Hastane İnfeksiyonları (Sağlık k Hizmetiyle İnfeksiyonlar)

Transkript

1 Hastane İnfeksiyonları (Sağlık k Hizmetiyle İlişkili İnfeksiyonlar) Recep ÖZTÜRK İÜ Cerrahpaşa a Tıp T p Fakültesi İnfeksiyon Hastalıklar kları ve Klinik Mikrobiyoloji AD ozturkrecep@superonline superonline.com

2 Hastane (Nozokomiyal( Nozokomiyal) İnfeksiyonları Bir hastaneden bulunmayla sebep ilişkisi gösteren, yatan hasta, sağlık k personeli veya ziyaretçilerde ilerde oluşan infeksiyonlardır Yataklı tedavi kurumlarında sağlık k hizmetleri ile ilgili olarak gelişen en tüm t infeksiyonlardır Hastaneye yatış ıştan saat, taburcu olduktan sonraki 10 günlg nlük k dönem d içinde i inde görülürg 1ay:cerrahi alan inf; implant varlığı ığında:1 yıly Hİ = Ekzojen/Çapraz (cross) infeksiyonlar + endojen (self, oto) infeksiyonlar (% 30-50)

3 Hastane İnfeksiyonları Tarihçe : Florence Nightingale- Hastane hijyeni; Semmelweis, Lister, Pasteur: dezinfeksiyon,, antisepsi Puerperal sepsis,, kireç kloridi ve el yıkamay kama ile azalıyor (Semmelweis-1843) AHA (American( Hospital Association) ) her hastanede bir HİKK H kurulmasını önerdi İngiltere: İnfeksiyon Kontrol Hemşireli ireliği kurumsallaşmaya maya başlad ladı CDC-Comprehensive Comprehensive Hospital Infections Project ve NNIS (National Nosocomial Infections Surveillance System)

4 Hastane İnfeksiyonları Tarihçesi Türkiye Sağlık k ve Sosyal Yardım m Bakanlığı Tababet uzmanlık k YönetmeliY netmeliği. i. T C Resmi Gazete 1974; Sağlık k ve Sosyal Yardım m Bakanlığı ığı.. Yataklı tedavi kurumları işletme letme yönetmeliy netmeliği i T C Resmi Gazete 1983; Hacettepe-1983 Çapa, Marmara, Ege, Ankara Tıp T p Fak Cerrahpaşa a Tıp T p Fak, SB Haseki EAH -1994

5 Sağlık k Bakanlığı ığından: Yataklı Tedavi Kurumları Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği (11 Ağustos A ustos 2005 tarih ve sayılı Resmi Gazete) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç,, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1 Bu YönetmeliY netmeliğin in amacı; ; yataklı tedavi kurumlarında sağlık hizmetleri ile ilişkili olarak gelişen en enfeksiyon hastalıklar klarını önlemek ve kontrol altına almak, konu ile ilgili sorunları tespit etmek, çözümüne yönelik y faaliyetleri düzenleyip yürütmek y ve yataklı tedavi kurumları düzeyinde alınmas nması gereken kararları gerekli mercilere iletmek üzere, enfeksiyon kontrol komitesi teşkili ile bu komitenin çalışma şekline, görev, g yetki ve sorumluluklarına ilişkin usûl l ve esasları düzenlemektir. Kapsam Madde 2 Bu Yönetmelik; Y kamu kurum ve kuruluşlar ları ile özel sektöre ait bütün n yataklı tedavi kurumlarını ve bu yataklı tedavi kurumlarında görev g yapan personeli kapsar. Dayanak Madde 3 Bu Yönetmelik; Y 7/5/1987 tarihli ve 3359 sayılı Sağlık k Hizmetleri Temel Kanununun 3 üncü maddesi ve 9 uncu maddesinin (c) bendi ile 13/12/1983 tarihli ve 181 sayılı Sağlık k Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri G Hakkında Kanun HükmH kmünde Kararnamenin 43 üncü maddesine dayanılarak hazırlanm rlanmıştır

6 HEİ(N (Nİ) Üriner Sist İnf %20-40 Cerrahi Yara İnf %20 Alt Sol Yolu İnf %17 Bakteriyemi %10 Deri ve deri altı doku inf %7 Diğer %11 TEİ ÜSYE %50-60 Üriner Sist İnf %8 Enterik İnf %8 CTBH %8 ASY İnf %5 Deri İnf %5 Diğer %5

7 Nozokomiyal infeksiyonlar Cerrahi alan infeksiyonları Kan dolaşı şımı infeksiyonları Damar içi i kateter ilişkili infeksiyonlar Pnömoni VAP Üriner sistem infeksiyonları Kardiyovasküler sistem infeksiyonları Santral sinir sistemi infeksiyonları Gastrointestinal infeksiyonlar Kemik ve eklem infeksiyonları Diğer

