat üyeleri Ağustosun ikinci yar ı s ı nda azalm ış, baz ı istasyonlarda Eylülün ikinci yar ı s ı nda artmaya ba şlam ışt ı r. Diatomlar ise, Haziran, Temmuz ve A ğ ustos aylar ı nda say ı ca az iken Eylülün ikinci yar ısı nda önemli bir art ış göstermi ştir. Ara şt ırmam ızda Dinophyceae s ı n ıf ına ait 34 ve Bacillariophyceae s ı n ıf ına ait 59 tür teşhis edilmi ştir (Çizelge 3, 4). Dinoflallelat üyelerinden, Gymnodinium herbaceum adet/l aras ı nda değ i şmi ş ve bu türün örnek al ı nan tüm alanlarda bulundu ğ u tespit edilmi ştir. Prorocentrum micans adet/l, Scripsiella trochoidea ise adet/l aras ı nda değ i şmi ş ve bu organizmalara hemen hemen tüm örnekleme alanlar ı nda rastlanm ışt ı r. Ceratium türleri, adet/l aras ı nda değ i şmi ş, en yüksek say ıya ula şan tür C. fusus olmu ştur. Izmir körfezinde P. micans ve S. trochoidea çok yüksek hücre yo ğ unluklar ı na ulaşm ış ve bu organizmalar ı n dominant oldu ğu red-tide olaylar ı oldu ğu belirtilmi ştir (Koray ve ark. 1992, 1996). Sürmene koyunda da Scripsiella trochoidea türünün a şı r ı art ış gösterdi ğ i bildirilmi ştir ( Feyzio ğlu ve ark. 2000). Ancak P. micans türünün toksin üretici oldu ğ una dair bir kayd ı n olmad ığı belirtilmi ştir (MacLachlan ve ark. 1997). DSP etkeni olarak bilinen Dinophysis türleri, adet/l aras ı nda değ işmi ş, bu dinoflagellat üyesine Samsun, Kocaeli, Sakarya, İ stanbul, Çanakkale ve Ayval ı k'ta baz ı alanlarda rastlanm ışt ır. Red-tide olu şturan organizmalardan Noctiluca scintillans Samsun ve Çanakkale örneklerinde bulunmu ş ancak bu organizma 2-3 adet/lyi a şmam ışt ı r. Pendinium türleri ise, adet/l aras ı nda değ işmi ştir. Coccolithophorid üyesi Calciosolenia sinuosa ve silicoflagellat üyesi Dictyocha octonaria ve Ebria tripartita Ayval ı k yöresindeki baz ı alanlarda tespit edilmi ştir. Diatomlardan Asterionella japon ıca Samsun yöresinde eylül ay ı ba şı nda önemli bir art ış göstermi ş ve en yüksek say ıya ( adet/l) ula şan tür olmu ştur. Bu organizmay ı Rhizosolenia fragilissima takip etmi ş, adet/l'ye ula şm ış, ayr ı ca tüm istasyonlarda bulundu ğ u tesbit edilmi ştir. Uysal (1996), R. fragilissima türünün yaz sonunda fıtoplankton içinde bulundu ğunu belirtmi ştir. Chaetoceros socialis türü de örneklenen alanlar ı n ço ğ unda tespit edilmi ş ve adet/l'ye ula şm ışt ı r. Nitzschia closterium eylül ay ı nda adet/l'ye ula şm ış, bu dönemde Kocaeli ve Sakarya'dan örnek al ınamad ığı ndan bu yöreler d ışı nda tüm yörelerde tespit edilmi ştir. Climacosphaenia moniligera sadece Ayval ık ve Çanakkale'deki istasyonlarda bulunmu ştur. Diatomlardan Sklefonema costatum adet/l'ye ula şm ış Samsun, Ayval ık ve Istanbul'da bulunmu ş, Thalassionema nitzschioides adet/l'ye ula şm ış ve tüm istasyonlarda bulundu ğu belirlenmi ştir. Pennat diatomlardan Nitzschia pungens adet/l'ye ula şm ış ve Ayval ı k d ışı nda di ğer tüm alanlarda bulundu ğ u tespit edilmi ştir. Al% artışlar ında genellikle bir veya iki türün >10 adet/ml'ye ula ştığı ve biyomas ı n %95-99'unu olu şturduğ u bildirilmektedir (Paerl 1988). Buna göre örnek al ı nan alanlarda a şır ı alg