Ġş Güvenliği ve Mühendislik Etiği -2,3-

Transkript

1 Ġş Güvenliği ve Mühendislik Fatih ALĠBEYOĞLU Rahim Aytuğ ÖZER -2,3-

2 İş Sağlığı ve Mühendislik 2 Ulusal ve Uluslararası KuruluĢlar ve SözleĢmeler Amaç ĠSG alanında faaliyet gösteren ulusal ve uluslararası kuruluşlar ile bu alanı düzenleyen sözleşmeleri öğrenmek. Öğrenim Hedefleri: Ülkemizde ĠSG alanında sorumluluğu bulunan kurum ve kuruluşlar hakkında bilgi edinmek, ILO, WHO, OSHA AB ve ĠSG alanında faaliyet gösteren diğer uluslararası kurum ve kuruluşları tanımak, Uluslararası ĠSG sözleşmeleri ve ulusal mevzuattaki yeri hakkında bilgi sahibi olmak.

3 İş Sağlığı ve Mühendislik 3 Ulusal ve Uluslararası KuruluĢlar ve SözleĢmeler Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ĠSGGM ĠSGÜM Ġş Teftiş Kurulu Başkanlığı ÇASGEM SGK

4 İş Sağlığı ve Mühendislik 4 ÇALIġMA VE SOSYAL GÜVENLĠK BAKANLIĞI YETKĠ GÖREV ve SORUMLULUKLARI 3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un "Amaç" başlıklı 1. maddesinde Bakanlığın kuruluģ nedeni, "çalışma hayatını, işçi-işveren ilişkilerini, iş sağlığını ve güvenliğini düzenlemek, denetlemek ve sosyal güvenlik imkanını sağlamak, bu imkanı yaygınlaştırmak ve geliştirmek, yurtdışında çalışan işçilerimizin çalışma hayatından doğan hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek" şeklinde belirtilmiştir. Kanunun 2. maddesinde bakanlığın görevleri sunulmuştur. Çalışma hayatını düzenleyici, işçi-işveren ilişkilerinde çalışma barışının sağlanmasını kolaylaştırıcı ve koruyucu tedbirler almak Çalışma hayatındaki mevcut ve muhtemel meseleleri ve çözüm yollarını araştırmak,

5 İş Sağlığı ve Mühendislik 5 ÇALIġMA VE SOSYAL GÜVENLĠK BAKANLIĞI YETKĠ GÖREV ve SORUMLULUKLARI Ekonominin gerektirdiği insan gücünü sağlamak için gerekli tedbirleri araştırmak ve uygulanmasının sağlanmasına yardımcı olmak Ġstihdamı ve tam çalışmayı sağlayacak çalışanların hayat seviyesini yükseltecek tedbirleri almak Çalışanların mesleki eğitimlerini sağlayıcı tedbirler almak, Sakatların mesleki rehabilitasyonunu sağlayacak tedbirler almak Ġş sağlığı ve güvenliğini sağlayacak tedbirleri almak, Çalışma hayatını denetlemek, Sosyal adalet ve sosyal refahın gerçekleşmesi için gerekli tedbirleri almak, Çeşitli fizyolojik, ekonomik ve sosyal risklere karşı sosyal sigorta hizmetlerini sağlamak,

6 İş Sağlığı ve Mühendislik 6 ÇALIġMA VE SOSYAL GÜVENLĠK BAKANLIĞI YETKĠ GÖREV ve SORUMLULUKLARI Sosyal güvenlik imkanını sağlamak, yaygınlaştırılması ve geliştirilmesini sağlamak için gerekli tedbirleri almak Yabancı ülkelerde çalışan Türk işçilerinin çalışma hayatı ve sosyal güvenlikle ilgili meselelerine çözüm yolları aramak, hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek, Çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları koruyucu ve çalışmayı destekleyici tedbirleri almak, Bağlı kuruluşlar ile bağlı kuruluşun ilgili kuruluşlarının amaçları ve özel kanunları gereğince idare edilmesini sağlamak ve denetlemek, Ġş istatistiklerini derlemek ve yayınlamak,

7 İş Sağlığı ve Mühendislik 7 ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü Ülkemizde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması görevi, 1945 yılında kurulan Çalışma Bakanlığı bünyesinde Ġşçi Sağlığı Genel Müdürlüğüne verilmiştir. Denetim hizmetlerinin bir başka birimde örgütlenmesi nedeniyle Genel Müdürlük, 1983 tarihinde Daire Başkanlığına dönüştürülmüştür. Böylesine önemli bir alanda verilen hizmetin niteliğinin yükseltilmesi ve etkinliğinin artırılması amacıyla Ġşçi Sağlığı Daire Başkanlığı, 04/10/2000 tarih ve mükerrer sayılı Resmi Gazete?nin yayımlanan 618 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 20 inci maddesi ile Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ olarak yeniden teşkilatlandırılmış ve yeni görevlerle güçlendirilmiştir.

