BİLGİSAYAR DESTEKLİ PROJE I

Transkript

1 1 BİLGİSAYAR DESTEKLİ PROJE I

2 Resim: İnsanların gördüklerini, isteklerini, düşüncelerini ve cisimleri şekillendirme sanatına denir. Resim, herhangi bir yüzey üzerine çizgi ve renklerle yapılan, hatta günümüzde kavramsal bir boyutta ele alınması açısından hemen her tür malzemenin de kullanılabileceği bir anlatım tekniğidir. Resim yapma sanatıyla ilgilenen kişiye Ressam denir. Mona Lisa, Leonardo Da Vinci 2

3 Teknik Resim: Bir parçanın yapımı için gerekli olan bütün bilgileri eksiksiz olarak taşıyan resimlere denir. 3

4 Teknik resim, Bir şeyin nasıl çalıştığını veya üretildiğini anlamak üzere yapılan çizimdir. Mühendisler arasındaki iletişimi en kolay ve en doğru şekilde sağlaması açısından büyük öneme sahip teknik bir alfabedir. Temelde doğrular ve eğrilerin çeşitli şekillerde bir araya gelmesiyle oluşan teknik resim, yapılması istenen konstrüksiyon ve tasarımın kâğıt üzerinde tanımlanması sanatıdır. 4

5 Teknik resim, tasarımdan üretime, pazarlamadan kullanıma kadar bir ürünün başından geçen her aşamada ilgili kişilere yol gösterir. Teknik resim, ürünün malzemesini, nasıl imal edileceğini, boyutlarını, toleranslarını, yüzey kalitesini, sertlik değerlerini, ısıl işlemini vb. tüm imalat yöntemlerini daha sonrasında ürünün montajını, taşınmasını ve hatta kullanımını belirli kurallar ve standartlar çerçevesinde anlatır. Daha önceleri çeşitli takımların (cıvata, somun ve sembol şablonları, aydınger kağıdı, iletki(minkale), gönyeler, kurşun kalemler, silgiler, resim kâğıtları, çini mürekkebi, resim masası, resim tahtası, cetvel, daire şablonu, pistole'ler (yay cetvelleri), yazı şablonları, rapido takımı, T cetveli, pergel takımı vs.) yardımıyla el ile çizilen teknik resimler, gelişen teknolojiye ayak uydurmuş ve günümüzde büyük bir oranda 5 bilgisayarlarda CAD (Computer-Aided Design) programları yardımıyla çizilmektedir.

6 Tasarı geometri Tasarı geometri, uzay problemlerinin çözümlenme ve bu problemlerin grafik olarak gösterilmesini sağlayan yöntemleri içeren bir bilim dalıdır. Tasarı geometri üç boyutlu olan cisimlerin bir düzlem üzerine çizilerek gösterilmesi tekniğidir. Tasarı Geometri 6

7 Teknik Resmi Meydana Getiren Özellikler Resmin araç ve gereç kullanılarak çizilmesi Araç ve gereçlerin kullanma yeterliliğinin kazanılması Resim bilgisi Tasarı ve çizim 7

8 Standartlar(Normlar) Norm, kurallara uygun veya talimatlara göre anlamında kullanılan Latin kökenli bir kelimedir. Standartların kullanılmadığı alan yoktur. İlk norm çalışmaları 1917 de Almanya da başlamıştır. Dünya Standartları TSE : Türkiye DIN : Almanya ASA : Amerika CIZ : Japonya BS : : İngiltere UNI : İtalya CSA : Kanada NFE : Fransa VSM : İsviçre GOST : Rusya 8

9 İkinci Dünya Harbinden sonra ISO kurularak bugünkü haline getirilmiştir. ISO: International Organization for Standardization (Uluslararası Standardizasyon Örgütü) Standartlaşmanın Faydaları Ürün cins ve çeşit sayısını azaltmıştır. Maliyet fiyatları ve işletme giderleri azaltılmıştır. Ticaretle mağaza ve depo yönetim işleri basitleştirmiştir. Gereç ve malzeme teminindeki anlaşmazlıkları ortadan kaldırmıştır. Ürün kısa zamanda teslimi sağlanır. 9

