SOSYAL-İŞ. Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu. Sosyal-İş Sendikası Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1

Transkript

1 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu 1 Sosyal-İş Sendikası Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Eylül 2013 Bir Şafaktan Bir Şafağa / Bir Akşamdan Bir Akşama Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu SOSYAL-İŞ Türkiye Sosyal Sigortalar, Eğitim, Büro, Ticaret, Kooperatif ve Güzel Sanatlar İşçileri Sendikası Sosyal-İş DİSK ve UNI Global Union üyesidir.

2 2 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu Baskı:... Matbaacılık Baskı Tarihi:

3 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu 3 İÇİNDEKİLER GİRİŞ:... 4 YASA VAR UYGULAYAN YOK!... 7 Her İki Emekçiden Biri... 8 Son 25 Yılda İstisna Kural Oldu! Son 25 Yılda Ortalama Çalışma Süresi 5 Saat Arttı Türkiye Çalışma Süresinde Zirvede! Fazla Çalışma Var, Ücreti Yok! Yasaya Uyulsa 2 Milyon İstihdam Doğar! Bir Şafaktan Bir Şafağa, Bir Akşamdan Bir Akşama Uzun Çalışma Süreleri Sağlığımızı Tehdit Ediyor Ș Ș Bizim İşçimiz Çok Çalışır Az Hastalanır Artık Yeter! Bu Oyunu Biz Bozarız! Artık Yeter! Bu Sorunu Biz Çözeriz! Kaynakça ve Notlar:... 30

4 4 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu GİRİŞ: Çalışmak için mi yaşıyoruz? Yaşamak için mi çalışıyoruz? Kapitalizmin ortaya çıkışı ile birlikte, emekçiler günde saat arasında değişen çalışma sürelerine mahkûm edildi. İşçi sınıfı bu kölece çalışma düzenine karşı çıktı ve çalışma sürelerinin düşürülmesi ve sınırlanması işçi sınıfının en temel taleplerinden biri haline geldi. İşçiler 8 saat iş, 8 saat uyku, 8 saat canımız ne isterse sloganı ile uzun soluklu mücadelelere girişti. 1 Mayıs, 8 saatlik işgünü mücadelesi içinde doğdu. İşçi sınıfının kararlı mücadelesi neticesinde, birçok ülkede çalışma süresi günde 8, haftada 48 saat olarak kararlaştırılmıştır. 1. Dünya Savaşı nın ardından bu kural, uluslararası sözleşmelere de yansımaya başlamıştır. İlerleyen dönemde de çalışma süreleri ulusal yasalar ve ulusal sözleşmeler ile sınırlanmıştır. Türkiye de ise 1936 tarihli İş Yasası ile çalışma süresi günde 8, haftada 48 saat olarak belirlenmiştir tarihli ikinci İş Yasası nda da bu düzenleme sürdürülmüş; ancak 1983 yılında yapılan değişiklik ile haftalık çalışma süresi 45 saate düşürülmüştür.

5 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu tarihli, hala yürürlükte olan İş Yasası na göre de Türkiye de haftalık çalışma süresi 45 saattir. Bu yasaya göre bir yılda bir işçiye en fazla 270 saat fazla çalışma yaptırılabilir. Ancak İş Yasası ile çalışma süreleri ve fazla mesailere üst sınır getirilmesine rağmen, işverenlerin çoğu işçileri yasal sınırların üzerinde çalıştırmaktadır. Son dönemde fiili çalışma süreleri giderek artmaktadır. Geldiğimiz noktada işçilerin çoğu yaşamak için çalışmak yerine çalışmak için yaşar hale gelmiştir. Osmanlı nın son döneminde uygulanan ve 1926 yılına kadar Türkiye Cumhuriyeti nde de uygulanan Mecelle ye göre işçiler, güneşin doğuşundan ikindiye ya da güneşin batışına kadar çalıştırılabilmekteydi. Ne yazık ki Türkiye de son dönemde yasalara rağmen, Mecelle düzenine geri dönülmüştür İşte bu eğitim kitapçığını, bu gerçeğe dikkat çekmek, Türkiye de çalışma sürelerinin nasıl arttığını ve ne gibi sonuçlar doğurduğunu ortaya koymak için hazırladık. Bu acı gerçeği bilmek, bu gerçeği değiştirme sorumluluğunu da beraberinde getiriyor. Mecelle düzenine son vermek, insanca çalışmak ve yaşamak için mücadelemizde buluşmak üzere İyi okumalar

