IV TEHLİKE ANALİZ METODOLOJİLERİ

Transkript

1 12 80 Slayt 6/6 Nİ TEHLİKE RİSK ANALİZ YÖNETİMİ METODOLOJİLERİ ve DEĞERLENDİRİLMESİ AMAÇ Tehlike analiz metotları FTA Hata ağacı analizi, ETA Olay ağacı analizi, PHA Ön Tehlike Analizi, PRA Birincil risk analizi BALIKKILÇIĞI Metodu CCA Neden-Sonuç Analizi WHAT IF Olursa ne olur SWOT Analizi, PARETO analizi, KAZA Oranları, IV TEHLİKE ANALİZ METODOLOJİLERİ 2016 Güz Dönemi İGU Risk Dersi Kaynaklar: ÇSGB-Özlem Özkılıç, Nurdoğan İNCİ Elektrik Mühendisi İş Sağlığı ve Güvenliği Danışmanı ve GEDİK ÜNİVERSİTESİ Öğretim görevlisi 1

2 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ Tehlike RİSK KANTİTATİF TEHLİKE ANALİZ METODOLOJİLERİ FTA (Hata ağacı analizi) ETA (Olay ağacı analizi) KALİTATİF RİSK DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ PHA (Ön tehlike analizi) JSA (İş görevleri analizi) HACCP (Yiyecek sektörü işlemleri analizi) HAZOP (Kimyasal sektörü işlemlerinde) Nİ

3 KRİTİK OLAY METODOLOJİLERİ Tehlike RİSK YÖNTEM FTA ETA 3

4 FTA HATA AĞACI ANALİZİ 4

5

6

7

8 1/8 FTA Hata Ağacı Analizi Hata ağacı metodolojisi, sistem hatalarını ve sistem ve sistem bileşenlerinin hatalarındaki özgül sakıncalı olaylar arasındaki bağlantıyı gösteren mantıksal diyagramlardır. Bu yönüyle FTA, FMEA tekniği ve diğer risk değerlendirme metotları ile amaç birliği içinde uygulanabilir (Nitel ve Nicel) FTA aşamaları; Hata Ağacı Analizi 3 temel adımda uygulanır: Sistem analizi, Hata ağacının oluşturulması, Değerlendirme 8

9 2/8 FTA Hata Ağacı Analizi Sistem Analizi Analiz yürütülmeden önce ön-koşulların belirlenmesi gerekir Hata ağacının oluşturulması, FTA nın amacı hataların gidiş yollarını, fiziksel ve insan kaynaklı hata olaylarını sebep olacak yolları tanımlamaktır, 1. Kök sebebe doğru ilerlenir, 2. Her kök sebep için karşıt ölçümler tanımlanır, 3. Her kritik riskin kökü belirlenir, Değerlendirme FTA, Risklerin analiz edilmesinde ve karar verilmesinde tek bir istenmeyen olay ve bu olayın değişik nedenleri arasındaki neden-etki ilişkisini göstermede kullanılır. 9

10 3/8 FTA Hata Ağacı Analizi 10

11 4/8 FTA Hata Ağacı Analizi Hata ağacının inşasının İlk basamak tepe olay ile başlar, İlk basamak tepe olayın birden çok bağımsız yolla oluşup oluşmayacağına göz önüne alınmasıdır, Bu durumda, sistem veya kapısı ile bölünmelidir. 11

12 2/8 FTA Hata Ağacı Analizi ÖRNEK 1 12

13 3/8 FTA Hata Ağacı Analizi ÖRNEK 1 Tamamlanmış ağaç değerlendirilir ve kararlar verilir 13

14

15

16

17 ETA OLAY AĞACI ANALİZİ 17

18

19

20

21

22

23 Hata Ağacı Olay Ağacı 23

24

25 YANGIN GÜVENLİĞİ İÇİN RİSK ÖN DEĞERLENDİRME 1. Risk analizi yapılacak öncelikle tehlikelerin belirlenmesi a. Yanıcı madde kaynakları, cinsleri ve miktarları b. Isı enerji kaynakları c. Oksijen kaynakları 2. Risk altında olanların belirlenmesi a. Kazaya maruz kalabilecek insanların ve özelliklerinin belirlenmesi b. Makine teçhizatın belirlenmesi c. Tesislerin belirlenmesi 3. Genel ön değerlendirme a. Yapısal özellikler b. Kaçış yerleri c. Mevcut alınmış yangın önlemleri d. Yangına dayanıklılık ve yayılma özelliği