10 Teknik Resimde Kullanılan Araç ve Gereçler Resim Masaları T Cetveli Gönyeler ( ) Çizim Kalemleri (Rotringler) Kurşun Kalemleri Kalem Açacakları Silgiler (Yumuşak ve Sert Silgiler) Ölçü Cetvelleri Pistole Açı Ölçerler Yay Gönyeleri Pergel Takımı Şablonlar Yazı Şablonları Şekil Şablonları Sembol Şablonları Kağıtlar Yapıştırıcılar 10

11 Kalemler Teknik resim çizim masası 11 Gönyeler

12 T Cetveli: TS 5220 ye göre standart hale getirilmişlerdir. İmalat malzemesi olarak plastik, gürgen, elma, armut ağacı kullanılır. T cetveli kalınlıkları 3 5 mm arasında değişir. Boyları ise mm olarak ölçüleri şöyledir. 350, 500, 650, 700, 920, 1000, 1270, 1500, 1750, 2000 mm. 12

13 Gönyeler: Plastik veya ahşap malzemeden yapılırlar. Çizgi çizmek için en uygun araçlardır. T cetveli üzerinden kaydırılarak açısına uygun düz çizgi rahatlıkla çizilir Açı Ölçer (İletki) Standart gönyeler ile çizilemeyen 0 ile 360 arasındaki açıların ölçüm ve işaretlenmesinde kullanılır. 13

14 Çizim Kalemleri Çini mürekkebi ile yazmak amacıyla 1928 yılında rotring firması Rotring isimli kalem piyasaya sürmüştür. Çini mürekkebi ile çizilen çizimler standartlara uygun olup kontrast zenginliği sağlar. Çini mürekkebi lateks maddesi ihtiva ettiğinden kendiliğinden akmaz. Bu tip kalemler için ideal mürekkeptir. Kalemin ucu açık kalırsa mürekkep kurur. Kalemin aşağı yukarı sağlanması ile mürekkebin akması sağlanır. Mürekkeplerin kurumaması için kalemler özel aparat içerisinde saklanır. Çizim yapılırken yumuşak bir bez bulundurularak kalem ucu devamlı olarak temizlenir. Kalem uzun süre kullanılmayacaksa su ile temizlenerek kurulanır. Rapido kalem uçları 0,10mm den başlayarak 2mm ye kadar üretilir. 14

15 Rotring Isograf Set Pergelli 15

16 Versatil Kalemler (Takma Uçlu Kalemler) Normal kurşun kalemleri açmak zor olduğundan bunu yerine ucu değiştirilebilen versatil kalemler üretilmiştir. Bu kalemlerin kullanılmasında aynı kalınlıkta çizgi elde edebilmek için kalem çizgi yönüne 60 eğimle tutulmalıdır ve çizim yapılırken kalem kendi etrafında döndürülmelidir. Bu kalemler yere dik düşürülmemelidir. Uç kalınlıkları mm olarak şu şekildedir. 0,3 0,5 0,7 0,9 16

17 Kurşun Kalemler Çizimde en çok kullanılan kalem türü kurşun kalemdir. Bunlar çeşitli sertlikte grafitten yapılırlar. Kurşun kalemler kullanılan işe göre bir sertlikte seçilirler. Sertlik grubuna göre üçe ayrılırlar. Sert Kalemler: H harfi ile gösterilirler. Sert ucu ifade ederler. Yardımcı çizgilerin çizilmesinde kullanılırlar. Yumuşak Kalemler: B harfi ile bilinirler. Ana çizgilerin çiziminden kullanılırlar. Orta Sert Kalemler: HB ve F harfi ile ifade edilirler. Kesik çizgi ve eksen çizgilerinde kullanılırlar. 17

18 Şablonlar Çeşitli meslek gruplarında kullanılmak üzere yapılmış ve üzerinde meslekle ilgili sembol, şekil ve işaretlerin bulunduğu şablonlardır. Daire şablonu Geometrik şekil şablonu Yazı şablonu 18

