MESLEK YÜKSEKOKULLARINA SINAVSIZ GEÇİŞ VE ETKİLERİ: AMASYA TEKNİK BİLİMLER MESLEK YÜKSEKOKULU ÖRNEĞİ*

Transkript

1 MESLEK YÜKSEKOKULLARINA SINAVSIZ GEÇİŞ VE ETKİLERİ: AMASYA TEKNİK BİLİMLER MESLEK YÜKSEKOKULU ÖRNEĞİ* Aytaç YILDIZ 1, Tuğba Caner SÖNMEZ 2, Melike CİLOŞOĞLU 3 Özet Meslek yüksekokulları (MYO) bir ülkenin geleceği için oldukça önemlidir. Buradan mezun olan öğrenciler sanayinin ihtiyaç duyduğu ara eleman ihtiyacını gidermektedir. Bundan dolayı, mezun olan bu öğrencilerin kalifiye bir eleman olarak iş hayatına atılmaları gerekmektedir. Kalifiye ve iyi eğitilmiş bir eleman olmaları da meslek liselerinde daha kaliteli eğitim almalarına bağlıdır. Çünkü MYO lara kayıt olan öğrenci kalitesi mezun olanların kalitesini direkt olarak etkilemektedir. Bu çalışmada, MYO lara sınavsız kayıt yaptıran öğrenciler ile ÖSYM sınav sonucuna göre kayıt yaptıran öğrencilerin başarı durumları incelenmiştir. Bunun için, Amasya Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu ndaki öğrenciler ile bir anket çalışması yapılmıştır. Anket çalışmasından elde edilen veriler aracılığıyla sınavsız kayıt yaptıran öğrenciler ile sınav sonucu kayıt yaptıran öğrencilerin başarı durumları karşılaştırılmıştır. Ayrıca, okulda görev yapan akademik personele de anket uygulanarak sınavsız geçiş sisteminin sorunları ve çözüm önerileri tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: MYO, sınavsız geçiş sistemi, öğrenci başarısı WITHOUT EXAMINATION TRANSFER TO VOCATIONAL SCHOOLS AND EFFECTS: THE CASE OF AMASYA TECHNICAL SCIENCES VOCATIONAL SCHOOL Abstract Vocational schools are very important for the future of a country. Students who graduate from vocational school satisfy intermediate staff needed of industry. So get a start business of students who graduated as qualified staffs are required. To be qualified and well-trained a staff depends on receive decent education in industrial vocational school. Because, students quality that enrolled to Vocational schools are directly affect the quality of graduated students. In this study, conditions success of the students that students who enrolled according to OSYM exam results and students who enrolled to vocational schools without examination were investigated. For this, a questionnaire study was conducted with students in Amasya Technical Sciences Vocational School. Success conditions of students who enrolled according to OSYM exam results and students who enrolled to vocational schools without examination were compared according to result obtained from the survey. Furthermore, the problems and solutions of without examination transfer system were identified by applying survey to academic personnel who work at the school. 1 Yrd. Doç. Dr. Amasya Üniversitesi, aytac.yildiz@amasya.edu.tr 2 Öğr. Gör. Amasya Üniversitesi, tugba.caner@amasya.edu.tr 3 Öğr. Gör. Amasya Üniversitesi, melike.solmaz@amasya.edu.tr *Bu çalışma UMYOS2015 Sempozyumunda bildiri olarak sunulmuştur. 35

2 Keywords: Vocational school, without examination transfer system, student success Giriş Her yönden gelişmiş ülke olabilmenin temel göstergelerinden birisi ülke insanlarının eğitim düzeyidir. Eğitilebilir nüfus içinde ülke bireylerinin üniversite eğitimi almaları bu göstergenin önemli bir parçasını oluşturmaktadır (Kızgın, 2005). Eğitim, bir insan hakkı olmasının yanında, sürdürülebilir kalkınma için bir ön koşul, iyi yönetim ile bilgiye dayalı kararlar alma ve demokrasinin geliştirilmesi için de etkili bir araçtır. Eğitim aynı zamanda, ekonomik ve sosyal ihtiyaçların karşılanması için gereken nitelikli işgücünün yetişmesinde, hedeflerine göre değişen talep yapısına uygun beceri ve bilgilerin aktarılmasında önemli bir role sahiptir (Nartgün ve Yüksel, 2009). 20.yüzyılın sonlarında teknolojide yaşanan hızlı değişme ve gelişmeler, pazarların küreselleşmesi, iletişimin artması, bilgi alışverişinin ve ulaşımın kolaylaşması, serbest ticaret engellerinin kaldırılması yönündeki gelişmeler ülkelerin ulusal ekonomilerini etkilemiş ve rekabeti ön plana çıkarmıştır (Tunç, 2005; MEB-YÖK, Sınavsız Geçiş Bilgi Kılavuzu, 2002). Bu nedenle kalkınmak ve gelişmek isteyen ülkelerin daha nitelikli üretimi gerçekleştirebilmesi için üretim faktörlerinden emeğin, yani insan kaynaklarının niteliğinin de istenilen kalitede geliştirilmesi gerekmektedir (Şimşek, 1999). Ülkelerin işletmelerinin mal ve hizmet üretiminde ihtiyacı olan işgücünün gerek nitelik, gerekse nicelik bakımından en az kaynak kullanılarak yeterli hale getirilmesi kaçınılmaz olmuştur (Tunç, 2005). Genel anlamda sanayinin ve iş alanlarının ara eleman ihtiyacını karşılama amacına yönelen mesleki ve teknik eğitim, hızla değişen teknolojik bilgi, üretim yöntemleri ve iş hayatındaki gelişmelerle dinamik bir yapı sergilemektedir. Mesleki ve teknik eğitim toplum ve bireylerin gerekli ihtiyaçlarını karşılamak üzere belirli bir meslek alanına ilişkin bilgi, beceri ve davranış kazandıran, bireyin yeteneklerini geliştirerek toplumda sosyal ve ekonomik yönden güçlü olmasını sağlayan bir süreçtir (Akpınar, 2003). 