art ışı (alg patlamas ı ) tespit edilmemi ştir. Örnek al ınan dönemde, çift kabuklu yumu şakça üretim alanlar ında PSP'ye neden olan, Alexandrium, Gymnodinium ve Pyrodinium cinslerine ait dinoflagellat üyelerinin etken oldu ğu bildirilen türlerinin bulunmad ığı belirlenmi ştir. Ayn ı dönemde TKB taraf ı ndan yap ı lan analizlerde PSP ve ASP varl ığı na rastlanmam ış ancak 42, 63, 64, 65, 68 kodlu üretim alanlar ı nda DSP'ye rastlanm ışt ı r. DSP etkeni olan dinoflagellat üyelerinden Dinophysis cinsine ait 6 tür te şhis edilmi ştir. Bu alanlardan 42, 63 ve 64'te Dinophysis türleri bulunmas ı na ra ğmen 65 ve 68'te bu türlerin varl ığı n ı n tespit edilememesi örnek alma s ı kl ığı n ı n onbeş günde bir olu şu ve örnek alma metodundan kaynaklanabilir. Nitekim AB taraf ı ndan ilerideki ara şt ı rmalarda su sütununu daha iyi temsil edecek şekilde ve özellikle riskli periyotlarda daha s ık örnek al ı nmas ı önerilmektedir. Karadeniz'de Dinophysis cinsine ait 10 türün bulundu ğu, bu türlerin so ğuk mevsimlerde plankton içinde dominant olduklar ı, yaz ı n termoklinde bulunduklar ı ve sular ı n karışmas ı yla yüzey sulara ç ı kt ı klar ı, bu türlerin toksisitesinin tam olarak bilinmedi ği ve fitoplanktonun taksonomik yap ı s ı n ı n tüm k ıy ılarda kontrol edilmesi gerekti ği belirtilmi ştir (Senicheva 1994). Fransa'da y ı ll ı k bir DSP gözlem program ı uyguland ığı (Le Baut ve ark. 1991), İtalya'da Pesaro k ıy ı s ı nda Dinophysis türlerinin izlendi ğ i (Ammazzalorso ve ark. 1991), İ spanya Rias Bajas'da Dinophysis acuta türünün yaz ı n termal tabakala şma döneminde artış gösterdi ği ve riskli periyotlar ın izlendi ği (Reguera ve ark. 1991) belirtilmektedir. Toksinlerin varl ığı türlerin hatlar ı nda bile değ i şebilmektedir. Nitekim, Nitzschia pungens yüksek say ıya ulaşmas ı na ve Ayval ık d ışı nda tüm istasyonlarda bulunmas ı na karşı n, üretim alanlar ı nda ASP'ye rastlanmam ışt ı r. Çünkü ASP'ye neden olan varyetenin N. pungens f. multiseries oldu ğ u, bu organizman ı n domoik asiti hücre bölünmesinin durdu ğu dura ğan faz ın başlang ı c ı nda üretti ği ve bu üretimin azotun kullan ılabilirli ği ve ışı kla ili şkili olduğ u bildirilmi ştir (Bates ve ark. 1991). Sonuç Çift kabuklu yumu şakça üretim alanlar ı nda fitoplankton yap ıs ı n ı n düzenli olarak izlenmesi ve toksinlerin analiz edilmesi neticesinde ülkemiz çift kabuklu yumu şakça ihracat ı na konan yasak kald ı r ılm ışt ı r. Ancak halk sa ğ l ığı ve su ürünleri üretimimiz aç ı s ı ndan sadece ihracat yap ılan alanlar de ğil tüm k ıy ı şeridinde fitoplanktonun izlenmesine yönelik çal ışmalar devam etmelidir.

4 Çizelge 2. Örnek al ı nan çift kabuklu üretim alanlar ında D; Dinophyceae, B; Bacillariophyceae s ı n ıf ına ait fıtoplankton say ıs ı n ı n aylara göre değişimi (adet/l) İst kodu* Haziran Temmuz Ağ ustos Eylül D B D B D B D B D B D B D B D B D B S S S S K K Sa Sa Sa i İ Ç Ç Ç Ç A A A A A A (*) S; Samsun, K; Kocaeli, Sa; Sakarya, I; İstanbul, Ç; Çanakkale, A; Ayval ı k'ta bulunan çift kabuklu üretim alanlar ı n ı göstermektedir. (-) Belirtilen dönemde örnek al ı namam ışt ı r.