8 Hastane infeksiyonu tanımlar mları Hastane infeksiyonlarının tanımı ABD, pek çok Avrupa ülkesi ve ülkemizde de CDC tanı kriterlerine e göre g yapılmaktad lmaktadır Garner JS, Jarvis WR, Emori TG, Horan TC, Hughes JM. CDC definitins for nosocomial infections. Am J Infect Control 1988; 16: Horan TC, Gaynes RP, Martone WJ, Jarvis WR, Emori TG. CDC definitions of nosocomial surgical site infections: : a modification of CDC surgical wound infections. Infect Control Hosp Epidemiol 1992; 13: 606-8

9 Hastane İnfeksiyonları Etkenler :streptokoklar; : stafilokoklar, :GN 90:GNÇ, :GN..:GNÇ,, GPB E. coli:%16 :%16-20, Enterobacter: : %5,8-17 P. aeruginosa: : %6-12 S. aureus: : %10-18, KNS: %6-12 Enterokoklar: : %3-12

10 Hastane İnfeksiyonları-Etkenler C. albicans ve/veya Candida spp, Aspergillus, zygomycetes:%5 :%5-10 Diğer Acinetobacter, Stenotrophomonas, Serratia, anaeroplar : %0,4-12 B. fragilis,, C. difficile,, C. perfringens, Peptostreptococcus Virüsler Cerrahi girişim, im, Tm varlığı ığı,, DM, aminoglikozitlerin sık kullanılmas lması RSV, PIV, Adenovirusler,, HBV, HCV, HIV, Rotavirus

11 Hastane İnfeksiyonları Sıklık: k: % 1-% 1 % 17 YBU:%20-40 Sayı:: Dünyada D 5-10 milyon olgu / yıl y (200 milyon yatan hasta) Türkiye: bin olgu /yıl l ( 2 milyon yatan hasta)

12 Türkiye Verileri (NosoLINE( Projesi) Hastane infeksiyonları insidensi %1-8.6 Hastane infeksiyonlarının çoğu u Yoğun Bakım Ünitelerinde oluşmaktad maktadır Hastane infeksiyonları: Üriner sistem infeksiyonları %6-32 Cerrahi alan infeksiyonları %10-60 Pnömoni %5-30 Bakteremi (damar içi i kateter infeksiyonları dahil):%7-36.3

13 Hastane İnfeksiyonları-Kalite Hastane infeksiyonları yataklı sağlık kurumlarındaki en önemli kalite göstergelerinden biridir Ventilatörle ilişkili pnömoni hızı Cerrahi alan infeksiyonu hızı Santral venöz kateterle ilişkili bakteremi hızı

14 Hastane İnfeksiyonları Hİ,, hastanede yatışı ek olarak 3-7gün daha artırır VİP:15-30, CAİ:20 güng Hİ sonucunda mortalite artar (ortalama 2 kat) Maliyetleri yükseltiry ABD de 3-5 milyar dolar/yıl l ek harcamaya neden olur

15 Hastane İnfeksiyonları Mortalite ABD de > ölüm/yıl l (1 ölüm/6 dakika) Ventilatörle ilişkili pnömoniye (VİP) atfedilen mortalite %20-30 Intensive Care Med 2000; 26 (13):S31-S37. S37. Cerrahi alan infeksiyonu (CAİ) ) gelişen en hastalarda mortalite %20 CAİ gelişmeyen hastalarda mortalite %5 Hastane İnfeksiyonları Dergisi 2001;5(1):21-30.

16 Hastane İnfeksiyonları Mali Yük-TürkiyeY Hastane infeksiyonu gelişen en hastalar Yatış süresi gün(ek g yatış 1020 gün) g Mortalite % 19.6 Maliyet 2280 $/hasta Hastane infeksiyonu gelişmeyen hastalar Yatış süresi güng Mortalite % 2.9 Maliyet 698 $/hasta Yalçın n AN et al. J Chemother 1997;9:411-4.

17 Hastane infeksiyonlarının hukuki yönüy Hastane infeksiyonları,yat,yatış süresini uzatarak, tanı testlerinin ve tedavi masraflarının eklenmesine ve hastanın n işgücüi kaybına yol açarak arak ek bir maliyet oluşturur Ek k maliyet kim tarafından karşı şılanacak? İlişkili bir yasa yok Hasta-hastane-sigorta şirketleri arasındaki uyuşmazl mazlıklar nasıl çözülecek Tek bir formül yok Tıbbi Hizmetlerin Uygulanmasından ndan Doğan Sorumluluk Kanunu Tasarısı tarihinde Meclis e e sevk edilmiş,, fakat henüz z yasalaşmam mamış