21. Yüzyılın dinamik dünyasında iş dünyasının talep ettiği nitelikli ara elemanda aranan nitelikler, değişen koşullara hızlı uyum sağlayabilme, problem çözebilme, iletişim kurabilme, takım çalışması yapabilme, sorumluluk alabilme, çok yönlü düşünebilme, güncel mesleki ve teknolojik bilgiye sahip olma şeklinde sıralanabilir. Bu talep edilen ara insan gücünü yetiştirme görevi mesleki ve teknik meslek yüksekokullarına verilmektedir (Nartgün ve Yüksel, 2009; Kızgın, 2005). Günümüzde sadece yöntem ve tekniklerin öğretildiği bir mesleki eğitim sisteminin yerine, yöntem ve tekniklerle beraber düşünce ve kavramların oluşturduğu eğitim yaklaşımı ön plana çıkmıştır. Ancak, böyle bir eğitim yaklaşımının başarılı olarak uygulanabilmesi için ön koşul, öncelikle temel eğitimin verilmesi ve sonrasında da mesleki eğitimin verilmesi gerekliliğidir. Diğer bir ifadeyle, ortaöğretimde gerekli temel eğitimleri alan bir öğrenci, seçmiş olduğu meslek doğrultusunda, bir üst okula gittiğinde, mesleğin istediği bilgi ve becerileri kolayca elde edebilmelidir (Usul ve diğerleri, 2007). Dünyada gelişen teknolojinin ihtiyacı olan ara insan gücünün karşılanabilmesi için 20.yüzyılda ABD de başlayan ön lisans uygulamaları 1960 lı yıllarda pek çok ülkede gelişip uygulanmaya başlamıştır. Türkiye de ara insan gücünü yetiştirmeye çalışan tekniker ve yüksek tekniker okulları 1954 yılından itibaren sanat enstitüleri bünyesinde kurulmuş, 1965 yılında öğrencilerin "mühendis olma istemiyle" boykota başlamaları sonucu 1973 yılında kapatılmıştır yılında yeni bir yapılanma ile MEB Yaykur Örgün Öğretim Dairesi Başkanlığına bağlı meslek yüksekokulları (MYO) açılmaya başlanmıştır (Tunç, 2005). Ülkemizde, insanımızın eğitim seviyesini ve niteliğini yükseltmek ve çağdaşlarıyla rekabette 36

3 üstünlük sağlamak için, "Mesleki-Teknik Eğitimde Orta ve Yükseköğretim Arasında Program Bütünlüğünün ve Devamlılığının Sağlanması-Sınavsız Geçiş" olarak adlandırılan proje, tarihinde kabul edilen 4702 sayılı yasa sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir (MEB Sınavsız Geçiş Bilgi Kılavuzu, 2002; Usul ve diğerleri, 2007). Günümüzde üniversitelere bağlı olarak ön lisans düzeyinde öğretim veren meslek yüksekokulları sınavsız geçisin en önemli unsurudur (Usul ve diğerleri, 2007). Meslek yüksekokulları tekniker ve meslek elemanı unvanına sahip ara insan gücünü yetiştiren yükseköğretim kurumlarıdır (Kızgın, 2005). Bu amaçla, ülkemizde asıl amacı Meslek elemanı yetiştirmek olan meslek yüksekokullarına, mesleki ve teknik orta öğretimde yeterli alt yapıyı alan öğrenciler sınavsız olarak yerleştirilmekte ve bunun sonucu olarak da ortaöğretimde almış oldukları temel bilgiler üzerine mesleki bilgi ve becerilerini eklemektedirler (Usul ve diğerleri, 2007). Sınavsız geçiş projesinde, mesleki ve teknik eğitimdeki darboğazları aşmak ve ilgili plan ve programlardaki hedeflere ulaşmak için meslek yüksekokullarının sayı ve kapasitelerinin arttırılması, bu amaçla ikinci öğretime daha fazla öğrenci alınması öngörülmüştür (Akpınar, 2003). Sınavsız geçiş projesinin, meslek yüksekokullarında okuyan öğrenci sayılarının artırılmasına ve dolayısıyla mesleki ve teknik eğitimde okullaşma oranının yükseltilerek çağdaş ülkeler seviyesine yaklaştırılmasına önemli katkılar yapacağı düşünülmektedir (Eldemir, 2009; MEB Sınavsız Geçiş Bilgi Kılavuzu, 2002). Sınavsız geçiş projesi ile mesleki ve teknik ortaöğretimden meslek yüksekokullarına sınavsız geçiş ile bu geçişte önceliğin yeni mezun olup, kendi alanında ve kendi bölgesinde bir meslek yüksekokulunu tercih edenlere verilmesi, öğrencilerin öğrenim için kendi bölgelerinde tutulmaları, dolayısı ile bu öğrencilerin ulaşım ve barınma gibi ekonomik kayıplarını azaltmak açısından doğru bir yaklaşımdır (Akpınar, 2003). Ancak, mesleki ve teknik ortaöğretimden