6 6 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu

7 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu 7 YASA VAR UYGULAYAN YOK! Devlet Memurları Kanunu nun 99. maddesine göre haftalık çalışma süresi 40 saattir. İş Yasası nın 63. maddesine göre haftalık çalışma süresi en çok 45 saattir. Bu süre iş sözleşmeleri ya da toplu iş sözleşmeleri ile kısaltılabilir, ancak artırılamaz. İş Yasası nın 41. maddesine göre haftada 45 saati aşan çalışmalar, fazla çalışma sayılır. Fazla çalışmalar karşılığında ücretin yüzde 50 zamlı ödenmesi gerekir. İşçi isterse, her 1 saatlik fazla çalışması karşılığında, 1,5 saat boş zaman kullanabilir. İş Yasası nın 41. maddesine göre bir işçiye, bir yılda en fazla 270 saat fazla çalışma yaptırılabilir. Fazla çalışmaya (270 saat) üst sınır getirilmesi ile hem işçinin sağlığının korunması hem de istihdamın korunması amaçlanmıştır. Yılda 270 saat, haftada ortalama 5 saate denk gelmektedir. Yani bir işçiye, üst sınır olan 270 saatlik fazla mesainin hepsi yaptırılsa bile, işçinin haftalık ortalama çalışma süresinin 50 saati (45+5) aşmaması gerekir.

8 8 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu Her İki Emekçiden Biri İşçiler bakımından haftalık çalışma süresinin, fazla mesai ile birlikte 50 saati aşmaması yasal bir zorunluluk. Hem çalışanların hem istihdamın korunması için azami çalışma sürelerine uyulması büyük önem taşıyor. Ancak Tablo-1 de görüleceği üzere, emekçilerin yüzde 55,2 si 50 saatten az; yüzde 44,8 i 50 saatten fazla çalışıyor. Neredeyse her iki emekçiden biri, yasal sınırın üzerinde çalıştırılıyor. Tablo 2 de görüleceği üzere, emekçilerin yüzde 17,4 ü haftada saat arası, yüzde 19,5 i saat arası, yüzde 8 i ise 72 saatten fazla çalışıyor.

9 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu 9 Tablo-1: Ücretli Çalışanların 50 Saat Kriterine Göre Dağılımı (2012) 1 Tablo-2: Ücretli Çalışanların Fiili Çalışma Süresine Göre Dağılımı (2012)

10 10 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu Son 25 Yılda İstisna Kural Oldu! Son 25 yılda fiili çalışma süreleri giderek arttı yılında tam zamanlı çalışanların (haftada en az 40 saat) yüzde 73 ü saat arası çalışıyordu. Yüzde 27 si ise 50 saatten fazla çalışıyordu yılında yaklaşık olarak her 4 emekçiden 3 ünün çalışma süresi, yasalara uygun ve makul bir seviyedeydi. Her 4 emekçiden 1 i haftada 50 saatten fazla çalıştırılıyordu yılına gelindiğinde ise tablo tersine döndü. Haftada saat arası çalışanlar ile 50 saatten fazla çalışanlar, neredeyse eşitlendi (bakınız tablo-3). Son 25 yılda, yasaya aykırı aşırı uzun sürelerle çalışma, istisnadan kurala dönüştü

11 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu 11 Tablo-3: Tam Zamanlı Ücretli Çalışanların 50 Saat Kriterine Göre Dağılımı ( )

12 12 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu Son 25 Yılda Ortalama Çalışma Süresi 5 Saat Arttı 1988 yılında tam zamanlı çalışanların yüzde 73 ü saat arası çalışıyordu de saat arası çalışanların oranı yüzde 12,5, saat arası çalışanların oranı yüzde 9,3, 72 saatten fazla çalışanların oranı yüzde 5,2 ydi yılına gelindiğinde tam zamanlı çalışanlar arasında saat arası çalışanların oranı yüzde 50,8 e düştü saat arası çalışanların oranı yüzde 19 a, saat arası çalışanların oranı yüzde 21,4 e, 72 saatten fazla çalışanların oranı yüzde 8,8 e çıktı. Bu artışlar neticesinde tam zamanlı çalışan emekçilerin ortalama haftalık çalışma süresi 1988 yılında 47,6 saat iken, 2012 yılına gelindiğinde 52,1 saate ulaştı. 2 Ortalama fiili haftalık çalışma süresi 25 yılda 5 saat arttı.

