FEN VE TEKNOLOJ A. C S MLER HAREKET ETT RME VE DURDURMA B. KUVVET, C S MLER N HAREKET N VE fiEKL N ETK LER C. HAREKETL VARLIKLARI GÖZLEMLEYEL M D

Transkript

1 A. C S MLER HAREKET ETT RME VE DURDURMA B. KUVVET, C S MLER N HAREKET N VE fiekl N ETK LER C. HAREKETL VARLIKLARI GÖZLEMLEYEL M D. VARLIKLARIN HAREKET ÇEfi TLER FEN VE TEKNOLOJ

2 Temel Kaynak 4 Kuvvet ve Hareket A. C S MLER HAREKET ETT RME VE DURDURMA Cisimler Nas l Hareket Eder? Bir lokantaya gitti imizde masaya oturmak için sandalyeyi çekerek hareket ettiririz. Masadan kalkt m zda sandalyeyi iterek yerine yerlefltiririz. tme ve çekme eylemini yaparak varl klar hareket ettiririz. Varl klar itip çekerken bir kuvvet uygular z. O hâlde kuvvet bir varl hareket ettirmek ya da durdurmak için uygulad m z itme ve çekmedir. Al flverifl yaparken kulland m z arabalar hareket ettirmek için iteriz. E ik bir zeminde h zl hareket eden arabay yavafllatmak veya durdurmak için kendimize do ru çekeriz. Hareketli bir cisme, hareket yönüne z t bir kuvvet uygulad m zda cismi yavafllatabilir ya da durdurabiliriz. H zl hareket eden ya da dönen cisimleri durdurmak tehlikelidir. Bize zarar verebilir. tme ve çekme uygulayarak her cismi hareket ettiremeyebiliriz. I II III I. Bozulan arabay bir kifli itti inde hareket etmedi. II. Arabay 3 kifli itti inde araba harekete geçti. III. Araba gittikçe h zlan yor. Uygulanan kuvvet küçükse cisim hareket etmez. Uygulanan kuvvet artt r l nca, cisim harekete geçer ve gittikçe h zlan r. tme ve çekme, yaflam m z n her alan nda vard r. Rüzgârl havalarda baz cisimlerin uçufltu unu görürüz. Bunlar havan n itme gücü ile hareket eder. Uçurtmalar da bu flekilde hareket eder. nsanlar, havan n itme gücünden yararlanarak yelkenliler, yel de irmenleri ve rüzgâr tribünleri yapt lar. Yaflad m z ortamda bulunan hava her zaman varl klara itme uygular. Vücudumuz al flt için bunu hissetmeyiz. tme ve çekme uygulayarak her cismi hareket ettiremeyece imizi biliyoruz. Baz makineler insanlar n uygulayaca kuvvetle hareket ettirilemeyen cisimleri hareket ettirir. Örne in, limanlarda a r yükler vinçlerle çekilerek gemilere yüklenir ya da indirilir. 568

