KAMU İSTİŞARESİNDEN SONRA DEĞİŞTİRİLMİŞ ELEKTRİK PİYASASI DENGELEME VE UZLAŞTIRMA YÖNETMELİĞİ

Transkript

1 KAMU İSTİŞARESİNDEN SONRA DEĞİŞTİRİLMİŞ ELEKTRİK PİYASASI DENGELEME VE UZLAŞTIRMA YÖNETMELİĞİ Değiştirilmemiş doküman 15/04/2014 tarihlidir, üzerinde çalışmalar devam etmektedir ve henüz yayınlanmamıştır 1.KISIM Genel Hükümler BÖLÜM 1 Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar ve Kısaltmalar MADDE 1 Amaç [ENTSO-E Elektrik Dengeleme şebeke kodu ile uyumlaştırma için değiştirilmiştir] (1) Bu Yönetmeliğin amacı; gün içi ve gün öncesi piyasalara, aktif elektrik enerjisi arzı ile talebinin gerçek zamanlı dengelenmesine, takas ve uzlaştırmanın gerçekleştirilmesine ilişkin usul ve esasları belirlemektir. MADDE 2 Kapsam [[ENTSO-E Elektrik Dengeleme şebeke kodu madde 1 ve tanımlar ile uyumlaştırma için değiştirilmiştir] (1) Bu Yönetmelik; dengeleme mekanizmasının, takas ve uzlaştırmanın taraflarının görev, yetki ve sorumlulukları ile aktif elektrik enerjisi arzı ile talebinin dengelenmesine ve lisans sahibi tüzel kişilerin dengeleme mekanizması, takas ve uzlaştırmaya katılımları sonucu oluşan alacak ve borçlarının mali açıdan uzlaştırılmasına ilişkin usul ve esasları kapsar. (2) Bu yönetmelikte belirlenen şartlar özellikle TEİAŞ; EPDK; Dağıtım Sistemi Operatörleri, bundan böyle DSO lar, uygulanabilir olduğunda yerlerde sorumlulukların delege edildiği üçüncü taraflar ve Piyasa Katılımcıları için geçerlidir. MADDE 3 Dayanak (1) Bu Yönetmelik, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu nun 1 inci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. 1

2 MADDE 4 Tanımlar ve kısaltmalar (1) Bu Yönetmelikte geçen; Acil durum talimatı: Acil durumun giderilmesine yönelik Sistem İşletmecisi tarafından verilen talimatı, Acil durum: Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliği, TEİAŞ ın iletim lisansı ve ilgili mevzuatın diğer hükümleri çerçevesinde sistem kararlılığı ve emniyeti açısından tehlike arz eden durumu, Alış satış teklifleri: Gün öncesi veya gün içi piyasalarına sunulan saatlik, blok ve esnek teklifleri, Aracı banka: Avans ve fatura ödeme işlemlerinin yürütülmesi amacıyla piyasa katılımcıları tarafından kullanılan bankayı, Avans ödeme: Gün öncesi ve gün içi piyasalarında ticareti yapılan elektrik enerjisine ilişkin fatura kesilmeksizin yayımlanan avans ödeme bildirimine istinaden gerçekleştirilen ödemeyi, Bağlantı noktası: Lisans sahiplerinin ve/veya serbest tüketicilerin bağlantı anlaşmaları uyarınca iletim veya dağıtım sistemine bağlandıkları saha veya irtibat noktasını, Bakanlık: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığını, Başkan: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanını, BYTM: Bölgesel Yük Tevzi Merkezini, Dağıtıcı: Dağıtım veya OSB dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiyi, Dağıtım bölgesi: Bir dağıtım veya OSB dağıtım lisansında tanımlanan bölgeyi, Dağıtım sistemi: Bir dağıtıcının belirlenmiş bölgesinde işlettiği ve/veya sahip olduğu elektrik dağıtım tesisleri ve şebekesini, Dağıtım şirketi: Dağıtım lisansı sahibi şirketi, Dağıtım: Elektrik enerjisinin gerilim seviyesi 36 kv ve altındaki hatlar üzerinden naklini, Değerleme katsayısı: Piyasa katılımcılarından talep edilen nakit dışı teminatların TL karşılığının belirlenmesinde kullanılan katsayıyı, Dengeden sorumlu grup: Piyasa katılımcılarının Piyasa İşletmecisine bildirmek suretiyle oluşturdukları ve aralarından bir katılımcının grup adına denge sorumluluğunu üstlendiği grubu, Dengeden sorumlu taraf: Dengeden sorumlu grup adına denge sorumluluğunu üstlenen veya herhangi bir dengeden sorumlu gruba dahil olmayan piyasa katılımcısını, Dengeleme birimi: Dengelemeye katılabilecek bir üretim veya tüketim tesisini ya da üretim veya tüketim tesisinin bir bölümünü,( ENTSO-E Yük Frekank Kontrolü ve Yedekler Şebeke Kodundaki Yedek sağlayan Grup ile aynı tanım) Dengeleme güç piyasası: Arzla talebin gerçek zamanlı olarak dengelenmesi amacıyla onbeş dakika içerisinde gerçekleştirilebilen çıkış gücü değişimi ile elde edilen yedek kapasitenin alış satışının gerçekleştirildiği organize toptan elektrik piyasasını, [Tanım iptal edildi, ENTSO-E Elektrik Dengeleme Şebeke Kodu ile uyumlaştırma] Balancing mechanism: The activities which complement bilateral contracts and which consist of day ahead balancing and real-time balancing, Dengeleme mekanizması: İkili anlaşmaları tamamlayıcı nitelikte ve gün öncesi ve gün içi piyasaları ile gerçek zamanlı dengelemeden oluşan faaliyetleri, Dengeleme: Elektrik enerjisi arzı ile talebini dengede tutmak amacıyla yürütülen faaliyetleri, 2

3 EIC: ENTSO-E tarafından belirlenen enerji tanımlama kodlama sistemini, ENTSO-E: Avrupa Elektrik İletim Sistemi İşletmecileri Ağını, EPİAŞ: Görev ve sorumlulukları Kanun da ve bu Yönetmelikte belirlenen ve gün içi piyasalarını işletmekle ve uzlaştırmayı yapmakla görevli şirketi, Fatura dönemi: Bir takvim ayının ilk günü saat 00:00 da başlayıp ertesi ayın ilk günü saat 00:00 da biten süreyi, Gerçek zamanlı dengeleme: Arzla talebi gerçek zamanlı olarak dengede tutmak amacıyla Sistem İşletmecisi tarafından yürütülen faaliyetleri, Görevli tedarik şirketi: Dağıtım ve perakende satış faaliyetlerinin hukuki ayrıştırması kapsamında kurulan veya son kaynak tedariki yükümlüsü olarak Kurul tarafından yetkilendirilen tedarik şirketini, [Tanım tadili, ENTSO-E CACM kodu 67. Madde Gün içi Piyasası İşlemi ile uyumlaştırma] Gün içi piyasası kapı kapanış zamanı: Fiziksel teslimatın bir saat öncesini, Gün içi piyasası katılım anlaşması: Piyasa katılımcısının gün içi piyasasına katılımak için imzaladığı standart anlaşmayı, [Tanım tadili, ENTSO-E CACM kodu ile uyumlaştırma] Intraday market: Gün içi Bölgeler arası kapı açılış saati ve kapanış saati arasındaki sürece faaliyet gösteren ve Gün içi piyasası kapı kapanış zamanına kadar elektrik enerjisi ticaretinin yapıldığı organize toptan elektrik piyasasını, [Tanım tadili, ENTSO-E CACM kodu ile uyumlaştırma] Gün içi piyasasında eşleşme: Ekonomik fazlalığın artırılmasını sağlamak için,gün içi piyasasına sunulan bir alış teklifinin eşit veya daha iyi fiyatlı bir satış teklifiyle veya bir satış teklifinin eşit veya daha iyi fiyatlı bir alış teklifiyle tamamen veya kısmen eşleşerek ticari işlemin gerçekleşmesini, Gün öncesi piyasası katılım anlaşması: Piyasa katılımcısının gün öncesi piyasasına katılmak için imzaladığı standart anlaşmayı, Gün öncesi piyasası: Bir sonraki gün için elektrik enerjisi ticaretinin yapıldığı organize toptan elektrik piyasasını, Gün: Bir takvim günü saat 00:00 da başlayıp ertesi gün saat 00:00 da biten süreyi, İkili anlaşmalar: Gerçek veya tüzel kişilerin elektrik enerjisi ve/veya kapasitesinin ticaretine dair yaptıkları özel hukuk hükümlerine tabi ticari anlaşmaları, İletim kapasitesi: İletim sisteminin herhangi bir noktasından gönderilebilen veya alınabilen elektriksel güç miktarını, İletim sistemi konfigürasyonu: İletim sistemine verilen veya iletim sisteminden çekilen elektrik enerjisinin hesaplanması için dikkate alınacak sayaçlar, sayaçların veriş veya çekiş açısından hangi yönde olduğu ve sayaçlara uygulanacak kayıp katsayıları gibi bilgileri içeren hesaplama kurallarını, İletim sistemi: Elektrik iletim tesisleri ve şebekesini, İletim: Elektrik enerjisinin gerilim seviyesi 36 kv üzerindeki hatlar üzerinden naklini, İlgili mevzuat: Elektrik piyasasına ilişkin kanun, yönetmelik, tebliğ, prosedür, genelge, Kurul kararları ile ilgili tüzel kişilerin sahip olduğu lisans veya lisansları, İtibari bağlantı noktası: Kayıp Katsayıları Hesaplama Metodolojisine İlişkin Usul ve Esaslarda kayıpların hesaplanmasında kullanılan itibari noktayı, Kanun: 30/03/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu nu, Kesinleşmiş günlük üretim/tüketim programı (KGÜP): Bir uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin, bağlı olduğu dengeden sorumlu tarafın yükümlülüklerine ve gün içi piyasası işlemlerine göre bir sonraki güne ilişkin gerçekleştirmeyi öngördüğü, Sistem İşletmecisine 3

