DEMİRYOLU YOLCU TAŞIMACILIĞINDA KAMU HİZMETİ YÜKÜMLÜLÜĞÜ YÖNETMELİĞİ

Transkript

1 DEMİRYOLU YOLCU TAŞIMACILIĞINDA KAMU HİZMETİ YÜKÜMLÜLÜĞÜ YÖNETMELİĞİ FERHAT GELEN ULAŞTIRMA VE HABERLEŞME UZMANI DEMİRYOLU DÜZENLEME GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 1

2 SUNUM PLANI 1- Kamu Hizmeti Yükümlülüğü Genel Bakış 2- Kamu Hizmeti Yükümlüsü Seçimi ve İhale Süreçleri 3- Kamu Hizmeti Sözleşmeleri ve Kamu Hizmeti Bedeli 4- Avrupa Birliği ve Kamu Hizmeti Yükümlülüğü 2

3 Kamu Hizmeti Yükümlülüğü Bir demiryolu hattı üzerinde ticari şartlarda verilemeyen yolcu taşımacılığı hizmetinin, sosyal devlet ilkesi gereğince yerine getirilmesi için, bir demiryolu tren işletmecisinin maliyetlerinin sübvanse edilmesi yoluyla, bu hizmetin yerine getirilmesidir. Kamu Hizmeti Yükümlülüğü Kapsamı Kamu Hizmeti Yükümlülüğü kapsamında yolcu taşımacılığı hizmeti verilecek olan hatlar Bakanlar Kurulu tarafından belirlenir. Tarihi veya turistik amaçla verilen yolcu taşımacılığı hizmetleri ve şehir içi raylı toplu taşıma hizmetleri kamu hizmeti yükümlülüğü kapsamına girmez. 3

4 Mevzuatta Kamu Hizmeti Yükümlülüğü 4

5 Mevzuatta Kamu Hizmeti Yükümlülüğü sayılı Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi Hakkında Kanunun 8. maddesinde; KHY nin bir sözleşme ile yerine getirileceği, Sözleşmede yer alacak konular, İhtiyaç duyulan ödeneğin Bakanlık bütçesine konulacağı, KHY kapsamına alınacak hatların Bakanlar Kurulunca belirleneceği ifade edilmektedir sayılı Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi Hakkında Kanunun Geçici 4. Maddesinin 2. Fıkrasına göre; Kamu hizmeti yükümlülüğü, beş yıl süreyle TCDD Taşımacılık A.Ş. tarafından yerine getirilir. 5

6 Mevzuatta Kamu Hizmeti Yükümlülüğü sayılı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 8. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinde «Demiryolu taşımacılığı alanında kamu hizmeti yükümlülüğüne ilişkin usul ve esasları belirlemek» görevi Demiryolu Düzenleme Genel Müdürlüğü ne verilmiştir. 6

7 Bazı İlgili Kavramlar MAKUL KAR NET MALİYET KAMU HİZMETİ SÖZLEŞMESİ 7

8 Bazı İlgili Kavramlar Tahmini Maliyet: Bir trenin işletilmesi sürecindeki Enerji Personel Amortisman Hizmet kontrolleri Manevra hizmetleri Altyapı erişim ücretleri Demiryolu araçlarının bakım onarımı Engelli yolcular için ek hizmet ücretleri Vergiler vb. maliyetlerin toplamıdır. 8

9 Bazı İlgili Kavramlar Makul Kar: Kamu hizmeti yükümlülüğü için planlanan sermayenin karlılık oranı anlamında değerlendirilen ve çalıştırılacak tren hatlarının jeopolitik yapısı ile demiryolu tren işletmecilerinin işletmecilik sürecinde maruz kalacağı riskler dikkate alınarak belirlenen orandır. Makul kar oranı değer tespit komisyonunca tahmini maliyetler tutarının azami %20 si olacak şekilde belirlenir. 9

10 Bazı İlgili Kavramlar Net Maliyet: Bir trenin çalıştırılması için hesaplanan tahmini maliyetlerden, trenden elde edilmesi beklenen gelirlerin çıkarılması sonucu bulunan miktar üzerine makul kar eklenmesi suretiyle belirlenen ihaleye esas bedeldir. Net maliyet; - Değer tespit komisyonunca belirlenir - Hesabında katma değer vergisi hariç tutulur - Kamu hizmeti yükümlülüğü hizmet alımı ihalesinde üst limittir Net maliyete ihale ilanlarında yer verilmez. İsteklilere veya ihale süreci ile resmi ilişkisi olmayanlara net maliyet açıklanmaz. 10