3 Kuvvet ve Hareket FEN VE TEKNOLOJ B. KUVVET, C S MLER N HAREKET N VE fiekl N ETK LER Kuvvetin Cisimler Üzerindeki Etkileri Nelerdir? Kuvvet uygulayarak duran cismi hareket ettirdi imizi biliyoruz. Kuvvetin, cisimleri hareket ettirmenin yan nda durdurma, döndürme, yön de ifltirme ve flekil de ifltirme etkileri vard r. Ayr ca hareketli cisimler kuvvetin etkisiyle h zlan r ya da yavafllar. H zlanma: Yuvarlanan bir topa aya m zla vurdu umuzda daha h zl hareket eder. Yavafl yavafl kapanan bir kap y elimizle itti imizde h zlanarak kapan r. Hareket eden bir cisme, hareket yönünde bir kuvvet uygulad m zda cisim h zlan r. Yavafllama - Durma: Kapanmakta olan kap y hareketinin z t yönünde çekersek yavafllar ya da durur. Sürücüler, arabay durdurmak ya da yavafllatmak için frene basarak araban n hareketine z t yönde bir kuvvet uygular. Bir cisme, hareketine z t yönde bir kuvvet uygulad m zda cisim yavafllar ya da durur. Yön De ifltirme: Resimdeki çocuklar topu durdurmadan birbirlerine at yorlar. Can Alp topu att nda Sarp kendisine do ru gelen topa vurarak yönünü de ifltirir. Böylece topu Alp Can a atm fl olur. Sarp Hareket hâlindeki cisimlere kuvvet uygulad m zda yön de ifltirebilir. Döndürme: Sürücü direksiyona kuvvet uygulayarak döndürür. Yine kuvvet uygulayarak tornavida ile viday s k flt r p ç kartabiliriz. Kap, pencere ve dolap kapaklar menteflelerin etraf nda dönerek hareket eder. Birçok makine ve arac n yap m nda kuvvetin döndürme etkisinden yararlan lmaktad r. Kuvvet uygulanan cisimler döner. fiekil De ifltirme: Kuvvet uygulayarak cisimlerin fleklini de ifltirebiliriz. Sünger, lastik, sarmal yay gibi cisimlere kuvvet uygulad m zda flekilleri de iflir ancak uygulanan kuvvetin etkisi kalkt nda eski flekillerini al r. Böyle cisimlere esnek cisimler denir. Sarmal yay iki ucundan çekti imizde yay n boyu uzar. B rakt m zda eski fleklini al r. Sarmal yay çekerken uygulad m z kuvvet büyük olursa yay esnekli ini kaybeder, eski fleklini alamaz. Bir demir çubu a kuvvet uygulad m zda fleklini de ifltirebiliriz. Uygulad m z kuvvet kalkt nda eski durumuna geri dönemez. Böyle cisimlere esnek olmayan cisimler denir. 569

4 Temel Kaynak 4 Kuvvet ve Hareket C S MLER HAREKET ETT RME VE DURDURMA KUVVET, C S MLER N HAREKET N VE fiekl N ETK LER TEST I. tme II. Çekme III. Sallanma Yelkenli gemilerin hareketini sa layan etki yukar dakilerden hangisi ya da hangileridir? a. Yaln z I b. I, II c. II, III d. I, II, III Yavafllama Kuvvet sebep olur Hareket Dönme 2. Kuvvetin Etkileri Yön de ifltirme Durma Yavafllama H zlanma Hareketli Cisim Hareketsiz Cisim Kuvvetin etkilerinin gösterildi i bu tablodan afla daki yarg lardan hangisine ulafl lamaz? a. Bir hareketli kuvvetin etkisiyle h zlanabilir. b. Kuvvet, hareketsiz varl hareket ettirebilir. c. fiekil de ifltirme etkisi sadece hareketsiz cisimlerde olur. d. Hareketli cisimler kuvvetin etkisiyle durabilir. fiekil de ifltirme Harekete geçme 3. Verilen kavram haritas nda bofl b rak lan yerlere afla dakilerden hangisi yaz lamaz? a. Sallanma b. Durma c. Yön de ifltirme d. H zlanma 4. Afla dakilerden hangisi havan n itmesi ile hareket eder? a. tren b. yel de irmeni c. uçak d. zeplin 5. fiekildeki iflçi e ik zeminde h zlanma hareketi yapan arabay yavafllatmak ya da durdurmak için ne yapmal d r? a. Koflmal d r. b. Araban n önüne geçmelidir. c. tme hareketi yapmal d r. d. Arabay kendine do ru çekmelidir. 570