meslek yüksekokullarına sınavsız geçişin başladığı günden bu güne kadar sistemde bazı olumsuzluklar yaşanmaktadır (Nartgün ve Yüksel, 2009; Karagül ve diğerleri, 2011). Bu sistem mesleki ve teknik ortaöğretimi bitirdikten sonra, sınavlı sistemle meslek yüksekokullarına girme şansı olmayan öğrencilere meslek liseleri kanalıyla meslek yüksekokullarına kayıt yaptırabilme hakkı vermiştir. Bu hak, meslek yüksekokullarını, başarıları düşük öğrencilerin yerleştirildiği kurumlar haline getirmiştir. Meslek liselerinde aynı sınıfta eğitim gören öğrencilerin, meslek yüksekokulunda yine aynı sınıfta bulunmaları bu öğrencilerin öğrenme ortamlarında orta öğretimdeki alışkanlıklarını sürdürme eğiliminde bulunduklarını, ayrıca bu durumun öğrenci başarısını olumsuz yönde etkilediğini göstermektedir. Öğrencilerin özellikle Türk Dili, yabancı dil, matematik ve fizik derslerinde başarısız oldukları görülmektedir (Polat ve Dönmez, 2003) eğitim-öğretim yılından itibaren uygulamaya konulan sınavsız geçiş sistemi ile MYO lara kayıt yaptıran öğrencilerin öğrenme ve ders çalışma alışkanlıklarının yeterli olmadığı görülmektedir. Bu durumun öğrencilerin hiçbir çaba göstermeden nasıl olsa üniversiteye gireceğiz düşüncesine sahip olmalarından, mesleki ve teknik öğretimdeki mevcut yönetmeliklere göre yeterli özeni ve gayreti göstermeden mesleki ve teknik öğretimden mezun olmalarından kaynaklandığı düşünülebilir. Öğrencilerin ilk ve ortaöğretimden yeterli çalışma, özen ve gayreti göstermeden başarılı olma alışkanlıklarını MYO larda devam ettirmek istemeleri, hem öğrencileri başarısız kılmakta, hem de öğretim elemanlarının motivasyonunu olumsuz yönde etkilemektedir (Tunç, 2005). Ancak sınavsız geçişin daha baskın olan yanı eğitim niteliklerini daha aşağıya çeken, ilerlemeyi zorlaştıran ve kaliteyi hem eğitim hem kurumsal kültür açısından düşüren bir nitelik taşıyor olmasıdır (Karagül ve diğerleri, 2011). Öğrencilerin bir kısmı askerlik görevini erteletmek, ailesinin sağlık sigorta güvencesinden bir süre daha 37

4 faydalanmak veya üniversitelerin mediko-sosyal yardım ve katkılarından yararlanmak amacıyla meslek yüksekokullarına gelmektedirler. Öğrencilerin amacı eğitim-öğretim değil, diploma sahibi olmaktır. Meslek Yüksekokulları hızla üniversite niteliğini yitirmekte ve yöresel orta öğretimin bir parçası haline gelmektedir. Öğrencilerin bir kısmı ders araç-gereci almamakta, hatta not tutmak için kâğıt kalem bulundurmamaktadır. Aralarında dört işlemi bilmeyen öğrenciler bulunmaktadır. Kız öğrencilere kaba davranışların yanında, disiplinsiz davranışların arttığı görülmektedir. Lise döneminde haftanın üç gününü sanayide geçiren öğrencilerde, öğrenci davranışları yerine çırak davranışlarının hâkim olduğu gözlenmiştir. Bu durum sadece öğrenciler arasındaki ilişkileri değil, öğretim elemanlarıyla olan ilişkileri de etkilemektedir (Henden, 2006). Sınavla öğrencilerin alındığı dönemlerde kalite sorunlarından şikâyetçi olunsa da, çıkarılan sınavsız geçiş uygulaması ile meslek yüksekokulları çok daha yetersiz öğrenci profili ile karşı karşıya kalmış bulunmaktadır. Sınavsız geçiş projesinin uygulamaya konulmasıyla birlikte Meslek Yüksekokulları her isteyenin girebileceği eğitim kurumları olarak algılanmaya başlanmıştır. Bu durum, bu eğitim kurumlarında okuyan öğrencilerde ve ailelerinde olumsuz motivasyona sebep olmakta (Akyurt ve diğerleri, 2008) ve MYO ları görevlerini yeterince yapamaz konuma getirmektedir (Henden, 2006). Özet olarak meslek yüksekokullarına sınavsız geçiş sistemine bakıldığında (Tunç, 2005; Yanıkoğlu ve Denktaş, 2007): Sınavsız geçişle nasıl olsa MYO lara gireceğim diyen mesleki ve teknik ortaöğretim öğrencilerinin bilgi ve beceri kazanmak için yeterli çabayı göstermedikleri, Mesleki ve teknik ortaöğretimde yeterli bilgi ve beceriyi kazanamayan öğrencilerin MYO lardaki başarıyı düşürdüğü, Mesleki ve teknik ortaöğretim öğrencilerinin MYO ları yeteri kadar tanımadıkları, eğitim için istekli olmadıkları ve başarı oranlarının düşük olması nedenleriyle MYO lardan ayrılma oranının yüksek olduğu, Sınavsız geçiş ile mesleki ve teknik ortaöğretim ve MYO lara girişin özendirilmek istendiği ancak MYO lardaki öğrencilerin hem kalitesinde hem de sayısında düşüş olduğu, MYO larda yeterli alt yapı sağlanmadan açılan bölüme gelen öğrencilerin beklenen hedeflere ulaşamamış olduğu, MYO lara herhangi bir elemeden geçirilmeden gelen öğrenciler arasında disiplinsiz