5 Çizelge 3. Ara şt ırma süresince te şhis edilen Dinophyceae, Silicoflagellata ve Coccolithophorid türleri, en dü şük ve en yüksek say ı lar ı (adet/l) ve te şhis edildikleri çift kabuklu üretim alanlar ı n ı n kodlar ı DINOPHYCEAE En düşük En yüksek Samsun Kocaeli Sakarya İstanbul Çanakkale Ayval ı k Ceratium contortum (Gourret) Cleve ,66 C. contrarium (Gourret) Pavillard 1 65 C. euarcuatum Jörgensen ,68 C. furca (Ehr.)Claperede et Lachman ,42 34,35,36 50,51,53,54 14,59,60,61 C. fıısus (Ehr.) Dujardin ,43, ,51,53,54 14,59,60,61 20,63,64,65,6 6,68 C. gibberum Gourret ,51,53,54 20 C. horridum (Cleve) Gran ,59,60,61 65 C. macroceros (Ehr.) Vanhöffen ,61 63 C. massillense (Gourret) Jörgensen 3 66 C. tripos (Müller) Nitzsch ,42,43 48,49 34,35,36 50,51,53,54 14,61 64 Dinophysis acuta Ehr D. caudata Kent ,42, ,51,53,54 14,60 20,63,64 D. fortit Pavillard ,36 50,51,53,54 61 D. ovum Schütt ,36 54 D. schrödert Pavillard 92 48,49 D. sphaerica Stein Gonyaulax polyedra Stein , Gymnodinium herbaceum Kofoid ,42,43,44 48,49 34,35,36 50,51,53,54 14,59,60,61 20,63,64,65,6 8 G. nelsoni Martin ,53, Noctiluca scintillans (Mac.) Ehr ,44 14 Oxytoxum scolopax Stein ,60,61 20 Peridinium conicum (Gran)Ostenfeld et Scmitt P. depressum Bailey ,59,60,61 20,63,66,68 P. divergens Ehr ,53,54 20,63,64,65 P. globulum Stein ,35 50,51 20,65,66 P. grant Ostenfeld et Paulsen , ,51,53,54 P. heteracanthium P. Dangeard P. leonis Pavillard Polykrios hartmanni Zimmerman ,60 Prorocentrum micans Ehr ,42,43,44 48,49 34,35,36 50,51,53,54 14,59,60,61 20,63,64,65,6 6,68 P. minimum (Pavillard) Schiller P. scutellum Schiller Scripsiella trochoidea (Stein) Loeblich III ,42, ,35,36 50,51,53,54 14,59,61 20,64,65,66,6 8 Spiraulax jolliffei Kofoid COCCOLITHOPHORIDAE Calciosolenia sinuosa Lecal. Schiller ,65,66 SILICOFLAGELLATA Dictyocha octonaria Ehr ,65,66,68 Ebria tripa ıtita (Schumann)Lemm ,68 TARIM B İ L İ MLER İ DERG İ S İ 200 1, Ci lt 7, Say ı 1

6 Çizelge 4. Ara şt ı rma süresince te şhis edilen Bacillariophycese türleri, en dü şük ve en yüksek say ı lar ı (adet/l), te şhis edildikleri çift kabuklu üretim alanlar ı n ı n kodlar ı BACILLARIOPHYCEAE En düşük En yüksek Samsun Kocaeli Sakarya Istanbul Çanakkale Ayval ı k Achnanthes brevipes Ag ,43,44 51 A. longipes Ag Asterionella japon ıca Cleve , ,64 65,68 Bac ıllana paradoxa Gmelin Bacteriastrum delıcatulum Cleve , ,68 Biddulpia putchella Gray ,60 66 Campylodiscussp, 1 14 Chaetoceros affinis Lauder ,42,43, ,36 50,51 53,54 63,64 C. anastomosans Grunow ,65 C. atianticuscleve ,68 C. brevis Schütt , C, compressus Lauder ,51,53,54 60,61 20 C. costatus Pavillard C. cunııse us Olaya ,42,43,44 48, ,51, ,68 C. decipiens Cleve ,42,43, ,63 C. didymus Ehr , ,35,36 50,51,53,54 14,59,60,61 64,65 66,68 C. lorenzianus Grunow C. saltans Cleve ,63,64,65,66,68 C. socialis Lauder ,42, ,36 50,51,53,54 14,59,60,61 63,64,65,66,68 Climacosphenia moniligera Ehr ,64,65,66,68 Cocconeis placentula Ehr C. scutellum Ehr Coscinodiscus excentricus Ehr ,36 50,51,54 59,60 C..yani Go i ti C. lineatus Ehr Dactyliosen blavyanus (H. Peragallo) Hasle Entomoneis alata (Ehr. Ehr