FEDERAL ALMANYA DA EKONOMİK GELİŞMELER ÖZETİ. Berlin Ekonomi Müşavirliği

Transkript

1 FEDERAL ALMANYA DA EKONOMİK GELİŞMELER ÖZETİ Berlin Ekonomi Müşavirliği Haziran 2011

2 İÇİNDEKİLER Genel görünüm Bundesbank Varsayım ve Tahminleri...4 Sektörel Gelişmeler...4 Cari Denge...5 Tüketim....6 İstihdam Fiyatlar Faiz oranları...7 Bütçe verileri ve mali tahminler...8 Avrupa da borçlanmanın finansmanındaki sorunlar...10 T.C. Berlin Ekonomi Müşavirliği Haziran

3 FEDERAL ALMANYA DA EKONOMİK GELİŞMELER ÖZETİ Genel görünüm Federal Almanya ekonomisi 2011 yılının ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre %5,2 oranında (birleşmeden bu yana en yüksek seviyede) büyümüştür. Alman Merkez Bankası (Bundesbank) 2011 yılı Haziran ayında güncellediği tahmininde, (küresel düzeyde ve özellikle Avrupa ekonomilerinde ortaya çıkabilecek etkenlerin yaratabileceği olumsuz etkiler saklı kalmak üzere) Alman ekonomisinin 2011 yılında yüzde 3,1 oranında büyüyeceğini tahmin ettiğini açıklamıştır. Almanya da istihdamın krizden çıkışla birlikte gösterdiği iyi performansın 2011 yılı Mayıs ayı itibarıyla devam ettiği, işsizliğin de aynı dönemde gösterdiği azalma eğilimini yavaşlamış da olsa Mayıs ayında da (yüzde 7 oranıyla) sürdürdüğü belirtilmektedir yılı Mayıs ayında 35,2 milyar Avro olan federal finansman açığı, 1 yıl sonra 27 milyar Avro olarak gerçekleşmiştir. Federal Maliye Bakanlığı nın 2011 yılı net borçlanma rakamı olarak yılbaşı tahmini 48,4 milyar Avro olmakla birlikte, kurumun güncel tahmini 40 milyar Avro nun altındadır. (Bundesbank) 2010 yılında yüzde 3,3 olan bütçe açığı oranının, 2011 yılında yüzde 2 nin altına inebileceğini açıklamıştır yılı sonu itibarıyla kamu borcunun GSYH oranı yüzde 83,2 olarak bildirilmiştir. Almanya da 2011 yılının ilk 4 ayında cari rakamlarla; ihracat, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 18 oranında, ithalat ise yüzde 22 oranında artmıştır yılının ilk 4 ayıyla karşılaştırmalı olarak ticaretin ülke gruplarına göre dağılımına bakıldığında, Almanya nın ihracatında Avro alanının payının azaldığı ve AB harici ülkelerin payının yüzde 40 oranına yaklaştığı görülmektedir. Almanya nın Avro alanındaki AB ülkelerinden yaptığı ithalatın toplamdaki payı da azalmıştır. Avrupa da ülke borçlanması sorunları devam etmekte olduğundan, Alman borçlanma araçlarına olan güvenin ve talebin süreceği beklenilmektedir. T.C. Berlin Ekonomi Müşavirliği Haziran