13 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu 13 Tablo-4: Tam Zamanlı Ücretli Çalışanların Çalışma Süresine Göre Dağılımı ( )

14 14 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu Türkiye Çalışma Süresinde Zirvede! 2007 yılı itibariyle AB üyesi 27 ülkede tam zamanlı ücretlilerin ortalama çalışma süresi 41,8 saatti. Aynı yıl Türkiye de bu süre 53,9 saatti yılında OECD ortalaması, haftada 42,5 saat. Türkiye, ise 52,9 saat ile ortalamanın 10 saat üzerinde! 4 Türkiye hem AB hem OECD ülkeleri arasında, en uzun ortalama çalışma süresine sahip olan ülke. Türkiye de emekçiler, Danimarka ve Norveç gibi ülkelerdeki emekçilere göre haftada yaklaşık 15 saat daha fazla çalışıyor. Tablo-4: Avrupa, OECD ve Türkiye de Ortalama Çalışma Süreleri

15 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu 15 Ülke Çalışma Süresi Ülke Çalışma Süresi 1 Danimarka İsviçre Norveç Çek Cumhuriyeti Hollanda Portekiz İsveç Polonya Finlandiya Birleşik Krallık Lüksemburg Avusturya İrlanda Avustralya Macaristan Yeni Zelanda Estonya İzlanda Belçika Yunanistan Fransa Şili İtalya İsrail Almanya Kore İspanya Meksika Slovakya Türkiye Slovenya 41.6 Ortalama (OECD) 42.5 Tablo-5: OECD Ülkelerinde Haftalık Fiili Çalışma Süresi (2011)*

16 16 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu Fazla Çalışma Var, Ücreti Yok! İş Yasası nın 41. Maddesine göre haftalık 45 saati aşan çalışmalar, fazla çalışma kapsamına giriyor ve 45 saati aşan çalışmaların yüzde 50 zamlı ödenmesi gerekiyor. Türkiye de en az her 2 işçiden biri haftada 45 saatten fazla çalışıyor, mesai yapıyor. Ancak sendikalı işyerleri ile bazı büyük ölçekli işyerleri dışındaki işyerlerinin büyük çoğunluğunda, 45 saatten fazla yapılan çalışmalar için ya hiçbir ek ücret ödenmiyor ya da sadece zamsız ücreti ödeniyor. Türkiye de 6 milyon 869 bin işçi haftada ortalama 17,9 saat fazla çalışma yapıyor. 5 Eğer bu fazla çalışmalar yüzde 50 zamlı ödeniyor olsa, işçiler, her ay, normal ücretlerinin yüzde 60 ı kadar fazladan ücret alırdı. Bu fazla çalışmalar yüzde 50 zamlı ödeniyor olsa, işverenler için her iki işçiden birinin maliyeti yaklaşık 1,5 kat artardı. Bu durumda işverenler fazla mesai yaptırmak yerine yeni işçi alma yoluna giderdi. Ancak işçilerin büyük çoğunluğunun fazla mesai ücretleri ödenmiyor. Böylece işçilerin bedava emeği, işverenlerin kasasına kar olarak akıyor

17 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu 17

18 18 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu Yasaya Uyulsa 2 Milyon İstihdam Doğar! Türkiye de haftada 50 saatten fazla çalıştırılan 6 milyon 869 bin emekçinin, 50 saati aşan çalışmalarının toplamı haftada 88 milyon 695 bin saate denk geliyor. 6 İş Yasası gerçekten uygulansa ve yılda 270 saati/haftada 50 saati aşan fazla çalışmalar yaptırılmasa, 88 milyon 695 bin saatlik işgücü ihtiyacı doğabilir yılı itibariyle Türkiye de resmi verilere (TÜİK) göre 2 milyon 518 bin işsiz var. İşsizlik oranı yüzde 9,2. 50 saati aşan haftalık toplam 88 milyon 695 bin saatlik işgücü ihtiyacı ile tam zamanlı (45 saat) çalışacak 1 milyon 971 bin kişi istihdam edilebilir. Bu olanak kullanılsa Türkiye de resmi işsiz sayısı 547 bine, işsizlik oranı ise yüzde 2 ye düşebilir. Böylece hem hâlihazırda çalışan emekçiler, makul sureler ile çalışmış olur; hem de 2 milyona yakın işsize istihdam olanağı ortaya çıkar

