HASTANE ENFEKSĠYONLARI KORUNMA VE KONTROL: ĠZOLASYON ÖNLEMLERĠ

Transkript

1 HASTANE ENFEKSĠYONLARI KORUNMA VE KONTROL: ĠZOLASYON ÖNLEMLERĠ Uzm. Hem. Nurgül TAYRAN ĠÜ. CTF. Hastanesi Enfeksiyon Kontrol HemĢiresi

2

3 Bir hastanenin en öncelikli gereksiniminin hastaya zarar vermemek olduğunu söylemek acayip bir prensip olarak görülebilir... F.Nightingale

4 SLOGANIMIZ SIFIR HASTANE ENFEKSİYONU

5 ĠÇERĠK Ġzolasyon nedir? Neden önemlidir? Enfeksiyon zinciri Ġzolasyon önlemleri nelerdir? Standart önlemler GeniĢletilmiĢ Önlemler Ġzolasyon önlemlerine uyum Sonuç ve Öneriler

6 ĠZOLASYON NEDĠR? Kelime anlamı: Ayırma, tecrit etme Epidemiyolojik yönden önemli mikroorganizmanın hastadan hastaya hastadan sağlık çalışanına sağlık çalışanından hastaya bulaşmasını önlemek

7 ENFEKSĠYON KAYNAĞI Hastanın kendi florası Diğer hastalar (enfekte, kolonize, taģıyıcı) Sağlık çalıģanları Kronik taģıyıcılar Tıbbi aletler Su, hava gibi çevresel faktörler Yiyecekler Hasta ziyaretçileri Vektörler

8 Bakteriler Virüsler mantarlar ENFEKSĠYON ZĠNCĠRĠ Etken Kaynak Duyarlı konak Çıkış kapısı Giriş kapısı Bulaş yolu

9 DUYARLI KONAK Konak yanıtı Kolonizasyon Asemptomatik taşıyıcı Klinik hastalık Konak yanıtını etkileyen faktörler Yaş Altta yatan hastalıklar Antibiyoterapi, kortikosteroid ya da immunsupresif ilaç kullanımı İnvaziv girişimler

10 Standart Önlemler Genişletilmiş Önlemler ĠZOLASYON TÜRLERĠ Solunum önlemleri Damlacık önlemleri Temas önlemleri Koruyucu İzolasyon CDC izolasyon önlemleri kılavuzu Guideline for Isolation Precautions: Preventing Transmission of Infectious Agents in Healthcare Settings

11 1. STANDART ÖNLEMLER Hastanın tanısına ve enfeksiyonu olup olmadığına bakılmaksızın bütün hastalara uygulanan önlemlerdir El hijyeni KiĢisel korunma malzemelerini kullanma (eldiven,önlük, maske, yüz/göz sperliği)

12 STANDART ÖNLEMLER ELDĠVEN Kan, vücut sıvısı/salgısı, kontamine eşyalar, mukoza ve bütünlüğü bozulmuş cilt ile temas olasılığında eldiven giyilmeli Kullanımdan sonra hiçbir yere dokunmadan eldivenler çıkartılarak el hijyeni sağlanmalı

13 DOĞRU ELDĠVEN KULLANMA Eldiven giymeden eller yıkanmalı El antiseptiği kullanılmışsa eller kuruduktan sonra eldiven giyilmeli Aynı hastada temiz ve kirli iģlemler arasında eldivenler değiştirilmeli Bir baģka hastaya aynı eldiven ile temas edilmemeli

14 ELDĠVEN GĠYĠLĠRKEN Eldivenler en son giyilmeli Doğru tip ve boyutta eldiven seçilmeli Eldiven giymeden önce eller yıkanmalı veya el antiseptiği ile ovalanmalı Eldiven, önlüğün kol manģetleri üzerine çekilmeli

15 ELDĠVEN ÇIKARILIRKEN Elin üzerinden sıyrılarak içi dıģına çevrilmeli Çıkarılan eldiven, diğer eldivenli el ile tutulmalı Eldivensiz parmakla bilekten diğer eldiven sıyrılmalı Ġçi dıģına çevrilerek her iki eldivenden oluģan küçük bir torba Ģeklinde atılmalı