11 Bazı İlgili Kavramlar Kamu Hizmeti Yükümlüsü: Ticari olarak yolcu taşımacılığı yapılamayan bir tren hattında, bu hizmeti kamu yararına gerçekleştiren, Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş kamu tüzel kişileri veya şirketlerdir. Kamu Hizmeti Bedeli: Kamu hizmeti yükümlülüğü süresi boyunca kamu hizmeti yükümlüsüne Bakanlık tarafından ödenecek olan bedeldir. Kamu hizmeti bedeli, net maliyete eşit veya net maliyetten düşük olmak zorundadır. 11

12 Bazı İlgili Kavramlar Kamu Hizmeti Sözleşmesi: Bir demiryolu tren işletmecisi tarafından sağlanacak kamu hizmeti yükümlülüğünün kapsam ve içeriğini tanımlayan ve Bakanlık ile kamu hizmeti yükümlüsü demiryolu tren işletmecisi arasında yapılan sözleşmedir. 12

13 Bazı İlgili Kavramlar Makul Kar Tahmini Maliyet x Beklenen Net Maliyet = Tahmini Maliyet - Makul Kar Gelir + Kamu Hizmeti Bedeli Net Maliyet 13

14 Kamu Hizmeti Yükümlüsü Seçimi ve İhale Süreçleri 14

15 Kamu Hizmeti Yükümlüsünün Seçim Usulleri Açık İhale Usulü: Kamu hizmeti yükümlüsü seçiminde genel kural açık ihale usulüdür. Bakanlık tarafından yapılacak kamu hizmeti yükümlülüğü hizmet alımlarında açık ihale usulü uygulanır. İhalelerde şeffaflık, rekabetçilik, eşit muamele, güvenilirlik, gizlilik, kaynakların verimli kullanılması ilkeleri esas alınır. Kamu hizmeti yükümlüsünün seçimine yönelik açık ihale usulüne ait teknik, mali, idari ve hukuki detaylar Bakanlık tarafından düzenlenir. Açık ihale usulü sonrasında yapılmış kamu hizmeti sözleşmesinin uzatılma süresi iki yılı aşamaz. 15

16 Kamu Hizmeti Yükümlüsünün Seçim Usulleri Doğrudan Temin: Aşağıdaki durumlarda demiryolu tren işletmecisinden doğrudan temin yoluyla hizmet alınabilir. Açık ihale usulü ile yapılan ihale sonucunda teklif çıkmaması halinde Ortalama yıllık tren-km nin altındaki kamu hizmeti yükümlülükleri için Kamu hizmeti niteliğindeki demiryolu yolcu taşımacılığı hizmetlerinin kesintiye uğraması veya böyle bir durumun açık bir risk oluşturması halinde acil durum tedbiri olarak Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine Savunma ve güvenlikle ilgili özel durumların ortaya çıkması üzerine 16

17 Kamu Hizmeti Yükümlüsünün Seçim Usulleri Doğrudan Temin: Bakanlık tarafından davet edilen isteklilerle teknik şartların ve fiyatın görüşülerek ihtiyaçların doğrudan temin edilebildiği usuldür. Kamu hizmeti yükümlüsünün seçimine yönelik doğrudan temin usulüne ait teknik, mali, idari ve hukuki detaylar Bakanlık tarafından düzenlenir. Doğrudan temin yoluyla yapılmış kamu hizmeti sözleşmesinin uzatılma süresi iki yılı aşamaz. 17

18 İhale Süreci Tren Hattının Bakanlar Kurulu Tarafından Belirlenmesi Değer Tespit Komisyonunca Şartnamelerin Hazırlanması Değer Tespit Komisyonunca Net Maliyetin Belirlenmesi İhale Yetkilisince İhalenin Onayı İhale Dokümanının Hazırlanması İhale İlanı İhale Dokümanının Görülmesi / Satın Alınması Tekliflerin Sunulması Tekliflerin Değerlendirilmesi İhalenin Karara Bağlanması İhale Komisyonunun Kurulması Sözleşme İmzalanması

19 Değer Tespit Komisyonu: İhale Süreci İhale konusu işin uzmanlarından ve en az üç kişiden oluşan komisyondur. İhaleye çıkılmadan önce, Bakanlar Kurulu tarafından tespit edilmiş hatlarda çalıştırılacak trenlerin özellikleri, tahmini maliyetleri, gelirleri, net maliyetleri ve makul kar oranı değer tespit komisyonu tarafından belirlenerek ihale konusu işin teknik şartnamesi hazırlanır. 19