4 Bundesbank, Haziran 2011 tarihli Varsayım ve Tahminleri Varsayımlar Dolar/Avro paritesi 1,33 1,42 1,43 EURIBOR (Üç aylık faiz oranı) 0,8 1,6 2,3 Alman kamu senetleri faiz oranı 2,7 3,3 3,6 Ham petrol varil fiyatı (Dolar) 79,6 111,1 108 Alman İhracat pazarları büyümesi (%) 10,4 7,5 6,9 Tahminler 1 GYH büyümesi 3,6 3,1 1,8 GSYH ya iç talep katkısı* 1,7 2,7 1,8 GSYH ya stok değişiminin katkısı* 0,6-0,5 0.1 GSYH ya net ihracatın katkısı* 1,3 0,8-0,1 Özel tüketim 0,5 1,6 1,5 Kamu tüketimi 1,9 2,1 1,3 Sabit Sermaye Yatırımı 6,0 7,9 3,4 İhracat 14,7 8,3 6,3 İthalat 13,0 7,3 7,2 İstihdam değişimi 0,5 1,2 0,8 Toplam çalışma saatleri 2,7 1,6 0,5 İşsiz (milyon) 3,2 2,9 2,8 İşsizlik (çalışabilir nüfusa oranı) 7,7 7,0 6,5 TÜFE (Harmonised) 1,2 2,5 1,8 TÜFE (Harmonised, enerji hariç) 0,8 1,5 1,6 *Büyümeye gerçek katkıyı yansıtır. Sektörel Gelişmeler 2 3 Çeyrek Dönemlerde GSYH Büyümesi (%) 2010 I 2010 II 2010 III 2010 IV 2011 I 0,5 2,1 0,8 0,4 1,5 2,5 4,3 3,9 3,8 5,2 Kaynak: Federal İstatistik Bürosu 1 İtalik olarak gösterilen verilerde yıllık yüzde değişim, diğerlerinin açıklaması ise yanında gösterilmektedir. 2 Mevsimsellikten arındırılmış, bir önceki çeyreğe göre yüzde değişim 3 Bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde değişim T.C. Berlin Ekonomi Müşavirliği Haziran

5 2010 yılının son çeyreğindeki olumsuz hava koşullarının kaybolmasıyla birlikte, 2011 yılının ilk çeyreğinde Alman ekonomisi ( özellikle iç talep artışıyla) hızla büyümüştür. Bir önceki yılın aynı çeyreğine göre bakıldığında, hem tüketimin hem de yatırımların artış etkisiyle toplamda iç talebin büyümeye katkısının yüzde 3,5 olduğu görülmektedir. Bu dönemde inşaat yatırımları yüzde 12,6 ve makina-ekipman yatırım harcamaları yüzde 18,6 oranında artmıştır yılı I. çeyreğinde Alman sanayi sektöründeki kapasite kullanım oranı yüzde 85,6 ya ulaşmış ve 2008 yılındaki seviyeye (yüzde 86,9) yaklaşmıştır. Cari denge Federal Almanya Cari Dengesi (milyar Avro) Ocak-Nisan Ocak-Nisan FARK Cari İşlemler Dengesi 46,6 44,2-2,4 Dış Ticaret Dengesi 51,0 51,7 0,7 İhracat 291,9 345,1 53,2 İthalat 240,9 293,4 52,5 Diğer Ticaret -3,4-5,8-2,4 Hizmetler Dengesi -0,5-1,2-0,7 Yatırım Gelir Gider Dengesi 15,8 15,6-0,2 Cari Transferler -16,3-16,1 0,2 Kaynak: Federal İstatistik Bürosu Almanya da 2011 yılının ilk 4 ayında cari rakamlarla; ihracat, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 18 oranında, ithalat ise yüzde 22 oranında artmıştır yılının ilk 4 ayıyla karşılaştırmalı olarak ticaretin ülke gruplarına göre dağılımına bakıldığında, Almanya nın ihracatında Avro alanının payının azaldığı ve AB harici ülkelerin payının yüzde 40 oranına yaklaştığı görülmektedir. Almanya nın Avro alanındaki AB ülkelerinden yaptığı ithalatın toplamdaki payı da azalmıştır. T.C. Berlin Ekonomi Müşavirliği Haziran

