ÇOCUKLARDA FİZİKSEL GELİŞİM

Transkript

1 ÇOCUKLARDA FİZİKSEL GELİŞİM 1

2 2 Büyüme ve Gelişme Çocukluk ve ergenlik döneminde değişkenlik gösteren büyüme ve gelişme özellikleri, çocuk sporcuların fizyolojik standartlarının oluşturulmasında, performans testleri sonuçlarının yorumlanmasında yetenek seçiminde dikkate alınmalıdır.

3 3 Büyüme ve Gelişme Somatik büyüme ile doku kitlesinde düzenli artış, vücut boyutlarında ve orantılarında ciddi değişikliklere neden olur. Büyümeye bağlı fiziksel değişiklikler zamanla çocuğun becerisini, egzersiz toleransını ve yaralanma potansiyelini etkileyebilir. Büyüyen organizmanın fizyolojik kapasitesini ve hareket mekaniğini önemli düzeyde etkileyen bu değişiklikler antrenmandan da önemli ölçüde etkilenir.

4 4 Büyüme,Gelişme ve Spor Çocuklarda spor aktivitelerine katılımın büyüme ve gelişme üzerine etkileri geçmişten günümüze değin ilgi çeken bir konu olmuştur. Sportif başarı amacıyla spora başlama yaşının giderek küçülmesi nedeniyle, antrenman veya egzersizin kas, büyümeyi uyaran hormonlar ve henüz kapanmamış olan epifiz plakları üzerindeki etkilerine ilişkin tartışmalar güncelliğini korumaktadır

5 5 Büyüme ve Gelişme Büyüme bebeklik ve ilk çocukluk yıllarında biraz daha hızlıdır, orta çocukluk yıllarında biraz yavaşlar ve adolesan dönemde hızlı bir artış gösterir; daha sonra tekrar yavaşlar ve yetişkin boyutlarının kazanılmasıyla sona erer.

6 6 Büyüme ve Gelişme Vücut boyutlarının bir çoğu 20 li yaşların ortalarına kadar büyümeye devam eder Ancak, bazı vücut boyutları büyüme miktarı ve adolesan dönemde büyüme hızındaki ani artışın zamanlaması yönünden farklılık gösterir. Adolesan dönemindeki ani büyüme hızına ek olarak bazı çocuklar, belirli uzunluk, çap ve çevre ölçümleri yönünden de orta dereceli bir ani büyüme hızı gösterirler.

7 7 Boy Uzunluğu ve Vücut Ağırlığında Büyüme Doğumdan erken yetişkinlik evresine kadar hem boy uzunluğu ve hem de vücut ağırlığı 4 büyüme evresini takip etmektedir: 1. Bebeklik ve erken çocukluk evresinde hızlı büyüme 2. Orta çocukluk evresinde daha dengeli bir büyüme 3. Ergenlik evresinde oldukça hızlı bir büyüme 4.Yetişkinlik boyutlarına ulaşana dek olan ve daha sonra duran yavaş artış

8 8

9 9

10 10 Boylamsal çalışmalar ergenlik döneminin başlama zamanını ve bu evrede maksimum büyümenin oluşma zamanını vermektedir. Boy uzunluğunda ergenlik sırasındaki maksimum büyüme hızına pik (maksimum) boy hızı (peak height velocity, PHV) bu hıza ulaşılan yaşa da PHV yaşı denmektedir. Büyüme hızı ile PHV yaşı ergenlik dönemindeki büyüme hızının şiddeti ve zamanlaması hakkında bilgi vermektedir. PHV yaşı bireysel bir özelliktir ve genellikle olgunlaşmanın belirtisi olarak kabul edilir.

11 11

12 12

13 13 Ergenlik döneminde hem boy uzunluğunda ve hem de vücut ağırlığında büyüme hızı artmaktadır ya da ivmelenmektedir. Bu artış kızlarda ortalama olarak 2 yıl önce olmaktadır. Kızların 16 yaştan itibaren genellikle boy uzunluğunda büyüme durmaktadır, ancak erkekler 2 ya da 3 yıl daha uzamaktadırlar.

14 14 Oturma Boyu ve Bacak Uzunluğu Leg length

15 15 Oturma Boyu ve Bacak Uzunluğu Erken adolesan dönemde kısa bir süre için kızların bacak uzunluğu daha uzundur oturma boyu ise uzun bir dönem boyunca erkeklerin oturma boyundan daha fazladır. Erkekler bacak uzunluğu yönünden kızları 12 yaş dolaylarında geçerler, ancak oturma boyu yönünden 14 yaşa kadar kızlara ulaşamazlar.

16 16 Oturma Boyu ve Bacak Uzunluğu Bacak uzunluğundaki gelişim boy uzunluğundaki gelişimden daha erken sona erer. Oturma boyundaki gelişim geç adolesan döneme, hatta 20 li yaşlara kadar devam eder. Oturma boyundaki gelişme uzun bir periyot içinde gerçekleşir ve adolesan dönemde boy uzunluğundaki artışı bacak uzunluğundan daha fazla destekler.