8 İş Sağlığı ve Mühendislik 8 ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNÜN GÖREVLERĠ (3146 SAYILI KURULUġ KANUNU) Ġş sağlığı ve güvenliği konularında, mevzuatın uygulanmasını sağlamak ve mevzuat çalışması yapmak, Ulusal politikaları belirlemek ve bu politikalar çerçevesinde programlar hazırlamak, Ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyonu sağlamak, Etkin denetim sağlamak amacıyla gerekli önerilerde bulunmak ve sonuçlarını izlemek, Normlar hazırlamak ve geliştirmek, ölçüm değerlendirme, teknik kontrol, eğitim, danışmanlık, uzmanlık ve bunları yapan kişi ve kuruluşları inceleyerek değerlendirmek ve yetki vermek,

9 İş Sağlığı ve Mühendislik 9 ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü Kişisel koruyucuların ve makine koruyucularının imalatını yapacak kişi ve kuruluşlara yetki vermek, ithal edilecek kişisel koruyucuların ve makine koruyucularının standartlara uygunluğunu ve bu hususlarda usul ve esasları belirlemek, Ġş sağlığı ve güvenliği ile iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi konularında inceleme ve araştırma çalışmalarını planlayıp programlamak ve uygulanmasını sağlamak, Faaliyet konuları ile ilgili yayım ve dokümantasyon çalışmaları yapmak ve istatistikleri düzenlemek, Mesleki eğitim görenler, rehabilite edilenler, özel risk grupları ve kamu hizmetlerinde çalışanlar da dahil olmak üzere tüm çalışanların iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı korunmaları amacıyla gerekli çalışmaları yaparak tedbirlerin alınmasını sağlamak, Ġş Sağlığı ve Güvenliği Merkezi ve Bölge Laboratuvarlarının çalışmalarını düzenlemek, yönetmek ve denetlemek Bakanlıkça verilecek benzeri görevleri yapmak

10 İş Sağlığı ve Mühendislik 10 ĠĢ TeftiĢ Kurulu BaĢkanlığı 1936 yılında kabul edilen 3008 sayılı Yasanın, Ġş Hayatının Murakabe ve Teftişi adlı bölümünün 91. maddesinde, devletin, ulusal çalışma bütünlüğünün düzen altında yürütülmesini sağlamak üzere, iş yaşamının yasa kurallarına ve ülke çıkarlarına uygunluğunu takip edeceği, kontrolünü yapacağı ve denetleyeceği düzenlenmiştir sayılı Ġş Yasasının kabulü sırasında Ġktisat Bakanlığına bağlı olarak kurulan iş müfettişliği, Ġş Dairesi yönetsel birimi bünyesinde görev yapmış olup, 1946 yılında Çalışma Bakanlığının bünyesine alınmıştır. Ġş müfettişliği önce yönetsel denetim (sosyal) temeline göre kurulmuştur yılında Çalışma Bakanlığı kurulmuş, illerdeki örgütlenme ancak 1946 yılında yapılan düzenlemeyle Ġktisat Bakanlığından Çalışma Bakanlığına geçerek, Çalışma Bakanlığı Ġktisat Bakanlığından tamamen ayrılmıştır. Bu düzenlemeyle Çalışma Müdürlükleri kurulmuş ve Ġktisat Bakanlığına bağlı Ġş Dairesinin Mıntıka Amirliklerinde görevli bulunan iş müfettişleri, Bölge Çalışma Müdürlüklerine bağlanmıştır. Ġş sağlığı ve güvenliği denetimleri de Ġşçi Sağlığı Genel Müdürlüğüne verilmiştir.

11 İş Sağlığı ve Mühendislik 11 ĠĢ TeftiĢ Kurulu BaĢkanlığı 1963 yılına kadar, teknik eleman eksikliği nedeniyle, iş sağlığı ve güvenliği teftişleri de, işin yürütümü yönünden teftiş iş müfettişlerince yapılmıştır yılında çıkarılan 174 sayılı yasayla, Ġşçi Sağlığı Genel Müdürlüğüne bağlı, iş güvenliği müfettişleri oluşturulmuştur. Bu müfettişlerin kadroları SSKda yer almış, atamaları Çalışma Bakanlığı tarafından yapılmıştır tarihinden itibaren de tamamen SSK ile ilişkileri kesilmiştir yılında iş müfettişleri, Çalışma Genel Müdürlüğü merkez kadrolarına alınmıştır yılında Ankara da Ġş Müfettişleri Merkez Grubu, bölgelerde de Gruplar oluşturulmuş, Sonunda, 1979 yılında Ġş Teftiş Kurulu Başkanlığı kurulmuştur. Nihai olarak da, tarih ve 4947 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Teşkilatı Kanununun 41 ve geçici 1. Maddeleri ile getirilen düzenlemelerle "üçlü kararname" ile atama kabul edilerek, Bakanlık Müfettişliği statüsüne yönelik farklı uygulamalar tamamen ortadan kaldırılmıştır. Ülkemizde dayanağını TBMM tarafından onaylanan uluslararası bir sözleşmeden alan tek denetim örgütlenmesi, iş denetimidir