4 dengeleme güç piyasasının başlangıcında bildirdiği ve gün içi piyasası işlemlerine göre güncellediği üretim veya tüketim değerlerini, Kısıt yönetimi: İletim sisteminde oluşan veya oluşması öngörülen kısıtların giderilmesine ilişkin yöntemleri, Kısıtsız piyasa takas fiyatı (KPTF): Gün öncesi piyasasında teklif bölgeleri arasındaki iletim kısıtları dikkate alınmaksızın uzlaştırma dönemi bazında belirlenen tek fiyatı, Kontrat: Gün içi piyasasında belirli bir zaman dilimi için 1 lotluk enerji miktarını gösteren kontratı, Kurul: Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunu, Kurum: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunu, Lot: 0,1 MWh lik enerji miktarını, Merkezi uzlaştırma bankası anlaşması: Piyasa İşletmecisi ile merkezi uzlaştırma bankası arasında imzalanan ve tarafların teminat yönetimi ve ödemelere ilişkin görev ve sorumluluklarını içeren anlaşmayı, Merkezi uzlaştırma bankası: Piyasa katılımcıları arasındaki bu Yönetmelik kapsamındaki ödeme ve teminata ilişkin işlemleri yürütmesi amacıyla Piyasa İşletmecisi ve piyasa katılımcıları tarafından kullanılan bankayı, Merkezi uzlaştırma bankası-katılımcı anlaşması: Piyasa İşletmecisi tarafından hazırlanarak piyasa katılımcıları ile merkezi uzlaştırma bankası arasında teminat yönetimi ve nakit takas hizmetlerine ilişkin olarak imzalanan anlaşmayı, MYTM: Milli Yük Tevzi Merkezini, Organize toptan elektrik piyasası: Elektrik enerjisi ve/veya kapasitesinin toptan alış satışının gerçekleştirildiği ve Piyasa veya Sistem İşletmecisi tarafından işletilen gün öncesi piyasası, gün içi piyasası, dengeleme güç piyasası ve yan hizmetler piyasası gibi elektrik piyasalarını, Otomatik sayaç okuma sistemi (OSOS): Sayaç verilerinin otomatik olarak uzaktan okunması, verilerin merkezi bir sisteme aktarılması, doğrulanması, eksik verilerin doldurulması, verilerin saklanması ve ilgili taraflara istenen formatta sunulması amacıyla TEİAŞ ve dağıtıcılar tarafından kurulan ve gerekli yazılım, donanım ve iletişim altyapısını kapsayan sistemi, Ölçüm sistemi: Sayaçlar, ölçü trafoları (gerilim ve akım trafoları), ilgili iletişim teçhizatı ve kablajı da içeren ölçüm teçhizatının tümünü, Piyasa İşletmecisi: Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketini (EPİAŞ), Piyasa katılım anlaşması: Piyasa katılımcısının, kayıt dosyasında yer alan tüm bilgi ve belgeleri doğruladığını ve bu Yönetmelik kapsamındaki yükümlülüklerini kabul ve taahhüt ettiğini bildiren standart anlaşmayı,, Piyasa Katılımcısı: Lisans Sahibi tüzel kişileri veya toptan enerji piyasasında ticaret talimatını da içeren ama bununla sınırlı olmayan işlemlere katılan, iletim system operatörleri, tedarikçiler, tüccarlar, üreticiler, aracılar ve geniş kullanıcıları, Lisans Sahibi: Bu Yönetmelikte belirtilen lisans sahibi tüzel kişileri ve görevli tedarik şirketleri için oluşturulan farklı kategorileri Piyasa Takas Fiyatı (PTF): Gün öncesi piyasasında herhangi bir teklif bölgesi için teklif bölgeleri arasındaki iletim kısıtları dikkate alınarak uzlaştırma dönemi bazında belirlenen fiyatı, Piyasa Yönetim Sistemi (PYS): Gün içi ve Gün öncesi piyasalar,dengeleme güç piyasası takas ve uzlaştırmaya ilişkin işlemlerin yürütülmesi amacıyla Piyasa İşletmecisi, Sistem İşletmecisi, piyasa katılımcıları ve sayaçların okunmasından sorumlu lisans sahibi tüzel kişilerin kullanımına sunulan ve küçük istemci yapısında çalışan uygulamaları, 4

5 Primer frekans kontrol rezervi: İşletme yedeğinin, türbin hız regülatörlerinin otomatik olarak kullanılarak sistem frekansını normal regülasyon aralığında tutmak için kullanılan ve bu işlem için yeterli olacak şekilde seçilen kısmını, Sekonder frekans kontrol rezervi: İşletme yedeğinin, frekans kontrolü amacıyla kullanılan primer frekans kontrol rezervinin serbest kalması, frekansın nominal değerine geri dönebilmesi ve komşu elektrik şebekeleriyle olan elektrik enerjisi alışverişinin programlanan düzeyde tutulabilmesinin sağlanması için otomatik üretim kontrol sistemi vasıtasıyla kullanılan ve bu işlem için yeterli olacak şekilde seçilen kısmını, Serbest tüketici: Kurul tarafından belirlenen elektrik enerjisi miktarından daha fazla tüketimde bulunması veya iletim sistemine doğrudan bağlı olması nedeniyle tedarikçisini seçme serbestisine sahip gerçek veya tüzel kişiyi, Sistem İşletmecisi: Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketini (TEİAŞ), Sistem Marjinal Fiyatı (SMF): Dengeleme güç piyasasında bir teklif bölgesi için uzlaştırma dönemi bazında belirlenen fiyatı, Sistem: Elektrik iletim sistemi ve dağıtım sistemi dahil olmak üzere tüm kullanıcı sistemlerini, Talimat kodu: Talimatın hangi amaçla verildiğini belirten değişkeni, Talimat: Yük alma veya yük atma talimatını, TCMB: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasını, Tedarikçi: Elektrik enerjisi ve/veya kapasitesi sağlayan üretim şirketleri ve tedarik lisansına sahip şirketleri, Teklif bölgesi: Sınırlarını oluşturan iletim sistemi bağlantı noktalarında büyük çaplı iletim kısıtlarının beklendiği en küçük topolojik iletim sistemi bölgesini, (ENTSO-E Elektrik Dengeleme kodundaki Dengesizlik Fiyat Bölgesi ile aynı tanımlanmış), Teklif defteri: Gün içi piyasası katılımcılarının kontratlara sundukları en iyi tekliflerin listelendiği PYS ekranını, Teknik parametreler: Bir dengeleme biriminin devreye girme, devreden çıkma, yüklenme, yük düşme ve verilen talimatları yerine getirme ile ilgili özelliklerini içeren ve dengeleme birimi sahibi piyasa katılımcıları tarafından Sistem İşletmecisine bildirilen değerleri, Teminat seviyesi: Bir piyasa katılımcısının Piyasa İşletmecisine sunduğu teminat olarak kabul edilebilecek değerlerin toplam tutarını, Tersiyer kontrol rezervi: İşletme yedeğinin, sekonder frekans kontrol rezervi devreye alındıktan sonra dengeleme birimlerinin onbeş dakika içerisinde gerçekleştirilebildikleri çıkış gücü değişimi ile sağlanan, ihtiyaç duyulduğunda manuel olarak kullanılan ve başka bir frekans sapması tehlikesine karşı sekonder frekans kontrol rezervinin serbest hale getirilmesini sağlamaya yeterli olacak şekilde seçilen kısmını, Tesis: Elektrik enerjisinin üretimi, tüketimi, iletimi veya dağıtımı işlevlerini yerine getirmek üzere kurulan tesis veya teçhizatı, TETAŞ: Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketini, [Tanım tadili, ENTSO-E CACM kodu ile uyumlaştırma] Ticaret sınırları/ Bölgeler arası kapasite / Enterkoneksiyon kapasitesi: Enterkonnekte Sistemin, ihale bölgeleri arasında enerji transferi sağlama yetisi anlamına gelir. Koordineli Net İletim kapasitesi değeri veya Akış Tabanlı parametreler olarak ifade edilir ve İşlem Güvenliği Kısıtlarını dikkate alır. Teknik ve güvenlik gibi nedenlerle kullanıma kapatılmış olan iletim kapasitesi dışında, ticari bölgeler arasındaki elektrik ticareti için izin verilen maksimum saatlik iletim kapasite limitleri, 5