5 Kuvvet ve Hareket FEN VE TEKNOLOJ 6. Afla dakilerden hangisi kuvvetin etkisi ile gerçekleflmez? a. Odunun yanmas b. A açlar n rüzgârda sallanmas c. Topun yuvarlanmas d. Vidan n dönmesi 7. fiekildeki radyoyu açmak için kuvvetin hangi etkisinden yararlan r z? a. fiekil de ifltirme b. Döndürme c. Yavafllama d. Durdurma 8. Afla daki ifadelerden hangisi yanl flt r? a. Her cismi iterek ya da çekerek hareket ettiremeyiz. b. Hareket hâlindeki cisimlere kuvvet uyguland nda yön de ifltirebilir. c. Hareketliye uygulanan etki hareket yönünde art r l rsa h zlan r. d. Kuvvet ile hareket aras nda bir iliflki yoktur. 9. I. Balon II. Cam macunu III. Bak r tel IV. Silgi V. Yay Yukar dakilerden hangileri esnek maddedir? a. I, II b. III, IV c. I, IV, V d. II, III, V 10. Afla dakilerden hangisinde sarmal yaya daha çok kuvvet uygulanm flt r? a. b. 11. I. tme II. Çekme III. Yön de ifltirme IV. Dönme Resimdeki çocuklar yukar dakilerden hangilerini uygulayarak topu hareket ettiriyorlar? a. I - II b. I - III c. II - IV d. III - IV 12. Bisikletle hareket eden bir çocuk afla dakilerden hangisini yapamaz? a. dönme b. h zlanma c. germe d. durma 13. I. Durma II. H zlanma III. Yavafllama IV. Yön de ifltirme A cismi ok yönünde hareket ederken Ahmet flekildeki gibi hareket yönüne z t yönde bir kuvvet uygulad nda yukar dakilerden hangisi ya da hangileri gerçekleflebilir? a. Yaln z I b. Yaln z II c. I - III - IV d. I - II - III - IV 14. Afla dakilerden hangisi kuvvetin etkisi kald r ld nda ilk hâline dönemez? a. sünger b. lastik c. oyun hamuru d. sarmal yay 15. Afla dakilerden hangisinin gerçekleflmesinde kuvvet gerekli de ildir? a. Topun potaya at lmas nda b. Buzun erimesinde c. Okun yaydan f rlat lmas nda d. Halterin kald r lmas nda c. d. 571

6 Temel Kaynak 4 Kuvvet ve Hareket 16. Kuvvet uygulanan bir cismin hareket etmemesi durumunda afla daki yarg lardan hangisine ulafl labilir? a. Cismin çok küçük oldu u b. Uygulanan kuvvetin yetersiz oldu u c. Cismin çok hafif oldu u d. Uygulanan kuvvetin çok büyük oldu u 17. I. Kap n n aç l p kapanmas II. Çivinin çak lmas III. Bisiklet pedal n n hareketi IV. Sal nca n sallanmas Yukar dakilerden hangisi ya da hangileri kuvvetin döndürme etkisi ile gerçekleflir? a. Yaln z I b. I - III c. II - III d. II - IV 19. Yukar dan düflen topa elimizle vurdu umuzda topun hareket yönü ve türü afla dakilerden hangisi olur? Hareketin yönü Hareketin türü a. Yukar ya Gittikçe h zlanma b. Afla ya Gittikçe yavafllama c. Yukar ya Gittikçe yavafllama d. Afla ya Gittikçe h zlanma 20. I. Kuvvet cisimlerin fleklini de ifltirir. II. Kuvvet uygulanan cisimler döner. III. Kuvvet itme ve çekmedir. IV. Kuvvet cisimlerin yönünü de ifltirir. Yukar dakilerden hangisi ya da hangileri her koflulda daima do rudur? a. Yaln z I b. Yaln z III c. II - IV d. I - III - IV Aslanlar Çitalar 18. Halat çekmece oynayan çocuklar karfl taraftaki arkadafllar n çekiyorlar. Çizgiyi geçen grup oyunu kaybedecektir. Her iki gruptaki çocuklar n yeri de iflmedi ine göre afla daki yarg lardan hangisi do rudur? a. Aslanlar grubu daha çok kuvvet uygulam flt r. b. Çitalar grubu daha çok kuvvet uygulanm flt r. c. Her iki grup da eflit kuvvet uygulam flt r. d. Gruplardan biri hiç kuvvet uygulamam flt r. 572