12 İş Sağlığı ve Mühendislik 12 Denetimin Amacı Ġş denetiminin ana amacı çalışanları korumak, çalışma yaşamı ile ilgili mevzuatın uygulanıp uygulanmadığını izlemek ve denetlemektir. 81 sayılı ILO Sözleşmesinin 3. ve 129 sayılı ILO Sözleşmesinin 6. maddelerine göre, iş denetiminin temel ve öncelikli görev alanı, çalışma ortamı ve çalışma koşullarıdır. Bu alanlara ikincil olanlar ise çalışma ilişkileri, istihdam ve meslek eğitimidir. Çalışma ortamı kavramıyla, çalışanların sağlığını, güvenliğini ve iyilik halini etkileyen geniş bir alan anlatılır. Fiziksel, kimyasal, biyolojik, ergonomik, psikososyal etmenler çalışma ortamında oluşan ve gerekli önlemler alınmadığında çalışanların iyilik durumunu etkileyen etmenlerdir. Çıkarları çatışan işçi ve işverenlerin bir arada bulunduğu bir ortamda görev yapan iş müfettişleri, işyerindeki durumu en iyi değerlendirebilecek ve yardımcı olabilecek durumda olduğundan, çalışma ilişkilerini korumak ve geliştirmek görevi de iş müfettişlerine verilmektedir. Böylece iş denetimi, çalışma barışının sağlanmasına katkıda bulunabilmektedir.

13 İş Sağlığı ve Mühendislik 13 Denetimin Amacı Çalışma koşulları kavramı ile, çalışanların korunmasını doğrudan ilgilendiren dört alan anlatılır. Çocukların ve Gençlerin Çalıştırılması Kadınların Çalıştırılması Çalışma Süreleri Ücretler ve Genel Olarak Ödeme Sistemleri

14 İş Sağlığı ve Mühendislik 14 Madde-13 ĠĢ TeftiĢ Kurulunun ve MüfettiĢlerin Görev ve Yetkileri Ġş teftiş Kurulu Başkanı veya grup başkanınca kendilerine verilen işleri yapmak, Çalışmalarının sonuçlarını rapora bağlayarak grup başkanına vermek, Görevli oldukları yerlerde, programlarında bulunmayan, fakat işçi sağlığı ve iş güvenliği yönünden kesin ve ciddi zorunluluk bulunan durumlarda, kendilerinden ve derhal işe el koyarak gereğini yapmak ve durumu grup başkanına bildirmek, Mevzuatta gördükleri boşluk ve aksaklıkların giderilmesi için önerilerde bulunmak, Ġş Teftiş Kurulu Başkanlığınca düzenlenen anketleri yürütmek ve istenen istatistik bilgileri derlemek, Teftiş programı gereğince yapacağı işlerin yer ve gününü belirleyen aylık çalışma çizelgesini hazırlayarak iki örneğini grup başkanına vermek,

15 İş Sağlığı ve Mühendislik 15 Madde 15- MüfettiĢlerin yetkileri. Bu Tüzüğün kapsam ve amacı çerçevesinde işyerlerindeki çalışma koşullarıyla üretim ve yapım yöntemlerini incelemek, Ġşveren ve işçileri veya konuyla ilgili bulunan kimseleri, işyerinde ya da işyeri dışında dinlemek, sorular sormak, bunlardan gerekli bilgileri istemek ve imzalı ifadelerini almak, (Değişik: 21/7/ /14389 K.) Mevzuatın tutulmasını veya bulundurulmasını öngördüğü kayıt, puantaj cetveli, defter, belge, liste, çizelge, rapor, bordro, makbuz, hesap pusulası, ilan, sağlık raporu, işçi sağlığı ve iş güvenliği kurulu defteri, tesisat, makina ve cihazların periyodik bakım ve kontrol kartları vb. belgelerin işyerlerinde bulundurulup bulundurulmadığını tespit etmek, bunları işveren veya vekilinden incelemek üzere istemek, gerektiğinde örnek ve özet çıkarmak. Ġşyerinde inceleme olanağı bulunmayan veya işyerinde bırakıldığında inceleme seyrinin değiştirilmesi ya da suç kanıtlarının yok edilmesi olasılığı bulunan durumlarda, ilgili belgeleri, üzerlerinde silinti, kazıntı ve ek yapılmadan geri vermek koşuluyla bir örneğini işyeri yetkilisine vereceği imzalı ve mühürlü bir saptama tutanağı düzenleyerek geçici olarak almak,