6 Ticari işlem onayı: Piyasa İşletmecisinin, gün öncesi piyasasında her bir teklif bölgesi için PTF lerin hesaplanmasını veya gün içi piyasasında eşleşmenin gerçekleşmesini takiben her bir piyasa katılımcısına yaptığı ve ilgili katılımcının alış satış miktarlarını içeren bildirimi, TL teminat: Gün öncesi veya gün içi piyasalarına katılmak için merkezi uzlaştırma bankasında bulundurulması gereken TL teminatı, Tüketim: Elektrik enerjisi tüketimini, Uzlaştırma dönemi: Takas ve uzlaştırma işlemleri için esas alınan bir saatlik zaman dilimini, Uzlaştırma: Dengeleme mekanizmasından ve/veya enerji dengesizliğinden doğan alacak ve borç miktarlarının hesaplanması ve ilgili alacak ve borç bildirimlerinin hazırlanması işlemlerini, Uzlaştırmaya esas elektrik enerjisi teslim noktası: Çekiş veya ihracat yapılan ve iletim sistemi kaybına maruz bir iletim sistemi bağlantı noktasını, Uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimi: Bir piyasa katılımcısının belli bir uzlaştırma dönemi için ikili anlaşmayla aldığı veya sattığı elektrik enerjisi miktarlarını içeren ve dengeden sorumlu tarafça Piyasa İşletmecisine yapılan bildirimi, Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonu: Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ait uzlaştırmaya esas veriş-çekiş miktarının hesaplanmasında dikkate alınacak sayaç verileri, sayaçların veriş veya çekiş açısından hangi yönde olduğu ve hangi piyasa katılımcısı adına kayıtlı olduğu bilgilerini içeren hesaplama kurallarını, Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi: Uzlaştırmasının yapılabilmesi amacıyla piyasa katılımcısı tarafından PYS aracılığıyla kaydı yapılan elektrik enerjisi üreten veya tüketen birimleri, Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş miktarı: Uzlaştırma hesaplamalarında esas alınmak üzere, uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonunda yer alan sayaçlardan elde edilen ölçümlerin, uzlaştırmaya esas elektrik enerjisi teslim noktası bazındaki değerlerini, Ünite: Bağımsız olarak yük alabilen ve yük atabilen her bir üretim grubunu, kombine çevrim santralleri için her bir gaz türbin ve jeneratörü ile gaz türbin ve jeneratörüne bağlı çalışacak buhar türbin ve jeneratörünün payını, Üretim faaliyeti gösteren tüzel kişi: Üretim veya OSB üretim lisansı sahibi tüzel kişiyi, Üretim tesisi: Elektrik enerjisinin üretildiği tesisi, Üretim: Enerji kaynaklarının elektrik enerjisine dönüştürülmesini, Yan hizmetler: Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliğinde tanımlanan hizmetleri, Yük alma talimatı: Yük alması için piyasa katılımcısına Sistem İşletmecisi tarafından yapılan bildirimi, Yük alma teklif fiyatı: Dengeleme güç piyasası katılımcısının yük alma için bildirdiği fiyatı, Yük alma teklif miktarı: Dengeleme hizmet sağlayıcısının bir dengeleme biriminde yapmayı teklif ettiği üretim artışı veya tüketim azalışı miktarını, Yük alma teklifi: Dengeleme hizmet sağlayıcısınınyük almak amacıyla bildirdiği fiyat ve miktar bilgileri içeren teklifi, Yük alma: Bir dengeleme biriminin Sistem İşletmecisi tarafından verilen talimatlar doğrultusunda, üretimini artırarak veya tüketimini azaltarak enerji satması durumunu, Yük atma talimatı: Yük atması için piyasa katılımcısına Sistem İşletmecisi tarafından yapılan bildirimi, Yük atma teklif fiyatı: Dengeleme hizmet sağlayıcısınınyük atma için bildirdiği fiyatı, Yük atma teklif miktarı: Dengeleme hizmet sağlayıcısının bir dengeleme biriminde yapmayı teklif ettiği üretim azalışı veya tüketim artışı miktarını, Yük atma teklifi: Dengeleme hizmet sağlayıcısınınyük atmak amacıyla bildirdiği fiyat ve miktar bilgileri içeren teklifi, 6

7 Yük atma: Bir dengeleme biriminin Sistem İşletmecisi tarafından verilen talimatlar doğrultusunda, üretimini azaltarak veya tüketimini artırarak enerji alması durumunu [Tanım eklendi; ENTSO-E OP& S kodu ile uyumlaştırma] Talep Tesisi Operatörü: Talep tesisinin operatörü olan gerçek veya tüzel kişiyi; [Yeni Tanım; ENTSO-E CACM kodu ile] Merkezi Muhatap: Eşleme süreci sonucu uzlaşmalardaki değişiklikler aracılığı ile ve diğer merkezi muhataplardan kapasite tahsisi transferi organize ederek, piyasa katılımcısı ile uzlaşmadan görevli tüzel kişi veya kişiler ; [Yeni tanımlar; ENTSO-E Elektrik Dengeleme kodu] Tahsis Edilen Hacim: Dengeden Sorumlu tarafın Dengesizliğini hesaplanması için, sistemden fiziksel olarak çekilen veya enjekte edilen ve dengeden sorumlu tarafa atfedilen enerji hacmi. Dengeden Sorumlu Taraf: Dengeden Sorumlu Taraf piyasa ile ilgili tüzel kişi veya onun kendi dengesizliklerinden sorumlu seçilen temsilcisi. Dengeleme Kapasitesi: Uzlaşılan Yedek Kapasitesi. Dengeleme Enerjisi: TEİAŞ tarafından Dengelemeyi sağlamak için kullanılan enerji. Dengeleme Piyasası : Dengeleme ilgili Yönetmelik çerçevesinde, Dengelemenin işlemesi ile ilgili kurumsal, piyasa tabanlı yönetimi kuran ticari ve operasyonel düzenlemeler. Dengeleme Hizmeti: Dengeleme Kapasitesi ve Dengeleme Enerjisinden biri veya her ikisi de. Dengeleme Hizmet Sağlayıcısı: TEİAŞ a gerçek zamanlı Dengeleme Hizmeti sağlayan Piyasa Katılımcısı. Devre dışı olma Dönemi: Rampalama süreci, belirlenmiş bir nokta için tüm teslimat veya çekişden. Teslimat Dönemi: Dengeleme Servis Sağlayıcısının istenen güç değişikliğini teslim sırasında sistemi beslemesi veya sistemden çekmesi sırasındaki teslimat süresi. Bölünebilirlik: TEİAŞ ın Dengeleme Hizmet Sağlayıcısı tarafından sunulan Dengeleme Enerjisi tekliflerinin veya Dengeleme Kapasitesi tekliflerinin güç aktivasyonu veya zaman süresi bakımından sadece bir kısmını kullanma imkanı. Tam Aktivasyon: TEİAŞ tarafından talep edilen aktivasyon ve ilgili ürünün tam aktivasyonu arasında geçen süre. Dengesizlik: Dengelemeden sorumlu taraf için hesaplanan ile Dengelemeden Sorumlu o tarafa Tahsis edilen hacim değeri arasındaki fark ve Dengelemeden Sorumlu o tarafın nihai pozisyonu ve Dengelemeden Sorumlu o tarafa, belirli bir dengesizlik Uzlaşma süresinde uygulanan Dengesizlik ayarlamaları. 7