19 Resim Kağıtları Resim çiziminde kullanılan kağıtlar, standart hale getirilmişlerdir. Bu kağıtlar, rulo veya tabaka halinde satılırlar. Kağıdın gramajı kağıdın kalitesini ifade eder; verilen ağırlık 1m 2 lik kağıt rulosunun veya tabakasının ağırlığını verir. Bu ağırlıklar; gr olarak verilir. Kağıt Çeşitleri Işığı geçirmeyen kağıtlar: Kurşun kalem veya rapido ile çizim yapılabilen kağıtlardır. Beyaz veya sarımtrak renkte olabilirler. Bu tür kağıtların parlak yüzeyleri silinmeye uygun olmadıklarından pürüzlü yüzeyleri kullanılır. Işık geçiren kağıtlar: Işıkla kopyaları çıkarılacak saydam kağıtlardır. Saydam kağıtlar şunlardır. Aydınger Yağlı kağıt Muşamba kağıt 19 Eskiz kağıt Ozalit kağıdı

20 Aydınger: Gri renkte ve en çok kullanılan kağıt türüdür. Yüzeyi düzgün olanlar rapido için, pürüzlü olanlar kurşun kalemler için uygundur. İyi bir aydınger, silinmeye, kazınmaya dayanıklı olmalı ve ışığı iyi bir şekilde geçirmelidir. Aydınger sıcak havada sertleşir ve kırılgan hale gelir. Rutubetli havada nemi emdiği için dalgalı hale gelir. Islandığı zaman tamamen bozulan bir kağıt türüdür. Bu tip kağıtlar kaloriferli ve az rutubetli yerlerde tutulmalı, depo edilmeli ve asla katlanmamalıdır. 20

21 Eskiz kağıdı Çizim öncesi tasarılarda sık sık kullanılan ve ışık geçirme özelliğine sahip taslak kağıdıdır. Ozalit kağıdı Ozalit, ışığa duyarlı bir kağıt kaplama cinsidir. Yüksek ışık şiddeti kağıda vurdurularak pozlanır. Daha sonra amonyak eklenerek görüntü kağıda sabitlenir. Plan kopya basımında sıkça kullanılmaktadır. 21

22 Çizim Folyoları: Plastikten yapılmış malzemelerdir. Bunlara çok net çizim yapılabilmektedir. Asetat, sert pvc, polyester bu gruba girer. Yıpranması ve yırtılması söz konusu değildir. Hava şartlarından pek etkilenmezler ve filme alınacak ve çoğaltılacak resimler bunlarla yapılabilir. Daha çok haritacılık için kullanılır. 22

23 Standart Kağıt Ölçüleri Resim yapraklarının ebatları TS 88 'e göre standart hale getirilmiştir ve 1m 2 lik kağıdın bölünmesiyle oluşturulmuştur. ISO 216, dünyanın çoğu ülkesinde kullanılan kâğıt boyutlarının standartlarını belirleyen ISO kısmıdır. 1m 2 lik kağıt ölçüsüne A 0 kağıdı denilir. A 0 = 1189 x 841mm lik ölçülerdedir. 1m 2 = x.y 1m 2 = 2.y A 0 = 1189 x 841 A 1 = 841 x 594 A 2 = 594 x 420 A 3 = 420 x 297 A 4 = 297 x 210 A 5 = 210 x

24 24

25 25

26 26

27 Resim Kağıtlarının Katlanması Çizilen projeler, saklama koşuluna göre katlanırlar. Saklama şu şekillerde yapılabilir. Düz tabaka halinde haritalar Rulo halinde Dosyalama şeklinde Kapaklı dosya Zarf Poşet Klasör 27

28 A 0, A 1, A 2 ve A 3 formalarına çizilen resimlerin dosyalanarak saklanabilmesi için ebatlarının dosya büyüklüğüne düşürülmesi gerekmektedir. Bu nedenle bu formalar A 4 forması (210x297) esas alınarak katlanır. Katlama esnasında resmin sağ alt köşesinde bulunan başlığın (Antet) dosya açıldığında görülecek şekilde üste gelmesine dikkat edilmelidir. TS 88 'e göre standart hale getirilen katlama şekilleri aşağıda gösterilmiştir. 28