16 İş Sağlığı ve Mühendislik 16 Madde 15- MüfettiĢlerin yetkileri. Ġşyerinde kullanılan makina, araç, gereç, aygıt, tesis vb. ile yapımda kullanılan veya işlenen ham madde ve bunların işlenmiş olanlarını görmek, işçi sağlığı ve iş güvenliği bakımından zararlı, tehlikeli ve mevzuata uygun olup olmadıklarını incelemek ve araştırmak, gerektiğinde kullanılan veya işlenen hammaddelerle işyerindeki hava, duman, buhar, toz vb. den örnekler alıp tahlil ve muayene etmek veya ettirmek, (Örnekler, işveren veya işveren vekili, bulunmadıklarında işyerinde çalışanlardan birinin önünde ve durum bir tutanakla belgelenmek ve bir kaba konup mühürlenmek suretiyle alınır.) Görevlerini yaptıkları sırada Ġş Kanununa göre suç sayılan eylemlere rastladıklarında; Bu eylemler, işçilerin, yaş, cinsiyet ve sağlık durumlarına ilişkin ise bu durumdaki işçileri çalışmaktan alıkoymak, Ġşçilerin sağlığı ve güvenlikleriyle ilgili yakın tehlikeleri, üretime en az etkili olabilecek biçimde, tehlike gösteren makine veya tesisleri veya bölümlerini mühürleyerek, olanak varsa tehlike kaynağının yerini değiştirerek, kullanılması yasak ve zararlı maddeleri işverenin işyerinden uzaklaştırmasına kadar belirli bir kap veya yere koyup mühür altına alarak veya kullanılmasını yasaklayarak önlemek, 1475 sayılı Ġş Kanununun 75 inci maddesinin A ve B bendlerinde yazılı hallerde de bu bendlerde ve aynı maddenin D bendine göre çıkarılmış bulunan "Ġşyerlerinde Ġşin Durdurulmasına veya Ġşyerinin Kapatılmasına Dair Tüzük" hükümleri uygulanıncaya kadar bu önlemleri almak,

17 İş Sağlığı ve Mühendislik 17 Madde 15- MüfettiĢlerin yetkileri. Görevlerini yaptıkları sırada Ġş Kanununa göre suç sayılan eylemlere rastladıklarında; Bu eylemler, işçilerin, yaş, cinsiyet ve sağlık durumlarına ilişkin ise bu durumdaki işçileri çalışmaktan alıkoymak, Ġşçilerin sağlığı ve güvenlikleriyle ilgili yakın tehlikeleri, üretime en az etkili olabilecek biçimde, tehlike gösteren makine veya tesisleri veya bölümlerini mühürleyerek, olanak varsa tehlike kaynağının yerini değiştirerek, kullanılması yasak ve zararlı maddeleri işverenin işyerinden uzaklaştırmasına kadar belirli bir kap veya yere koyup mühür altına alarak veya kullanılmasını yasaklayarak önlemek, 1475 sayılı ĠĢ Kanununun 75 inci maddesinin A ve B bendlerinde yazılı hallerde de bu bendlerde ve aynı maddenin D bendine göre çıkarılmış bulunan "Ġşyerlerinde Ġşin Durdurulmasına veya Ġşyerinin Kapatılmasına Dair Tüzük" hükümleri uygulanıncaya kadar bu önlemleri almak,

18 İş Sağlığı ve Mühendislik 18 Madde 15- MüfettiĢlerin yetkileri. Teftişe tabi olan veya tabi olduğu kanısına varılan işyerlerine ve eklentilerine, gündüz ve gecenin çalışılan herhangi bir saatinde işveren veya işveren vekillerine önceden haber vermeden girmek ve teftiş görevinin yerine getirilmesi işyerinin açılıp inceleme yapılmasını gerektiriyorsa, yasal bir sakınca olmamak koşuluyla, kapalı olan işyerlerini işveren veya vekiline açtırıp gerekli gördüğü incelemeyi yapmak.

19 İş Sağlığı ve Mühendislik 19 ÇALIġMA VE SOSYAL GÜVENLĠK EĞĠTĠM VE ARAġTIRMA MERKEZĠ KISA TARĠHÇESĠ ÇASGEM, 1955 yılında Yakın ve Orta Doğu Çalışma Enstitüsü (YODÇE) adıyla Ġstanbul'da kurulmuştur. YODÇE, Uluslararası Çalışma Örgütü (UÇÖ) ve Türkiye Hükümeti arasında tarihinde, kurulmuş ve aynı gün faaliyetine başlamıştır.

20 İş Sağlığı ve Mühendislik 20 ÇALIġMA VE SOSYAL GÜVENLĠK EĞĠTĠM VE ARAġTIRMA MERKEZĠ KISA TARĠHÇESĠ Antlaşma, Türkiye Hükümeti ile 5 Eylül 1951 de Birleşmiş Milletler, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Teşkilatı, Uluslararası Çalışma Örgütü ve Dünya Sağlık Örgütü arasında imzalanmıştır. Adı belirtilen kuruluşlar ile hükümet arasındaki esas antlaşmanın amacı; Hükümet dairesinde ve hükümet tarafından ele alınmış bulunan çalışma şartları, işçi sağlığı ve iş güvenliği, işçi-işveren ilişkileri, işgücü ve sosyal güvenlik mevzularının düzenlenmesi ve denetimi işlerinde görevli bulunanların bu sahalardaki bilgilerini arttırmak ve uzmanlık edinmelerini mümkün kılmak için Türkiye'de bir çalışma enstitüsü kurulması arzusudur