26 YANGIN GÜVENLİĞİ İÇİN TEHLİKELERİN BULUNMASI ve ÖNLEMLERİ 1. Kazayı meydana getirecek tehlikelerin tespiti ve kontrolleri a. Yanmayı önlemek için denetlenecek konuları belirlenir b. Bunların kök nedenlerini araştırılır c. Yangın etkilerini için denetlenecek konuları belirlenir d. Bunların kök nedenlerini araştırılır 2. Risk analizi yapılacak noktaları belirlenmesi a. «Veya» ile belirlenen noktalarda başarı oranları hesaplanır ve başarılı olan tarafa doğru kontrol ve risk analizine devam edilir b. Kabul edilebilir düzeyin üzerinde ise DÖF hazırla ve yeniden riski hesaplanır, c. Bulunan yeni tehlikeler için risk analizi ile kabul edilebilirlik düzeyini bulunur 1. Genel ön değerlendirme a. Alınacak önlemlerde ortak olanları birleştirilir b. Talimat yazılır c. Uygulamaların etkinliği için kontrol planları hazırlanır d. Kontrollerin periyodik yapılmaları için kontrol listeleri hazırlanır

27 YANGIN GÜVENLİĞİ İÇİN TEHLİKELERİN BULUNMASI ve ÖNLEMLERİ FTA ile olası kaza nedenlerinin araştırılması, ETA Belirlenen tehlikelere göre kontrol edilecek noktaların bulunması ETA Alınan önlemlerin başarı yüzdelerinin bulunması RDKM Risk değerlendirme karar matrisi, değişken arasındaki ilişkiyi analiz etmekte kullanılır. RA Mevcut duruma göre Risk hesaplamaları ile kabul edilebilirliğin araştırılması, yeni tehlike risklerinin hesaplanması RD Bulunan Risk değerine göre DÖF hazırlanması KT Kontrol sistemi kurulması, Takip formlarının hazırlanması KD Kayıt ve değerlendirme yapılması Papyon modeli RA> Risk analizi, RD> Risk değerlendirme OGRY > Operasyonel Güvenirlik Risk Yönetimi Fırat Bozgaç

28 YANGIN GÜVENLİĞİ İÇİN TEHLİKELERİN BULUNMASI ve ÖNLEMLERİ Genel analiz özeti

29 Yangın önleme analizi A.xlsx incelenecek

30 PHA ÖN TEHLİKE ANALİZİ 30

31 RİSK ANALİZ METODLARININ KARŞILAŞTIRILMASI Tehlike metodolojileri Kriterler Ne, Nasıl Niçin kimler Özel Branşa Yönelik Tim Çalışması Gerekli Doküman Gerekli Zaman Tim Liderinin Deneyimi Kalitatif/ Kantitatif Kapsamı Nİ Ön Tehlike Analizi PHA Ön tehlike analizi, erken tasarım aşamasında kullanılır Tehlikeli madde veya prosesler için kullanılır. Geçmiş deneyim analizleri yapılır, Nitel (Kalitatif) Sistem Analisti ve sistemde çalışan deneyimli eleman ile Orta Geçmiş deneyim araştırması gerektirir Orta Düzey Deneyi Kalitatif Ön araştırmalar için kullanılır 31

32 2/5 PHA Ön Tehlike Analizi PHA Preliminary Hazard Analysis: Tehlikeli madde veya prosesler için kullanılır. Geçmiş deneyim analizleri yapılır, Ön tehlike analizi, tesisin son tasarım aşamasında yada daha detaylı çalışmalara model olarak kullanılabilecek olan hızla hazırlanabilen bir risk değerlendirme metodolojisidir ve kalitatiftir. (Nitel) 32