19 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu 19 Çalışma Süresi Kişi Sayısı 50 Saati Aşan 50 Saati Aşan Toplam Süre Süre saat saat (ort) saat saat saat (ort) saat 72+ saat saat (ort) saat Toplam saat Tablo 6: Haftada 50 Saati Aşan Çalışmalar (2012) 50 Saati Aşan İstihdam Olanak Mevcut İşsiz Süre Olanağı kullanılırsa saat / (%9.2) (%2) Tablo 7: 50 Saati Aşan Çalışmalar İstihdama Dönüşse

20 20 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu Bir Şafaktan Bir Şafağa, Bir Akşamdan Bir Akşama Türkiye de emekçiler bu kadar çok çalışıyor; peki, yaşamaya ne kadar zaman kalıyor? İşçinin, uyku, işe gidip gelme, kişisel temizlik-işe hazırlık, sabah ve akşam yemeği ile işyerinde öğle yemeği ve molalar için günde 10,5 saat harcadığını varsayalım. İşçinin haftada 6 gün çalıştığını varsayacak olursak, işçilere şu kadar zaman kalıyor: Haftada 45 saat, günde 7,5 saat çalışan işçiye, günde 6 saat, Haftada 55 saat, günde 9 saat çalışan işçiye, günde 4,5 saat, Haftada 65 saat, günde 11 saat çalışan işçiye, günde 2,5 saat, Haftada 75 saat, günde 12,5 saat çalışan işçiye günde 1 saat. Türkiye de her iki emekçiden biri, kendisine, ailesine, arkadaşlarına, sosyal yaşamına günde en fazla 1 ila 4,5 saat arasında zaman ayırabiliyor Ev işleri, çocuk, yaşlı ve hasta bakımı gibi işlerin yükünü büyük ölçüde sırtlayan kadın emekçilere, çoğu zaman hiç zaman kalmıyor

21 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu 21 Gün içinde Harcanan Süreler Kişisel Bakım ve Kahvaltı İşe Gidip Gelme İşyerinde Öğle Arası ve Molalar Akşam Yemeği Uyku Ara Toplam Geriye Kalan Çalışma Süresi İşçiye Kalan ( işçi) Çalışma Süresi İşçiye Kalan ( işçi) Çalışma Süresi İşçiye Kalan ( işçi) 24 Saat Yarım Saat 1.5 Saat 1 Saat Yarım Saat 7 Saat 10.5 Saat 13,5 Saat 9 Saat 4.5 Saat 11 Saat 2.5 Saat 12.5 Saat 1 Saat

22 22 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu Uzun Çalışma Süreleri Sağlığımızı Tehdit Ediyor Uzun çalışma süreleri, emekçilerin fiziksel, psikolojik ve sosyal sağlığını olumsuz etkiliyor; iş kazası ve meslek hastalığı riskini artırıyor. Uzun çalışma süreleri, sigara kullanımı, kontrolsüz alkol tüketimi, fiziksel aktivite yoksunluğu, uykusuzluk ve sağlıksız beslenme alışkanlığı gibi sağlığı olumsuz etkileyen sonuçlara yol açabiliyor. 7 Uzunca bir zaman, uzun süreler çalışma, anksiyete, aşırı hassaslık, obezite ve nihayetinde kalp damar hastalıklarına neden olabiliyor. 8 Uzun çalışma süreleri neticesinde yorgun, bitkin ve tükenme belirtileri gösteren işçilerin iş kazalarına uğrama olasılığının daha yüksek. Bu işçiler meslek hastalıklarına karşı daha duyarlı; daha çabuk hastalanıyorlar, daha zor iyileşiyorlar. 9 Ș Ș Günde 8, haftada 40 saat çalışma sağlığa uygun. İş kazası riski 9. saatten sonra katlanarak artıyor. 10

23 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu 23 Amerika da 2005 yılında yapılan bir araştırmaya göre 9. saatten itibaren iş kazalarını tetikleyen yorgunluk, stres, uyuklama gibi nedenlerin görülme sıklığı belirgin düzeyde artıyor. Aynı araştırmaya göre fazla çalışma yapılan işlerde kaza risk oranı fazla çalışma yapılmayan işlere göre yüzde 61 daha yüksek. Günde en az 12 saat çalışanlarda kaza riski yüzde 37, haftada en az 60 saat çalışanlarda kaza riski yüzde 23 daha yüksek. 11 Çalışma sürelerinin giderek arttığı Türkiye iş kazalarında Avrupa birincisi, Dünya üçüncüsü