20 Değer Tespit Komisyonu: İhale Süreci Net maliyetin belirlenmesi için fiyat araştırması yapılır ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. İhaleye ilişkin net maliyet hesap cetveli, şartnameler, sözleşme tasarısı ve diğer dokümanlar değer tespit komisyonu tarafından ihale onay belgesine eklenir ve bu belge ihale yetkilisinin onayına sunulur. 20

21 İhale Süreci İhale Dokümanı: İdari şartname Teknik şartname Sözleşme tasarısı Standart formlar Gerekli diğer belge ve bilgiler 21

22 İhale Komisyonu: KAMU HİZMETİ YÜKÜMLÜLÜĞÜ Kamu hizmeti yükümlülüğü hizmet alımını gerçekleştirmek üzere, 1 başkan 2 ihale konusu işin uzmanı İhale Süreci 1 muhasebe/mali işlerden sorumlu personel bulunması şartıyla, beş veya üzeri tek sayıda ihale yetkilisi tarafından oluşturulan komisyondur. İhale yetkilisince asil üye sayısı kadar yedek üye belirlenir. Gerekli incelemeyi yapmaları için, ihale işlem dosyasının birer örneği en az üç gün önceden ihale komisyonu asil ve yedek üyelerine verilir. 22

23 İhale İlanı: İhale Süreci İhale ilanında bulunması zorunlu hususlar şunlardır: İhale konusu tren hatları İhale dokümanının nerede görüleceği ve hangi bedelle alınacağı İhalenin nerede, hangi tarih ve saatte yapılacağı Tekliflerin teslim şekli Geçici teminat oranı İhale tarihinden en az 30 gün önce Resmi Gazetede veya Ulusal Gazetelerin herhangi birinde yayımlanarak ihale ilanı duyurulur. Uluslararası ilanlarda asgari ilan süresine 15 gün eklenir. 23

24 İhale Süreci İhale Dokümanının Görülmesi / Satın Alınması: İhale dokümanı Bakanlık tan bedelsiz olarak görülebilir. İhaleye teklif verecek olan isteklilerin Bakanlıkça onaylı ihale dokümanını satın alması zorunludur. Doküman bedeli Bakanlık tarafından tespit edilir. 24

25 İhale Süreci İstekliler Tarafından Tekliflerin Sunulması: Teklifleri oluşturan belgeler Türkçe dili ile sunulur. İhale onay belgesinde farklı para birimi belirtilmediği sürece, teklifler Türk Lirası üzerinden verilir. Teklif mektupları yazılı ve imzalı olarak, ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar Bakanlığa verilir. Verilen teklifler, zeyilname düzenlenmesi hariç herhangi bir sebeple geri alınamaz ve değiştirilemez. 25

26 İhale Süreci Tekliflerin Açılması: İhale dokümanında belirtilen saate kadar kaç teklif verilmiş olduğu tutanak altına alınarak hazır bulunanlara duyurulur ve ihaleye başlanır. İhale komisyonu teklif zarflarını alınış sırasına göre inceler. İsteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığı ve teklif mektubu ile geçici teminatlarının usulüne uygun olup olmadığı kontrol edilir. İstekliler ile teklif fiyatları açıklanır. Teklifler ihale komisyonunca değerlendirilmek üzere oturum kapatılır. 26

27 İhale Süreci Tekliflerin Değerlendirilmesi: Teklifin esasını değiştirecek nitelikte olması kaydıyla; Belgeleri eksik olan, Usulüne uygun teklif mektubu olmayan, Yeterli miktarda geçici teminat vermemiş olan isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılır. Ancak bu eksiklikler teklifin esasını değiştirecek nitelikte değil ise, Bakanlıkça belirlenen sürede isteklilerden bu eksik belge veya bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir. Belirlenen sürede eksikliklerini gidermeyen istekliler değerlendirme dışı bırakılır. 27

28 İhale Süreci Tekliflerin Değerlendirilmesi: Belgeleri eksiksiz, teklif mektubu ve geçici teminatı usulüne uygun olan teklifler ihale komisyonunca ayrıntılı değerlendirmeye alınır. Tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup olmadığı incelenir. Uygun olmadığı belirlenen isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılır. Yapılan değerlendirme sonucunda, ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren istekli tespit edilir ve ihale bu istekli üzerinde bırakılır. 28

29 İhale Süreci Tekliflerin Değerlendirilmesi: Birden fazla istekli tarafından aynı fiyatın teklif edildiği ve bunların da ekonomik açıdan en avantajlı teklif olduğu anlaşıldığı takdirde, ihale dokümanında belirtilen fiyat dışı unsurlar da dikkate alınmak suretiyle, ekonomik açıdan en avantajlı teklif belirlenerek ihale sonuçlandırılır. İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar. Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı belirtilir. 29