davranışlar gösteren problemli öğrencilerin olduğu, Sınavsız geçiş ile MYO lara gelen yetersiz, isteksiz mesleki ve teknik ortaöğretim öğrencilerinin MYO lardaki öğretim elemanlarının motivasyonunu olumsuz yönde etkiledikleri görülmektedir. Aşağıda meslek yüksekokullarına sınavsız geçiş sistemi ile ilgili literatürde yapılan bazı çalışmaların özeti yer almaktadır. Akpınar (2003) çalışmasında, mesleki ve teknik orta öğretim kurumlarından meslek yüksekokullarına sınavsız geçiş projesini, projenin amaçları ve mesleki ve teknik ortaöğretim programları ile yükseköğretim programları arasında bütünlüğün sağlanması çerçevesinde ele almış ve çalışma sonunda sınavsız geçiş sistemine dair önerilerde bulunmuştur. Usul ve diğerleri (2007) yaptıkları çalışmada, meslek lisesinden MYO lara gelen öğrencilerin başarısını etkileyen faktörleri belirlemiş ve bu faktörlerin etkisini analiz etmişlerdir. Tunç (2005), meslek yüksekokullarının gelişimi, YÖK/Dünya Bankası Endüstriyel Eğitim Projesi, MYO lara 38

5 sınavsız geçiş ve sınavsız geçişi incelemiştir. Yapılan çalışma sonucunda, sınavsız geçiş yapan öğrencilerin yetersiz ve isteksiz olduğu tespit edilmiştir. Bu yüzden mesleki ve teknik ortaöğretim yönetmeliklerinin ve sınavsız geçişin yeniden gözden geçirilmesi önerilmiştir. Nartgün ve Yüksel (2009) yaptıkları çalışmada, öğrencilerin sınavsız meslek yüksekokullarına girmesine ilişkin görüşlerini belirlemeyi amaçlamışlardır. Çalışmadan, sınavsız geçisin kaldırılması, genellikle mezuniyet yılı kriterinin uygun olmadığı ve kriterler arasında ortaöğretim öğrenim süresinin mutlaka olması gerektiği sonucu elde edilmiştir. Karagül ve diğerleri (2011) çalışmalarında, ilk olarak Pamukkale Üniversitesi meslek yüksekokullarına sınavlı ve sınavsız gelen öğrencilerden, yılları arasında mezun olanların akademik ortalamaları veri tabanından elde edilerek bunlar arasında istatistiksel açıdan bir farklılık olup olmadığı araştırılmıştır. İkinci olarak Honaz Meslek Yüksekokulunda matematik dersinin final sınavına ait sınav kâğıtları sınavla ve sınavsız gelen öğrencileri için örnek kütle alınarak, ölçme değerlendirme açısından ne gibi farklılıkların ortaya çıktığı araştırılmıştır. Yapılan çalışma sonunda meslek yüksekokullarına sınavsız geçişle gelen öğrencilerin eğitim-öğretim kalitesini düşürdüğünü istatistiksel olarak ortaya konulmuştur. Kızgın (2005) yaptığı çalışmada, Muğla Üniversitesi bünyesinde bulunan Muğla Meslek Yüksekokulu na öğretim yılında kayıt yaptırmış METEB (Sınavsız Geçiş Sistemi) öğrencilerinin bazı derslerdeki başarı durumları ile öğretim yılında kayıt yaptırmış, sınavla giriş yapan toplam 872 öğrencinin aynı derslerdeki başarılarını t testi kullanarak birbiriyle karşılaştırmıştır. Elde edilen bulgulara göre METEB sistemi öğrencilerinin diğer öğrencilere göre daha başarısız olduğu sonucuna varılmıştır. Henden (2006), meslek yüksekokullarında sınavsız geçiş uygulamalarının durumunu belirlemeyi amaçlamıştır. Araştırmanın sonucunda öğrencilerin anne ve babalarının öğrenim düzeylerinin ilkokul olarak yoğunlaştığı, ailenin gelir düzeylerinin orta olduğu, öğrenci başarısının ailenin gelir durumu ve yerleşim birimlerine bağlı olmadığı, öğrencilerin programı isteyerek tercih etmelerine karşın sınavsız geçiş sisteminin kaldırılmasını istedikleri görülmüştür. Eldemir (2009) çalışmasında, Meslek Yüksekokullarına sınavsız geçiş sistemiyle ve sınavla gelen öğrencilerin Türk Dili dersindeki başarılarını karşılaştırmıştır. Yapılan karşılaştırmada sınavsız geçişle gelen öğrencilerin Türk Dili dersinde aldıkları notların sınavla gelen öğrencilerin notlarına oranla düşük olduğu tespit edilmiştir. Akyurt ve diğerleri (2008) yaptıkları çalışmada, M.Ü. Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu na sınavlı ve sınavsız geçiş ile kayıt yaptıran öğrencilerin mezuniyet başarılarının karşılaştırılması amaçlanmıştır. Çalışma sonunda, sınav ile gelen öğrencilerin sınavsız geçiş ile gelen öğrencilere göre daha başarılı mezuniyet not ortalamasına sahip oldukları saptanmıştır. Başaran ve diğerleri (2010), mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarından meslek yüksekokullarına sınavsız geçiş uygulaması, eğitim öğretim, kurumlar arası işbirliği hakkında Rize Üniversitesi Rize Meslek Yüksek Okulu nun teknik programlar bölümlerinde öğrenim görmekte olan 300 gönüllü öğrencinin görüşlerini değerlendirmişlerdir. Çalışma sonunda öğrencilerin, sınavsız geçiş ile kayıt yaptıran öğrencilerin daha başarısız olduğu görüşüne vardıkları tespit edilmiştir. Odabaşı (2013) çalışmada, mesleki ve teknik ön lisans programlarının öğrenci kabul koşulları ile ilgili olumsuzlukları tespit etmek ve çözüm önerileri geliştirmek amaçlanmıştır. Yapılan çalışma sonunda, üniversitelerin öğrenci alım koşullarında okul başarı puanının ağırlığını artırılması ve YGS puan ağırlığının göz önüne alınması önerisinde bulunulmuştur. 39