8 Dengesizlik Ayarlama: Bir Dengeleme Hizmet Sağlayıcısından sağlanan ve bir Dengesizlik Uzlaşma dönemi için ilgili Dengelemeden Sorumlu Tarafa, TEİAŞ tarafından uygulanan ve Dengelemeden Sorumlu bu Tarafların Dengesizliğinin hesaplanması için kullanılan Dengeleme Enerjisini temsil eden enerji hacmi. Dengesizlik Sahası: Bir Dengesizliğin hesaplanması için Dengeleme Fiyat Sahası veya Dengeleme Fiyat Sahasının bir parçası. Dengesizlik Fiyatı: Pozitif, Her Dengesizlik Uzlaşması döneminde, bir Dengesizlik için her yöne doğru pzitif, 0 veya negatif fiyat. Dengesizlik Fiyat Sahası: Dengesizlik Fiyatlarının hesaplanması için,teklif Bölgesi, Teklif Bölgesinin bir kısmı veya birkaç Teklif Bölgesinin birleşmesi ile oluşan bölge. Dengesizlik Uzlaştırması: Dengelemeden Sorumlu Tarafın ödeme yapmasını veya ödeme almasını amaçlayan mali uzlaşma mekanizması. Dengesizlik Uzlaştırma Dönemi: Dengelemeden Sorumlu Tarafların Dengesizliklerinin hesaplandığı zaman birimi. Aktivasyon Modu: Dengeleme Enerjisi tekliflerinin, kapalı döngü düzenleyicisi bakımından, Dengeleme Enerjisinin bir işletmeci tarafından manuel olarak veya otomatik olarak tetiklendiğine bağlı olarak, manuel veya otomatik olarak aktivasyonunun uygulanması. Pozisyon: Dengelemeden Sorumlu Tarafın, organize elektrik piyasalarında veya piyasalar arasında, programlanmış ticari işlemlerin toplamını temsil eden enerji hacmi. Dengelemeden Sorumlu Taraflar: Dengesizliklerin hesaplanması için veya uygun olduğu durumlarda,dengelemeden Sosrumlu Tarafın, Dengelemeden Sorumlu o Tarafın Dengesizliğinin hesaplanması için, programlanmış enerji enjeksiyonu, geri çekilmesi veya enerji enjeksiyonu ve geri çekilmesinin toplamını temsil eden enerji hacmi. Hazırlık Dönemi:TEİAŞ talebi ile enerji teslimatının başlaması arasındaki zaman dönemi. Dengelem Kapasitesi Transferi: Dengeleme Kapasitesinin, başlangıçta anlaşılan Dengeleme Hizmet Sağlayıcısından başka bir alıcı Dengeleme Hizmeti Sağlayıcısına transferi. Dengeleme Kapasitesi Fonksiyonun Transferi:Dengeleme Kapasitesi Transferinin optimasyonu için uygulanan algoritmanın işletilmesi görevi. Geçerlilik Dönemi:Dengeleme Hizmet Sağlayıcısı tarafından,dengeleme Enerjisi teklifinin, ürünün tüm özelliklerine sağdık kalınarak active edilebileceği zaman dönemi.geçerlilik dönemi, bir başlangıç ve bitiş zamanı ile belirlenir. [Tanım eklemeleri; ENTSO-E LFCR kodu ile uyumlaştırma] Yedek Sağlayıcı Grup: FCR, FRR veya RR yükümlülüklerini yerine getirerek birden daha fazla Bağlantı Noktasına bağlı, Güç Üretim Modülleri, Talep Birimleri ve/veya Yedek Sağlama birimlerinin toplamını; 8

9 Yedek Sağlayıcı Birim: FCR, FRR veya RR yükümlülüklerini yerine getirerek ortak bir Bağlantı Noktasına bağlı tek bir Güç Üretim Modülü ve/veya Talep Birimini veya topluluğunu; ifade eder. 2.KISIM Piyasa, Dengeleme Mekanizması, Takas ve Uzlaştırma 1.BÖLÜM Piyasa,DengelemeMekanizması, Takas ve Uzlaştırmaya İlişkin Genel Esaslar MADDE 5 Piyasa ve Dengeleme mekanizmasına ilişkin genel esaslar [Değiştirildi, ENTSO-E Elektrik Dengeleme Şebeke Kodu tanımları ile uyumlaştırma] (1) Dengeleme mekanizması; gün öncesi piyasası, gün içi piyasası ve gerçek zamanlı dengeleme faaliyetlerini kapsar. (2) Gün öncesi piyasası, piyasa katılımcılarının sözleşme taahhütleri ile üretim ve/veya tüketim planlarını gün öncesinde dengelemeleri amacıyla gerçekleştirilen faaliyetlerden oluşur. (3) Gün içi piyasası, piyasa katılımcılarının sözleşme taahhütleri ile üretim ve/veya tüketim planlarını gün içinde dengelemeleri amacıyla gerçekleştirilen faaliyetlerden oluşur. (4) Gerçek zamanlı dengeleme, yan hizmetler ve dengeleme güç piyasasından oluşur. (5) Piyasa İşletmecisi ve Sistem İşletmecisi gerekli her türlü koordinasyon ve haberleşmeyi sağlayarak gün öncesi ve gün içi piyasalarının yanı sıra gerçek zamanlı dengeleme faaliyetlerinin düzgün yürütmesini sağlar. elektrik enerjisi arzı ile talebini dengelemek amacıyla dengeleme mekanizması faaliyetlerini yürütür. MADDE 6 Denge sorumluluğunun genel esasları (1) Piyasa katılımcıları, her bir uzlaştırma dönemi ve her bir teklif bölgesi için, bir tarafta sisteme verişleri, elektrik enerjisi alımları ve ithalatları ile diğer tarafta sistemden çekişleri, elektrik enerjisi satışları ve ihracatları arasında denge sağlar. (2) Piyasa katılımcıları bir araya gelerek dengeden sorumlu grup oluşturabilir. Grup adına grup içinden bir piyasa katılımcısı dengeden sorumlu taraf olarak belirlenir. Herhangi bir gruba katılmayan bir piyasa katılımcısı ise doğrudan dengeden sorumlu taraftır. (3) Dengeden sorumlu taraflar, enerji dengesizlikleri için Sistem İşletmecisi adına Piyasa İşletmecisine karşı mali sorumluluk üstlenir. (4) Dengeden sorumlu tarafların gerçek zamana kadar mevcut tüm imkanları kullanarak denge sağlamaları esastır. Gerçek zamanda sistemin dengelenmesi Sistem İşletmecisinin sorumluluğundadır. 9

10 (5) Sistem İşletmecisi denge sorumluluğuna ilişkin yükümlülüklerin sistematik ihlallerini belirleyebilmek ve bu sapmaları Kuruma raporlayabilmek için tüm dengeden sorumlu taraflardan ihtiyaç duyduğu bilgileri alır. MADDE 7 Gün öncesi piyasasına ilişkin genel esaslar [Madde tadili, ENTSO-E CACM kodu 45. Madde Fiyat Kuplajının Amacı ile uyumlaştırma] (1) Gün öncesi piyasası, gerçek zamandan bir gün öncesinden uzlaştırma dönemi bazında üretim ve tüketim dengesini sağlamak üzere aşağıdaki genel esaslar çerçevesinde Piyasa İşletmecisi tarafından yürütülür: a) Gün öncesi piyasasına sunulan teklifler gün öncesi piyasası katılımcıları arasında ayrım gözetilmeksizin değerlendirilir. b) Gün öncesi piyasasına ilişkin faaliyetler şeffaflık ve sorumluluk ilkelerine uygun şekilde yürütülür. (2) Gün öncesi piyasası: a) Piyasa katılımcılarına sözleşme taahhütlerini ve üretim ve/veya tüketim planlarını gün öncesinde dengeleme olanağını sağlama, b) Elektrik enerjisinin referans fiyatını belirleme, c) Sistem İşletmecisine gün öncesinden dengelenmiş bir sistem sağlama, ç) Bölgeler arası Kapasite ve Tahsis Kısıtlamalarına uyarak, sistem İşletmecisine gün öncesinden kısıt yönetimi yapma imkanı sağlama, d) Piyasa katılımcılarına, ikili anlaşmalarına ek olarak enerji alım satım fırsatı yaratma amaçlarına uygun olarak işletilir. f) Sonraki işlem günü için Ekonomik fazlalığı artırır; g) tekrarlanabilir ve değişkendir; MADDE 8 Gün içi piyasasına ilişkin genel esaslar (1) Gün içi piyasası, gün içi piyasası kapı kapanış zamanına kadar, uzlaştırma dönemi bazında üretim ve tüketim dengesini sağlamak ve/veya elektrik ticareti yapabilmek için aşağıdaki genel esaslar çerçevesinde Piyasa İşletmecisi tarafından yürütülür: a) Gün içi piyasasına sunulan teklifler gün içi piyasası katılımcıları arasında ayrım gözetilmeksizin değerlendirilir. b) Gün içi piyasasına ilişkin faaliyetler şeffaflık ve sorumluluk ilkelerine uygun şekilde yürütülür. (2) Gün içi piyasası: a) Piyasa katılımcılarına sözleşme taahhütlerini ve üretim ve/veya tüketim planlarını dengeleme olanağını sağlama, b) Enerji dengesizlik miktarlarının azalmasını sağlama, c) Sistem İşletmecisine dengelenmiş bir sistem sağlama, ç) Piyasa katılımcılarına, ikili anlaşmalarına ve gün öncesi piyasasında yaptıkları ticarete ek olarak enerji alım satım fırsatı yaratma amaçlarına uygun olarak işletilir. 10