21 İş Sağlığı ve Mühendislik 21 ÇASGEM Görev ve Sorumlulukları Çalışma Bakanlığı ile bu bakanlığa bağlı kurumlarda ve çalışma mevzuatı ile ilgili resmi daire ve müesseselerdeki personelin ve bilümum iş yerlerindeki işçi, müstahdem ve işverenlerin iyi bir şekilde yetiştirilmeleri ve olgunlaştırılmalarını sağlamak için Enstitüde, işçi ve işveren münasebetleri, çalışma şartları, iş teftişi, tam çalışma, iş verimi, iş emniyeti, işyeri hekimliği, iş hıfzısıhhası, sosyal sigortalar, sosyal güvenlik, işgücü ve iş gücünün teşkilatlandırılması, iş piyasası etüdleri, iş istatistikleri ve benzer mevzularda seminerler düzenlemek, Bu konularda düzenlenmiş seminer ve konferanslara katılımda bulunmak.

22 İş Sağlığı ve Mühendislik 22 ÇASGEM Görev ve Sorumlulukları Çalışma meseleleri üzerinde milli ve milletlerarası bölge seminerleri tertip etmek, Çalışma mevzuları ile ilgili araştırmalar ve incelemeler yapmak, Ġşyerlerinin çalışma konuları ve iş verimi ile ilgili sorunlarını, ilgililerin ve iş sahiplerinin olurunu alarak incelemek ve bu konularda önerilerde bulunmak Ġmkânları dahilinde istatistikler hazırlamak, Türkçe ve yabancı dillerde gayesi ile alakalı derleme yapmak. Enstitünün sadece Türkiye ve Yakın ve Orta Doğu Ülkeleri ile değil bütçesi elverdiği takdirde diğer yabancı ülkelerle de işbirliği halinde çalışabileceği hükme bağlanmıştır. Amacına uygun bir şekilde yerli ve yabancı yayın, dokümantasyon, filmler, fotoğraflar ve slaytlar temin ederek, bunlardan yeterince faydalanılmasını sağlamaktır.

23 İş Sağlığı ve Mühendislik 23 SGK, SOSYAL GÜVENLĠK KURUMUNUN ĠDARĠ YAPISI VE GÖREVLERĠ AMAÇ Sosyal sigortalar ile genel sağlık sigortası bakımından kişileri güvence altına alacak, sosyal sigortacılık ilkelerine dayalı, etkin, adil, kolay erişilebilir, aktüeryal ve malî açıdan sürdürülebilir, çağdaş standartlarda bir sosyal güvenlik sisteminin gerçekleştirilmesi amacıyla kurulmuştur.

24 İş Sağlığı ve Mühendislik 24 SGK, SOSYAL GÜVENLĠK KURUMUNUN ĠDARĠ YAPISI VE GÖREVLERĠ Ulusal kalkınma strateji ve politikaları ile yıllık uygulama programlarını dikkate alarak sosyal güvenlik politikalarını uygulamak, bu politikaların geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapmak. Hizmet sunduğu gerçek ve tüzel kişileri hak ve yükümlülükleri konusunda bilgilendirmek, haklarının kullanılmasını ve yükümlülüklerinin yerine getirilmesini kolaylaştırmak. Sosyal güvenliğe ilişkin konularda; uluslararası gelişmeleri izlemek, Avrupa Birliği ve Uluslararası kuruluşlar ile işbirliği yapmak, yabancı ülkelerle yapılacak sosyal güvenlik sözleşmelerine ilişkin gerekli çalışmaları yürütmek, usulüne göre yürürlüğe konulmuş uluslararası antlaşmaları uygulamak. Sosyal güvenlik alanında, kamu idareleri arasında koordinasyon ve işbirliğini sağlamak

25 İş Sağlığı ve Mühendislik 25 Uluslar Arası ĠSG KuruluĢları Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Dünya Sağlık Örgütü (WHO) AB ve Avrupa ĠSG Ajansı (OSHA) ILO sözleşmeleri AB direktifleri

26 İş Sağlığı ve Mühendislik 26 DÜNYA SAGLIK ÖRGÜTÜ NÜN KURULUġU (WHO) 1945 yılında ABD nin San Francisco kentinde toplanan Birleşmiş Milletler Konferansı, bu dönemde bütün halkların sağlığının, dünyada barış ve güvenliğin sağlanması açısından temel önem arz ettiğini kabul ederek bir Uluslararası Sağlık Örgütü kurulması amacıyla toplantı düzenlenmesi oybirliğiyle kabul edilmiştir Temmuz 1946 tarihlerinde New York da düzenlenen Uluslararası Sağlık Konferansı nda BM ye üye 51 ülkenin temsilcisi ile FAO, ILO, UNESCO, OIHP (Merkezi Paris te bulunan Uluslararası Halk Sağlığı Bürosu), PAHO, Kızılhaç,Dünya Ġşçi Sendikaları Federasyonu ve Rockefeller Vakfı Temsilcileri Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Anayasa sını oluşturmuşlardır. WHO Anayasası 22 Temmuz 1946 tarihinde 61 ülkenin temsilcisi tarafından imzalanmıştır. WHO Anayasası en az 26 üye ülke tarafından resmen kabulu ile yürürlüğe girecektir. Bu süre içerisinde WHO işlevlerini yerine getirecek bir Ara Komisyon seçilmiştir. Bu Ara Komisyon iki yıl süreyle WHO nun görevlerini yürütmüştür. Yugoslav Prof.Dr.Andrija STAMPAR başkanlığındaki Ara Komisyon tüm çalışmalarını tamamlamış ve 26 üye ülkenin onayı 7 Nisan 1948 de gerçekleşmiştir.