6 Bu çalışmada da meslek yüksekokullarına sınavsız geçiş sistemi ile öğrenci başarısı arasındaki ilişkiyi ve öğretim elemanları tarafından bu sistemin nasıl algılandığını incelemek amaçlanmıştır. Yöntem Bu çalışmada, MYO lara sınavsız kayıt yaptıran öğrenciler ile ÖSYM sınav sonucuna göre kayıt yaptıran (kayıt yaptırma durumu) öğrencilerin başarı durumları ve MYO lara sınavsız geçiş sisteminin öğretim elemanları tarafından nasıl algılandığı incelenmiştir. Bu amaca ulaşmak için hem Amasya Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu ndaki öğrencilere hem de buradaki öğretim elemanlarına uygulanmak üzere iki ayrı anket çalışması yapılmıştır. Evren ve Örneklem Bu araştırmada meslek yüksekokullarına sınavsız geçiş sistemi ve ÖSYM sınav sonucuna göre kayıt yaptıran öğrencilerin başarı durumlarını incelemek için yapılan anket çalışması grubunu, akademik yılında Amasya Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu nda uzaktan eğitim programları hariç yedi bölümde eğitim gören toplam 2190 öğrencinin % 20 sini oluşturan 438 öğrenci oluşturmuştur. Örneklemi oluşturan tüm öğrencilere anket dağıtılmıştır. Toplanan anketlerden 48 tanesi yanlış doldurulduğundan değerlendirilmeye alınmamış ve toplamda 390 anket değerlendirmeye alınmıştır. Çalışmanın ikinci boyutunu oluşturan sınavsız geçiş sisteminin öğretim elemanları tarafından nasıl algılandığının değerlendirilmesi için yapılan ikinci anket çalışmasının grubunu ise Amasya Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu nda görev yapan 32 öğretim elemanı oluşturmuştur. Veri Toplama Aracı Araştırmada veri toplamak amacıyla kullanılan her iki anket literatür taraması ve uzman görüşleri aracılığıyla geliştirilmiştir. Sınavsız geçiş sisteminin öğretim elemanları tarafından değerlendirildiği ankette ankette yer alan 11 önerme için, sınavsız geçiş ile kayıt yaptıran öğrencilerin sınavsız geçiş ile kayıt yaptırma nedenlerini belirlemek için kullanılan 6 önerme için ve öğrencilerin derslerde başarısız olma durumlarının her iki sistem için karşılaştırılması için beşli likert ölçeği 1: Kesinlikle katılmıyorum, 2: Katılmıyorum, 3: Kararsızım, 4: Katılıyorum, 5: Kesinlikle katılıyorum şeklinde kullanılmıştır. Öğrencilerin başarısız oldukları mesleki ve meslek dışı ders sayılarının belirlenmesi için 0, 1-2, 3-5, 6-8, 9 ve üzeri ölçeği kullanılmıştır. Verilerin Analizi Öğrencilerin ve öğretim elemanların ilgili anketleri cevaplamasından sonra elde edilen veriler, SPSS 16.0 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. İlk önce ankette yer alan önermelerin ilgili faktör yüklerine yüklenip yüklenilmediğini kontrol etmek için faktör analizi yapılmıştır. Verilerin faktör analizi için uygun olup olmadığı için de ilk önce KMO testi sonuçlarına bakılmıştır. Veriler üzerinde faktör analizi yapılabilmesi için minimum KMO değeri 0.50 olarak önerilmektedir (Kalaycı, 2005). Sınavsız geçiş ile kayıt yaptıran öğrencilerin sınavsız geçiş ile kayıt yaptırma nedenlerini belirlemek için kullanılan 6 önerme ve sınavsız geçiş sisteminin değerlendirildiği 11 önerme için yapılan testte KMO değeri 0.50 üzerinde ve p=0.000 olarak elde edildiği için verilerin faktör analizi için uygun olduğu belirlenmiştir. Daha sonra her iki test grubunda yapılan faktör analizi sonucunda tüm önermelerin faktör yükü 40

7 Kalaycı (2005) te uygun görülen 0.50 nin üzerinde çıkmıştır. Faktör analizi sonrasında her iki anketin güvenirliliği için güvenilirlik analizi yapılmış ve Cronbach alfa katsayısına bakılmıştır. Yapılan analiz sonucunda kullanılan her iki anket için Cronbach alfa katsayısı α > 0,60 olarak hesaplanmıştır. Bu katsayının 0,60 ile 0,80 arasında olması veri toplama aracının güvenilir bir ölçek olduğunu göstermektedir (Kalaycı, 2005). Faktör ve güvenilirlik analizi sonuçlarının anlamlı çıkmaları analize devam edilmesi gerektiğini gösterdiğinden analizlere devam edilmiştir. Analizlerde genellikle frekans analizi ve Crosstabs analizi kullanılmıştır. Bulgular Bu