11 MADDE 9 Gerçek zamanlı dengelemeye ilişkin genel esaslar [Madde tadili, ENTSO-E Elektrik Dengeleme Şebeke Kodu 1,9 ve 39. Maddeler ile uyumlaştırma ] (1) Gerçek zamanlı dengeleme, aktif elektrik enerjisi arzı ile talebini gerçek zamanlı olarak dengede tutmak amacıyla, Sistem İşletmecisi tarafından yürütülen ve Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliğinde tanımlanan faaliyetlerden oluşur. (2) Gerçek zamanlı dengeleme aracı olarak primer frekans kontrol rezerv kapasitesi, sekonder frekans kontrol rezerv kapasitesi, tersiyer kontrol rezerv kapasitesi ve talep kontrolü kullanılır. Primer ve sekonder kontrol rezerv kapasitelerinin ve talep kontrolünün kullanım usul ve esasları Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliğinde tanımlanmıştır. (3) Gerçek zamanlı dengeleme kapsamında kullanılan tersiyer kontrol rezerv kapasitesi dengeleme güç piyasası vasıtasıyla temin edilir. (4) Gerçek zamanlı dengeleme, elektrik enerjisinin tüketicilere yeterli, kaliteli, sürekli ve düşük maliyetli olarak sunulmasını sağlayacak şekilde aşağıdaki genel esaslar çerçevesinde yürütülür: a) Gerçek zamanlı dengeleme, arz ve talebin gerçek zamanlı olarak işletme güvenliği ve sistem bütünlüğü sağlanacak şekilde; Elektrik İletim Sistemi Arz Güvenilirliği ve Kalitesi Yönetmeliğinde yer alan arz kalitesi ve işletme koşulları kriterleri doğrultusunda dengelenmesi esasına dayalı olarak yürütülür. [Yeni Öğe, ENTSO-E Elektrik Dengeleme Şebeke Kodu 9. Madde ile uyumlaştırma] b) Gerçek zamanlı dengeleme hizmetleri tedariki, yeni girenler için gereksiz engelleri önlemek, Dengeleme Piyasalar likiditesini desteklemek, adil, tarafsız, şeffaf ve piyasa temelli olmalıdır.. ç) Gerçek zamanlı dengeleme için dengeleme güç piyasasına sunulan teklifler, teklife ilişkin bilgiler ve tekliflerin dengeleme için uygunluğu dikkate alınarak Dengeleme Hizmeti Sağlayıcıları arasında ayrım gözetilmeksizin değerlendirilir d) Sistem İşletmecisi, gerçek zamanlı dengelemeyi, sistem güvenliğini dikkate alarak dengeleme maliyetlerini en aza indirecek şekilde gerçekleştirir. [Yeni öğe, ENTSO-E EB şebeke kodu Eylül sürümü Madde 34 (4) ile uyumlaştırma] e) Dengeleme Kapasitesinin gerçek zamana en yakın olarak tedariği öncelikli olmalıdır e) Gerçek zamanlı dengeleme, şeffaflık ve sorumluluk ilkelerine uygun şekilde yürütülür [Yeni Öğe, ENTSO-E Elektrik Dengeleme Şebeke Kodu 21. Madde ve EB Eylül sürümü ile uyumlaştırma] f) TEIAŞ kendisi gerçek zamanlı Dengeleme Hizmeti sunmaz. [Yeni Öğe, ENTSO-E Elektrik Dengeleme Şebeke Kodu 1. Madde ile uyumlaştırma] 11

12 (5) 73. MADDE hariç olarak, bu Yönetmelikte geçen tüm gerçek zamanlı dengeleme, Elektrik İletim Şebeke Kodu 30. MADDE Operasyon İlkeleri nde belirtildiği gibi normal ve ikaz durumlarında uygulanır. MADDE 10 Takasa ilişkin genel esaslar (1) Takas, gün öncesi ve gün içi piyasalarında yapılan işlemlerden doğan alacak ve borç miktarlarının hesaplanması ve ilgili alacak ve borç bildirimlerinin hazırlanması işlemlerinin hızlı, güvenilir ve şeffaf bir şekilde gerçekleşmesini sağlayacak şekilde aşağıdaki genel esaslar çerçevesinde Piyasa İşletmecisi tarafından yürütülür: a) Gün öncesi piyasasında gerçekleştirilen elektrik enerjisi alış satışlarının takasında uzlaştırma dönemi bazındaki fiyatlar, gün içi piyasasında gerçekleştirilen elektrik enerjisi alış satışlarının takasında ise işlem bazındaki fiyatlar esas alınır. Gün öncesi ve gün içi piyasalarında gerçekleştirilen elektrik enerjisi alış satışları taraflar arasında bağlayıcı nitelik taşır. b) Takas hesaplamalarının gün öncesi ve gün içi piyasaları için ayrı ayrı gerçekleştirilmesi esastır. c) Gün öncesi ve gün içi piyasalarında gerçekleştirilen elektrik enerjisi alış satışlarının faturalama işlemleri Piyasa İşletmecisi tarafından yapılır. [Yeni Madde, ENTSO-E CACM kodu 73. Madde Piyasa katılımcıları ile Uzlaştırma ve Takas ( clearing) ile uyumlaştırma] (2) Piyasa katılımcıları arasında merkezi karşı taraflar anonim kalacaktır. MADDE 11 Uzlaştırmaya ilişkin genel esaslar [Madde tadili, ENTSO-E Elektrik Dengeleme Şebeke Kodu 61. Madde ile uyumlaştırma ] (1) Uzlaştırma, dengeleme güç piyasasından ve/veya enerji dengesizliğinden doğan alacak ve borç miktarlarının hesaplanması ve ilgili alacak ve borç bildirimlerinin hazırlanması işlemlerinin hızlı, güvenilir ve şeffaf bir şekilde gerçekleşmesini sağlayacak şekilde aşağıdaki genel esaslar çerçevesinde Piyasa İşletmecisi tarafından Operator, yürütülür: a) Piyasa İşletmecisinin, uzlaştırma işlemleri sonucu kar veya zarar etmemesi esastır. b) Dengeleme güç piyasasında gerçekleştirilen elektrik enerjisi alış satışlarının ve enerji dengesizliklerinin uzlaştırılmasında uzlaştırma dönemi bazındaki fiyatlar esas alınır. Dengeleme güç piyasasında gerçekleştirilen elektrik enerjisi alış satışları taraflar arasında bağlayıcı nitelik taşır. c) Dengeden sorumlu tarafların enerji dengesizlikleri, uzlaştırma dönemi bazında PTF veya SMF kullanılarak uzlaştırılır. ç) Bir uzlaştırma dönemine ilişkin uzlaştırma hesaplamalarında sadece söz konusu uzlaştırma dönemine ait değerler dikkate alınır ve bir uzlaştırma dönemine ait değerler, başka bir uzlaştırma dönemine aktarılamaz. d) Uzlaştırma hesaplamalarının dengeleme güç piyasası ve enerji dengesizliği için ayrı ayrı gerçekleştirilmesi esastır. e) Dengeleme güç piyasasında gerçekleştirilen elektrik enerjisi alış satışlarının ve enerji dengesizliklerinin faturalama işlemleri Sistem İşletmecisi tarafından yapılır. 12

13 2.BÖLÜM Taraflar, Tarafların Görevleri, Yetkileri ve Sorumlulukları MADDE 12 Lisans Sahipleri (1) Lisans sahipleri; a) Üretim lisansı sahibi, b) OSB üretim lisansı sahibi, c) Tedarik lisansı sahibi, ç) Dağıtım lisansı sahibi, d) İletim lisansı sahibi tüzel kişilerden oluşur. Lisans sahiplerinden elektrik enerjisi alan serbest tüketicilerin çekiş birimlerinin kayıtları lisans sahipleri adına yapılır. (2) Lisans Sahipleri, bu Yönetmelik ve ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde gerçekleştirdikleri faaliyetlerini piyasa ve/veya sistem işletimine zarar vermeyecek şekilde gerçekleştirir. MADDE 13 Piyasa İşletmecisinin sorumlulukları (1) Piyasa İşletmecisi EPİAŞ tır. Piyasa İşletmecisi; gün öncesi ve gün içi piyasalarının işletimini, takas ve uzlaştırma ve veri yayımlama faaliyetlerini eşit taraflar arasında ayrım gözetmeksizin şeffaflık ve sorumluluk ilkeleri çerçevesinde yürütür. (2) Piyasa İşletmecisi, gün öncesi ve gün içi piyasalarının işletimine ilişkin aşağıdaki faaliyetleri yürütür: a) Gün öncesi ve gün içi piyasalarının bu Yönetmelik ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak işletilmesi, b) Gün öncesi ve gün içi piyasaları işlemlerinde çıkabilecek uyuşmazlıkların incelenerek sonuçlandırılması, c) Gün öncesi ve gün içi piyasalarının işletimine ilişkin her türlü iç mevzuatın hazırlanması ve yayımlanması, ç) İlgili mevzuatın, organize toptan elektrik piyasalarının etkin işleyişinin sağlanması çerçevesinde izlenmesi ve gerekli önerilerin geliştirilmesi, d) Kendi faaliyetleri kapsamındaki organize toptan elektrik piyasalarının kurulması ve işletilmesine ilişkin her türlü mevzuatın hazırlanması ve Kurula sunulması, e) Organize toptan elektrik piyasalarının etkin gelişimi ve kullanımını destekleyecek çözümlerin geliştirilmesi için önerilerde bulunulması, f) Gün öncesi ve gün içi piyasalarının işletimine ilişkin hususlarda uygulamaya yönelik kararların alınması, yetkili mercilere öneri veya tekliflerde bulunulması, mevzuatla kendisine bırakılmış diğer görevlerin yerine getirilmesi. (3) Piyasa İşletmecisi, uzlaştırma işlemlerini gerçekleştirerek dengeleme güç piyasası ve enerji dengesizlikleri için tahakkuk ettirilecek alacak ve borç miktarlarının hesaplanması ve ilgili alacak ve borç bildirimlerinin hazırlanması faaliyetlerini yürütür. (4) Piyasa İşletmecisi veri yayımlama ve raporlamaya ilişkin olarak aşağıdaki faaliyetleri yürütür: a) İşlettiği organize toptan elektrik piyasalarına ilişkin olarak Kurum tarafından talep edilecek raporların hazırlanması ve yayımlanması, 13