33 1/5 PHA Ön Tehlike Analizi Bu metotta olası sakıncalı olaylar önce tanımlanır daha sonra ayrı ayrı çözümlenir. Ön tehlike analizi analistler tarafından erken tasarım aşamasında uygulanır, PHA takımı: Tecrübeli bir İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı liderlik etmelidir. Ancak tek başına yeterli bir analiz metodu değildir, diğer metodolojilere başlangıç verisi olması aşamasında yararlıdır. 33

34 3/5 PHA Ön Tehlike Analizi Bu metodolojiden çıkan sonuç, hangi tür tehlikelerin sıklıkla ortaya çıktığını ve hangi analiz metotlarının uygulanmasının gerektiğini belirler. Hangi analiz metotlarının uygulanmasının gerektiğini belirler. 34

35 2/5 PHA Ön Tehlike Analizi Hata Analizi Hata ağacı Olay ağacı Geçmiş deneyim Analizi Geçmiş Kazalar

36 2/5 PHA Ön Tehlike Analizi Hata Analizi Hata ağacı Olay ağacı Geçmiş deneyim Analizi Geçmiş Kazalar Potansiyel tehlikeli eleman Tehlikeli olay Amaç Analizi Tehlike tanımlanması Tehlikeli durum Emniyet Sistem Kaybı

37 2/5 PHA Ön Tehlike Analizi Hata Analizi Hata ağacı Olay ağacı Geçmiş deneyim Analizi Geçmiş Kazalar Potansiyel tehlikeli eleman Tehlikeli olay Amaç Analizi Tehlike tanımlanması Risk değerlendirme/seçim Tehlikeli durum Emniyet Sistem Kaybı Riski Azaltma

38 4/5 PHA Ön Tehlike Analizi FREKANS (A) Sık sık tekrarlanan 1 KATOSTROFİK Felakete yol açan ŞİDDET 2 TEHLİKELİ 3 MARJİNAL pek az 4 ÖNEMSİZ 1A 2A 3A 4A (B) Muhtemel 1B 2B 3B 4B (C) Ara sıra 1C 2C 3C 4C (D) Pek az 1D 2D 3D 4D (E) İhtimal dışı olanaksız 1E 2E 3E 4E YÜKSEK CİDDİ ORTA DÜŞÜK 38

39 5/5 PHA Ön Tehlike Analizi Tarih Proses/sistem Alt sistem Dizayn rehberi BAŞLANGIÇ TEHLİKE ANALİZİ RİSK DEĞERLENDİRME FORMU Değerlendirme No Düzenleyen Revizyon No Revizyon tarihi Takım Sayfa Potansiyel tehlike eleman Tehlikeli olay nedeni Tehlikeli durum Korunma kaybı Kaza Şiddet/ frekans Düzeltici önlem 39

40 PRA ÇEKLİST KULLANILARAK BİRİNCİL RİSK ANALİZİ 40

41 RİSK ANALİZ METODLARININ KARŞILAŞTIRILMASI Tehlike metodolojileri Kriterler Ne, Nasıl Niçin kimler Özel Branşa Yönelik Tim Çalışması Gerekli Doküman Gerekli Zaman Tim Liderinin Deneyimi Kalitatif/ Kantitatif Kapsamı PRA Çeklist Kullanılarak Birincil Risk Analizi Bu metodolojiden çıkan sonuç, hangi tür tehlikelerin sıklıkla ortaya çıktığını ve hangi analiz metotlarının uygulanmasının gerektiğini belirler. Erken tasarım aşamasında uygulanır, Deneyimli uzman veya işin içinde olan ekip ile beraber Orta Geçmiş deneyim araştırması gerektirir Tecrübeli bir İSG Uzmanı Kalitatif Ön risk analizi araştırmaları için kullanılır 41

42 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ 1/4 PRA Çeklist Kullanılarak Birincil Risk Analizi Tehlike RİSK YÖNTEM PRA Preliminary Risk Analysis Çek listelerinin uzman kişilere hazırlatılması halinde başarı oranı değişir. Yalnız kontrol edilen işlem veya proseste mevcut tehlikeler ve Risk analizi yapılacak durumlar uzmanın deneyimlerine bağlı olarak tespit edilebilir. Bu çalışma Risk analizi yapılması gereken nokta, konu ve tehlike derecesini belirtir dokümanları hazırlar PRA, sistemin veya prosesin potansiyel tehlikeli parçalarını tespit ederek değer biçmek ve tespit edilen her bir potansiyel tehlike için ihtimallerini belirlemektir. Bu kontrol listelerinde belirtilen tehlikelerin eksiksiz ve doğru tespitine göre güvenilir bir sistemdir. Risk Analizi, bir faaliyeti yerine getirirken gerçekleşebilecek kazaları analiz edebilmek için kullanılan sistematik bir yöntemdir. Bu listeler kullanılan teknolojiye ve ihtiyaca göre düzenlenir. 42