6 Almanya nın İhracat ve İthalatının Dağılımı (%) 2010 Ocak-Nisan 2011 Ocak-Nisan İhracat İthalat İhracat İthalat AB Ülkeleri 60,9% 63,3% 60,5% 63,3% Avro alanı 41,8% 45,0% 40,9% 44,5% Diğer AB 19,1% 18,3% 19,6% 18,7% Diğer Ülkeler 39,1% 36,7% 39,5% 36,7% Kaynak: Federal İstatistik Bürosu Tüketim Daha önceki iki çeyrekte görüldüğü gibi 2011 yılının ilk çeyreğinde de, bir önceki yıla göre ev halkının tüketimi, (yüzde 1,9 oranıyla) artmaya devam etmiştir. Kamu tüketimi ise 2010 yılı ilk çeyreğine göre (fiyat etkisinden arındırılmış olarak) yüzde 1,4 oranında yükselmiştir. Fiyat artışlarına rağmen, gerek gelir artışı, gerekse istihdamda görülen pozitif gelişmeler nedeniyle Almanya da 2011 yılında tüketimin artmaya devam etmesi beklenilmektedir. İstihdam ILO İstihdam verileri 2009 Mayıs 2010 Mayıs 2011 Mayıs İstihdam (Bin)* 40,151 40,335 40,816 İşsiz (milyon)** 3,2 3,0 2,5 İşsizlik Oranı** (%) 7,8 7,2 6,0 * (ILO tanımlaması, aylık ortalama) ** (ILO tanımlaması, mevsimsellikten ve takvim etkisinden arındırılmış) Kaynak: Federal İstatistik Bürosu ILO tanımlamasına göre, Almanya da 2009 yılı Mayıs ayında yüzde 7,8 olan işsizlik oranı 2011 yılı Mayıs ayında yüzde 6,0 oranına inmiş olarak görünmektedir. Federal Çalışma Ofisi nin verilerine göre ise 2011 yılı Mayıs ayındaki (mevsimsellikten arındırılmış) işsizlik oranı yüzde 7 dir. Kayıtlı işsizlerin; yüzde 53 ü erkeklerden, yüzde 31,2 si yaş grubu işsizlerden oluşmaktadır. T.C. Berlin Ekonomi Müşavirliği Haziran

7 Fiyatlar 2010 yılından beri küresel ekonominin canlanması ve böylece yurtiçi ekonomik faaliyetlerin de olumlu etkilenmesi nedeniyle Almanya da fiyatlar 2011 yılı Mayıs ayında (bir önceki Mayıs fiyatlarına göre) yüzde 2,3 oranında artmıştır. Tüketici fiyatları genel seviyesi talep artışı yanında enerji sektörü kaynaklı artış eğilimi göstermiştir. Ev halkının kullandığı enerji kaynakları bir yıl öncesine göre ortalama yüzde 8,3 oranında artmıştır. Gıda ürünlerinde özellikle, yağlar, süt ürünleri ve balık fiyatlarında da artış olmuştur. 12 Aylık Fiyat Artışları Mayıs F.Almanya (CPI, %) 2,6 0,4 1,1 2,3 F.Almanya (HICP 4, %) 2,8 0,2 1,2 2,4 Avro Alanı (HICP, %) 3,3 0,3 1,6 3,2 Kaynak: Federal İstatistik Bürosu Avro, 30 Haziran 2011 itibarıyla Amerikan Doları karşısında 1,4514 fiyatıyla yılbaşına göre yaklaşık yüzde 8,6 civarında değer kazanmıştır. Faiz oranları Çeşitli Faiz Oranları 2010 Nisan 2010 Aralık 2011 Nisan Hanehalkı ort yıl ev kredisi faiz oranı 4,07 3,70 4,18 (ECB) Refinancing (Haftalık) 1,00 1,00 1,25 (ECB) Borç Alma (O/N) 0,25 0,25 0,50 (ECB) Borç Verme (O/N) 1,75 1,75 2,0 EONIA (AB overnight, ağırlıklı ortalama) 0,35 0,50 1,03 EURIBOR (12 aylık) 1,23 1,53 2,15 9 yıldan fazla ve 10 yıl vadeli kamu senetleri 3,1 2,9 3,1 faiz oranı Kaynak: Alman Merkez Bankası (Koyu renkli veriler 2011 Mayıs ayı değerleridir) 4 AB genelinde karşılaştırma için uyumlaştırılan Tüketici Fiyat Endeksinin son 12 aylık değişimini gösterir. T.C. Berlin Ekonomi Müşavirliği Haziran

