İklim politikaları ve son gelişmeler

Transkript

1 ORMAN ve SU İŞLERİ BAKANLIĞI Su Yönetimi Genel Müdürlüğü İklim politikaları ve son gelişmeler Taşkın ve Kuraklık Yönetimi Daire Başkanlığı

2 İÇERİK İklim Değişikliğinin Ortaya Çıkışı İklim Değişikliğinin Mevcut Etkileri İklim Politikaları Son Gelişmeler Varşova Müzakereleri

3 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ Küresel iklim değişikliği son 15 yıldır geniş kitlelerce biliniyor Fourier atmosfer ve yerküre sıcaklık ilişkisi 1859 Tyndall tüz gazların geçirgen olmadığını, CO2 ve H2O nun ısının yansımasını bloke ettiği 1896 Arhenius kömür kullanımı yerküreyi ısıtabilir

4 Brian Tokar, İklim Adaleti Farkındalıkson yıllarda Katrina Kasırgası ve diğer bir dizi itici güçle (sel ve kuraklık olayları, aşırı hava olayları, Al Gore un filmi) artıyor, ancak bu ilgi ve farkındalıkise medyanın da etkisiyle kolayca azalabiliyor deki ekonomik kriz ve 2010 kışının oldukça soğuk geçmesi, bir kısmı petrol lobisi ile ilişkili olan inkarcıların işine yaramıştır ve dönem dönem toplumda iklim değişikliğinin varlığına ve insan etkisiyle gerçekleştiğine dair inanç azalmıştır.

5 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN ORTAYA ÇIKIŞI Sanayi devrimiyle birlikte, özellikle fosil yakıtların aşırı kullanımı,arazi kullanımındaki değişiklikler, ormanların tüketilmesi ve endüstrileşme gibi insan etkinlikleri atmosferdeki sera gazı birikimlerini hızla arttırmıştır. 19. yüzyılın ortalarından itibaren dünya tarihinde ilk kez, iklimdeki doğal değişebilirliğe ekolarak,insan etkinliklerinin de rol oynadığı yeni bir döneme girilmiştir. Son iki bin yıllık dönem içinde Yerküre atmosferindeki CO2, CH4 ve N2O gibi sera gazları konsantrasyonlarında gözlenen değişimler

6 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN ORTAYA ÇIKIŞI Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) 4 ve 5. Değerlendirme Raporu CO2 280 ppm İklim değişikliği bilimsel bir gerçektir. Son dönemdeki sıcaklık artışının baş sorumlusu insan kaynaklı sera gazlarıdır. 379

7 SON 2000 YILLIK SICAKLIK DEĞİŞİMİ Kaynak: Buz karotları, ağaç halkaları, göl sedimanları, tarihsel kayıtlar vs...) Son ikibin yılın Kuzey Yarımküre ortalama sıcaklıklarının zamana göre değişimi (Aletsel dönem siyah çizgi ile gösterilmiştir).

8 Dünya böyle değişimlere yabancı değil!! Günümüzde yaklaşık 100 yılda gerçekleşen 100 ppm lik artış, buzul çağlarında binlerce yılda ortaya çıkmıştır.

9 Son 400,000 yıl içinde CO2 300 ppm değerinin altında kalırken ilk defa 1950 den sonra bu değerin üzerine çıkmış ve daha sonra sürekli artmıştır. Günümüzde yaklaşık 100 yılda gerçekleşen 100 ppm lik artış, buzul çağlarında binlerce yılda ortaya çıkmıştır.

10 İklim değişikliğinin etkilerini nasıl gözlemliyoruz?