14 b) İşlettiği organize toptan elektrik piyasalarına ilişkin olarak gereken bilgilerin Sistem İşletmecisine iletilmesi, c) İşlettiği organize toptan elektrik piyasalarına ilişkin bilgilerin ve piyasa fiyatlarının düzenli olarak duyurulması, ç) İşlettiği organize toptan elektrik piyasalarında gerçekleşen işlemlere ilişkin istatistik yayımlanması. (5) Piyasa İşletmecisi, bir fatura döneminde, katılımcıların teklif miktarları, dengesizliklerinin gelişimi gibi konulara ilişkin izleme faaliyetlerini yürütür. (6) Piyasa İşletmecisi, gün öncesi ve gün içi piyasalarının ve Sistem İşletmecisi tarafından işletilen piyasaların teminat hesaplama işlemlerini yürütür. Herhangi bir katılımcının fatura dönemindeki dengesizlik miktarının sürekli olarak arttığının tespit edilmesi durumunda, Piyasa İşletmecisi ilgili katılımcıdan Sistem İşletmecisi adına ek teminat talep eder. (7) Piyasa İşletmecisinin, bu maddenin ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkralarında belirtilen gün öncesi ve gün içi piyasalarının işletimi, takas ve uzlaştırma ve veri yayımlama faaliyetlerine ek olarak ilgili mevzuatın diğer hükümleri çerçevesindeki görevlerini yerine getirmesi esastır. MADDE 14 Sistem İşletmecisinin sorumlulukları (1) Sistem İşletmecisi TEİAŞ tır. Sistem İşletmecisi, dengeleme güç piyasasının işletimini ve aşağıda tanımlanan faaliyetleri eşit taraflar arasında ayrım gözetmeksizin şeffaflık ve sorumluluk ilkeleri çerçevesinde yürütür: [Yeni Öğe, Eylül sürümü EB şebeke kodu Madde 34(3) ile uyumlaştırma] a) Tedarik edilecek Dengeleme Kapasitesi hacmini, Şebeke Yönetmeliğinin 184. Maddesindeki boyutlandırma kurallarına uygun olarak ve eğer varsa Paylaşılan Yedekleleri dikkate alarak, Sistem işletimcisi belirler. b) Gerçek zamanlı dengelemenin, bu Yönetmelik, Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliği ve Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde yürütülmesi, c) Dengeleme güç piyasasındaki yük alma ve yük atma teklifleri için miktar alt limitinin gerektiğinde güncellenmesi ve piyasa katılımcılarına duyurulması, ç) Sistemin geliştirilmesi veya ilgili mevzuatın değiştirilmesi için önerilerde bulunulması, d) Teklif bölgelerinin ve ticaret sınırlarının belirlenmesi, e) Elektrik piyasasına ve arz kalitesine ilişkin önemli bilgilerin hazırlanması ve ilgili taraflara iletilmesi, f) Uzlaştırma için gerekli bilgilerin Piyasa İşletmecisine zamanında bildirilmesi, g) Sistem işletimine ilişkin olarak Kurum tarafından talep edilecek raporların hazırlanması ve yayımlanması, ğ) Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması (YEKDEM) katılımcıları tarafından sunulan tahmini üretim miktarlarının, gerektiğinde revize edilerek, gün öncesi ve gün içi piyasalarına teklif edilmesi, h) Sisteme bağlantısı, Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliği ile belirlendiği şekilde kısıt kayıtlı bağlantı niteliği taşıyan üretim tesislerinin ve bu tesisler için teknik olarak gerçekleştirilebilecek azami kapasitenin belirlenmesi ve Piyasa İşletmecisine bildirilmesi, i) İletim sisteminde meydana gelen hat ve trafo arızaları ile planlı ve plansız olarak yapılacak olan bakımlar ile ilgili bilgilerin PYS aracılığıyla piyasa katılımcılarına duyurulması, j) İlgili mevzuatın diğer hükümleri çerçevesindeki görevlerin yerine getirilmesi. 14

15 [Yeni Öğe, ENTSO-E Elektrik Dengeleme Şebeke Kodu 61. Madde ile uyumlaştırma] (2) TEİAŞ, uygun Dengesizlik Fiyatına karşı her Dengesizlik Uzlaştırma Dönemi için tüm dengeden sorumlu tarafların hesaplanan tüm dengesizlikleri ile uzlaşmadan sorumludur. Bu görev, bu maddede, aşağıda ayrıntıları verilen faaliyetler haricinde, Piyasa Operatörüne delege edilmiştir. [Yeni Öğe, EB şebeke kodu Madde 61 ve Eylül sürümünün Madde 9(4) ile uyumlaştırma ] (2) Piyasa işletmecisi, her Dengelemeden Sorumlu taraf için, aşağıda ayrıntılandırılan faaliyetler haricinde, her Dengesizlik Uzlaşma dönemi için hesaplanan uygun Dengesizlik fiyatına karşı dengesizliklerin uzlaşmasından sorumludur. (3) TEİAŞ sistem işletim faaliyetlerine ilişkin sorumluluklarına ek olarak, dengeleme ve uzlaştırmaya ilişkin, aşağıda belirtilen diğer faaliyetleri yürütür: a) İletim sistemine bağlı uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi ve dengeleme birimi olan piyasa katılımcılarının uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonunda yer alan tüm sayaçlarının ve iletim sistemine bağlı olan serbest tüketicilerin sayaçlarının, piyasa katılımcılarının kayıt işlemlerine ilişkin hükümler doğrultusunda kaydedilmesi; b) Sayaçlara yönelik test, kontrol ve denetim çalışmaları yapmak suretiyle uzlaştırmaya esas ölçüm verilerinin doğruluğunun sağlanması, sayaçların OSOS vasıtasıyla okunması, üretim faaliyeti gösteren tüzel kişiler hariç olmak üzere diğer piyasa katılımcılarına ait iletim sisteminde yer alan sayaçların ve iletim sistemine bağlı serbest tüketicilere ait sayaçların OSOS ile iletişim sağlamasını temin etmek üzere gerekli iletişim altyapısının ve aktif ve pasif cihazların tesis edilmesi ve işletilmesi, uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonlarının belirlenmesi, ölçüm verilerinin saklanması, zamanında ve Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenen formatta Piyasa İşletmecisine bildirilmesi, ilgili tek hat şemalarının onaylanması, c) İşlettiği organize toptan elektrik piyasalarının alacak ve borç yönetimi işlemlerinin yürütülmesi, ç) (a) ve (b) bentlerinde sayılan işlemlerin gerçekleştirilmesinde kullanılacak OSOS ların kurulumu, işletimi ve bakımı, d) Bu Yönetmelik kapsamındaki iş süreçlerine ilişkin usul ve esaslar ve iç mevzuatın hazırlanması ve uygulanması, e) İlgili mevzuatın diğer hükümleri çerçevesindeki görevlerin yerine getirilmesi. MADDE 15 Dengeleme Servis Sağlayıcısının Görevi [Yeni Madde, ENTSO-E Elektrik Dengeleme Şebeke Kodu 23. Madde ve Eylül 2014 süsrümü ile uyumlaştırma] (1) Tüm dengeleme Servisi Sağlayıcıları, bu Yönetmelikte belirtilen gerçek zamanlı dengeleme ile ilgili hüküm ve koşullara uymalıdır. (2) Yedek Kapasitesi sağlama sözleşmesi olan Dengeleme Hizmeti Sağlayıcısı, temin edilen Dengelem Enerjisi hacim tekliflerini, gerçek zamanlı dengeleme hüküm ve koşullarına uygun olarak, tekabül eden ürünler zaman süresi için ve gerçek zaman Dengeleme Enerjisi Kapanış Saatininden önce, ibraz etmelidir.. (3) Gerçek zaman Dengeleme Kapasite tedarik sürecine katılan tüm Dengeleme Hizmeti Sağlayıcıları, tedarik sürecinin kapanış saatinden önce, dengeleme Kapasitesi hacim tekliflerini ibraz etmeli ve bunları güncelleme hakkı olmalı.1 Ocak 2017 tarihinden itibaren, 15