16 STANDART ÖNLEMLER Vücut sıvı veya salgılarının çevreye sıçrama veya yayılma ihtimali olduğunda (endotrakeal entübasyon, aspirasyon, vasküler invaziv giriģimler, vb.) eldivene ek olarak diğer kişisel korunma malzemeleri (önlük, maske, yüz/gözlük) kullanılmalı Her tür spinal girişim sırasında (miyelogram, lomber ponksiyon, spinal anestezi, vb.) işlemi yapan kişi cerrahi maske takmalı

17 MASKE İşlemler sırasında vücut sıvıları, salgılar, çıkartılar ve kan sıçrama olasılığı olduğunda göz, burun ve ağız mukozasını koruma amaçlı kullanılmalı

18 MASKE TAKILIRKEN Burnu, ağzı ve çeneyi tamamen içine almalıdır Yüze uygunluk tam olmalı N95 gibi özel tip maskeler için yüze uyum testi yapılmalı

19 MASKE TAKILDIKTAN SONRA Tükrük veya sekresyonlarla ıslandığı zaman değiģtirilmeli Tekrar kullanılmamalı Ortak kullanılmamalı

20 MASKE ÇIKARILIRKEN Maske bağları (önce alttaki) çözülmeli Maskenin ön yüzü kontamine olduğu için elle temas etmemeli Bağlardan tutularak atılmalı

21 GÖZLÜK-YÜZ KORUYUCUSU GĠYĠLMESĠ Gözleri ve yüzü tam olarak kapatmalı Yüze uygunluk tam olmalı Yüze oturmalı ancak sıkmamalı

22 GÖZLÜK-YÜZ KORUYUCUSU ÇIKARILIRKEN Eldivensiz ellerle çıkarılmalı

23 STANDART ÖNLEMLER Önlük Her türlü vücut sıvısı/salgısı, çıkartılar ve kan ile temas olasılığında deri ve giysilerin kirlenmesini önlemek için giyilir Kirlenen önlük dış yüzüne dokunmadan çıkarılmalı ve eller yıkanmalıdır

24 ÖNLÜK GĠYERKEN Önlük malzemesi uygulanacak iģleme göre seçilmeli Uygun tip ve boyut seçilmeli Arkadan bağlanmalı Eğer çok küçük ise iki tane önlük giyilmeli Biri önden Diğeri arkadan

25 ÖNLÜK ÇIKARILIRKEN Omuz kısımlarından tutulmalı Kontamine dıģ yüz içe doğru çevrilmeli Yuvarlayarak katlanmalı Çıkarıldığında sadece temiz taraf görünmeli

26 KORUYUCU EKĠPMANIN UYGUN KULLANIMI Giyme sırası Önlük Maske Gözlük-yüz koruyucu Eldiven Çıkarma sırası Eldiven Gözlük-yüz koruyucu Önlük Maske

27 Solunum Hijyeni STANDART ÖNLEMLER Hasta kabul alanlarında, öksüren/hapşıran hastaların çevreye yayabileceği enfeksiyöz partiküllerin kontrolünü sağlamak Öksüren/hapşıran hastalara ağızlarını kağıt mendil/peçete ile kapatmaları konusunda eğitim verilmesi Hastaların mümkünse cerrahi maske takması, diğer hastalarla aralarında en az bir metre mesafe olacak şekilde yerleştirilmesi

28 HASTA BAKIM MALZEMELERĠ Kan, vücut sıvısı/salgısı ile kontamine malzemeler, diğer malzemeler/hasta/çevresi kontamine edilmeden uzaklaştırılmalı Tek kullanımlık malzemeler atılmalı, tekrar kullanılacak olanlar uygun yöntemlerle steril/dezenfekte edilmeli

29 2. GENĠġLETĠLMĠġ ÖNLEMLER Solunum izolasyonu Damlacık izolasyonu Temas izolasyonu Koruyucu ortam

30 TEMAS ĠZOLASYONU Amaç enfekte/kolonize hastadan direkt/indirekt temasın önlenmesi El hijyeni Tek kişilik oda/kohort uygulaması Hasta/çevresindeki cansız yüzeylerle temasta temiz eldiven Hasta/odasındaki yüzeylerle temasta, idrar/gaita inkontinansı, ileostomi, kolostomi/açık drenaj varlığında, steril olmayan temiz önlük Eldiven ve önlüğün hasta odasında çıkarılması Eldiven ve önlük çıkarılıp el hijyeni sağlandıktan sonra çevre-yüzeye temas edilmemesi Odalar/hastalar arasında eşya/tıbbi malzeme transferinin önlenmesi Temizlik ekipmanlarının ayrılması İzolasyon kartının asılması Atık yönetimi