11 Atmosferdeki CO2 yoğunluğu, dünyanın ekonomik büyüme için C temelli fosil yakıtlara bağımlı hale geldiği Sanayi Devrimiyle başlamıştır. Küresel ortalama sıcaklık 19. yüzyıldan beri yaklaşık 0.9 C artmıştır. (AR5) Salımı şu anda durdursak bile bu artış en az 0.6 C daha devam edecektir. Yani toplamda en az 1.4 C Kaynak: IPCC 2001 Raporu

12 Yerküre yer sıcaklığı Deniz seviyesi Kuzey Yarımküre kar kalınlığındaki değişimler

13 PEKİ ETKİLERİ ŞU ANDA NELER? 1850den beri ölçülen en sıcak 11 yıl, son 12 yıla ( ) rastlıyor. (IPCC 4. Değerlendirme Raporu) Geçen 30 yıl, küresel ölçekte 1850'den beri kaydedilen en sıcak ardışık 30 yıl, 21'nci yüzyılın ilk 10 yılıysa en sıcak 10 yıldır. (IPCC 5. Değerlendirme Raporu) Kuzey Yarımküre'de döneminin büyük olasılıkla son 800 yılın en sıcak 30 yıllık dönemi olduğunu ve olasılıkla son 1400 yılın en sıcak 30 yıllık dönemi olduğunu göstermektedir.

14 Tokar dan İklim değişikliği yalnızca fiziksel etkilere değil; ayrıca önemli ölçüde sosyo ekonomik sorunlara da sebep oluyor ve olacak. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde (ekonomisi kuru tarıma dayalı vb.)toplumsal çatışmaları arttırıyor, hatta cinayetlere sebep oluyor. Dünyada politik istikrarın sağlanamadığı çok sayıda ülkenin iklim değişikliğinden yüksek derecede etkileneceği vurgusu çok önemlidir

15 PEKİ ETKİLERİ ŞU ANDA NELER? II Deniz seviyesindeki yükselme, sıcaklık artışıyla eşnitelikli. (1961 den beri ort. 1.8mm/yıl iken; 1993 ten beri ortalama 3.1mm/yıl) arasında ort. 19cm yükselmiştir. Kar ve buz kalınlıkları ve alanları azalıyor. Kuzey kutbunda buz kaplılığı her 10 yılda %2.7 azalıyor. Son 50 yılda karasal alanlarda soğuk gün ve don sayıları azalırken, sıcak gün ve gecelerin sayısı artmıştır. Sıcak hava dalgalarında ve şiddetli yağış ve su baskın sayıları artmıştır.

16 İklim Politikaları

17 Yine Tokar dan İklim değişikliğinin çoğunlukla bilimsel ya da teknik bir konu olarak değerlendiriliyor, oysa mühendislik çözümlerinin (nükleer enerji atmosfere ışın bariyerlerinin gönderilmesi vb.) konunun köküne inemiyor. Sorun ancak toplumun ekolojik dönüşümü ile çözülebilir. Topluma iklim değişikliği ile mücadele için ise çok sayıda hatalı çözüm önerileri sunuluyor: Biyoyakıtlar ve karbon ticareti vb.

18 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ UN Framework Convention on Climate Change 1992, Rio de Janeiro, BM Çevre ve Kalkınma Konferansı Taraf ülkeleri, sera gazı salımlarını azaltmaya, araştırma ve teknoloji üzerinde işbirliği yapmaya sera gazı yutaklarını korumaya teşvik etmektedir. ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ilkesi: Ülkelerin kalkınma öncelikleri ve özel koşulları dikkate alınarak

19 İDÇS Ek 1 Ülkeleri Ek 2 Ülkeleri Ek Dışı Ülkeler (tarihsel sorumluluk) Salımlarını sınırlandırmak Sera gazı yutaklarını korumak aldıkları önlemleri, politikaları bildirmek 1992 yılı itibarıyla OECD üyesi olan ülkeler, AB ve Pazar Ekonomisine Geçiş Sürecindeki ülkeler yer almaktadır. Toplam 40 ülke ve AB bulunmaktadır. (maddi sorumluluk) Ek-1 de üstlendikleri yükümlülüklere ilaveten çevreye uyumlu teknolojilerin gelişme yolundaki taraf ülkelere aktarılması, finanse edilmesi Bu grupta 23 ülke ve AB yer almaktadır. Salımlarını azaltmaya, araştırma ve teknoloji üzerinde işbirliği yapmaya Yutaklarını teşvik edilmekte, korumaya ancak belirli bir yükümlülük altına alınmamaktadırlar. Bu grupta 149 ülke bulunmaktadır.