43 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ 4/4 PRA Birincil Risk Analizi Tehlike RİSK YÖNTEM Çeklist kullanarak tespit edilen Risk analizi yapılması gereken tehlikeler ile oluşabilecek kazaları analiz edebilmek için kullanılan sistematik bir yöntemdir. Olayları tanımlamak için soru sorulur, İnsan hatası, Teçhizatın devre dışı kalması, Donanım sistem hatası Yönetim ile ilgili Zaaflar, Prosedürler, Planlar, Eğitim ve bilgilendirme PRA da Çek listelerinin uzman kişilerce hazırlanmış listelere göre deneyimli uzman veya işin içinde olan ekip ile yapılırsa başarı oranı yükselir. Bir yıl içinde meydana gelen olay sayısı ve kaza maliyet dikkate alınarak hesaplanan Ortalama Risk indeksi; Kaza1 katagorisi R in =F olay sayısı x C maliyet Kaza2 katagorisi R in =F olay sayısı x C maliyet Kaza3 katagorisi R in =F olay sayısı x C maliyet 43

44 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ 3/4 PRA Birincil Risk Analizi Tehlike RİSK YÖNTEM 44

45 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ Tehlike RİSK YÖNTEM 45

46 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ Tehlike RİSK YÖNTEM 46

47 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ 2/4 PRA Çeklist Kullanılarak Birincil Risk Analizi Tehlike RİSK YÖNTEM 47

48 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ 4/4 PRA Birincil Risk Analizi Tehlike RİSK YÖNTEM 48

49 BALIKKILÇIĞI METODU NEDEN SONUÇ ANALİZİ 49

50 50 TEHLİKE ANALİZ METODOLOJİLERİ Uygulama metodu: Balık kılçığı metodu Neden - Sonuç analizi Katagorilerdeki etkenler ayrı ayrı diğerleri katagorilerden bağımsız beyin fırtınası ile olaya etki eden faktörler belirlenir, sonunda beyin fırtınasından çıkan bulgulardan konuya pek etki etmeyenler elimine edilerek esas kök nedene gidilir.

51 51 TEHLİKE ANALİZ METODOLOJİLERİ Balık kılçığı metodu Neden - Sonuç analizi Kategoriler çoğunlukla aşağıdakileri içerir. Çevre (Çalışma ortamı): Sürecin çalıştığı yer, zaman, sıcaklık ve kültür gibi koşulları, İnsan (çalışan): Sürece dahil olan kişilerin eğitim bilgi beceri Yöntemler/Metotlar: Sürecin nasıl çalıştırıldığı ve politikalar, prosedürler, kurallar, düzenlemeler, kanunlar gibi belirli gerekleri Ekipman /Makineler: Ekipman, bilgisayar, alet vb. türden işin yapılmasını sağlayan cihazlar

52 52 TEHLİKE ANALİZ METODOLOJİLERİ Balık kılçığı metodu Neden - Sonuç analizi Kategoriler çoğunlukla aşağıdakileri içerir. Önlemler: Genel eğitimler, İşbaşı eğitimleri, nezaretçi, kontroller gibi Malzemeler: Hammaddeler, parçalar, kalemler, kağıtlar vb. türden son ürünü üretmekte kullanılanları Ölçümler: Alınan önlemleri değerlendirmek için kullanılan ve süreç tarafından yaratılan verileri

53 53 TEHLİKE ANALİZ METODOLOJİLERİ Balık kılçığı metodu Neden - Sonuç analizi Diyagram hazırlanırken dikkat edilmesi gereken konular, Sebepler araştırılırken değişik kesimlerin görüşleri alınmalıdır. Herkesin görüşlerini rahatlıkla, çekinmeden söyleyebileceği ortam oluşturulmalıdır. Sebepler yazılırken tarafsız davranmalı, çözülebilir olmalarına özen gösterilmelidir. Diyagramın değişen şartlara göre güncel tutulması sağlanmalıdır.