7 Kuvvet ve Hareket FEN VE TEKNOLOJ C. HAREKETL VARLIKLARI GÖZLEMLEYEL M Hangi Varl klar Hareketlidir? Yaflant m zda sürekli hareket ederiz. Konuflurken, yaz yazarken, yürürken, uyurken hep hareket hâlindeyizdir. A aca t rmanan kedi, gökte uçan uçak, ip atlayan çocuk hareketlidir. Uyudu umuz yatak, kitapl k dolab, yerdeki hal ise hareketsizdir. Canl varl klar n kendileri hareket ederler. Ancak Dünya hem kendi hem de Günefl in etraf nda dönerek hareket eder. Ay da Dünya n n etraf nda dönerken Dünya ile birlikte Günefl etraf nda da döner. Hareketsiz görünen birçok cans z varl k d flar dan bir etki uyguland nda hareket eder. Örne in, yerde duran bir tafl hareketsizdir. Aya m zla vurdu umuzda tafl hareket ettirmifl oluruz. Bir varl n baflka bir varl a göre yer de ifltirmesini hareket olarak tan mlar z. Canl varl k olan bitkiler de hareket eder ancak bitkilerin hareketleri di er canl lardan farkl d r. Bitkiler kökleriyle suya ve topraktaki madensel maddelere, dallar ve yapraklar yla da günefl fl na yönelerek hareket ederler. Baz bitkiler yandaki bitki gibi bir çubu a ya da a aca dolan r, baz bitkiler de ayçiçe i gibi çiçe inin yönünü günefle göre de ifltirir. Resimdeki çocuk tafl n yerini de ifltirerek hareket ettirmifltir. Tafl n eve göre yeri de iflmifltir. hareketsiz hareketsiz hareketsiz hareketsiz Yaflant m zda hareketlerimizi kolaylaflt ran birçok araçtan yararlan r z. Bunlardan en önemlisi yaklafl k alt bin y l önce icat edilen tekerlektir. hareketli yeri de iflti Tekerle i her gün kulland m z bisiklet, araba, tekerlekli sandalye, sedye vb. araçlarda görebiliyoruz. Saat, dikifl makinesi gibi birçok makine de tekerlekten yararlan larak yap lm flt r. 573

8 Temel Kaynak 4 Kuvvet ve Hareket D. VARLIKLARIN HAREKET ÇEfi TLER Bir Varl n H zl Olup Olmad na Nas l Karar Veririz? Varl klar n hareket etmesi yani yer de ifltirmesi bir zaman dilimi (1 gün, 1 saat, 1 dakika vb.) içinde olmaktad r. Bir varl n ne kadar zaman içinde ne kadar yer de ifltirdi ini tespit edersek o varl n h z hakk nda karar verebiliriz. Örne in, bir otomobil I. gün 1 saatte 90 km yol gitmifltir. Ayn otomobil II. gün 1 saatte 120 km yol alm flt r. Bu otomobil ayn süre içinde daha uzun yol gitti i için II. gün daha h zl d r. Buna göre, Belli bir zaman aral nda bir cisim ne kadar çok yol al yorsa o kadar h zl d r. Resimdeki çocuk, havuzun bir ucundan di er ucuna ilk denemesinde 5 dakikada yüzüyor. kinci denemesinde ise ayn yeri 3 dakikada yüzüyor. Günümüzde teknolojideki geliflmeler daha h zl tafl tlar n üretilmesini sa lam flt r. Bu tafl tlarla gidece imiz yere daha k sa sürede ulafl r z. Bizi gidece imiz yere en k sa sürede götüren arac n daha h zl oldu unu söyleyebiliriz. Bu nedenle en h zl ulafl m arac uçakt r. Otomobil, kamyona ve traktöre göre daha h zl d r. Motorlu tafl tlar, motorsuz tafl tlardan daha h zl hareket eder. Örne in, motosiklet, bisiklete göre daha h zl d r. Hareket eden bir cisim bir yolu ne kadar k sa sürede al yorsa o kadar h zl d r. Motorlu araçlardan gücü fazla olan daha h zl hareket eder. Hareket eden varl n bir yolu alma süresi k sald kça h z artmaktad r. 574