27 İş Sağlığı ve Mühendislik 27 DÜNYA SAGLIK ÖRGÜTÜ NÜN KURULUġU (WHO) WHO Anayasası nın yürürlüğe girdiği 7 Nisan her yıl Dünya Sağlık Günü olarak kutlanmaya başlanmıştır. Prof. STAMPAR başkanlığındaki Ara Komisyon WHO Genel Kurulu nun 24 Haziran 1948 tarihinde toplanması için tüm hazırlıklarını tamamladı ve Genel Kurul bir aylık çalışması için Ġsviçre nin Cenevre kentinde BM Sarayında 48 ülkenin temsilcileri ile toplandı. Genel Kurul (Asamble) bir aylık çalışmasını tamamladığında üye sayısı 55 e çıkmıştır. Genel kurul sırasında WHO Genel Direktörlüğüne Kanada lı Dr.Brock CHISHOLM seçilmiş, WHO nun yıllık programı,personeli ve bütçesi onaylanmış, Ġcra (Yönetim) Kurulu nu oluşturan 18 üye belirlenmiştir. WHO ya, Mayıs 2000 itibariyle 191 ülke üyedir ve 2 ülke de ortak üye statüsündedir.

28 İş Sağlığı ve Mühendislik 28 DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ (WHO) NÜN GÖREVLERĠ Sağlık alanında uluslararası nitelik taşıyan çalışmalarda yönetici ve koordinatör makam sıfatıyla hareket etmek Diğer isg kurum ve kuruluşları ile fiili işbirliği kurmak ve sürdürmek. Hükümetlere, istek üzerine, sağlık hizmetlerinin güçlendirilmesi için yardım yapmak. Uygun teknik yardım yapmak ve acil durumlarda, hükümetlerin istekleri ya da kabulleri ile gereken yardımı yapmak.

29 İş Sağlığı ve Mühendislik 29 DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ (WHO) NÜN GÖREVLERĠ BM in isteği üzerine, manda altındaki ülkeler halkı gibi özelliği olan topluluklara sağlık hizmetleri götürmek ve acil yardımlar yapmak ya da bunların sağlanmasına yardım etmek. Epidemiyoloji ve istatistik hizmetleri de dahil olmak üzere gerekli görülecek idari ve teknik hizmetleri kurmak ve sürdürmek. Epidemik, andemik vb. hastalıkların ortadan kaldırılması yolundaki çalışmaları teşvik etmek ve geliştirmek. Gerektiğinde diğer Ġhtisas Kuruluşları ile işbirliği yaparak kazalardan doğan zararları önleyebilecek önlemlerin alınmasını teşvik etmek.

30 İş Sağlığı ve Mühendislik 30 DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ (WHO) NÜN GÖREVLERĠ Gerektiğinde diğer Ġhtisas Kuruluşları ile işbirliği yaparak, beslenme, mesken, eğlence, ekonomik ve çalışma koşullarının ve çevre sağlığı ile ilgili diğer bütün unsurların iyileştirilmesini kolaylaştırmak. Sağlığın geliştirilmesine katkıda bulunan bilim ve meslek grupları arasında işbirliğini kolaylaştırmak. Uluslararası sağlık sorunlarına ilişkin sözleşmeler, anlaşmalar ve tüzükler teklif etmek, tavsiyelerde bulunmak ve bunlardan dolayı Örgüt e düşebilecek ve amacına uygun görevleri yerine getirmek. Ana ve çocuk sağlığı ve refahı lehindeki hareketleri geliştirmek, ana ve çocuğun tam bir değişme halinde bulunan bir çevre ile uyumlu halde yaşamaya olan kabiliyetlerini arttırmak

31 İş Sağlığı ve Mühendislik 31 DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ (WHO) NÜN GÖREVLERĠ Ruh sağlığı alanında özellikle insanlar arasında uyumlu ilişkilerin kurulmasına ilişkin her türlü faaliyetleri kolaylaştırmak. Sağlık alanında araştırmaları teşvik ve rehberlik etmek Sağlık, tıp ve yardımcı personelin öğretim ve yetiştirilme normlarının iyileştirilmesini kolaylaştırmak. Gerekirse diğer ihtisas kuruluşları ile işbirliği yaparak kamu sağlığı, hastane hizmetleriyle sosyal güvenlik de dahil koruyucu ve tedavi edici tıbbi bakıma ilişkin idari ve sosyal teknikleri incelemek ve tanıtmak Sağlık alanında her türlü bilgi sağlamak, tavsiyelerde bulunmak ve yardımlar yapmak. Sağlık bakımından aydınlatılmış bir kamuoyu oluşumuna yardım etmek.