24 24 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu Bizim İşçimiz Çok Çalışır Az Hastalanır Giderek artan çalışma süreleri büyük bir sorun. Peki, hükümet ve patronlar ne yapıyor? Yasalar neden uygulanmıyor? Bu sorun neden çözülmüyor? Çünkü hem patronlar, hem hükümet durumdan memnun. Türkiye nin en büyük patron örgütlerinden biri olan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği öncülüğünde kurulan Dış Ekonomik Kurulu ile uluslararası bir danışmanlık şirketi, Türkiye nin Küresel Üstünlükleri başlıklı bir rapor yayınladı. Bu raporda, Türkiye nin Haftada 53,9 çalışma saati ve çalışan başına yıllık ortalama 4,6 gün hastalık izni ile Avrupa daki en uzun çalışma süreleri ve çalışan başına ortalama hastalık izninde en düşük orana sahip olan ülke olduğu belirtildi. 12 AKP hükümeti, yasalara aykırı uzun çalışma süreleri sorununu çözme sorumluluğunu yerine getirmek yerine patron örgütlerinin izinden gitti. Başbakanlık bünyesindeki Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı, Türkiye deki uzun çalışma sürelerini, küresel sermaye için Türkiye ye yatırım yapma nedeni olarak gösterdi. 13 Hükümet, patronlarla el ele, Bizim işçimiz çok çalışır, az hastalanır diyor, Türkiye işçi sınıfını adeta sermayeye pazarlamaya çalışıyor

25 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu 25

26 26 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu Artık Yeter! Bu Oyunu Biz Bozarız! İş Yasası uygulanmıyor. Çalışma süreleri giderek artıyor. Türkiye de her iki emekçiden biri, haftada 50 saatten fazla çalışıyor. Ș Ș Türkiye de emekçilere, bir haftada 88 milyon 695 bin saat, yasal sınırın üzerinde, fazla mesai yaptırılıyor. Çoğu zaman ne mesai ne fazla mesai ücreti ödeniyor. Türkiye, Türkiye işçi sınıfının gasp edilen emeği ile büyüyor. Ekonomi büyüyor, emekçinin payına vahşi sömürü ve yoksulluk düşüyor. Türkiye de işçiler, emekçiler, çalışmak için yaşar hale geldi. İşçiler, çalışmaktan yaşamaya fırsat bulamıyor. Uzun çalışma süreleri, çalışanların hayatını mahvettiği gibi, milyonlarca işsizin de istihdam olanaklarını ortadan kaldırıyor. Hem çalışan hem işsiz kaybediyor

27 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu 27

28 28 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu İşçiler, örgütsüz olduklarında, sendikasız olduklarında, işverenlerin uzun çalışma süresi dayatmasına karşı çıkamıyor. Hakkını talep edemiyor. Bu Sorunu Biz Çözeriz! Oysa sendikalı işyerlerinde, İş Yasası ndaki kurallara ve sınırlara uyuluyor. İşçiler fazla mesai yaptıklarında, fazla mesai ücretlerini alıyor. İşverenler, bu durumda, işçilere bedavaya mesai yaptıramadıkları için yasaya uymak zorunda kalıyor. Hatta sendikalı işyerlerinde, toplu iş sözleşmesi ile fazla mesai ücretinin daha yüksek ödenmesinin kararlaştırılması mümkün. Böylece hem işçi fazla mesai yaptığında daha yüksek ücret alıyor, hem de işveren çok zorunlu olmadıkça mesai yaptırmama yoluna gidiyor.