9 Kuvvet ve Hareket FEN VE TEKNOLOJ Bir Cisim Hangi Durumlarda H zlan r ya da Yavafllar? Yavafllayan hareket Duran cisim H z = 0 (s f r) H zlanan hareket Dura a yolcu almak için yaklaflan bir otobüsün h z gittikçe azal r. Otobüs bu durumda yavafllayan hareket yapar. Otobüs durakta durdu unda h z yoktur. Hareket etmedi i için h z s f rd r. Duraktan hareket eden otobüs gittikçe h z n art r r. Bu durumda otobüs h zlanan hareket yapar. Düz yolda yürürken yokufl ç kmaya bafllayan bir adam yavafllayan hareket yapar. Bu adam yokufl afla inmeye bafllad nda h zlanan hareket yapar. Cisimler Ayn Hareketi mi Yapar? Düz bir yolda koflan çocu un hareketi ile bir dire in etraf nda dönen çocu un hareketi ayn de ildir. Birinci çocu un izledi i yol do rusald r. kinci çocu un izledi i yol ise daireseldir. Saatin kollar akrep ve yelkovan da ikinci çocuk gibi dönme hareketi yapmaktad r. Sal ncaktaki çocuk ise sallanma hareketi yapar. Resimdeki sandalye ile de sallanma hareketi yapabiliriz. Yukar ya at lan bir topun h z gittikçe yavafllar. Top afla ya do ru düflerken h z artar. 575

10 Temel Kaynak 4 Kuvvet ve Hareket HAREKETL VARLIKLARI GÖZLEMLEYEL M VARLIKLARIN HAREKET ÇEfi TLER TEST Afla daki ifadelerden hangisi yanl flt r? a. Canl varl klar kendili inden hareket edebilirler. b. Yer de ifltirmeyen, duran cisim hareketsizdir. c. Bitkiler yön de ifltirme hareketi yapamaz. d. Cans z varl klar bir etki uyguland nda hareket edebilir. 2. Resimdeki olaylar belli zaman dilimi içinde gerçekleflmifltir. Resimlere göre afla dakilerden hangisi do rudur? a. Kufl hareketsizdir. b. Araba hareketlidir. c. Top hareketsizdir. d. Çocuklar hareketlidir. 3. Afla daki cisimlerden hangisi daha kolay hareket eder? a. b. 4. Afla daki olaylardan hangisi bitkilerin kendili inden hareket etti ini göstermez? a. Çiçek ve yapraklar n günefle yönelmesi b. Yapraklar n rüzgârda sallanmas c. Köklerin su ve minerallere uzanmas d. Bitkilerin büyümesi ve çiçek açmas 5. Afla dakilerden hangisi helikoptere göre daha h zl d r? a. motosiklet b. otobüs c. gemi d. uçak 6. Afla dakilerden hangisi düz yolda hareket eden bir otomobile göre daha h zl hareket edemez? a. bisiklet b. motosiklet c. uçak d. helikopter 7. Afla daki otomobillerin 1 saatte gittikleri yol verilmifltir. Buna göre hangisi daha h zl hareket etmifltir? a. b. 85 km 111 km c. d. 102 km 99 km c. d. 576

11 Kuvvet ve Hareket FEN VE TEKNOLOJ 8. Afla da verilenlerden hangisi do ru de ildir? a. Belli bir zaman aral nda bir cisim ne kadar çok yol al yorsa o kadar h zl d r. b. Hareket eden bir cisim bir yolu ne kadar k sa sürede al yorsa o kadar h zl d r. c. Hareket eden bir varl n bir yolu alma süresi k sald kça h z artmaktad r. d. Hareket hâlindeki bir cismin h z hiçbir zaman de iflmez. 9. Resimdeki tren yolcu indirmek ve bindirmek için istasyona yaklaflmaktad r. Bu trenin yapt hareket türü afla dakilerden hangisidir? a. yavafllama b. h zlanma c. sallanma d. dönme 10. Afla dakilerden hangisinde h zlanma hareketi söz konusudur? a. Kavfla a yaklaflan otomobilde b. Yokufl ç kan bisiklette c. Limana yanaflan gemide d. Pistten kalkan uçakta 11. Afla daki ifadelerden hangisi yanl flt r? a. Duran cismin h z s f rd r. b. At lan top yere düflerken h zlan r. c. nifl yapan helikopter h zl hareket eder. d. Yokufltan yuvarlanan tafl h zl hareket eder. Sabiha 10 dakika Kemal 8 dakika 12. Yukar daki çocuklar 1000 metrelik mesafeyi belirtilen sürelerde kofltular. Buna göre en h zl koflan çocuk hangisidir? a. Kemal b. Sabiha c. Nurhan d. Mert 13. A açtan düflen bir elman n hareket türü afla dakilerden hangisidir? a. yavafllama b. h zlanma c. sallanma d. dönme 14. Afla dakilerden hangisinde hareket türü farkl d r? a. b. c. d. Mert 5 dakika Nurhan 12 dakika 577