32 İş Sağlığı ve Mühendislik 32 TÜRKĠYE NĠN DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ NE ÜYELĠĞĠ Temmuz 1946 tarihleri arasında New York ta toplanan Uluslararası Sağlık Konferansı nda,türkiye nin (Dr.Ġhsan DOĞRAMACI) de içinde bulunduğu 61 ülkenin temsilcileri tarafından WHO Anayasası imzalanarak en az 26 üye ülkenin resmi kabulu ile yürürlüğe girmesi için işlem başlatılmıştır. Türkiye 2 Ocak 1948 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü ne üye olmuştur. 26 üye ülkenin resmi kabul işlemi 7 Nisan 1948 tarihinde netleşmiş ve 7 Nisan günü tüm Dünya da Dünya Sağlık Günü olarak kabul edilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti, 9 Haziran 1949 tarih ve 5062 sayılı Kanun la Dünya Sağlık Örgütü Anayasası nı onaylayarak WHO ya resmen üye olmuştur.

33 İş Sağlığı ve Mühendislik 33 ULUSLARARASI ÇALIġMA ÖRGÜTÜ ILO Uluslararası çalışma örgütünün tarihi birinci dünya savaşı yıllarına dayanmaktadır.(1919 Versaille Anlaşması). Ġkinci Dünya Savaşından sonra, (Filadelfiya Bildirgesi 1944 ), Ulusal barışın sağlanması, sosyal adaletin kurulması ve sefaletin önlenmesi konularında ulusların bir araya gelerek çalışma hayatının düzenlenmesi için işbirliği yapmaları amacıyla kurulmuştur. Türkiye ILO ya 1932 yılında üye olmuştur.

34 İş Sağlığı ve Mühendislik 34 ILO Nasıl ÇalıĢır???? Birleşmiş Milletler kuruluşları arasında yalnızca ILO üçlü bir yapıya sahiptir. Ġşveren temsilcileri işçi temsilcileri Hükümet Temsilcileri Uluslararası Çalışma Konferansı her yıl toplanır. Uluslararası asgari çalışma şartları ILO'nun genişletilmiş politikaları konuları gündemi oluşturur.

35 İş Sağlığı ve Mühendislik 35 ILO nun Hedefleri??? Stratejik hedefler; Çalışma yaşamında; standartlar, temel ilke ve haklar geliştirmek ve gerçekleştirmek; Kadın ve erkeklerin insana yakışır işlere sahip olabilmeleri için daha fazla fırsat yaratmak, Sosyal koruma programlarının kapsamını ve etkinliğini artırmak Üçlü yapıyı ve sosyal diyalogu güçlendirmek

36 İş Sağlığı ve Mühendislik 36 ILO nun Hedefleri??? Ġstihdam Ve Ġşsizliğin Önlenmesi Ġş Dışındaki Hastalık Ve Kazalardan Korunma Çocukların, Gençlerin Ve Kadınların Korunması Göçmen Ġşçilerin Haklarını Korunması Çalışma Saatleri Uygun Asgari Ücret Yaşlılıkta Ve Maluliyette Koruma Eşit Ġşe Eşit Ücret Örgütlenme Özgürlüğü Mesleki Eğitim Ve Sürekli Eğitim

37 İş Sağlığı ve Mühendislik 37 ILO SÖZLEġME ÖRNEKLERĠ No. 29: Zorla Çalıştırma Sözleşmesi (1930) Sözleşme zorla ya da zorunlu çalıştırmanın her tür biçimine son verilmesini öngörür. Ancak, askerlik hizmeti, mahkumların belirli bir denetime göre çalıştırılmaları, bu arada savaş, yangın ve deprem gibi olağanüstü durumlarda gerek duyulan çalıştırma biçimleri için istisna tanınır.

38 İş Sağlığı ve Mühendislik 38 ILO SÖZLEġME ÖRNEKLERĠ No. 87: Örgütlenme Özgürlüğü ve Örgütlenme Hakkının Korunması Sözleşmesi (1948) Bütün işçi ve işverenlerin, önceden izin almaksızın ve serbestçe kendi örgütlerini kurma ve bu örgütlere katılma haklarını güvence altına almakta ve bu örgütlerin resmi görevlilerin müdahalelerinden bağımsız serbestçe işlev görebilmelerini sağlayacak güvenceler getirir.