20

21 KYOTO PROTOKOLÜ Sözleşmenin niteliğini güçlendirmek, özellikle gelişmiş ülkelerin kararlı ve bağlayıcı yükümlülükler almalarını hedefler Kyoto da yapılan 3. Taraflar Konferansı nda kabul edilmiştir. 190 ülke ve AB taraftır. Hedefi, Sözleşmenin Ek-1 ülkelerinin, sera gazı salımlarının toplamını 1. taahhüt döneminde ( ), 1990 yılındaki seviyenin % 5 altına düşürmektir.

22 KYOTO SONRASI Post Kyoto Dönemi hazırlıkları devam etmektedir yılı itibariyle yani anlaşma metni hazır olacaktır. Yeni metnin hükümlerinin ise 2020 yılı itibariyle yürürlüğe girmesi planlanmıştır. Yeni anlaşmanın tüm tarafları kapsayan bir anlaşma olmasına vurgu yapılmaktadır.

23 TÜRKİYE NİN DURUMU 1992 Rio da BMİDÇS nin hem Ek 1 (tarihsel sorumluluk) ve hem de Ek 2 (maddi sorumluluk) listesi Ülkemiz, Sözleşme nin amaç ve ilkelerine katıldığını, ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve hakkaniyet ilkelerine uygun olarak, uluslararası işbirliği sürecinde yer almak istediğini, bu nedenle, Ek I ve Ek II listelerinden çıkarılması durumunda Sözleşme ye taraf olabileceğini bildirmiştir.

24 TÜRKİYE NİN DURUMU II 2001 yılında Marakeş te (Fas) gerçekleştirilen 7.Taraflar Konferansında (COP 7) teknoloji transferi ve mali destek yükümlülükleri bulunan ülkelerin oluşturduğu Ek 2 listesinden çıkabilmiştir. Bu gelişme üzerine Sözleşmeye 2004 yılında taraf olmuş; Kyoto Protokolünü ise 2009 yılında imzalamıştır. Neden bekledik? AB üyelik müzakereleri, 2012 sonrasına yönelik Protokol ekseninde yürütülen müzakerelere etkin katılım sağlanmasının faydaları Ek I ülkelerinin 2012 sonrası taahhütlerinin belirlenmesi sürecinde aleyhimize oluşabilecek gelişmelere müdahale edilebilmesi

25 TÜRKİYE NİN DURUMU III BMİDÇS nin gelişmiş ülkelerden oluşan Ek-1 ülkelerinden farklılığı COP16-Cancun da kabul ediliyor. Bu kararla ülkemizin Ek-1 dışı ülkelere karşı yükümlülüğü bulunmadığı; gelecek toplantılarda da kendisinin bu mekanizmalardan yararlanması hususunun görüşüleceği kararı alınmıştır. COP17-Durban da ise bu desteğin sağlanmasına karar verilirken modalitelerine ilişkin sürecin tartışılacağı kararı alınmış. COP18-Doha da Sekreterya ya ülkemizin durumu ile ilgili çalışma yapması görevi verilmiştir. COP19- Varşova öncesi Bonn toplantısında Sekreterya ülkemizin mevcut durumu, geçmişte uluslar arası katkılarla yürütülen projeler ve yararlanabileceği mekanizmalara ilişkin bir kağıdı tarafımıza sunmuştur.

26 Son Gelişmeler

27 COP19-Toplantının Amacı 195 ülkeden 9000 temsilcinin katıldığı COP19 Varşova İklim Müzakerelerinin amacı: Küresel iklim değişikliğiyle mücadelenin temellerini oluşturacak olan anlaşmayı 2015 yılı itibariyle imzaya hazır hale getirmek ve 2020 yılında da uygulamaya geçirmek.

28 Toplantının Genel Durumu ve Çıktıları- 1 Toplantı son yıllardaki diğer COP toplantıları gibi atıl bir havada geçti ve yalnızca Varşova Uluslararası Kayıp ve Zarar Mekanizması adı altında bir mekanizma kurularak sonlandırıldı. Olumlu bir adım olmakla beraber bu mekanizmayı Sözleşmenin uyum gündemiyle bağdaştırıldığı için ve ayrı bir fonu olmadığı için zayıf olarak nitelendirilebilir. Ayrıca, az gelişmiş ülkelerin taleplerinin aksine bu mekanizma bir zarar tazmin mekanizması olmaktan en baştan çıkartıldı.