Guinaıdia flaccida (Castrcane) Peragallo ,66,68 G rosi.ma fasciola Ehr. Griff. et Henfre Hemiaulus heurckii Grunow ,59,61 20,63,64,65,66,68 Leptocylindricus danicus Cleve , ,59,60,61 20,64,65,66,68 Licmophora abbreviata Ag ,42,43 48,49 14,59,60,61 20,63,64,65,66,68 L..racilis Ehr. Grunow 2 20 Melosira borrei Grev ,44 54 M. moniliformis (O.F.Müller) Ag ,43 54 Navicula sp ,43 48 Nitzschia closterium (Ehr.) Wm. Smith ,43,44 50,51,53,54 14,59, ,63,64,65,66,68 N. longiss ıma (Breb ) Ralfs , , ,65,68 N. pungens Grunow ,43,44 48, ,61 N. sigma Grunow ,44 48, ,59,60 20,63 Plagiotrophis lepidoptera (Gregory) Kuntze ,43, ,68 Pleurosigma af fine Grunow P. angulatum (Quekett) W. Smith P. delicatulum (Grunow) Grunow P. elongatum W. Smith ,60 20,63,65,66,68 P. formosum Pavillard Padocystis spathula (Shadbolt) Van Heurck ,68 Rhizosolenia alata Brightwell ,63 64,65,66 68 R. calcar-avis Schultze ,42,43,44 48, ,36 50,51,53,54 14,59,60 61 R. curvata Zach R. fragilissima Bergon ,42,43,44 48,49 34,35,36 50,51,53,54 14,59,60,61 20,63,64,65,66,68 R. setigera Brightwell , ,66 R. stolterfothii H.Peragallo ,68 Skletonema costatum (Greville) Cleve ,42,43,44 50,51,53, ,63,64,65,66,68 Striatella umpunctata (Lyng.) Ag , , ,60,61 20,63,64,66,66,68 Thalassionema nitzschioides Grunow , ,53, ,60, ,64,65,66 68 Thalassiosira decipiens (Grunow) Jörgensen , ,53,54 66 Thalassiosira sp ,42,43,44 DEMI R, N., "Çift kabuklu (Bi valvia) ü retim al anl ar ı nd a bir fıtoplankton izleme çal ı şmas ı " Cr>

7 62 TARIM BILIMLERI DERGISI 2001, Cilt 7, Say ı 1 Kaynaklar Ammazzalorso, P., M. Ercolessi, G. Giorgi, I. Trotta, F. Rosa and P. De Grassini, lndagine sulla presenza di Dinophysis e tossina liposolubile DSP in molluschi ed acque di mare adibite alta molluschicoltura in provincia di Pesaro, nell'estate IG. Mod., 96(2), Anonim, 1997a. D ış Ticaret İstatistikleri, İ GM, Ankara. Anonim, 1997b. D ış Ticaret İstatistikleri, D İ E, Fas ı l 16, Ankara. Anonim, D ış Ticaret İ statistikleri, D İ E, Fas ı l 16, Ankara. Bagnis, R., F. Berglund, P. S. Elias, G. J. Van Esch, B. W. Halstead and K. Kojima, Problems of toxicants in marina food products. Bull. Wid. Health Org., 42, Bates, S. S., C. J. Bird, A. S. W. de Freitas, R. Foxall, M. Gilgan, L. A. Hanic, G. R. Johnson, A. W. McCulloch, P. Odense, R. Pocklington, M. A. Qulliam, P. G. Sim, J. C. Smith, D. V. Subba Rao, E. C. D. Todd, J. A. Walter and J. L. C. Wright, Pennate diatom Nitzschia pungens as the primary source of domoic acid, a toxin in shellfish from eastern Prince Edward Island, Canada. Can. J. Fish. Aquat. Sci., 46, Bates, S. S., A. S. W. de Freitas, J. E. Milley, R. Pocklington, M. A. Quilliam, J. C. Smith and J. Worms, Controls on domoic acid production by the diatom Nitzschia pungens f. multiseries in culture: nutrients and irradiance. Can. J. Fish. Aquat. Sci., 48, Cirik, S., Ş. Gökp ınar, M. Önen ve Ö. Yaramaz, Urla iskelesi aç ı klar ında deniz kirlili ğinin neden oldu ğu baz ı biyolojik olaylar. E.