16 dengeleme Kapasitesi teklif fiyatlarını, tedarik sürecinin kapanış saatinden önce güncelleme hakları olacaktır. (4) Yedek Kapasitesi için anlaşması olmayan herhangi bir Dengeleme Sağlayıcı, TEİAŞ'a gerçek zamanlı Dengeleme Enerjisi sınma hakkına sahip olacaktır. (5) Tüm, gerçek zaman Dengeleme Kapasitesi veya gerçek zamanlı Dengeleme Enerjisi ürünleri için, Yedek Sağlama Birimi, Yedek Sağlama Grubu ve ilişkili Dengelemeden Sorumlu taraf, aynı Sorumluluk bölgesine ait olmalıdır. MADDE 16 Dengelemede Sorumlu Tarafların Görevleri [Yeni Madde, ENTSO-E Elektrik Dengeleme Şebeke Kodu 24. Madde ile uyumlaştırma] (1) Tüm Dengelemeden Sorumlu Taraflar, bu Yönetmelikte belirtilen gerçek zamanlı dengeleme ile ilgili hüküm ve koşullara uyacaktır. (2) Tüm Dengelemeden Sorumlu Taraflar TEİAŞ ile uzlaşılacak dengesizlikden mali olrak sorumlu olcaktır. (3) Tüm Dengelemeden Sorumlu Taraflar, bu Yönetmelikte geçen hüküm ve koşullara uygun olarak dengede olmalı veya enerji sistemin dengelenmesine yardımcı olmalıdır. (4) Tüm Dengelemeden Sorumlu Taraflar, TEİAŞ ın talebi üzerine gün öncesi zamandiliminde dengeli bir pozisyon sağlamalıdır. (5) Dengelemeden Sorumlu Taraflar, bu yönetmelikteki gerçek zamanlı Dengeleme koşul ve şartları uyarınca pozisyondaki her değişikliği TEİAŞ a ibraz etmelidir. MADDE 17 İletim kapasitesi yönetimi ve ticaret sınırları (Eski MADDE 15) (1) Sistem İşletmecisi, mevcut iletim kapasitesinin iletim sistemi kısıtları ve sistem işletim güvenliği kriterleri dahilinde maksimum enerji iletimini sağlayacak şekilde kullanıma sunulmasından sorumludur. Ulusal iletim kapasitelerinin optimum kullanımını sağlamak için Sistem İşletmecisi ve Piyasa İşletmecisi işbirliği yapar. (2) Sistem İşletmecisi, iletim şebekesindeki gerçek zamanlı kısıtları dengeleme güç piyasasına ilişkin hükümler doğrultusunda 1 kodlu talimatlar vasıtasıyla giderir. (3) Sistem İşletmecisi, iletim kısıtlarını gün öncesi piyasasına dayalı olarak yönetmek amacıyla, ticaret sınırları olarak adlandırılan, teklif bölgeleri arasında teknik, güvenlik gibi nedenlerle kullanıma kapatılmış olan iletim kapasitesi dışında kalan, elektrik ticareti için uzlaştırma dönemi bazında kullanılabilir maksimum iletim kapasitelerini belirler. Ticaret sınırları içerisindeki tüm iletim kapasitesi Sistem İşletmecisi tarafından gün öncesi piyasasına sunulur. Sistem İşletmecisi, belirlenen ticaret sınırlarını, Piyasa İşletmecisine ve piyasa katılımcılarına bildirir. MADDE 18 Dağıtıcıların sorumlulukları (Eski MADDE 16) 16

17 [Yeni Öğe, ENTSO-E Elektrik Dengeleme Şebeke Kodu 22. Madde ile uyumlaştırma] (1) Tüm DSO lar Dengeleme ile ilgili hüküm ve koşullara uymalıdır. (2) DSO lar, verimli ve etkili Dengelemenin sağlanması için, TEIAŞ ve Dengeleme Hizmeti Sağlayıcıları ve Dengelemeden Sorumlu Tarafları ile işbirliği yapmalıdır (3) Piyasa İşletmecisin talebine göre, her DSO, Dengesizlik Uzlaşması için gerekli tüm bilgileri, zamanında sağlamalıdır. (4) Dengeleme provizyonlarını etkileyebilecek, DSO şebekesine bağlı Yedek sağlayıcı Birimler için DSO tarafından belirlenmiş herhangidir limit, vakit kaybetmeden DSO tarafından TEİAŞ a bildirilmelidir. (5) Dağıtıcılar, dengeleme ve uzlaştırma faaliyetlerine ilişkin olarak aşağıda tanımlanan görevleri yerine getirir: a) Dağıtım sistemine bağlı uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi ve dengeleme birimi olan piyasa katılımcılarının, uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonu içerisinde yer alan tüm sayaçlarının, dağıtım sistemine bağlı olan ve ikili anlaşma yaparak bir tedarikçiden elektrik enerjisi alan serbest tüketicilerin sayaçlarının ve iki dağıtım bölgesi arasındaki elektrik enerjisi akışlarını ölçen sayaçların, kayıt işlemlerine ilişkin hükümler doğrultusunda kaydedilmesi, b) Bu fıkranın (a) bendinde belirtilen sayaçlara yönelik test, kontrol ve denetim çalışmaları yapmak suretiyle uzlaştırmaya esas ölçüm verilerinin doğruluğunun sağlanması, sayaçların okunması, bölgesinde bulunan uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonlarının belirlenmesi, ölçüm verilerinin saklanması, zamanında ve Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenen formatta Piyasa İşletmecisine bildirilmesi, ilgili tek hat şemalarının onaylanması, c) (a) ve (b) bentlerinde sayılan işlemlerin gerçekleştirilmesinde kullanılacak OSOS ların kurulumu, işletimi ve bakımı, ç) Dağıtım sistemine bağlı olan ve ikili anlaşma yaparak bir tedarikçiden elektrik enerjisi alan serbest tüketicilerin sayaçlarından uzlaştırma dönemi bazında ölçüm değeri alınmasının mümkün olmaması durumunda, bu sayaçlardan elde edilecek ölçüm değerlerine uygulanacak profillere ilişkin görevlerin yerine getirilmesi, d) Bu madde kapsamındaki iş süreçlerine ilişkin usul ve esaslar ve iç mevzuatın hazırlanması ve uygulanması, e) Piyasa İşletmecisine serbest tüketici hakkını kullanmak isteyenlere ilişkin ihtiyaç duyduğu verilerin sağlanması, f) İlgili mevzuatın diğer hükümleri çerçevesindeki görevlerin yerine getirilmesi. 3.KISIM Piyasa Katılımcılarının Kayıt İşlemlerine İlişkin Hükümler BÖLÜM 1 Piyasa Katılımcılarının Kayıt Zorunluluğu ve Kayıt Kuralları MADDE 19 Piyasa katılımcılarının kayıt zorunluluğu ( Eski MADDE 17) 17

18 (1) Piyasa katılımcıları, bu Yönetmelikte belirtilen zaman içerisinde Piyasa İşletmecisine kayıt yaptırırlar. (2) Görevli tedarik şirketlerinin tüzel kişilik kayıtları esnasında; a) Serbest olmayan tüketiciler, b) Tedarikçisini seçmemiş serbest tüketiciler, c) Daha önce tedarikçisini seçmiş olup, tekrar görevli tedarik şirketinden enerji alan serbest tüketiciler, ç) İkili anlaşmalarla görevli tedarik şirketinden enerji alan serbest tüketiciler uzlaştırma hesaplarının ayrı ayrı yapılabilmesini teminen aynı tüzel kişilik altında farklı kategoriler olarak kaydedilir. Bu kategorilerin sayı ve kapsamları Kurul kararı ile belirlenir. Bu Yönetmeliğin ilgili maddeleri uyarınca yapılacak tüm uzlaştırma işlemleri oluşturulan bu kategoriler için ayrı ayrı gerçekleştirilir. (3) Piyasa katılımcılarının uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ilişkin kayıt işlemlerini tamamlamamaları halinde aşağıdaki işlemler uygulanır: a) Bakanlık tarafından geçici kabulü yapılmış bir üretim tesisine ilişkin kayıt işlemlerinin tamamlanmamış olması halinde, söz konusu üretim tesisinin iletim veya dağıtım sistemine verdiği elektrik enerjisi uzlaştırma hesaplamalarında dikkate alınmaz. İletim veya dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisi miktarına ilişkin olarak Piyasa İşletmecisi tarafından herhangi bir tahakkuk ve ödeme yapılmaz. Bu üretim tesisinin iletim veya dağıtım sisteminden çektiği elektrik enerjisi, usulsüz elektrik enerjisi tüketimine ilişkin ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde değerlendirilir. b) Sisteme bağlantısı gerçekleştirilerek tesis geçici kabulü yapılmış ancak Bakanlık tarafından geçici kabulü yapılmamış bir üretim tesisinin, iletim veya dağıtım sisteminden çektiği elektrik enerjisini, sınırları içinde bulunduğu dağıtım bölgesinde faaliyet gösteren görevli tedarik şirketinden veya ilgili üretim tesisine ait uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin Piyasa İşletmecisine kaydettirilmesi suretiyle tedarik etmesi esastır. Aksi durumda, bu üretim tesisinin iletim veya dağıtım sisteminden çektiği elektrik enerjisi, usulsüz elektrik enerjisi tüketimine ilişkin ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde değerlendirilir. Söz konusu üretim tesisinin iletim veya dağıtım sistemine verdiği elektrik enerjisi uzlaştırma hesaplamalarında dikkate alınmaz. c) İletim sisteminden elektrik enerjisi çeken bir tüketim tesisinin, kayıt işlemlerini tamamlamış bir piyasa katılımcısı adına kayıtlı olmaması halinde, durum tespit edildiğinde ilgili tüketim tesisi, sınırları içinde bulunduğu bölgede faaliyet gösteren görevli tedarik şirketinin uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonuna dahil edilir ve bu şekilde kullanılan enerji, geçmişe dönük düzeltme kalemi kapsamında değerlendirilir. Söz konusu elektrik enerjisi çekişine ilişkin, ilgili tüketim tesisinin sınırları içinde bulunduğu bölgede faaliyet gösteren dağıtıcı tarafından Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde gerekli işlemler yapılır. ç) Dağıtım sisteminden elektrik enerjisi çeken bir tüketim tesisinin, kayıt işlemlerini tamamlamış bir piyasa katılımcısı adına kayıtlı olmaması halinde, söz konusu elektrik enerjisi çekişi, ilgili dağıtım şirketinin hesabına yansır. Söz konusu tüketim tesisi ile ilgili elektrik enerjisi çekişi, Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde işlem görür. MADDE 20 Piyasa katılımcılarının gün öncesi ve gün içi piyasalarına kayıtları (Eski MADDE 18) 18