29 Toplantının Genel Durumu ve Çıktıları anlaşmasına ilişkin karar, Amerika nın Kopenhag dan bu yana savunduğu, ülkelerin ulusal yapabilirlik koşullarına göre belirlenmiş, kendi kendini izlemeye dayalı hedeflerinin toplamından oluşan bir küresel salım sınırlama azaltım sistemini temel almış görünüyor. ADP kararında 2020 sonrasındaki azaltım hedefleri için yükümlülük (commitment) kavramı yerine katkı (contributions) kavramının kullanılması sözleşmenin Kyoto ya göre daha zayıf olacağını gösteriyor. Toplantıyı Greenpeace, WWF gibi makul olanlar da dahil olmak üzere tüm sivil toplum örgütleri terk etti.

30 Toplantının Genel Durumu ve Çıktıları- 3 Gelecek dönemde (2014 de gerçekleşecek COP20 Peru dan önce) tüm tarafların pozisyonlarını belirtmeleri bekleniyor Haziran da, BM Genel Sekreteri Ban Ki Moon özel bir iklim zirvesi toplayacak ve ülkelerin liderlerini bir araya getirecek. Bu toplantıda özellikle G20 ülkelerinden pozisyonlarını belirtmelerini isteyecek.

31 Ülkemiz Açısından Durum ve Gelişmeler-1 Ülkemizden toplantıya 8 i bakanlığımızdan olmak üzere üniversiteler ve STK lar da dahil olmak üzere 40 kişilik bir heyet ile katılım sağlandı. 21 Kasım günü Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Sn.Müsteşar Yard. Prof.Dr. Mehmet Emin Birpınar Genel Kurulda bir konuşma yaptı. Ülkemiz son 10 yıldır en düşük seviyede temsil edildi.

32 Ülkemizin Konuşma Metninden Ülkemizin özel şartlarına vurgu yaparak Durban ve Doha sürecini desteklediğini, ancak desteğe ihtiyacı olduğunu vurgulayarak ulusal çalışmalarımızdan (eylem planı, orman hedefi vb.) bahsetti. Yeni iklim rejiminden bahsederken, yeni dönemde bütün ülkelerin taraf olacağını, hiçbir ülkenin dışarıda bırakılmayacağını vurguladı. Yani ülkemizin de katkı sağlayacağını belirtti. Her ülkenin yapacağı katkının ( yükümlülük değil) esnek ve dinamik olması gerektiğini söyledi. Bundan, Türkiye nin de ABD vb. gibi gönüllü katkı anlayışına yakın olduğu anlaşılabilir. Taziyelerini bildirerek, Filipinler gibi tarihsel sorumluluğu az olduğu halde en fazla etkilenen ülkelere yardıma hazır olduğunu, zaten Filipinler e de bir acil yardım gönderildiğini açıkladı. Böylece Haiyan tayfunu ve benzeri felaketlerin iklim felaketi olduğunu söyledi ve aslında tarihsel sorumluluğu olmadığı halde iklim felaketlerinden en çok etkilenen ülkelere yardıma hazır olduğunu söyleyerek ülkemizi gelişmiş ülkelere yakın bir noktada konumlandırdı.

33 Gelecek Dönem Öngörüler Tüm taraflar, 2015 anlaşmasının salım sınırlamaazaltım hedeflerinin belirleyerek, verebilecekleri katkıya ilişkin niyetlerini ulusal düzeyde belirleyecek YılındaG20 Başkanlığı Türkiye ye geçiyor Haziran ayında BM Genel Sekreteri Ban Ki Moon özel bir iklim zirvesi toplayacak ve ülkelerin liderlerini bir araya getirecek. Bu toplantıda özellikle G20 ülkelerinden pozisyonlarını belirtmelerini isteyecek.

34 ORMAN ve SU İŞLERİ BAKANLIĞI Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Sabrınız İçin Teşekkürler Ayşe YILDIRIM COŞGUN İklim Değişikliği ve Uyum Şubesi Taşkın ve Kuraklık Yönetimi Planlaması Daire Başkanlığı