8 1 Temmuz 2011 tarihinde, 10 yıllık Alman tahvillerinin faiz oranı yüzde 3.25, iki yıllık Alman tahvillerinin faiz oranı ise yüzde 1.75 civarındadır. Avrupa Merkez Bankası nın 7 Temmuz da yapacağı toplantıda politika faiz oranını 25 baz puan artırması beklenilmektedir. Frankfurt menkul kıymetler borsasında en çok işlem gören 30 hissenin değerini yansıtan DAX endeksi değeri 2011 yılına 6,990 civarında başlamış ve ilk yarı sonunu 7,370 seviyesinde yılbaşına göre yaklaşık % 5,4 oranında artışla kapatmıştır. Bütçe verileri ve mali tahminler Federal Maliye Bakanlığı nca açıklanan 2011 yılı gelişmelerine bakıldığında, ekonomideki büyümeye paralel anlaşılmaktadır. olarak federal bütçedeki toparlanmanın da etkisini gösterdiği 2011 yılı Mayıs ayı sonu itibarıyla federal harcamaların toplamı (129,4 milyar Avro) bir önceki Mayıs ayına göre yaklaşık olarak 0,2 milyar (yüzde 0,2) tutarında artmıştır. Ekonomideki toparlanma sosyal güvenlik harcamalarını azaltıcı etki yapmış olmasına rağmen, faizlerdeki artışın yarattığı ek maliyet ise ters yönlü etki yaratmıştır. Federal Bütçe Gerçekleşme Verileri (milyon avro) 2010 Gerçek 2011 Maliye Bak. Tahmin 2010 Mayıs 2011 Mayıs Gider 303, , , ,439 Faiz Gid. 33,108 35,343 15,008 16,545 Personel 28,196 27,799 12,340 12,384 Askeri tedarik 10,442 10,429 3,699 3,230 Sandıklar 29,665 28,159 12, ,723 Sosyal S. Fonları 120, ,657 56,651 55,482 Yatırımlar 26,077 32,330 7,998 7,778 Gelir 259, ,024 94, ,355 Vergi Geliri 226, ,164 82,909 91,898 Finansman Açığı -44,011-48,776-35,209-27,051 Net Borçlanma -44,000-48,400-42,900-36,257 Kaynak: Federal Maliye Bakanlığı T.C. Berlin Ekonomi Müşavirliği Haziran

9 2011 yılı Mayıs ayı sonu itibarıyla 102,4 milyar Avro olan toplam gelirlerin ise bir önceki dönemle karşılaştırıldığında, 8,4 milyar Avro (yaklaşık yüzde 8,9 oranında) arttığı belirtilmiştir. Artışın en önemli kaynağı, gelir vergisi, KDV ve ücretlerden alınan vergiler kaleminde görülmüştür. Vergiler toplamda yüzde 10,8 oranında artmıştır yılı Mayıs ayında 35,2 milyar Avro olan federal finansman açığı, 1 yıl sonra 8 milyar Avro azalmış ve 27,1 milyar Avro olarak gerçekleşmiştir. Federal Maliye Bakanlığı nın 2011 yılı net borçlanma rakamı olarak bütçe tahmini 48,4 milyar Avro olmakla birlikte, son gelişmeler ışığında bu rakamın 40 milyarın altında kalmasının beklendiği belirtilmiştir yılı sonu itibarıyla kamu borcunun GSYH oranı yüzde 83,2 dir. Federal Hükümet Borçlarının Vadeye Göre Dağılımı (milyon Avro) 2010 Payı (%) 2011 Nisan Payı (%) 1 yıla kadar yıl arası yıldan fazla Toplam Kaynak: Federal Maliye Bakanlığı AB tanımlı Genel Kamu Borç Seviyesi (milyar Avro) 2008 GSYH (%) 2010 IVQ GSYH (%) Borç Artışı Genel Kamu 1, ,3 2, , Federal Hükümet 1, , , Eyaletler , , Yerel Yönetimler , , Sosyal Güvenlik F , ,1-0,2 Kaynak: Alman Merkez Bankası 2011 yılı I. çeyrek sonunda Almanya bankalarının çeşitli Avrupa ülke bankalarındaki varlıkları İspanya 48 milyarı bankalara verilmiş olmak üzere toplam 125 milyar Avro İtalya İrlanda Portekiz Yunanistan 43 milyarı şirketlere verilmiş olmak üzere toplam 116 milyar Avro 62 milyarı şirketlere verilmiş olmak üzere toplam 82 milyar Avro 11,2 milyarı bankalara verilmiş olmak üzere toplam 27 milyar Avro 5,3 milyarı şirketlere verilmiş olmak üzere toplam 25 milyar Avro Kaynak: Alman Merkez Bankası T.C. Berlin Ekonomi Müşavirliği Haziran