31 DAMLACIK ĠZOLASYONU Büyük partiküllü (> 5µm) damlacıkların geçişinin önlenmesi Partiküller büyük olduğu için yere çöker Bulaşmanın olması için kaynak ve duyarlı kişi arasında yaklaşık 1 m mesafe gerekli Duyarlı kişiye burun-ağız-konjonktiva yoluyla bulaşma olur Enfekte hastaların konuşma, öksürme, hapşırma ya da burun silmesi Aspirasyon, entubasyon, bronkoskopi gibi işlemler

32 DAMLACIK ĠZOLASYONU Hasta tek kişilik oda/kohort Farklı tanılı hasta aynı odayı paylaşma yataklar arası mesafe en az 1 m Özel havalandırma gerekmez Oda kapısı açık olabilir Hastaya 1 metreden yakın mesafede çalışırken maske takımalı Hasta çok gerekmedikçe oda dışına çıkmamalı/çıkacaksa cerrahi maske takmalı

33 SOLUNUM ĠZOLASYONU Küçük partiküllü mikroorganizmanın (<5µm) geçişinin önlenmesinde uygulanır Partiküller küçüktür havada asılı kalır Bu partiküller hava akımıyla çok uzak mesafelere gidebilir

34 SOLUNUM ĠZOLASYONU Özel havalandırma sistemi -Hava akımı koridordan odaya olmalı (negatif basınç) -Saatte 6-12 kez hava değişimi sağlanmalı -Odadan dışarı hava çıkıyorsa filtre edilmeli Oda kapısı kapalı tutulmalı Çok geçerli nedenler olmadıkça hasta oda dıģına çıkarılmamalı. Çıkması gerekiyorsa mutlaka cerrahi maske takmalı Sağlık çalıģanı hepafiltreli maske takmalı

35 Tek kişilik oda KORUYUCU ORTAM Koruyucu ortam, organ transplantasyonu yapılan hastaların (Allojeneik kemik iliği nakli yapılan hastaların) havadaki fungus sporlarına maruziyetini en aza indirmek için oluşturulur Oda havasındaki 0,3 büyük partikülleri filtre edebilen, %99 etkinliğe sahip HEPA (High efficiency particulate air filtration) filtre olmalı

36 KORUYUCU ORTAM Hasta odası saatte 12 hava değişimi sağlanmalı Hava akım yönü hastadan koridora doğru olmalıdır (temiz kirli pozitif hava basıncı) Dış ortamdan oda içine hava akımının önlenmesi (duvarlar, tavan, pencereler, elektrik prizleri, vb.) Odada toz kontrolü, Tüm yüzeyler temizlenebilir/dezenfekte edilebilir olmalı Odada taze veya kuru çiçek Ø Hastane içi/çevresinde tadilat varsa hastaya filtreli maske

37 İZOLASYON KARTLARI

38 Çevre ĠZOLASYON VE KONTAMĠNE ÇEVRE YÜZEY

39 Dezenfeksiyon Dezenfeksiyon UZUN ETKĠ SÜRELĠ DEZENFEKTAN KULLANIMI Etkin temizlik sonrası dezenfekte edilecek çevre, yüzeyde uzun etki süreli dezenfektan kullanılarak MO üremesi engellenir Hijyen aralığı! Bilinen dezenfektanlar, uygulandığı bölgeden buharlaģtığında etkisini kaybeder Ġkinci dezenfeksiyona kadar hijyen boģlukları oluģtururlar Uzun Etki Süreli Dezenfektan

40 BĠR YOĞUN BAKIM ÜNĠTESĠNDE VRE SALGINI YÖNETĠMĠ Nurgül Tayran, Gökhan Aygün, Nuray Dilek,Serpil Cengiz, Lütfiye Alisha, Nazmi Ataoğlu, Pakize Aygün, Asiye Karakullukçu, Ġlker Ġnanç Balkan, NeĢe Saltoğlu, Yıldız Perk, Recep Öztürk Kasım 2015 DAS Kongresinde poster olarak sunulmuştur.

41 ĠZOLASYON ÖNLEMLERĠNE UYUM????