bölümde, öğrencilerin MYO lara kayıt yaptırma durumları ile başarıları arasındaki ilişkileri incelemek ve sınavsız geçiş sisteminin değerlendirmek amacı ile toplanan verilerin istatistiksel çözümlemeleri yapılarak elde edilen bulgulara ve bunların yorumlanmasına yer verilmiştir. İlk olarak, ankete katılan öğrencilerin demografik özellikleri Tablo 1 de verilmiştir. Tablo 1: Ankete Katılan Öğrencilerin Demografik Özellikleri Programlar Frekans % Cinsiyet Frekans % Elektronik Haberleşme Teknolojisi 53 13,6 Bayan 88 22,6 Giyim Üretim Teknolojisi 56 14,4 Erkek ,2 İnşaat Teknolojisi 38 9,7 Toplam ,0 Harita ve Kadastro Teknolojisi 53 13,6 Kayıt yapma Makine Teknolojisi 59 15,1 durumu Frekans % Otomotiv Teknolojisi 79 20,3 Sınavsız geçiş ,9 Elektrik Teknolojisi 52 13,3 ÖSYM puanı ,1 Toplam , 0 Toplam ,0 Tablo 1 incelendiğinde ankete katılan 390 öğrencinin % 77,2'sinin erkek, % 22,6'sının ise bayan olduğu görülmektedir. Yine bu öğrencilerin % 65,9'unun sınavsız geçiş ile % 34,1'inin de ÖSYM puanı ile kayıt yaptırdığı tespit edilmiştir. Tablo 2 de ankete katılan öğrencilerin kayıt yapma durumu ile başarısız oldukları mesleki ders sayısı arasındaki ilişkinin frekansları verilmiştir. Tablo 2: Kayıt Yaptırma Durumu ile Başarısız Mesleki Ders Sayısı Arasındaki İlişki Kayıt Yapma Durumu Başarısız Mesleki Ders Sayısı ve üzeri Toplam Sınavsız geçiş Frekans % 8,2 68,9 17,5 4,7 0,8 100,0 ÖSYM puanı Frekans % 29,3 63,2 6,8 0,8 0,0 100,0 Toplam Frekans % 15,4 66,9 13,8 3,3 0,5 100,0 Tablo 2 ye göre ankete katılan öğrencilerin, ÖSYM puanı ile kayıt yaptıran öğrencilerin % 63,2'sinin, sınavsız geçişle kayıt yaptıran öğrencilerin % 68,9 unun "1-2" mesleki dersten başarısız olduğu görülmektedir. Yine ÖSYM puanı ile kayıt yaptıran öğrencilerin % 29,3'ünün "0" mesleki dersten başarısız olduğu ve bu öğrencilerden "9 ve üzeri" mesleki dersten başarısız olan öğrenci bulunmadığı tespit edilmiştir. Bu sonuç, ÖSYM puanı ile kayıt yaptıran 41

8 öğrencilerin sınavsız geçiş yapan öğrencilere oranla mesleki derslerse daha az başarısız olduğunu göstermektedir. Ankete katılan öğrencilerin kayıt yapma durumu ile başarısız oldukları mesleki ders sayısı arasındaki ilişkinin frekansları Tablo 3 te verilmiştir. Tablo 3: Kayıt Yaptırma Durumu ile Başarısız Genel Kültür Ders Sayısı Arasındaki İlişki Kayıt Yapma Durumu Başarısız Genel Kültür Ders Sayısı ve üzeri Toplam Sınavsız geçiş Frekans % 60,7 60,7 22,6 4,3 1,6 100,0 ÖSYM puanı Frekans % 61,7 61,7 7,5 1,5 0,0 100,0 Toplam Frekans % 61,0 61,0 17,4 3,3 1,0 100,0 Tablo 3 incelendiğinde ankete katılan öğrencilerin ÖSYM puanı ile kayıt yaptıran öğrencilerin % 61,7'sinin, sınavsız geçişle kayıt yaptıran öğrencilerin % 60,7'sinin "1-2" mesleki dersten başarısız olduğu görülmektedir. Yine ÖSYM puanı ile kayıt yaptıran öğrencilerin % 61,7'sinin "0" genel kültür dersinden başarısız olduğu ve bu öğrencilerden "9 ve üzeri" mesleki dersten başarısız olan öğrenci bulunmadığı tespit edilmiştir. Bu sonuç da, ÖSYM puanı ile kayıt yaptıran öğrencilerin sınavsız geçiş yapan öğrencilere oranla genel kültür derslerinde daha az başarısız olduğunu göstermektedir. Tablo 4 te öğrencilerin Başarısız olmamda okula kayıt yapma durumumun etkisi vardır önermesine verdikleri yanıtların frekansları yer almaktadır. Kayıt Yapma durumu Sınavsız geçiş ÖSYM puanı Kesinlikle Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum Toplam Frekans % 46,7 25,7 12,8 7,0 7,8 100,0 Frekans % 56,4 15,8 12,8 7,5 7,5 100,0 Tablo 4 incelendiğinde ankete katılan öğrencilere kayıt yaptırma durumu ve başarısızlık arasındaki ilişki durumu sorulduğunda, sınavsız geçişle gelen öğrencilerin % 46,7'si, ÖSYM puanı ile gelen öğrencilerin ise % 56,4'ü "kesinlikle katılmıyorum" cevabını vermiştir. Yine bu öğrencilerden sınavsız geçişle gelen öğrencilerin % 7,8'i, ÖSYM puanı ile gelen öğrencilerin ise % 7,5'inin "kesinlikle katılıyorum" cevabını verdiği görülmektedir. Okula sınavsız geçiş hakkını kullanarak kayıt yapan öğrencilerin bu haklarını kullanma nedenlerine ilişkin frekansları Tablo 5 te verilmektedir. Tablo 5: Ankete Katılan Öğrencilerin Sınavsız Geçiş Hakkını Kullanma Sebepleri Sınavsız Geçiş Hakkını Kullanma Sebepleri ÖSYM sınavından yeterli puan alamadığım için sınavsız geçişi tercih ettim. Ailemden ayrılmak istemediğim için sınavsız geçişi tercih ettim. Kesinlikle Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum

9 Ailem şehir dışına gitmeme izin vermediği için sınavsız geçişi tercih ettim. Maddi durumum yetersiz olduğu için sınavsız geçişi tercih ettim. Arkadaşlarımla aynı yerde öğrenim görmeye devam etmek istediğim için sınavsız geçişi tercih ettim. Sınavsız geçiş uygulamasını üniversite ortamını yaşamak için tercih ettim Ankete katılan öğrencilerin sınavsız geçişi tercih etme sebeplerine bakıldığında bunların en başında "ÖSYM sınavından yeterli puan alamadığım için sınavsız geçişi tercih ettim" yer almaktadır. Sonraki önemli nedenlere baktığımızda ise maddi durumlarının yetersiz olduğu için, üniversite ortamını yaşamak için, ailenin şehir dışına gitmeye izin vermediği için, aileden ayrılmak istenmediği için sınavsız geçişi tercihi yaptıkları tespit edilmektedir. Tablo 6 da ise sınavsız geçiş sisteminin Amasya Teknik Bilimler MYO da görev yapan öğretim elemanları tarafından değerlendirildiği frekans sonuçları gösterilmektedir. Tablo 6: Sınavsız Geçiş Sisteminin Öğretim Elemanları Tarafından Değerlendirilmesi Kesinlikle Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum Sınavsız geçiş uygulaması ile mesleki ve teknik eğitim mezunları kendi alanlarında daha iyi eğitim alma olanağı kazanır. Sınavsız geçiş uygulaması ile iş hayatının ihtiyacı olan nitelikli ara insan gücü yetiştirilmiş olacaktır. Sınavsız geçiş uygulaması ile gelen öğrenciler mesleki derslerde daha başarılı olmaktadırlar. Öğrenciler sınavsız geçiş olanağı nedeniyle MYO eğitimini ciddiye almamaktadır. Meslek yüksekokullarına sınavsız geçişte bir baraj sistemi konmalıdır. Sınavsız geçiş uygulaması ile geçiş yapan öğrencilerin ilgisiz olmaları motivasyonumuzu olumsuz etkilemektedir. Sınavsız geçiş uygulaması mesleki orta öğretimdeki öğrencilerin başarı düzeylerinin düşmesine neden olmaktadır. Sınavsız geçişle yerleştirilen öğrencilerin bölgesel nitelik taşıması, aynı okullardan gelen öğrenciler arasında gruplaşmalara yol açmaktadır Meslek yüksekokullarına sınavsız geçiş sisteminde ufak değişiklikler yapılarak sisteme devam edilmelidir. Meslek yüksekokullarına sınavsız geçiş sistemine bu haliyle devam edilmelidir Meslek yüksekokullarına sınavsız geçiş sistemi kaldırılmalıdır Tablo 6 ya göre, değerlendirme yapan 32 öğretim elemanının neredeyse tamamına yakını (% 81) meslek yüksekokullarına sınavsız geçişte bir baraj sistemi konmalıdır görüşüne sahiptirler. Öğretim elemanlarının 23 ü (% 72) ise sınavsız geçiş uygulaması ile geçiş yapan öğrencilerin ilgisiz olmaları motivasyonlarını olumsuz etkilediğini belirtmektedirler. % 50 si ise öğrencilerin MYO eğitimini ciddiye almadıklarını, aynı liseden geldikleri için gruplaşmalara neden olduklarını ve sınavsız geçiş sisteminin kaldırılması gerektiğini bildirmişlerdir. Değerlendirmeye katılan öğretim elemanları, yukarıda belirtilenlerden başka; sınavsız geçişle gelen öğrencilere yapılan harcamaların aynı zamanda yükseköğrenim bütçesinin etkin kullanımını da olumsuz yönde etkilediğini, hem meslek liselerinin hem de MYO'ların eğitim 43

10 kalitesini düşürerek öğrencileri amaçsız hale getirdiğini ve öğrenci davranışlarının derslerde disiplin sorunları oluşturduğunu belirtmişlerdir. Sonuçlar Mesleki-teknik eğitimde orta ve yükseköğretim arasında program bütünlüğünün ve devamlılığının sağlanması (sınavsız geçiş) projesi sanayinin ihtiyaç duyduğu kalifiye ara elemanın yetiştirilmesi için çok önemli bir projedir. Ama projedeki eksiklikler, öğretim elemanlarının yetersiz olması ve en önemli olarak da öğrencilerin ilgisiz davranmaları bu projenin uygulanmasında bazı olumsuzluklar meydana getirmektedir. Bu çalışmada MYO lara sınavsız geçiş sisteminin öğrenci başarısızlıklarına olan etkisinin araştırılması ve öğretim elemanları tarafından bu sistemin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen bulgulara göre okula ÖSYM sınavı ile kayıt yaptıran öğrencilerin sınavsız geçiş yapan öğrencilere oranla derslerde daha az başarısız olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuç Kızgın (2005) ve Akyurt ve diğerleri (2008) in yaptıkları çalışma ile paralellik göstermektedir. Sınavsız geçiş yapan öğrencilerin bu haklarını kullanma nedenlerine baktığımızda sınavsız geçiş projesinin uygulanma amaçlarındaki nedenlerle örtüştüğü sonucuna varılmıştır. Bu sonuç, sınavsız geçiş projesinin amaçları arasında yer alan tercih yapma nedenleri amacına ulaştığını göstermektedir. Elde edilen bir başka sonuca göre, meslek yüksekokullarına sınavsız geçişte bir baraj sisteminin konulması gerektiği öğretim elemanlarının en dikkat çektiği konu olarak tespit edilmiştir. Ayrıca, öğrencilerin sınavsız geçiş olanağı nedeniyle MYO eğitimini ciddiye almadıkları ve bu durumun öğretim elemanlarının motivasyonlarını olumsuz etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen bu sonuç da Tunç (2005) in yaptığı çalışma ile paralellik göstermektedir. Çalışmaya katılan öğretim elemanlarının yarısı, Nartgün ve Yüksel (2009) in çalışmasında da elde edilen sınavsız geçiş sisteminin kaldırılması gerektiğini dile getirmişlerdir. Sınavsız geçişte yaşanan sorunlara ilişkin çözüm önerileri; Öğrenciler teknik gezilerle bilgilendirilerek motivasyonlarının artırılması sağlanabilir. Temel eğitim sisteminde ödül-ceza uygulaması yapılabilir. Baraj sistemi uygulanabilir. Öğrencilerin lisedeki bölümüne devam etme zorunluluğu kaldırılabilir. MYO'lara yerleştirme işlemlerinde öğrenciler sınava tabi tutulabilir. En önemli çözüm önerisi de sınavsız geçiş sistemi kaldırılabilir. Yapılan bu çalışma, Amasya Teknik Bilimler MYO örneğini yansıttığı kadar ülkemizdeki tüm MYO lar için de bir fikir ortaya koymaktadır. Bu yüzden bu çalışmanın sonucu dikkate alınarak ülkemizin gelişmesi için önemli olan MYO ların eğitim kalitesinin iyileştirilmesi sağlanabilir. Teşekkür Bu çalışmanın uygulama aşamasında bizlerden desteklerini esirgemeyen Amasya Teknik Bilimler Meslek Yüksek Okulu nda görev yapan tüm öğretim elamanlarına teşekkür ederiz. 44

11 Kaynakça Akpınar, B. (2003). Meslek Yüksekokullarına Sınavsız Geçiş. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 33, Akyurt N., Şahin H., Demirbaş B., Özkan N., Gayef A., Bekiroğlu N., ve Turoğlu H. T. (2008). Marmara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu na Sınavlı ve Sınavsız Geçiş ile Kayıt Yaptıran Öğrencilerin Mezuniyet Başarılarının Karşılaştırılması. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(7), Başaran, Z.K, Daştan, S., Yılmaz, E., Kolenoğlu, Ş., ve Kadıoğlu, T. (2010). Rize Üniversitesi Rize Meslek Yüksekokulu Teknik Programlar Bölümü Öğrencilerinin Sınavsız Geçiş ile İlgili Görüşleri. I. Ulusal Meslek Yüksekokulları Öğrenci Sempozyumu, Ekim, Düzce, Türkiye. Eldemir, M. (2009). Üniversite Sınavıyla ve Sınavsız Geçişle Gelen Öğrencilerin Türk Dili Dersindeki Başarıları Üzerine Bir Karşılaştırma. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi I. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi, Çanakkale, Türkiye. Henden, R. (2006). Üçüncü Yılda Sınavsız Geçiş Uygulamaları: Alaplı Meslek Yüksekokulu Örneği, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), Kalaycı, Ş. (2005). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara, Asil Yayınevi. Karagül, K., Karagül, N., ve Doğan, M. (2011). Sınavlı ve Sınavsız Geçiş için Akademik Bir Karşılaştırma. II. Uluslararası, VI. Ulusal Meslek Yüksekokulları Sempozyumu, Mayıs, Aydın, Türkiye. Kızgın, Y. (2005). Sınavsız Geçiş (METEB) Sistemi ile Gelen Öğrencilerin Başarılarının İstatistiki Analizi: Muğla Üniversitesi Muğla Meslek Yüksekokulu Örneği. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 7(2), MEB, YÖK. (2002). Mesleki ve Teknik Eğitimde Orta ve Yükseköğretim Kurumları Arasında Program Bütünlüğünün ve Devamlılığının Sağlanması (Sınavsız Geçiş) Bilgi Kılavuzu, Nartgün, S., ve Yüksel, E. (2009). Meslek Yüksekokullarına Sınavsız Geçişte İzlenen Kriterlerin Değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 9(2), Odabaşı, B. (2013). Mesleki ve Teknik Ön Lisans Programlarında Kalite Arayışı: Sınavsız Geçiş. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(2), Polat, V., ve Dönmez, D. (2003). Adana Meslek Yüksekokulunda Sınavsız Geçiş ile Yürütülen Eğitim, Yaşanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. 2. Ulusal MYO Sempozyumu, Ekim, İzmir, Türkiye. Şimşek, A. (1999). Türkiye de Mesleki ve Teknik Eğitimin Yeniden Yapılandırılması, Yayın No: TÜSİAD-T/99-2/252. Tunç, A. (2005). Yüksek Okullarına Sınavsız Geçişin Değerlendirilmesi. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi,1(2), Usul, H., Eroğlu, H., ve Akın, O. (2007). Meslek Liseleri ve Meslek Yüksek Okullarındaki Eğitim Süreçleri Arasındaki Uyum Sorunun Analizi ve Ticaret Lisesi Örneği. Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F. Dergisi, 9(12), Yanıkoğlu, E., ve Denktaş, M. (2007). MYO lar ve METEB. Komisyon Raporu, III. Ulusal Meslek Yüksek Okulları Müdürler Toplantısı, 8-9 Kasım, Çukurova Üniversitesi, Türkiye. 45