17 17

18 Bi-akromial ve Bi-kristal Çaplar 18

19 19 Bi-akromial ve Bi-kristal Çaplar Kızların genel olarak orta çocukluktan geç adolesan döneme kadar erkeklere oranla daha geniş bi-kristal çap ölçümüne sahip oldukları görülmektedir. Erkekler mutlak bi-kristal çap yönünden kızlara geç adolesan dönemde ulaşmaktadırlar Diğer taraftan, kızların adolesan gelişiminin olduğu yaşları dışında erkekler her yaşta kızlardan daha geniş bi-akromial çapa sahiptirler.

20 Bi-kristal / Bi-akromial Oran 20

21 Kol ve Baldır Çevresi Ölçümleri 21

22 22 Kol ve Baldır Çevresi Ölçümleri Ekstremite çevre ölçümleri yumuşak doku, kas ve yağ dokuları ile bağlantılıdır ve her ikisi de vücut ağırlığıyla bağlantılıdır. Genç yetişkinlik döneminde kol çevresi yönünden cinsiyet farklılığı baldır çevre ölçümündeki farklılıktan daha fazladır. Bu durum adolesan gelişim döneminde erkeklerin kol kası kitlesindeki artıştan kaynaklanmaktadır.

23 23

24 Baş Çevresi 24

25 25 Baş Çevresi Baş çevresi doğumdan 2 yaşa kadar hızlı; daha sonra ise daha yavaş bir gelişim gösterir. Doğumdan sonraki hızlı gelişim beyin ağırlığının artışıyla bağlantılıdır. Baş çevresi bundan sonra daha yavaş bir büyüme hızı göstermektedir. Adolesan dönemde baş çevresi gelişiminde hafif ancak belirgin bir artış görülür ve beklendiği gibi önce kızlarda daha sonra erkeklerde görülür.

26 26 VÜCUT ORANLARINDAKİ DEĞİŞİKLİLER Oturma Boyu / Boy Uzunluğu Oranı Bebeklikte yüksektir, çocukluk döneminden adolesan dönemine girerken oran düşer. Adolesan gelişim döneminde bu oran en düşük değerine sahiptir, kızlarda yaşlarında, erkeklerde yaşlarında; daha sonra geç adolesan döneme doğru artış gösterir.

27 27 Oturma Boyu / Boy Uzunluğu Oranı Oturma boyu/boy uzunluğu oranı erkekler ve kızlar için 11 yaşa kadar hemen hemen aynıdır. Bu yaştan sonra kızlarda yüksektir ve adolesan dönemden yetişkinliğe kadar böyle kalır. Adolesan dönem öncesi, erkekler ve kızlar bacak uzunluğu ve gövde oranı yönünden benzerdir. Ancak, adolesan dönemde ve yetişkinlik dönemine doğru kızlar genel olarak aynı boy uzunluğu için erkeklere oranla daha kısa bacak uzunluğuna sahiptirler.

28 28

29 29 Bi-kristal/bi-akromial oran Erkeklerde kalça genişliğine oranla omuz genişliğinin; kızlarda ise omuz genişliğine oranla kalça genişliğinin arttığı görülmektedir. Bi-kristal / Bi-akromial genişlik oranı 6 ile 17 yaş arasındaki her yaşta kızlarda erkeklerden daha yüksektir. Bi-kristal genişlik kızlarda bi-akromial genişliğe oranla daha büyüktür ve bu nedenle kızlar omuzlarına oranla daha geniş kalça genişliğine sahiptir.

30 Bi-kristal/bi-akromial oran 30

31 SPOR AKTİVİTELERİNE KATILIMIN VÜCUT BOYUTLARI ÜZERİNE OLAN ETKİLERİ 31

32 32 Bir süre için spora katılımın büyümeyi olumlu etkilediğine inanılmıştır. Ancak, burada bu çocukların sporun gerektirdiği özellikleri taşıyanlar arasından seçildiği için mi yoksa spora katılımın mı bu çocukların büyüme hızını artırdığı soru işareti olarak kalmaktadır.

33 Aktif ve İnaktif Erkek Çocuklarla Boy ve Boy Uzama Hızı 33

34 Cimnastikçi ve Yüzücülerde Kemik Yaşı Gelişimi 34

35 35

36 36

37 37

38 38

39 39

40 40

41 41

42 42

43 43 Elit grubun menarş yaşı 14.0±1.4 yıl Test stream grubun 12.9±0.8 yıl Pre-elit grubun 13.5±0.9 SONUÇ: Elit ile Test-stream arasında anlamlı fark Geç gelişme en önemli özellik Ailenin yapısına uygun menarş özelliği

44 44

45 45 SONUÇ Şu ana kadar elde edilen bulgular düzenli aktivite ve sporun boy uzunluğundaki gelişimi, boy uzunluğundaki artışın en yüksek hıza ulaşma zamanını ve cinsiyet özelliklerinin gelişimini etkilemediğini göstermektedir. Ancak, cinsiyet ve spora özgü farklılıklar gözlenmektedir. Örneğin, beyzbol, futbol ve basketbol oynayan ve yüzen erkek çocuklarda ileri iskelet gelişimi gözlenmektedir. Atletizm, jimnastik ve bale yapan kızlarda ise iskelet gelişimi gecikmektedir.