42 Hekimlere online anket İzolasyon önlemleriyle ilgili bilgi ve tutum değerlendirilmiş Sonuç ve öneriler: Bilgi eksikliği mevcut. Tıp eğitiminde iyileģtirme gerekli. Hastanelerde internet üzerinde özel bir web sayfasının kullanımı hekimlerin bu konuda daha iyi bilgi edinmelerine yardımcı olabilir

43 Üçüncü düzey çocuk hastanesi Yapılandırılmış sorular ve klinik senaryolar içeren bir anket Araştırma evreni 131 sağlık çalışanı (% 37 hemşire, % 26 uzman hekim, %36 asistan,% 1 diğer sağlık çalışanları) Sonuç: Hekim olmak, tıp eğitimi almak, beģ yıldan az çalıģan olmak izolasyon önlemlerine uyum ve bilgi açısından dezavantaj olarak bulunmuģtur.

44 Sonuç: El hijyeni bilgi düzeyi orta decede El hijyenine uyum kötü El hijyeni konusunda eğitim programının önemi

45 İzolasyon önlemlerine yönelik bilgi düzeyi ve tutum Evren 2000 katılımcı (1500 hemşire 500 hekim), %62 sine ulaşılmış Bilgi eksikliği, iş yoğunluğu, unutkanlık, malzeme eksikliği ve daha az mesleki deneyim yılı (P <0,0005) anlamlı. Sonuç: Eğitim çabalarına rağmen, izolasyon önlemleri bilgisi yetersiz. Etkili öğretim yöntemlerinin kullanıldığı özel eğitim programları önerilmiģ.

46

47 HemĢire ve hekimlerin izolasyon önlemlerine uyumu ile ilgili sorunların ve buna yönelik çözüm önerilerinin belirlenmesi amacıyla yapılan tanımlayıcı, kesitsel ve metodolojik bir tez çalıģması Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi HemĢirelik Öğretimi Anabilim Dalı HemĢirelikte Eğitim Yüksek Lisans Programı DANIŞMAN: Doç. Dr. Sevim ULUPINAR (2010)

48 SAĞLIK PROFESYONELLERĠNĠN ĠZOLASYON ÖNLEMLERĠNE UYUM DERECESĠ İyi derecede uyum gösteren sağlık profesyonelleri; %72,1 ile hemşireler, %31,4 ile uzman hekimler, % 30,2 ile öğretim üyeleri ve %22,6 ile en düşük oran asistanlar TAYRAN N: Hemşire hekimlerin izolasyon önlemlerine uyumu, MÜ. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Öğretimi Anabilim Dalı Hemşirelikte Eğitim Yüksek Lisans, Tezi Danışman. Yard. Doç. Dr. Sevim Ulupınar, 2010

49 HEMġĠRE VE HEKĠMLERĠN ĠZOLASYON ÖNLEMLERĠ KONUSUNDA YAġADIĞI SORUNLAR (2010 YILI) Hemşire (n=216) Sorun yaşama: %92,1 %63 malzeme eksikliği Hekim (n=214) Sorun yaşama: %93 %66,8 malzeme eksikliği %47,7 hastanın uyumsuzluğu %49,5 koruyucu gözlük, maske kullanımı %46,3 hekimin uyumsuzluğu %48,1 Talimat/ standartların yetersizliği

50 Ege Ü. Hastanesi (2011); Hemşirelerin uyumu orta derece düzeyinde (İÖUÖ puan ort. 78,73) Bilgi düzeyi yetersiz olan hemşirelerde uyum oranı düşüktür III. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi, Ankara, 2011 Manisa Turgutlu Devlet Hastanesi (2010); Hemşire ve hekimlerin % 87 si izolasyon önlemleri ile ilgili sorun yaşamaktadır 9. Ulusal Dahili Ve Cerrahi Bilimler Yoğun Bakım Kongresi

51 Gazi Ü. Hastanesi (Ankara) 2012; İzolasyon önlemleri eğitimi ve YBÜ de çalışma izolasyon önlemlerine uyumu arttırmış. YBÜ çalışanlarına enfeksiyon kontrolüne yönelik düzenli eğitim programı uygulanması önerilmiştir. 9. ULUSAL DAHĠLĠ VE CERRAHĠ BĠLĠMLER YOĞUN BAKIM KONGRESĠ 1. AVRASYA YOĞUN BAKIM TOPLANTISI