39 İş Sağlığı ve Mühendislik 39 ILO SÖZLEġME ÖRNEKLERĠ No.98: Örgütlenme ve Toplu Sözleşme Hakkı Sözleşmesi (1949) Sendika ayrımcılığı gözetilmesine, farklı kesimlerin örgütlerinin birbirlerinin çalışmalarına müdahale etmelerine karşı ve toplu sözleşme düzeninin geliştirilmesine yönelik önlemler getirmektedir.

40 İş Sağlığı ve Mühendislik 40 ILO SÖZLEġME ÖRNEKLERĠ No.100: Ücret Eşitliği Sözleşmesi (1951) Erkek ve kadınların, eşit işlerde eşit ücret ve sosyal haklara sahip olmalarını öngörmektedir.

41 İş Sağlığı ve Mühendislik 41 ILO SÖZLEġME ÖRNEKLERĠ No. 105: Zorla Çalıştırmanın Yasaklanması Sözleşmesi (1957) Zorla ya da zorunlu çalıştırmanın herhangi bir biçiminin siyasal zorlama ve eğitme, siyasal ya da ideolojik görüşlerin açıklanması nedeniyle cezalandırma, işgücünü harekete geçirme, çalışma disiplinini sağlama, ayrımcılık ve greve katılanları cezalandırma aracı olarak kullanılmasını yasaklamaktadır

42 İş Sağlığı ve Mühendislik 42 ILO SÖZLEġME ÖRNEKLERĠ No. 111: Ayrımcılık (Ġstihdam ve Meslek) Sözleşmesi (1958) Ġş verme, eğitim ve çalışma koşullarının düzenlenmesinde ırk, renk, cinsiyet,din, siyasal görüş, ulusal kimlik ve sosyal köken temelinde ayrımcılık yapılmasının ulusal politikalarla önlenmesi, fırsat ve uygulama alanında eşitliği geliştirme çağrısında bulunmaktadır.

43 İş Sağlığı ve Mühendislik 43 ILO SÖZLEġME ÖRNEKLERĠ No. 138: Asgari Yaş Sözleşmesi (1973) Ġşe kabulde asgari yaşın zorunlu temel eğitimin tamamlandığı yaştan daha düşük olamayacağını öngörerek çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılmasını amaçlamaktadır.

44 İş Sağlığı ve Mühendislik 44 ILO SÖZLEġME ÖRNEKLERĠ No. 182: Çocuk Ġşçiliğinin En Kötü Biçimleri Sözleşmesi (1999) Çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerinin acilen ve etkili biçimde ortadan kaldırılmasını sağlayacak önlemlerin alınmasını öngörmektedir. Çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri arasında kölelik ve benzeri koşullarda çalıştırılma, silahlı çatışmalarda kullanılmak üzere zorla askere alınma, fuhuş ve pornografi amaçlarıyla ve yasa dışı işlerde kullanılma ve bu arada çocukların sağlığına, güvenliğine ve ahlaki değerlerine zarar verecek işler yer almaktadır.

45 İş Sağlığı ve Mühendislik 45 AVRUPA BĠRLĠĞĠNDE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ Ġkinci dünya savaşı sonrasında en önemli iki hammadde olan kömür ve çelik sektörünü güçlendirmek ve bu sektörleri uluslarüstü bir otorite ile yöneterek uluslararası barışı sağlamak amacıyla kurulmuştur de Avrupa Kömür Çelik topluluğu olarak kurulmuştur. Avrupa da, son elli yılda bine yakın işçinin kömür ocaklarında yaşanan patlama ve yangınlarda ölmüş olduğunu dikkate alarak, 1951 de ocaklarda oluşan kazaları ve meslek hastalıklarını azaltmaya yönelik bir çalışma başlatmıştır de kurulan Maden Güvenliği Komisyonu 1974 de Madenlerde ve diğer Maden Sanayilerinde Sağlık ve Güvenlik Komisyonu adını almış, kömür dışındaki yeraltı ve yerüstü maden çıkarma, karada ve denizde sürdürülen sondaj işlerini de çalışma alanına katmıştır

46 İş Sağlığı ve Mühendislik 46 Avrupa ĠSG Ajansı (EU-OSHA) Avrupa çapındaki iş sağlığı ve güvenliği alanındaki bilgiden sorumlu AB resmi kurumu olarak 1996 yılında kurulmuştur. Amacı avrupa daki bütün işyerlerinin daha güvenli, sağlıklı ve üretken hale getirilebilmesi için isg alanında ulaşılabilen tüm bilgilerin toplanması ve paylaşılmasıdır.

47 İş Sağlığı ve Mühendislik 47 Uluslar Arası ĠSG KuruluĢları OSHA nın Türkiyedeki irtibat birimi Ġş sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğüdür.

48 İş Sağlığı ve Mühendislik 48 Hükümet DıĢı KuruluĢlar Uluslar arası Standartlaşma Örgütü (ISO) Uluslararası Sosyal Güvenlik Örgütü (ISSA) Ulusulararası Ġş Sağlığı Komisyonu (ICOH) Uluslararası Ġş Denetim Örgütü (IALI)

49 KAYNAKLAR sayılı kanun Sinan AKDUMAN