30 İhale Süreci Aşırı Düşük Teklifler: İhale komisyonu, teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntılı olarak yazılı açıklama ister. Verilen hizmetin ekonomik olması, seçilen teknik çözümlerin ve avantajlı koşulların belgelendirilmesi suretiyle yapılan yazılı açıklamalar dikkate alınarak, verilmiş olan teklif değerlendirilir. Değerlendirme sonucunda açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmamış olan isteklilerin teklifleri reddedilir. 30

31 İhale Süreci İhalenin Karara Bağlanması: İhale komisyonunun kararları ihale yetkilisince onaylanmadan önce, ihale üzerinde kalan isteklinin kamu ihalelerinden yasaklı olup olmadığı teyit ettirilir. İsteklinin ihalelerden yasaklı olduğunun veya ihaleye katılım şartlarını sağlamadığının anlaşılması durumunda, ihale yetkilisince ihale kararı onaylanmaz. Ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi üzerine iş ihale edilir veya ihale iptal edilir. 31

32 İhale Süreci İhalenin Karara Bağlanması: İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç on beş işgünü içerisinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle ihaleyi iptal eder. İhale yetkilisince onaylanan ihale kararları, onaylandığı günden itibaren beş gün içinde ihaleye teklif veren bütün isteklilere bildirilir. İhale sonucunun bildiriminde, tekliflerin değerlendirmeye alınmama veya uygun bulunmama gerekçelerine de yer verilir. İhale iptal kararları da beş gün içerisinde isteklilere bildirilir. 32

33 İhale Süreci Sözleşme İmzalanması: İhale üzerine bırakılan isteklinin otuz gün içinde kesin teminatı vermesi ve sözleşme imzalaması gereklidir. İhale üzerinde kalan istekliden ihale bedeli üzerinden hesaplanmak suretiyle % 6 oranında kesin teminat alınır. Sözleşme imzalanmasını müteakiben, ihaleyi kazanan istekliye geçici teminatı iade edilir. Sözleşmeler ihale yetkilisi ile kamu hizmeti yükümlüsü tarafından imzalanır. Bakanlığın belirlediği tarihte isteklinin hizmete başlaması sağlanır. 33

34 İhale Süreci Sözleşme İmzalanması: İhale dokümanında belirtilen şartlara aykırı sözleşme düzenlenemez. Sözleşme imzalandıktan sonra devredilemez. İhale dokümanında aksi belirtilmedikçe sözleşmenin noter onayına sunulması zorunlu değildir. 34

35 Kamu Hizmeti Sözleşmeleri ve Kamu Hizmeti Bedeli 35

36 Kamu Hizmeti Sözleşmeleri Sözleşmeler Bakanlık ile kamu hizmeti yükümlüsü arasında yapılır. İstisnai altyapı, çeken-çekilen araçlar veya araç yatırımı ile ilgili sermayeye ilişkin amortismanın mevcudiyeti halinde on yıla kadar sözleşme yapılabilir. Sözleşmelerde şu hususlara yer verilir: Sözleşmenin geçerli olduğu hat/hatlar Sözleşmenin süresi ve bedeli Sözleşme süresi boyunca ödenecek kamu hizmet bedelini gösteren dağılım tablosu Yapılacak tren sefer sayıları ve saatleri 36

37 Kamu Hizmeti Sözleşmeleri Uygulanacak bilet ücretleri, azami tarife ve bilet satış yöntemleri Kullanılacak demiryolu araçlarının tipleri ve teknik standartları Sözleşmeye aykırılık durumunda yapılacak iş ve işlemler Sözleşmede değişiklik yapılması ve sözleşmenin feshedilmesi Sözleşmeye ait hususlarda hizmet verilmesinin denetimi denetim komisyonu tarafından yapılır. Denetim komisyonu tarafından yazılı ihbar yapıldıktan sonra, sözleşmeye aykırılık durumlarının devamı halinde TL yi geçmemek üzere idari para cezası karar tutanağı düzenlenir. 37

38 Kamu Hizmeti Bedeli Kamu hizmeti yükümlülüğü için ödenen bedeldir. Kamu hizmeti bedeli için, kamu hizmeti yükümlüsüne net maliyetten fazla bir ödeme yapılmaz. Öngörülemeyen nedenlerden dolayı net maliyet bedelinde artış olması halinde, aradaki fark sözleşmede belirtilen usuller çerçevesinde «fiyat farkı» olarak ödenir. 38