52 Gazi Ü. Hastanesi (2012) Dahili ve Cerrahi YBÜ nde çalışan 100 sağlık profesyoneli (67 hemşire,33 doktor) Eğİtim alan sağlık çalışanın İÖUÖ puanı yüksek. YBÜ de kontrol önlemlerine uyum eğitim ve geribildirimle desteklenmeli Türk Nöroşirürji Derneği, 26. Nöroşirürji Hemşireliği Bilimsel Kongresi, 2012

53 ÖZET Duyarlı hastalar ve personel korunmalı Sağlık profesyonelleri, hasta ve hasta yakınının izolasyon önlemlerine uyumu izlenmeli ve kaydedilmeli Periyodik değerlendirme ve geribildirim Çevre kontaminasyonu engellenmeli Eğitim programı organize edilmeli

54 ÖNERĠLER Enfeksiyon kontrolü ve izolasyona yönelik mezuniyet sonrası sürekli eğitim faaliyetleri EtkileĢimli, aktif ve uygulamalı öğretim yöntemleri içeren eğitim programları düzenlenmesi ve sonuçların değerlendirilmesi ÇalıĢma koģullarının iyileģtirilmesi, memnuniyet değerlendirilmesi yapılması Malzeme temininde sürekliliğin sağlanması Hasta/hasta yakınına yönelik farkındalık eğitimlerinin organizasyonu Uyumu etkileyen faktörlerin farklı gruplarda kapsamlı niteliksel çalışmalar ile incelenmesi Tutum değiģikliği oluģturmaya yönelik farklı eğitim Ģekillerinin karģılaģtırıldığı derinlemesine 54 araģtırmalar

55 KAYNAKLAR 1. Erden S, Bayrak Kahraman B, Bulut H: Yoğun Bakım Ünitesinde Çalışan Doktor Ve Hemşirelerin İzolasyon Önlemlerine Uyumlarının Değerlendirilmesi, Gümüşhane Sağlık Bilimleri Dergisi, 2015, 4(3) 2. Moriceau, G., et al. "Preventing healthcare-associated infections: Residents and attending physicians need better training in advanced isolation precautions." Medecine et maladies infectieuses, Yüceer S, Bulut H, Öztürk F: Nöroşirürüji Yoğun Bakım Ünitesinde Çalışan Hemşirelerin ve Doktorların İzolasyon Önlemlerine Uyumlarının Değerlendirilmesi, Türk Nöroşirürji Derneği, 26. Nöroşirürji Hemşireliği Bilimsel Kongresi Kitabı, Yüceer S, Bayrak Kahraman B, Bulut H: Dahili ve Cerrahi Yoğun Bakım Ünitelerinde Çalışan Hemşirelerin ve Doktorların İzolasyon Önlemlerine Uyumlarının Değerlendirilmesi. 9. Ulusal Dahili Ve Cerrahi Bilimler Yoğun Bakım Kongresi Kitabı, Pekuslu S, Demirci H, Taşcıoğlu S, Tuna E: Bir devlet hastanesinde çalışan hemşire ve hekimlerin izolasyon önlemlerine uyumlarının değerlendirilmesi, 3. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Sözel Bildiri Kitabı, Tayran.N, Ulupınar S: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması: İzolasyon Önlemlerine Uyum Ölçeğinin Geçerlik Ve Güvenirliği, Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, Cilt 19, Sayı2, Tayran N: Hemşire hekimlerin izolasyon önlemlerine uyumu, MÜ. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Öğretimi Anabilim Dalı Hemşirelikte Eğitim Yüksek Lisans, Tezi Danışman. Yard. Doç. Dr. Sevim Ulupınar, Yüceer S, Güler Demir S: Yoğun bakım ünitesinde nozokomiyal enfeksiyonların önlenmesi ve hemşirelik uygulamaları Dicle Tıp Derg / Dicle Med J Cilt/Vol 36, No 3, Türk Hastane İnfeksiyonları ve Kontrolü Derneği izolasyon önlemleri çalışma grubu (2006). İzolasyon Önlemleri Klavuzu. Hastane İnfeksiyonları Dergisi,10: Ek Weber DJ, Sickbert-Bennett EE, Brown VM, Brooks RH, Kitrell IP, Featherstone BJ, Adams TL, Rutala WA : Copliance with isolation precautions at a university hospital. İnfection Control and Hospital Epidemiology. 2007,28(3): Yataklı Tedavi Kurumları Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği. T.C. Resmi Gazete, Sayı: 25903, 11 Ağustos 2005

56 TEŞEKKÜR EDERİM