29 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu 29 Örneğin Sosyal-İş Sendikası ile Metro Grosmarket arasındaki 5. Dönem Toplu İş Sözleşmesi ne göre, fazla mesailer yüzde 100 zamlı ödeniyor. Tatil günlerinde çalışan işçiye ücreti yüzde 300 zamlı ödeniyor. İşte bu yüzden, bu sorunun çözümü örgütlenmekten, sendikalaşmaktan, mücadele etmekten geçiyor. Bu eğitim kitapçığını okuyan tüm üyelerimizi ve işçi arkadaşlarımızı, sendikal gücümüzü, örgütlülüğümüzü büyütmeye çağırıyoruz. Sendikamızın işkolunda çalışan tüm işçi dostlarımızı Sendikamızda örgütlenmeye davet ediyoruz

30 30 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu Kaynakça ve Notlar: 1. Bu çalışmada Türkiye de fiili çalışma sürelerine ilişkin veri ve tablolar, TÜİK İşgücü İstatistikleri Veri tabanı kullanılarak derlenmiş ve hazırlanmıştır. [ Bu çalışmada ücretlilerin fiili çalışma süreleri esas alınmıştır; ücret ya da yevmiye karşılığı bağımlı çalışan herkes (işçi, memur, kayıtlı, kayıt dışı) bu kategoride yer almaktadır. 2. Bu hesaplama yapılırken, haftada saat arası çalışanların ortalama 45 saat, haftada saat çalışanların ortalama 55 saat, saat çalışanların ortalama 65 saat, 72 saatten fazla çalışanların ortalama 75 saat çalıştıkları varsayılmış ve buna göre ağırlıklı aritmetik ortalama hesaplanmıştır. 3. Avrupa ya ilişkin veriler, Avrupa Birliği nin kurumsal istatistik tabanı, Eurostat tan alınmıştır: [ table&init=1&language=en&pcode=tps00071&plugin=1] 4. OECD istatistikleri için şu kaynak kullanılmıştır: [ 5. Bu hesaplama yapılırken, haftada saat arası çalışanların haftada ortalama 10 saat, saat çalışanların ortalama 20 saat, 72 saatten fazla çalışanların ortalama 30 saat; fazla çalışma yaptıkları varsayılmış ve buna göre ağırlıklı aritmetik ortalama hesaplanmıştır. Haftada saat arası çalışanlar ile bu gruptakilerin yaptığı fazla çalışmalar bu hesaplamaya dâhil edilmemiştir.

31 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu Bu hesaplama yapılırken, yukarıdaki varsayıma dayanılmıştır. 7. Nishiyama, K. Johnson, JV Karoshi:Death from overwork: Occupational Health Consequences of Japanese production management. International Journal of Health Services.Sayı: 27-4.Nishiyama ve Johnson, 1997, s A.g.e. 9. Fişek, G Çalışma Yaşamında Sağlık ve Güvenlik. Ankara: Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vakfı. s Mütevellioğlu, N Türkiye de Çalışma Sürelerinin Uzaması ve Ölümlü İş Kazalarında Artış. Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi. Sayı: 32. s Dembe A. E; Erickson J. B, vd. 2005, The impact of overtime and long work hours on Occupationel injuries and illnesses:new evidence from the United States. Occup EnvironMed. Sayı: 62(9). s [ s [ Bu listenin Nitelikli ve Rekabetçi İş Gücü başlıklı 3. Maddesinde yer alan bu tespitin basına yansıması üzerine bu tespit ile ilgili kısım çıkarılmıştır.

32 32 Güncel Sorunlar Eğitim Dizisi-1 Türkiye de Fiili Çalışma Süreleri Sorunu SOSYAL-İŞ Türkiye Sosyal Sigortalar, Eğitim, Büro, Ticaret, Kooperatif ve Güzel Sanatlar İşçileri Sendikası Sosyal-İş DİSK ve UNI Global Union üyesidir. GENEL MERKEZ Adres: Ziya Gökalp Caddesi, Gonca Apartmanı Kat: 6 36/16 - Kızılay / Ankara Telefon: Faks: sosyal-is@sosyal-is.org.tr web: İSTANBUL ŞUBE Adres: Muratpaşa Mahallesi Muratpaşa Sokak Bilge Apt. No:21/2 Yusufpaşa - Aksaray/İstanbul Telefon: Faks: istanbulsube@sosyal-is.org.tr ANKARA ŞUBE Adres: Mithatpaşa Cad. No: 56/10 Kızılay / Ankara Telefon: Faks: ankarasube@sosyal-is.org.tr İZMİR ŞUBE Adres: Mahmut Esat Bozkurt Caddesi 1442 Sokak No:2 Kat:3 D:5 Alsancak / İzmir Telefon: Faks: izmirsube@sosyal-is.org.tr ANTALYA ŞUBE Adres: İsmetpaşa Cad Sok. H. Atmaca Apt. K:3 No:18 Antalya Telefon: Faks: