Türkiye küçük Millet Meclisleri Mayıs 2014 O.P. Raporu

Transkript

1 Türkiye küçük Millet Meclisleri Mayıs 2014 O.P. Raporu 1 1 Cumhurbaşkanlığı Seçimi Yetki ve Sorumlulukları

2 2

3 Ortak Paydalar 1- Cumhurbaşkanını halkın seçmesi memnuniyet verici ama mevcut seçim sistemi ve anayasa yeterli değil 2- Cumhurbaşkanı şeffaf, dürüst, hesap verebilir ve her görüşten insanı kucaklayabilen biri olmalı Hazırlayanlar: Cemil Altay Türkiye küçük Millet Meclisleri Koordinatörü Raporda yer alan görüşler TkMM katılımcılarına aittir. TkMM Girişimi, Uncular Cad. 28/2, TR İSTANBUL 3

4 Panorama Mayıs 2014 toplantılarının konu başlığı: 'Cumhurbaşkanlığı Seçimi ve Cumhurbaşkanı Yetki ve Sorumlulukları' idi. Yerel Seçimlerin yorgunluğunu henüz atamayan Türkiye'de, toplantıların yapıldığı illerde de konu Seçim ve Cumhurbaşkanı olunca, konuşmalarda hem yerel seçimlerin hem de anayasa ile ilgili eleştirilerin ağırlığı görülüyor. Ülke gündeminde toplumsal gerilimi arttıracak olayların ve bu olaylarla ilgili siyasi söylemlerin yerel seçimlerden geri kalmaması, gerilimli bir seçim yaşayacağımızın işaretini veriyor. Partiler henüz net bir şekilde adayını göstermese de, Ak Parti'nin yerel seçimlerde 81 ilde Recep Tayyip Erdoğan üzerine kurduğu seçim kampanyası ve parti içinden yapılan bireysel açıklamalar Ak Parti'nin belirginleşen ilk adayının Recep Tayyip Erdoğan olduğu yönünde. Ancak Başbakan Erdoğan- Cumhurbaşkanı Gül görüşmesi ve akabinde yapılan açıklamalara bakıldığında, Erdoğan'dan sonra en güçlü adayın Gül olduğu da medyanın dilinde. Muhalefet tarafında ise, Ak Parti'nin adayının karşısına çıkarılacak her kesime hitap eden ortak bir aday ile kendi adayını çıkarma arasında gidip gelen bir görüntü var. 4

5 Her halükarda hem Mayıs ayı toplantıları hem de siyaset mektebi, yerel seçimin öncesi ve sonrasıyla yaşanan ve hali hazırda yaklaşan Cumhurbaşkanlığı Seçimleri ile ivmesi artan toplumsal gerilime, kutuplaştırıcı söyleme karşı şu temennide birleşiyor: Cumhurbaşkanı her görüşten insanı kucaklasın, birleştirici olsun. ***** TkMM olarak Mayıs ayında aramıza yeniden katılan Ağrı ve Mardin kmm leri ile 22 ilde toplantı gerçekleştirdik. Bursa kmm toplantısı iptal olurken, kmm lere milletvekilleri katılımı İstanbul, Ankara, İzmir ve Muş la sınırlı kaldı. Gerçekleştirilen toplantılardaki katılıma bakıldığında sivil toplum ile seçilmişler arasındaki sayısal fark devam ediyor. İstanbul kmm nin toplantısına Ali Özgündüz (CHP/İstanbul), İzmir kmm ye Haluk Ahmet Gümüş (CHP/Balıkesir) ve Muş kmm ye Muzaffer Çakar (Ak Parti/Muş), Faruk Işık (Ak Parti/Muş) katılırken, Ankara kmm ise Faruk Bal (MHP/Konya) Mustafa Hamarat (Ak Parti/Ordu), Mustafa Balbay (CHP/İzmir) ve İdris Bal (Bağımsız/Kütahya) ın katılımı ile toplantılar gerçekleştirildi. 5

6 Nasıl bir Cumhurbaşkanı? Mayıs 2014 te yapılan toplantılarımızda genel gündemin Cumhurbaşkanlığı Seçimleri kısmında katılımcılarımız seçim sistemine ve toplumsal gerilime yönelik değerlendirmede bulundu. Cumhurbaşkanlığı Yetki ve Sorumlulukları kısmında ise katılımcılarımız ağırlıklı olarak mevcut anayasayı eleştirdi ve bu başlıktaki anayasal düzenlemelerin gerekliliğine vurgu yaptı. Katılımcılarımızın, kurulan bu diyalog ortamında buluştuğu ortak paydalar da, bu iki başlıkta oldu. Toplantılardan çıkan ilk ortak payda: "Cumhurbaşkanını halkın seçmesi memnuniyet verici ancak mevcut seçim sistemi ve anayasa hala yeterli değil." 6

7 Burada yapılan eleştirilerde en çok dile getirilen, Cumhurbaşkanı adayının parlamentodan 20 milletvekilinin imzasıyla belirlenmesine yönelik oldu. Bu eleştiriyi en güzel ifade eden soru şöyleydi: "Cumhurbaşkanını seçiyor muyuz, yoksa bize seçtiriliyor mu?" Katılımcıların çoğu; Cumhurbaşkanı adayının belirlenme sürecinin daha demokratik, daha sivil olabileceğini belirtti. Yetkileri? 21 ilde toplanan kmm'lerden "Cumhurbaşkanının Yetki ve Sorumlulukları" ile ilgili çıkan diğer ortak payda ise şu: "Cumhurbaşkanı şeffaf, dürüst, hesapverebilir ve her görüşten insanı kucaklayabilen biri olmalı" Bu, katılımcılarımızın Cumhurbaşkanı seçilecek kişinin toplumsal gerilimi sona erdirmesi umudu ve isteğiyle doğrudan bağlantılı bir sonuç. 7

8 Bunun yanında mevcut anayasanın içerdiği yetki, düzenlemelerle ilgili kuşku ve değiştirilmesi talebini de içeriyor. Özellikle de bu başlıkta çok seslileşen katılımcılarımız, Başkanlık sistemini ve Yarı- başkanlık sistemini de değerlendirirken, bu iki sistemde ortak bir mutabakat yok. Bu iki sistemin hem olumlu görüş bildirenleri, hem de olumlu görüş bildirenlere karşı ne gibi olumsuz sonuçlar doğurabileceğini ifade eden katılımcılarımız da var. Ama sözün dönüp dolaşıp geldiği yer şuydu: Gömleğin yanlış iliklenen ilk düğmesi; yani, Anayasa! Katılımcılarımız; mevcut anayasanın bu konuda yetersiz olduğunu belirtti ve ilgili yasal maddelerin de Cumhurbaşkanı seçilen kişinin; şeffaflık, hesapverebilirlik ve Meclis ile sorumlulukları bakımından, sorunlara gebe olacağı ihtimaline dikkat çekti. Yine bazı katılımcılarımız net bir şekilde mevcut sisteme karşı umutsuzluğunu dile getirdi. Bununla ilgili yapılan bir benzetme aynı görüştekilerin eleştirisini özetliyor: "Seçimlerle ilgili mevcut sistemin tüm bileşenlerini bir kumaşa benzetirsek bundan en fazla gömlek dikilebileceğini, ceket dikmenin hayal olduğunu söylemek hata olmaz." 8

9 Cumhurbaşkanı adayının kadın olması gerektiğini belirten, her görüşten insana kucak açabilen ve şeffaf, dürüst, hesapverebilir olmasıyla ortak paydanın ikinci maddesiyle aynı zeminde buluşan katılımcılarımızın sayısı da az değildi. Seçilenlerin ardından Yerel Gündemde ise seçilen belediye başkanından beklentiler ve yerel problemlere yönelik konularla toplanan kmm'ler, yerel yönetimde adem- i merkezi yönetimin önemi noktasında buluştu. 9

10 Engelli vatandaşların sorunları, Trafik sorunu, Otopark sorunu vb. sorunların konuşulduğu toplantılarda, belediye başkanı katılımının olmaması hem bizler hem de seçilenler için önemli bir soru işareti. Yerel Seçimlerin tekrar yapılacağı Ağrı kmm de ise katılımcılar, 1 Haziran da yapılacak seçimde baskıların olmadığı ve seçimin öncesiyle, sonrasıyla şeffaf olması yönünde ortak bir görüş bildirdi. Meclisteki partilerin birbirlerini ziyarete başlayacağı, cumhurbaşkanı adaylarına yönelik kamuoyu yoklamalarının açıklanacağı ve aday belirleme sürecinde partilerin STK, Meslek Odaları ve Sendikaların nabzını yoklayacağı bir yaz dönemine giriyoruz. 12. Cumhurbaşkanını da seçmeye hazırlandığımız 2014 yılında geride bıraktığımız Yerel Seçimler'den sonra tüm toplantıların ortak temennisi, hem Cumhurbaşkanlığı hem de 2015'te yapılacak Genel Seçimlerde; seçimlerin daha şeffaf ve demoratik olması, seçilenlerin ise toplumsal gerilimi düşürmesi. 10

11 11

12 Sayılarla TkMM Mayıs 2014 Forum Toplantıları Gerçekleşme sayı ve oranları: Yapılması gereken toplantı sayısı: 22 Gerçekleştirilemeyen toplantı: 1 (Bursa) Yapılan toplantı sayısı: 21, toplantı gerçekleşme oranı: % 95,4 Sivil Toplum katılımı: Olması gereken sivil toplum katılımcı sayısı: 420 Toplam sivil toplum katılımcı sayısı: 229, % 54,5 Seçilmişlerin katılımı: Katılması gereken milletvekili sayısı: 148 Katılan toplam milletvekili sayısı ve oranı: 8, % 5,4 Katılması gereken belediye başkanı sayısı: 21 Katılan toplam belediye başkanı sayısı ve oranı: 1, % 4,7 Kolaylaştırıcı ağırlayan belediye sayısı ve oranı: 1, % 4,7 Medya ilgisi: Toplantılara katılan medya muhabiri sayısı toplam: 59 Toplantı başına düşen medya muhabiri sayısı: 2 Toplantılara kim ev sahipliği yaptı? Ev sahipliği yapan belediyeler ve oranı: 12, % 57,1 Ev sahipliği yapan meslek odaları ve oranı: 2, % 9,5 Ev sahipliği yapan STÖ sayısı ve oranı: 7, % 33,3 Ev sahipliği yapan sendika sayısı ve oranı: 0 Sivil toplum bileşenlerinin katılım oranları: Katılımcı meslek odaları sayısı: 19, % 8,2 Katılımcı sendika sayısı: 30, % 13,1 Katılımcı dernek/vakıf/girişim sayısı: 180, % 78,6 İzleyiciler: İzleyici olarak katılanlar: 224 Kanaat Önderleri: 38 12