54 54 TEHLİKE ANALİZ METODOLOJİLERİ Balık kılçığı diyagramı

55 55 TEHLİKE ANALİZ METODOLOJİLERİ Balık kılçığı diyagramı

56 CCA Neden-Sonuç Analizi 56

57 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ CCA Neden-Sonuç Analizi Tehlike RİSK YÖNTEM CCA Cause-Consequence Analysis Bu teknik nükleer enerji santrallerinin risk analizinde kullanılmak üzere Danimarka RISO laboratuvarlarında yaratılmıştır, Neden - Sonuç analizi, Hata Ağacı ile Olay Ağacı Analizlerinin bir harmanıdır. Bu metedoloji, neden analizi ile sonuç analizini birleştirir ve bu nedenle de hem tümdengelimli hem de tümevarımlı bir analiz yöntemini kullanır. Neden - Sonuç analizinin amacı, olaylar arasındaki zinciri tanımlarken istenilmeyen sonuçların nelerden meydana geldiğini belirlemektir. Limitleri; Analistin sistemdeki değişikleri önceden sezmesi gerekir. Operasyonun aşamalarının analist tarafından önceden sezilmesi gerekir. Sonucun şiddetinin belirlenmesi subjektif olabilir ve analist için savunması zordur. Olasılıkları saptamak genellikle zordur ve tartışmalıdır. 57

58 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ CCA Neden-Sonuç Analizi Tehlike RİSK YÖNTEM Avantajları Neden Sonuç analizi en kötü durum sonucuna göre hataların belirlenmesi ile sınırlandırılmamıştır, Son olayın tahminine ihtiyaç yoktur. Çoklu yanlışların ve hataların olduğu sistemlerde değerlendirilebilir Olayların zaman sıralaması dikkatle gözden geçirilir. Uygun sistemde işlem sonuçlarının olasılığı farklı sayılarla belirlenebilir, Kayıpların derecelendirmesi yapılabilir. Kısmi başarıların veya hataların dereceleri belirlenebilir. Sistemin maruz kaldığı, potansiyel teknokta hata veya başarılar değerlendirilir. 58

59 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ CCA Neden-Sonuç Analizi Tehlike RİSK YÖNTEM 59

60 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ CCA Neden-Sonuç Analizi Tehlike RİSK YÖNTEM 60

61 WHAT IF Olursa ne olur Analizi 61

62 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ 2/4 WHAT IF Olursa ne olur Analizi Tehlike RİSK YÖNTEM Bu metot, fabrika ziyaretlerinde ve prosedürlerin gözden geçirilmesi esnasında yararlıdır. Mevcut potansiyel tehlikelerin tespit edilme oranı yüksektir. 62

63 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ 2/4 WHAT IF Olursa ne olur Analizi Tehlike RİSK YÖNTEM Mevcut potansiyel tehlikelerin tespit edilme oranı yüksektir. Genel olarak olursa ne olur? Sorularına alınacak cevaplar formata yazılır Bu metod, fabrika ziyaretleri ve prosedürlerin gözden geçirmesi esnasında yararlıdır, hali hazırda var olan kaçınılmaz potansiyel tehlikelerin tespit edilme oranını yükseltir. Bu metod işlemlerin herhangi bir aşamasında uygulanabilir ve daha az tecrübeli risk analistleri tarafından yürütülebilir. Genel soru olan Olursa Ne Olur? ile başlar ve sorulara verilen cevaplara dayanır. Aksaklıkların muhtemel sonuçları belirlenir ve sorumlu kişiler tarafından her bir durum için tavsiyeler tanımlanır 63

64 SWOT Analizi 64

65 TEHLİKE ANALİZ METODOLOJİLERİ SWOT Analizi S- Strength, W-Weakness, O- Opportunity, T- Threat Yapılacak işlerde ve Alınacak önlemlerde Güçlü Yönlerimiz Zayıf yönlerimiz Fırsatlarımız Tehditlerimiz Ayrı ayrı yazılmalı bir birine etkileri araştırılmalı 65