12 Temel Kaynak 4 Kuvvet ve Hareket 15. Resimdeki çocuk afla daki hareketlerden hangilerini yapabilir? I. Sallanma II. Dönme III. Yavafllama IV. H zlanma a. I - II b. I - II - III c. II - III - IV d. I - II - III - IV 16. Farkl sürelerde gittikleri yol belirtilen tafl tlardan hangisi daha h zl hareket etmifltir? a. Mavi araba - 1 saatte 90 km b. Sar araba - 2 saatte 140 km c. K rm z araba - 4 saatte 224 km d. Siyah araba - 3 saatte 255 km 17. fiekildeki gibi yukar ya do ru f rlat lan bilye A noktas na ulaflm fl ve tekrar geri gelmifltir. I. H zlanan hareket yapar. II. A noktas na gelince durur. III. Gittikçe yavafllayan hareket yapar. Bilyenin bu hareketi s ras nda yukar da belirtilen olaylar n do ru s ralamas afla dakilerden hangisidir? a. I - II - III b. II - I - III c. III - II - I d. III - I - II 18. Yukar daki araba yar fl nda arabalar n h z için afla dakilerden hangisi söylenemez? a. En h zl araba mavi arabad r. b. K rm z ve yeflil arabalar n h z eflittir. c. Yeflil araba pembe arabadan yavaflt r. d. Pembe araba k rm z arabadan yavaflt r. 19. Bisikletle kursa giden Erinç, 400 m sonra yoruldu u için yolun kenar nda oturarak dinlendi. Kalan 300 metreyi giderken geç kald için acele etti. Erinç in bisikleti ile yapt hareket türleri s ras yla afla dakilerden hangisinde do ru verilmifltir? a. H zlanma - yavafllama - h zlanma b. H zlanma - h zlanma - yavafllama c. Yavafllama - h zlanma - yavafllama d. Yavafllama - h zlanma - h zlanma 20. Afla dakilerin hangisinin hareketi di erlerinden farkl d r? a. b. c. d. 578

13 Kuvvet ve Hareket 1. HAREKET VE KUVVET - ÜN TE TEST 3 fiekildeki çocuk evden markete gitti inde ilk bulundu u yere göre kaç metre yer de ifltirmifl olur? a. 40 b. 130 c. 170 d Bir kifli bat ya do ru 60 m yürüyor. Sonra ayn yolda do uya do ru 25 m yürüyor. Bu kifli ilk bulundu u yere göre kaç metre yer de ifltirmifltir? a. 85 b. 60 c. 35 d Bir tafl t, birer saattlik zaman dilimlerinde eflit uzunluklarda yol al yor. Bu tafl t n h z için afla dakilerden hangisi söylenebilir? a. Gittikçe artm flt r. b. Önce artm fl, sonra azalm flt r. c. Önce azalm fl, sonra artm flt r. d. De iflmemifl, sabit kalm flt r. 4. Afla daki ifadelerden hangisi yanl flt r? a. Kuvvet uygulad m z bütün cisimler flekil de ifltirir. b. Park etmek isteyen tafl t yavafllayan hareket yapar. c. Kuvvet uygulanan esnek cisim eski hâline dönebilir. d. Tekerlek cisimlerin hareketlerini kolaylaflt r r. 5. Afla daki olaylardan hangisinde itme söz konusudur? a. b. c. d. FEN VE TEKNOLOJ 6. Afla dakilerden hangisinin hareketi di erlerinden farkl d r? a. Yukar ya do ru at lan topun b. Ekseni etraf nda dönen Dünya n n c. Limandan ayr lan geminin d. Duvardan atlayan çocu un 7. Bir otobüsün dura a yaklaflmas, duraktan yolcu almas ve duraktan hareket etmesi durumlar nda s ras yla afla dakilerden hangisi gerçekleflir? a. Yavafllama - durma - h zlanma b. H zlanma - yavafllama - durma c. Durma - yavafllama - h zlanma d. Yavafllama - h zlanma - durma 8. Ayhan, flekildeki gibi topu yuvarlayarak kum tepesinin üzerinden di er tarafa geçiriyor. Bu durumda topun hareketi için afla dakilerden hangisi söylenebilir? a. H zlan r - yavafllar - durur b. Yavafllar - h zlan r - durur c. Durur - h zlan r - yavafllar d. H zlan r - durur - yavafllar 9. Afla daki ifadelerden hangisi yanl flt r? a. Kuvvet hareket eden bir varl yavafllatabilir. b. Esnek bir cisme kuvvet uyguland nda hiçbir zaman flekil de ifltirmez. c. Hareketlinin, hareketine z t yönde uyguland nda durabilir. d. Kuvvet hareketlinin yönünü de ifltirebilir. 10. nsanlar çok büyük ve a r yükleri vinçlerle hareket ettirirler. Vinçler bu ifli afla dakilerden hangisi ile yapar? a. durdurma b. itme c. çekme d. flekil e ifltirme 579