10 Avrupa da borçlanmanın finansmanındaki sorunlar 15 Mart tarih ve 7691/11 sayılı ECOFIN Kararı Piyasalarda devlet borçları nedeniyle son dönemlerde görülen dalgalanmalara karşı önlem olarak, AB ve özellikle Avro alanında ekonominin yönetimini güçlendirme konusundaki düzenleme paketi kabul edilmiştir. Mevcut AB enstrümanlarının, kamu borçlarını tatminkar seviyede azaltmadığı, makroekonomik dengesizlikleri önlemede yetersiz kaldığı teşhis edilerek, üye ülkelerde bütçe disiplininin geliştirilmesi ve ekonomi politikalarının genişletilmiş olarak izlenmesini hedefleyen teklifler onaylanmıştır. Onaylanan tekliflerin başlıkları aşağıda yer almakta olup, bağlantısında tekliflere ilişkin detaylı bilgi bulunmaktadır. 15 Mart tarihinde onaylanan düzenleme başlıkları: -Üye ülkelerin bütçe ve ekonomi politikalarının izlenmesine ilişkin düzenlemede değişiklik, -Üye ülkelerin aşırı açık prosedürüne ilişkin düzenlemede değişiklik, -Avro alanı ülkelerinin bütçelerinin izlenmesine ilişkin yeni düzenleme, -Makroekonomik dengesizliklerin önlenmesi ve giderilmesine ilişkin yeni düzenleme, -Avro alanı ülkelerinin Makroekonomik dengesizliklerinin giderilmesine ilişkin yeni düzenleme, - Üye ülkelerin bütçelerine ilişkin yeni düzenleme Mart 2011 tarihli Avrupa Konseyi Kararı Avrupa Konseyi, (son aylarda Avrupa finansal piyasalarında yaşanan) krize karşı koymak, finansal istikrarı sağlamak ve sürdürülebilir, sosyal içerikli, istihdam yaratan bir büyüme ortamı sağlamak üzere, 15 Mart tarih ve 7691/11 sayılı ECOFIN Kararı nda açıklanan 6 yeni düzenlemeyi de içeren bir dizi tedbir kararları almıştır. Alınan kararlardan birisi, Avro alanı ülkelerine 2013 yılı Haziran ayından itibaren finansal yardım sağlamak üzere, mevcut durumda bu konuda geçici olarak işlevi olan European Financial Stability Facility (EFSF) ile European Financial Stabilisation Mechanism (EFSM) yerine, European Stability Mechanism (ESM) oluşturulması kararıdır. Geçiş dönemi boyunca ESM nin borç verme kapasitesinin 500 milyar Avro olması planlanmıştır Mart 2011 tarihli Avrupa Konseyi T.C. Berlin Ekonomi Müşavirliği Haziran