66 TEHLİKE ANALİZ METODOLOJİLERİ SWOT Analizi S- Strength, W-Weakness, O- Opportunity, T- Threat Güçlü Yönlerimiz Olumlu ve güçlü olan özelliklerin belirlenmesi Zayıf yönlerimiz Olumsuz veya zayıf olan özelliklerin belirlenmesi Fırsatlarımız İçte ve dışta sahip olunan fırsatların belirlenmesi Tehditlerimiz Çalışmaları etkileyecek risklerin belirlenmesi 66

67 TEHLİKE ANALİZ METODOLOJİLERİ SWOT Analizi S- Strength, W-Weakness, O- Opportunity, T- Threat Güçlü Yönlerimiz Olumlu ve güçlü olan özelliklerin belirlenmesi Yeterli ve güncel makine teçhizat kapasitesi, Yeterli sayıda deneyimli teknik personel, Teknolojik bilgi birikimi, yeterli sayıda kaliteli malzeme Zayıf yönlerimiz Olumsuz veya zayıf olan özelliklerin belirlenmesi Yetersiz sayıda kalifiye işçi, yetersiz malzeme, zamanında malzeme temin edememe, 67

68 TEHLİKE ANALİZ METODOLOJİLERİ SWOT Analizi S- Strength, W-Weakness, O- Opportunity, T- Threat Güçlü Yönlerimiz Olumlu ve güçlü olan özelliklerin belirlenmesi Kullanılan ekipmanların koruma ve emniyet sistemleri çalışıyor, personele periyodik eğitimler veriliyor. Yeterli KKD malzemeler mevcut. Zayıf yönlerimiz Olumsuz veya zayıf olan özelliklerin belirlenmesi Yeterli sayıda kalifiye işçi yok, yetersiz malzeme, zamanında malzeme temin edememe, 68

69 TEHLİKE ANALİZ METODOLOJİLERİ SWOT Analizi S- Strength, W-Weakness, O- Opportunity, T- Threat Fırsatlarımız İçte ve dışta sahip olunan fırsatların belirlenmesi Talep ve temin potansiyeli yüksek, istenenler için parasal sorun yok, zaman sıkıntısı yok, ekipman yeterli Tehditlerimiz Çalışmaları etkileyecek risklerin belirlenmesi Zaman kısıtlı, eleman temin etme sıkıntısı, malzeme mevcut değil nakit sıkıntısı, deprem ihtimali, olumsuz hava şartları Bu sıralamadan sonra yapılacakların kararının alınması 69

70 PARETO Analizi 70

71 TEHLİKE ANALİZ METODOLOJİLERİ PARETO Analizi ilk defa İtalyan ekonomist Wilfredo Pareto tarafından kullanılmıştır Tehlikeleri kaldırma veya olasılığı düşürme için uygulanacak yöntemlerin Pareto 80-20, kuralı veya kuralı ile yapılabilir. NASIL OLUŞTURULUR? Sebepleri araştırılacak kriterin belirlenmesi Bütün sebeplerin listelenmesi Sebeplerin belirli bir süredeki karşılaşılma sıklığının ölçülmesi Sebeplerin sıralanması Kümülatif dağılımları hesaplanması Grafiğinin çizilmesi [2] 71

72 TEHLİKE ANALİZ METODOLOJİLERİ PARETO Analizi ilk defa İtalyan ekonomist Wilfredo Pareto tarafından kullanılmıştır Tehlikeleri kaldırma veya olasılığı düşürme için uygulanacak yöntemlerin Pareto 80-20, kuralı veya kuralı ile yapılabilir. FAYDALARI Problem üstündeki en önemli sebebi belirlemek, Bütün problemleri listelemek, Problemlerin oranlarını ve önem derecelerini görmek, Bir takım çalışmasını yönlendirmek %20 si tehlikenin kazaya dönüşme olasılığının %80 nini %80 i tehlikenin kazaya dönüşme olasılığının %20 sini düşürür 72