18 Hastane infeksiyonlarının hukuki yönüy Hastane infeksiyonu,, hastaneye yatmanın doğal bir sonucu olarak kabul edilemez Basit bir ameliyat için i in hastaneye yatırılan hastanın, n, hastane infeksiyonu gibi hiç beklemediği i ve esas hastalığı ığından çok daha ağır bir komplikasyonla karşı şılaşması durumunda hakkını araması doğaldır Hastane infeksiyonlarının komplikasyon, tıbbi t hata veya malpraktis sonucu mu olduğuna una karar vermek, her hastayı bireysel olarak, kendi koşullar ulları içinde inde değerlendirmek erlendirmek ve hasta kayıtlar tlarını ayrınt ntılı olarak incelemekle mümkündür

19 Hastane İnfeksiyonları Sonuçlar Hastanede kalış süresinde uzama Morbiditede artış Yaşamam kalitesinde bozulma Mortalitede artış İş gücü ve üretkenlik kaybı Maliyette artış Hukuki sorunlar Am J Epidemiol 1985;121; Am J Infect Control 1985;13:

20 Mikroorganizmalarda antimikrobiklere karşı direnç gelişimi imi artıyor Günümüzde: MRSA/SE VRE PRSP ESBL(+) Enterobacteriaceae Çoğul dirençli nonfermentatif GNÇ Çoğul dirençli M. tuberculosis Gelecekte Panrezistan GNÇ Vankomisine dirençli S. aureus Virüsler

21 Antibiyotik Direnci Hastane S. aureus Hastane dışı Gram-negatif basil Enterococcus sp. Shigella sp. N. gonorrhoeae H. influenzae M. catarrhalis S. pneumoniae Cohen;Science 1992;257:1050

22 Direnç sorunu olmayan bakteriler

23 Antibiyotik Direncinin Etkisi Mortalite Morbidite Tedavi maliyetm aliyeti Tedavi başar arısızlığı Tedavi seçeneklerinde eneklerinde azalma Tedavi sırass rasında direnç gelişimi imi Daha geniş spektrumlu antibiyotiklerin seçimi Daha toksik ilaçlar ların n kullanımı Antibiyotik baskısında artış

24 Antibiyotik Direncinin Etkisi Dirençli suşlarla larla kolonizasyon Dirençli bakterilerin yayılımı Dirençli bakteri infeksiyonları Hastane dışıd Hastane Uzun süreli s hastanede yatış Sürveyans maliyeti Yeni antibiyotiklere ihtiyaç olması

25 Tanı Erken klinik ve laboratuvar tanı Hızlı klinik mikrobiyoloji Mikroskopi sonuçlar larının n hızlh zlı bildirimi Kültür r sonuçlar larının n hızlh zlı bildirilmesi Kolonizasyon ve etken ayrımı Kantitasyon Salgın n kökeni k keni araştırma rma Moleküler ler teknikler: PFGE Yakın n klinik ve laboratuvar işbirliği

26 P. aeruginosa PFGE incelemeleri

27 Nozokomiyal İnfeksiyon Kontrolü

28 Nozokomiyal İnfeksiyon Kontrolü Etkin HİH kontrolü için in sürveyans zorunlu ilk adımd mdır Kontrolde 2. adım EĞİTİM olmalıdır Sürveyans sonuçlar ları analiz edilip raporlar, kartlar, broşürler, rler, kitapçıklar klar hazırlan rlanır Yüz z yüze y birebir eğitime e itime ağıa ğırlık k verilir Eğitim itim hekim, hemşire, hasta bakıcı,, hasta, refakatçisi, ziyaretçi i düzeyinde d düzenlenmelidird Antibiyotik kullanımı, dezinfeksiyon-asepsi, infeksiyon hastalıklar klarının n bulaşma yolları,, pratik önleme kuralları,, izolasyon konusunda eğitim e verilir

29 El YıkamaY Hastane infeksiyonlarını önlemenin en önemli, en basit yolu (özellikle( çapraz infeksiyonları önler) Her bir hastaya temas etmeden önce ve sonra akan suda en az saniye ellerin sabunla iyice ovarak yıkanıp p kağı ğıt t havluyla kurutulması gerekir Kan ve kan içeren i sıvılar, s cerahat, vücut v sekresyonları(yara...), (yara...),şüpheli materyelle temas edilirse antiseptikle dakika eller yıkanmaly kanmalıdır Hİ nin kontrol etmek için i in olmazsa olmaz önlem Bu etkili korunma yolu başta hekimler olmak üzere sağlık k personellerince önemsenmiyor!!!

30 Uygun ve Sürekli S sürveyans ve Kontrol ile HİH Hızları Ne Kadar Azalır? Sürveyansrveyans programları ve kontrole gereken önlem veriliyorsa 250 yatak başı şına na bir HİKH si varsa eğitimli bir hastane epidemiyologu varsa cerahlara yara infeksiyon hızları bildiriliyorsa Hİ hızları ortalama %32 azalır SENIC verileri

31 Tedavi Her kurum direnç durumunu belirlemeli Ampirik tedavi seçenekleri enekleri birimlere ve zamana göre g değişkenlik gösterebilirg Kolonizasyon durumu saptanmalı, gereksiz antibiyotikten kaçınılmal lmalı