14 Temel Kaynak 4 Kuvvet ve Hareket 11. I. Sarmal yay II. Çamur III. Lastik Yukar dakilerden hangisi ya da hangileri esnek maddedir? a. Yaln z I b. I, III c. II, III d. I, II, III 12. Afla daki yarg lardan hangisi yanl flt r? a. Hareket yönüne do ru itilen cisim h zlan r. b. terek her cismi hareket ettiremeyebiliriz. c. Uçurtma havan n itme gücü ile hareket eder. d. Her cismi kuvvet uygulayarak durdurabiliriz. 13. Araban n direksiyonunu hareket ettirirken kuvvetin hangi etkisinden yararlan r z? a. h zlanma b. yavafllama c. döndürme d. itme 14. Afla dakilerden hangisi hareket kavram için uygun de ildir? a. Kaleden at lan topun kaleye göre durumu b. Koflan çocu un eve göre durumu c. Otobüsteki oturan yolcunun otobüse göre durumu d. Uçan kuflun yuvaya göre durumu 15. fiekildeki düzenekte fleffaf hortumun içine at lan toplar n hareket yönü oklarla gösterilmifltir. Toplar n hareketi için afla dakilerden hangisi söylenemez? a. Mavi top h zlan r. b. Yeflil top yavafllar. c. Sar top h zlan r. d. K rm z top yavafllar. 16. Afla dakilerden hangisinde farkl bir hareket vard r? a. b. c. d. 17. Ebru, bir cismi gererek fleklini de ifltirdi. Uygulad kuvveti kald r nca cismin eski hâline döndü ünü gördü. Afla dakilerden hangisi bu tür cisimlerin ortak özelli idir? a. k r lgan b. sert c. esnek d. berk 18. fiekildeki cisim ok yönünde hareket etmektedir. Cisme arkas ndan bir itme kuvveti uyguland nda afla dakilerden hangisi ya da hangileri gerçekleflebilir? I. H zlan r. II. Durur. III. Yavafllar. IV. Yön de ifltirir. a. Yaln z II b. Yaln z I c. I - IV d. III - IV 19. Yukar daki tablo dört arac n h z ile ilgili bilgileri göstermektedir. Hangi tafl tlar n h z eflittir? a. I - II b. I - III c. II - IV d. III - IV 20. Tafl t Zaman Ald Yol (Saat) (Kilometre) I II III IV Kuvvet fiekil de iflikli i Döndürme Durdurma H z Yön de ifltirme Kutudaki sözcüklerle bir kavram haritas oluflturulsa hangisi d flar da kal r? a. kuvvet b. döndürme c. h z d. flekil de iflikli i 580