29 29

30 Teknik Resimde Yazılar Harfler ve rakamlar resmin tamamlayıcı faktörleridir. Yazılar TSE 88 e göre standart hale getirilmiş olup norm yazı olarak ifade edilirler. TSE 88 e göre iki tip norm yazı şekli bulunmaktadır. Dik norm yazı Eğik norm yazı Norm yazı özellikleri şu şekilde olmalıdır. Yazı yüksekliği Büyük harf yüksekliği Küçük harf yüksekliği Harfler arasındaki boşluk Satır aralığı Kelimeler arasındaki boşluk Yazı kalınlığı 30

31 Norm yazının nedenleri? Yazı okunaklı olmalıdır Resimde kullanılan yazılar, aynı tipte ve aynı özellikte olmalıdır. Mikrofilm ve diğer çoğaltmalara uygun olmalıdır. Harf ve rakamların, ince yazılarda dahi herhangi bir karışıklığı önleyebilecek şekilde olmalıdır. Çoğaltmalarda iki harf arasındaki boşluğun yazı kalınlığının iki katı kadar olması gerekir. Büyük ve küçük harflerin kalınlığı aynı olmalıdır. Yazı kalınlığı yazının büyüklüğüne göre seçilmeli ve köşeler tam birleştirilmelidir. 31

32 ÖLÇEKLER Proje veya resimler gerçek boyutlarında çizilmezler. Bir yerin, haritasını veya plânını yapabilmek için o yer küçültülerek bir düzlem üzerine çizilebilir. Çünkü haritası veya plânı çizilecek yerin büyüklüğünde bir kâğıt bulmak ve kullanmak olanaksızdır. Bunun için çizilecek yerleri eşit oranlarda küçülterek çizmemiz gerekir. Bu küçültme oranına ölçek denir. Ölçek, herhangi bir yerin plân veya haritası çizilirken, ne kadar küçültüldüğünü gösteren orandır. Plân ve haritaların hepsinde ölçek bulunur. Ölçek: Çizilen çizim veya resimlerin herhangi bir elemana ait çizim boyutunun gerçek boyutuna oranıdır. Ölçek = Çizim Ölçüsü Gerçek Ölçü 32

33 Ölçekler üç gruba ayrılır. Gerçek büyüklük ölçeği Büyütme ölçü Küçültme ölçü Gerçek büyüklük ölçeği: Resim veya proje tam ölçülere göre çizilme durumunda kullanılan ölçektir. Ölçek; 1:1 veya 1/1 şeklinde gösterilir. Büyütülmüş ölçü: Çok küçük parçaların kolay anlaşılabilmesi için büyütülmesi durumunda kullanılan ölçüdür. Ölçek; 2/1, 5/1, 10/1, 20/1 şeklinde gösterilir. Küçültülmüş ölçü: Haritalar, elektrik projeleri, inşaat projeleri, büyük makine resimleri bire bir çizilemediklerinden standart hale gelmiş ölçekler kullanılır. 33 Ölçek; 1/5, 1/10, 1/20, 1/50, 1/100, 1/200, 1/500, 1/1000 şeklinde gösterilir.

34 İç tesisat elektrik tesisat projelerinde; Vaziyet planları 1/200, 1/500, 1/1000 ölçeğinde, Kat planları 1/50 ölçeğinde, Ayrıntılar 1/20 ölçeğinde çizilir. denir. İç Tesisat: Kapalı alanlarda yapılan tesislere iç tesisat Dış Tesisat: Elektrik enerjisinin üretiminden iletim ve tüketimine kadar yapılan tesislere dış tesisat denir. 34

35 Proje: Düşünceye göre yapılacak yapıyı, belli programa göre inşa edilecek bir yapı bütününü; makine veya elektrik tesisini plan durumunda gösteren çizime denir. Proje çeşitleri Öneri projesi Ön proje Uygulama projesi Değişiklik projesi Üretim projesi Son durum projesi Detay projesi 35

36 KAYNAKLAR Volkan ERDEMİR, Üniversite Ders Notları MEGEP; Aydınlatma Projeleri; Ankara 2011 MEGEP; Bilgisayar Destekli Proje Çizimi; Ankara 2011 MEGEP; Temel Teknik Resim; Ankara 2011 Mehmet Çevik, Teknik Resim Ders Notları; İzmir İlgili Şartname ve Yönetmelikler 36

37 37

38 38