39 Kamu Hizmeti Bedeli Kamu hizmeti bedeli ödeme süreci sözleşmede belirtilir. Tahmini maliyet ile makul kar toplamından fazla bir gelir elde edilmesi halinde, aradaki fark sözleşmede belirtilen usuller çerçevesinde Bakanlık ile kamu hizmeti yükümlüsü arasında paylaşılır. 39

40 Kamu Hizmeti Bedeli Örnek Hesaplama Başlangıçta Tahmini Maliyet: 100 TL Makul Kar: 20 TL Trenden Beklenen Gelir: 50 TL Kamu Hizmeti Bedeli: 70 TL Yıl Sonunda 100 TL 20 TL 80 TL 70 TL 120 TL 150 TL 30 TL Bakanlık Kamu Hizmeti Yükümlüsü 15 TL 15 TL 10 TL 20 TL 20 TL 10 TL 40

41 Avrupa Birliği ve Kamu Hizmeti Yükümlülüğü 41

42 Avrupa Birliği ve KHY Bu Yönetmeliklerin hazırlanmasında, 23 Ekim 2007 tarihli ve 1370/2007 sayılı Karayolu ve Demiryolu Kamu Yolcu Taşımacılığı Hizmeti Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Tüzüğü dikkate alınmıştır. Avrupa da demiryollarının yanında karayollarında da kamu hizmeti yükümlülüğü kapsamında yolcu taşımacılığı hizmeti verilmektedir. 42

43 Avrupa Birliği ve KHY 1370/2007 sayılı Karayolu ve Demiryolu Kamu Yolcu Taşımacılığı Hizmeti: Kamu hizmeti sözleşmelerinin süresi sınırlı olmalı ve karayolu, demiryolu veya demiryolu esaslı modlarla yolcu taşıma hizmetleri için 15 yılı aşmamalıdır. Çeşitli taşımacılık modlarıyla ilgili olan kamu hizmeti sözleşmelerinin süresi, eğer demiryolu veya diğer demiryolu bazlı modlarla taşımacılık, söz konusu hizmetlerin %50 sinden fazlasını oluşturuyorsa, 15 yılla sınırlı olmalıdır. (Madde 4.3) Amortisman koşulları dikkate alınarak kamu hizmeti sözleşmesinin süresi, en fazla % 50 oranında uzatılabilir. (Madde 4.4) 43

44 Avrupa Birliği ve KHY 1370/2007 sayılı Karayolu ve Demiryolu Kamu Yolcu Taşımacılığı Hizmeti: Ulusal kanunla yasaklanmadığı sürece yetkili makamlar, ortalama yıllık değeri Euro nun altında tahmin edilen veya yıllık kilometrenin altında toplu taşımacılık hizmetlerinin teminini içerdiği durumda, kamu hizmeti yükümlüsünü doğrudan temin yoluyla seçebilir. 23 araçtan daha az araç işleten küçük veya orta ölçekli bir işletmeye doğrudan verilen bir kamu hizmeti sözleşmesinde, bu eşikler, ortalama yıllık değeri Euro nun altına veya yıllık kilometrenin altına bir toplu taşımacılık hizmeti teminine yükseltilebilir. (Madde 5.4) 44

45 Avrupa Birliği ve KHY 1370/2007 sayılı Karayolu ve Demiryolu Kamu Yolcu Taşımacılığı Hizmeti: Yetkili makam, ihaleye sürecinin başlamasından en az bir yıl önce, asgari olarak aşağıdaki bilgilerin Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde yayınlanmasını sağlar: Yetkili makamın adı ve adresi Öngörülen verme yöntemi Verilecek potansiyel olarak kapsanan hizmetler ve alanlar 45

46 Avrupa Birliği ve KHY 1370/2007 sayılı Karayolu ve Demiryolu Kamu Yolcu Taşımacılığı Hizmeti: Yetkili makam, sözleşme imzalanmasını takip eden bir yıl içerisinde aşağıdaki bilgileri halka açıklar: (Madde 7.3) Kamu Hizmeti Yükümlüsünün adı, mülkiyeti ve eğer uygunsa yasal kontrol uygulayan taraf ya da tarafların adları Kamu hizmeti sözleşmesinin süresi Yerine getirilecek olan toplu taşımacılık hizmetlerinin tarifi Mali tazminatın parametrelerinin tarifi Dakiklik ve güvenilirlik ve geçerli olan ödüller ve cezalar gibi kalite hedefleri Önemli varlıklarla ilgili koşullar 46

47 TEŞEKKÜR EDERİM. 47