11 Kararı na bağlantısından ulaşılabilir. Portekiz, bir süredir mali yapısını düzeltmek üzere uygulamaya çalıştığı çeşitli önlemlerle, yatırımcıları Yunanistan ve İrlanda nın ardından mali yardıma başvuran ülke olmamak amacıyla ikna etmek için uğraşmaktaydı. Bu kapsamda 11 Mart 2011 tarihinde açıklanan ve emeklilik ödemeleri ile vergi avantajlarında tasarrufu da içeren tedbir paketi parlementoda kabul edilmeyince Başbakan (Socrates) 23 Mart ta istifa etmişti. Bunun üzerine giderek kötüleşen borçlanma koşulları sonucunda Mart ayında Standard & Poor s tarafından 2 kez indirilmiş ülke notuna5 sahip olan Portekiz, 31 Mart 2011 tarihinde 2010 yılı bütçe açığının (GSYH ya oranının) yüzde 8,6 olduğunu ve 7,3 olan hedefin tutturulamadığını açıklamıştır6. Artmaya devam eden borçlanma maliyetleri7 nedeniyle Portekiz kurtarma paketine başvurmak zorunda kalmıştır. Portekiz in 7 Nisan da yapmış olduğu finansal yardım çağrısına, Eurogroup ve ECOFIN Bakanları 16 Mayıs tarihinde oybirliğiyle olumlu yanıt vermişlerdir. Portekiz tarafından 2014 yılının ortalarına kadar uygulanması gereken programda; 2013 yılına kadar bütçe açığının eşik seviyenin altına indirilmesi, bütçe yapma izleme, süreçlerinin iyileştirilmesi, gelir idaresinin etkinliğinin artırılması, KİT lerin üzerindeki kontrolün artırılması, sağlık sistemi ve kamu idaresinde reform yapılması, iddialı özelleştirme programının uygulanması, işgücü piyasasının büyüme ve rekabetçi anlayışla reformu, yargı reformu gibi koşullar bulunmaktadır. 78 Milyar Avro ya kadar uygulanacak olan yardımın yükü, EFSF, EFSM ve IMF tarafından eşit olarak paylaşılacaktır. Yunanistan: ECOFIN Bakanları 2 Temmuz tarihinde Yunanistan ın borcunun sürdürülebilirliği konusunda Komisyon ve IMF tarafından yapılan analize dayanılarak mevcut Yunan borç düzenlemesinin 5 inci diliminin 15 Temmuz a kadar (IMF ce onaylanmasını takiben) serbest bırakılmasına karar vermiştir. Ayrıca, ülkenin borçlarının 5 İrlanda nın notunun da altında, BBB-, en düşük yatırım yapılabilir ülke notu 6 Mart ayı içinde Portekiz yetkilileri, Eurostat ın yaptığı muhasebe kural değişikliklerinin sonucunda bütçe açığı oranının arttığını açıklamıştı. 7 Portekiz in 10 yıllık tahvillerinin faiz oranı yüzde 8,4 e (Almanya nınkinin 505 baz puan üstüne) çıkmıştır. İki yıllık tahvillerinin faiz oranı ise, 10 yıllık olanların da üstüne çıkarak yüzde 8,78 olmuştur. T.C. Berlin Ekonomi Müşavirliği Haziran

12 sürdürülebilir olması için yeni bir orta vadeli mali yardım programının detaylarının da önümüzdeki haftalarda oluşturulacağı bildirilmiştir. Detaylı bilgiye, bağlantısından ulaşılabilir. Commerzbank tarafından 1 Temmuz 2011 tarihinde yapılan değerlendirmede; - Yunanistan için yapılan ilk mali yardımın, özel yatırımcıların Yunanistan a 2012 yılında borç vermeye hazır olmaması nedeniyle başarılı olamadığı, İrlanda ve Portekiz için de yapılmış olan mali yardımın başarısına piyasaların karar vereceği, bunun da ancak bu ülkelerin mevcut durumda çok yüksek olan risk primlerinin önümüzdeki dönemde düşmesi ile mümkün olabileceği, - İtalya, İspanya ve İrlanda nın ekonomilerinde görülen yavaş toparlanmanın devam edebileceği, ancak 2011 yılında, Yunanistan ın yüzde 3,4 ve Portekiz in yüzde 1,8 civarında küçüleceğinin beklendiği, işsizliğin artmaya devam etmesi durumunda, bu ülkelerde alınan tasarruf tedbirlerinin politik olarak kabul görmesinin çok zor olduğu, - Eğer rating kuruluşları Yunanistan ın borçlarını ödeyemeyeceği tespitinde bulunursa, Avrupa Merkez Bankası böyle bir durumda Yunan devlet kağıtlarını teminat olarak kabul etmeyeceğini açıklamış olduğundan, yaklaşık 60 milyar Avro tutarında Yunan devlet kağıtlarını elinde tutan Yunan bankalarının Avrupa Merkez Bankası ndan borçlanamayacağı, bunun da en kötü senaryo olduğu, - Borç oranı yüzde 119 olan İtalya nın ülke notunu gözden geçirmekte olan Moody s tarafından bu ülkeye not indirimi yapılması halinde, İtalyan ekonomisinin ve borçlarının büyüklüğü karşısında piyasaların, yapılacak yardım konusunda şüpheye düşebileceği, - Avrupa da ülke borçlanması sorunlarının devam etmekte olduğu, bu nedenle Alman borçlanma kağıtlarına olan talebin devam etmesinin beklenildiği, İtalya, İspanya ve Belçika tahvillerine fazla ağırlık verilmemesinin tavsiye edildiği, belirtilmiştir. T.C. Berlin Ekonomi Müşavirliği Haziran