Ü. Su Ürünleri Sempozyumu, Cupp, E. E Marine plankton diatoms of the coast of North America.2" ed., Univ. of California Press, Berkeley, 237 p. Fashchuk, D. Y The Black sea:oceanografic and ecological aspects of the present state. "Ed. M. S. Çelikkale, E. Düzgüneş, İ. Okumu ş, C. Mutlu, The Proceedings of the First International Symposium on Fisheries and Ecology", p, Trabzon. Feyzio ğlu, A. M. ve M. Baran, Çamburnu yöresinde Pyramimonas orientalis (Butcher, 1959) (Chlorophyta : Chlorodendrales) bloomu üzerine bir çal ışma. Tr. J. Of Biology, 21, Feyzio ğlu, A. M., M. Baran ve N. Sivri, Sürmene koyunda Scripsiella trochoidea (Dinophyceae) k ış bloomuna çevresel faktörlerin etkisi. I. Ulusal Deniz Bil. Konf., 30 May ıs, 2 Haziran, 44. Hallegraeff, G. M A review of harmful algal blooms and their apparent global increase. Phycologia. 32(2), Huss, H. H Assurance of seafood quality. FAO Fisheries Tech. Paper, 334, Roma, 169 p. Karaçam, H. ve E. Düzgüne ş, Trabzon sahil şeridi fitoplanktonu üzerinde bir ara şt ı rma. İstanbul Üniv. Su Ürünleri Dergisi, 4(1), 1-9. Koray, T. ve Ş. Gökp ınar, Ceratium Schrank genusu türlerinin Izmir körfezindeki kalitatif ve kantitatif Ege Only. Fen Fak. Derg., 1, Koray, T., B. Büyük ışı k, H. Parlak ve Ş. Gökp ınar, Izmir körfezinde deniz suyu kalitesini etkileyen tek hücreli organizmalar: Red-tide ve di ğ er aşı r ı üreme olaylar ı. Türk Biyoloji Dergisi, 16(2), Koray, T., B. Büyük ışı k, H. Parlak ve Ş. Gökp ınar, Eutrophication processes and algal blooms (Red-tides) in İzmir Bay. FAO MAP Tech. Rep. Seri No:104, Athens, 26 p. Le Baut, C. M., P. Masselin and M. Bohec, Comparaison des methodes chimiques et biologiques pour la determination des toxines diarrheiques dans les moule, "Ed. J. M. Fremy, Proceedings of Symposium on Marine Biotoxins", p, Paris. Lund, J. W. G., C. Kipling and E. D. Le Cren, The inverted microscope method of estimating algal numbers and statistical basis of estimations by counting. Hydrobiologia, 11, McLachlan, J. L., G. T. Boalch and R. Jahn, Reinstatement of the genus Exuviaella (Dinophyceae, Prorocentrophycidae) and an assessment of Prorocentrum!Ima. Phycologia, 36(1), Paerl, H. W Nuisance phytoplankton blooms in coastal, estuarine, and inland waters. Limnol. Oceanogr., 33 (4), Pankow, H Algenflora der Ostsee Il. Plankton. Gustav Fischer Verlag, Jena, p Reguera, B., M. J. Campos, S. Fraga, J. Marino and I. Bravo, The monitoring of harmful algal blooms in Galicia (NW Spain). "Ed. J. M. Fremy, Proceedings of Symposium on Marine Biotoxins", p, Paris. Richard, M Atlas du Phytoplancton marin. Vol. 2. Diatomophycees. CNRS, Paris, 215 p. Senicheva, M. I Algae of genus Dinophysts (Ehrenberg) in the Black Sea. Gidrobiol. Zh., 30(1), Sournia, A Atlas du Phytoplankton marin. Vol. 1. Introduction, Cyanophycees, Dictyochophycees, Dinophycees et Raphidophycees. CNRS, Paris, 219 p. Taylor, F. J. R Dinoflagellates from the International Indian Ocean expedition. E. Schweizerbart'sche Verlagsbuchhandlung, Stuttgart, 227 p. Tregouboff, G. and M. Rose, Manuel de planctonologie Mediterraneenne. Centre Nat. de la Recherche Sci. Vol:1-11, Paris. Uysal, Z A net-plankton study in the Bosphorus Junction of the Sea of Marmara. Tr. J. of Botany, 20,