19 (1) İsteyen piyasa katılımcısı gün öncesi piyasasına katılabilir. Bir piyasa katılımcısının gün öncesi piyasasına katılabilmesi için Piyasa İşletmecisine başvuruda bulunarak kayıt işlemlerini tamamlaması ve gün öncesi piyasası katılım anlaşmasını imzalaması esastır. (2) İsteyen piyasa katılımcısı gün içi piyasasına katılabilir. Bir piyasa katılımcısının gün içi piyasasına katılabilmesi için Piyasa İşletmecisine başvuruda bulunarak kayıt işlemlerini tamamlaması ve gün içi piyasası katılım anlaşması imzalaması esastır. MADDE 21 Piyasa katılımcılarının dengeleme güç piyasasına kayıtları ( Eski MADDE 19) (1) Kendi adına kayıtlı, dengeleme birimi olma koşullarını sağlayan en az bir uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi olan Dengeleme Hizmet Sağlayıcılarının dengeleme güç piyasasına katılmaları zorunludur. Dengeleme güç piyasasına katılmak zorunda olan Dengeleme Hizmet sağlayıcıları, Piyasa İşletmecisine başvuruda bulunarak dengeleme birimlerine ilişkin kayıt işlemlerini tamamlar. Dengeleme Hizmet sağlayıcılarının, dengeleme birimlerine ilişkin kayıtlarını tamamlamaları durumunda dengeleme güç piyasasına katılımları ile ilgili süreç tamamlanmış olur. MADDE 22 Dengeden sorumlu taraflara ilişkin kayıt kuralları ( Eski MADDE 20) (1) Bir piyasa katılımcısı, bir dengeden sorumlu gruba katılmadığı sürece dengeden sorumlu taraf olarak kaydedilir. (2) Kayıtlı bir piyasa katılımcısı veya ilk kez kayıt yaptıran bir piyasa katılımcısı, bir dengeden sorumlu gruba katılabilir. Bir piyasa katılımcısının bir dengeden sorumlu gruba katılmak üzere Piyasa İşletmecisine yapacağı başvuru, ilgili piyasa katılımcısı ve dengeden sorumlu grup adına denge sorumluluğunu üstlenmiş olan dengeden sorumlu tarafça ortaklaşa yapılır. (3) Dengeden sorumlu taraf, denge sorumluluğuna ilişkin hak ve yükümlülüklerini devir veya temlik edemez. (4) Dengeden sorumlu taraf, dengeden sorumlu gruba katılan piyasa katılımcılarının bu Yönetmelik kapsamındaki ödemediği borçlarından da sorumludur. (5) Bir piyasa katılımcısının, dahil olduğu dengeden sorumlu gruptan ayrılmasına ilişkin kayıt değişikliği başvurusu, değişikliğin geçerli olacağı fatura döneminin başlangıcından en geç iki iş günü öncesine kadar Piyasa İşletmecisine ilgili piyasa katılımcısı ve dengeden sorumlu tarafça ortaklaşa yapılır. Kayıt değişikliği, başvuruda belirtilen fatura döneminin başı itibarıyla geçerlik kazanır. MADDE 23 Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri ve kayıt kuralları ( Eski MADDE 21) (1) Piyasa katılımcıları, sisteme verdikleri ve sistemden çektikleri elektrik enerjisinden sorumlu oldukları uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerini belirler ve kendi adlarına kaydettirir. (2) Aşağıdakilerden her biri uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimidir: a) Lisanslı tüm üretim tesisleri, 19

20 b) Dengeleme birimi olma yükümlülüğünü taşıyan tüketim tesisleri, c) Serbest tüketicilerin benzer özelliklere sahip tüketim birimleri ile 17 nci maddenin ikinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki tüketim birimleri, ç) Dağıtıcıları tarafından belirlenecek uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonları çerçevesinde, bölgesinde görevli tedarik şirketinden 17 nci maddenin ikinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında enerji temin eden tüketici kategorileri, d) Bir dağıtım bölgesi veya dağıtım bölgesinin bir bölümü, e) Ulusal iletim sisteminin komşu ülke iletim sistemi ile bağlantı noktası. (3) Bir uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi, sadece bir piyasa katılımcısının uzlaştırma hesabına kaydedilir. (4) Senkron paralel bağlantılar haricinde ulusal iletim sisteminin komşu ülke iletim sistemi ile bağlantı noktası şeklindeki uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri, bu uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri üzerinden birden fazla piyasa katılımcısının enerji alışverişi gerçekleştirmesi durumunda ilgili katılımcılar adına kaydedilir ve bu veriş-çekiş birimlerine ait uzlaştırmaya esas veriş-çekiş miktarının tamamı, ilgili piyasa katılımcılarının uzlaştırma hesaplarına dağıtılır. (5) Senkron paralel bağlantılar için ulusal iletim sisteminin komşu ülke iletim sistemi ile bağlantı noktası şeklindeki uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri TEİAŞ adına kaydedilir. MADDE 24 Dengeleme birimleri ve kayıt kuralları ( Eski MADDE 22) (1) Dengeleme mekanizmasına katılacak Dengeleme Hizmet Sağlayıcıları, dengeleme birimlerini tanımlar ve kendi adlarına kaydettirir. (2) Bağımsız olarak yük alabilen ve yük atabilen ve ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda tesis edilmiş sayaçlar vasıtasıyla uzlaştırma dönemi bazında bağımsız olarak ölçülebilen üretim veya tüketim tesislerinden veya ünitelerden aşağıdakilerden her biri bir dengeleme birimidir: a) Lisanslı üretim tesisleri veya bu üretim tesislerine ait üniteler, b) Dengeleme birimi olması, adına kayıtlı olduğu Dengeleme Hizmet Sağlayıcısı tarafından talep edilen ve Sistem İşletmecisi tarafından uygun bulunan Sistem İşletmecisi tarafından verilecek talimatlarla tüketimi değiştirilebilecek veya devreden çıkarılabilecek nitelikteki tüketim tesisleri. (3) Kombine çevrim santrallerinin aynı blokta yer alan türbinleri hariç olmak üzere, aynı üretim tesisi içinde yer alan ve sisteme farklı gerilim seviyelerinden bağlı olan üniteler aynı dengeleme birimi altında yer alamazlar. (4) Aşağıdaki üretim tesisleri dengeleme birimi olma yükümlülüğünden muaf olup, ilgili Dengeleme Hizmet Sağlayıcısı tarafından talep edilmesi ve Sistem İşletmecisi tarafından uygun bulunması halinde dengeleme birimi olabilir: a) Kanal veya nehir tipi hidroelektrik üretim tesisleri, b) Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisleri, c) Güneş enerjisine dayalı üretim tesisleri, ç) Dalga enerjisine dayalı üretim tesisleri, d) Gel-git enerjisine dayalı üretim tesisleri, e) Kojenerasyon tesisleri, f) Jeotermal üretim tesisleri. (5) Dengeleme birimi, uzlaştırmaya esas bir veriş-çekiş birimidir ve uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ilişkin kayıt kuralları dengeleme birimi için de geçerlidir. 20