73 TEHLİKE ANALİZ METODOLOJİLERİ Pareto Analizi Pareto Diyagramı Nasıl uygulanır? 1.Karşılaştırılacak tehlikeler beyin Fırtınası veya var olan veriler ile belirlenir 2.Bulunan tehlikelerin tahmini risk değerleri bulunur 3.Risk değerleri uygun olan Risk Seviyesi (kabul edilebilir, düşük Risk, Orta Risk, Yüksek Risk, Çok Yüksek Risk) gruplarına ne göre ilgili kısımlara yazılır. 4. Her Risk seviyesindeki DÖF maliyeti hesaplanır. 5. Yüksek risk öncelikli olmak üzere düşük maliyette olanlardan başlanır 73

74 KAZA ORANLARI 74

75 41 III İŞ KAZALARI İş kazaları istatistikleri (KSO: Kaza Sıklık Oranı ve KAO: Kaza Ağırlık Oranı) ILO kurallarına göre hesaplanarak bulunmaktadır. KAZA SIKLIK ORANI KSO 1-Kaza Sıklık Oranı (Accident Frequency Rate) Kaza sayısı KSO = x [(Yıllık A x S )-(kaybedilen A x S)] KSO=(kaza Sayısı x ) / [(Yıllık A x S )-(kaybedilen A x S)] Yıl içinde meydana gelen kaza sayısının aynı yıl içinde çalışılan Adam x Saat sayısında kayıp AxS değerini çıkarıp çıkan değere bölünüp ile çarpımına eşittir. Nİ İŞ KAZALARI 75

76 41 Nİ III İŞ KAZALARI İş kazaları istatistikleri (KSO: Kaza Sıklık Oranı ve KAO: Kaza Ağırlık Oranı) ILO kurallarına göre hesaplanarak bulunmaktadır. KAZA SIKLIK ORANI KSO 1-Kaza Sıklık Oranı (Accident Frequency Rate) Kaza sayısı KSO = x [(Yıllık A x S )-(kaybedilen A x S)] KSO=(kaza Sayısı x ) / [(Yıllık A x S )-(kaybedilen A x S)] Yıl içinde meydana gelen kaza sayısının aynı yıl içinde çalışılan Adam x Saat sayısında kayıp AxS değerini çıkarıp çıkan değere bölünüp ile çarpımına eşittir. Olması gereken Toplam İ x S ( 45 saat/hafta - 50 Hafta/yıl)=2.250 Kaybedilen Toplam Saatler: Yıllık İzin, İşe Gelmeme, Hastalık ve Kaza İŞ KAZALARI 76

77 41 Nİ III İŞ KAZALARI KAZA AĞIRLIK ORANI KAO 2- Kaza Ağırlık Oranı (Accident Severity Rate) KAO = Kayıp İş Günü Fiili Çalışma Saati x Kayıp İş Günü = Bu oranların hesaplanmasında ölümlü kaza veya sürekli iş göremezlik söz konusu ise; Kaza nedeniyle kayıp gün sayısına Her ölümlü iş kazası için gün eklenmesi gerekir, Her iş göremezlik için 750 gün eklenmesi gerekir. «Takvim yılı içerisindeki ölümlü ve/veya ölümlü olmayan mesleki yaralanmalardan dolayı toplam kayıp gün sayısının, aynı yıl içerisinde referans grupta yer alan işçilerin çalışma saatlerinin toplamına bölünmesiyle elde edilen değerin katsayı ile çarpılmasıyla hesaplanır.» İŞ KAZALARI 77

78 41 III İŞ KAZALARI KAZA AĞIRLIK ORANI KAO 3-Kaza Olabilirlik Oranı (Accident Insidence Rate) KOO = Kaza Sayısı Çalışan işçi sayısı x Takvim yılı içerisindeki ölümlü ve/veya ölümlü olmayan mesleki yaralanmaların toplam sayısının, aynı yıl içerisinde referans grupta yer alan işçilerin toplam sayısına bölünmesiyle elde edilen değerin katsayısı ile çarpılmasıyla hesaplanır. Bu oran, istatistik verilerinin elde edilmesi ve değerlendirilmesi açısından daha basit ve sade bir oranı temsil etmektedir Nİ İŞ KAZALARI 78

79 TEHLİKE ANALİZ METODOLOJİLERİ GELECEK DERS RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ 79