TürkiyE-Bülteni. EMDR Toolbox. Panik Bozukluk ve Fobilerde EMDR. Acı ve yas tedavisinde EMDR Kullanımı. Dr. Hejan Epözdemir

Transkript

1 ISSN (Online) Panik Bozukluk ve Fobilerde EMDR Uzm. Psk. İnci Canoğulları Söyleşi Bu sayıda, Yayın Kurulu Başkanımız ve Editörümüz aynı zamanda EMDR Danışmanı ve Süpervizörü Klinik psikolog Dr. Hejan Epözdemir ile 12 Nisan 2015 te yapacağı, merakla beklenen Panik Bozukluk ve Fobilerde EMDR atölye çalışmasını konuştuk. Devamı 5. sayfada... Editörden Dr. Hejan Epözdemir Herkese merhaba, 2015 yılının ikinci sayısı ile yine birlikteyiz. Bu sayıda, sevgili Önder Kavakcı bizlere EMDR Toolbox Jim Knipe ın kitabını tanıtıyor. Buna ek olarak, İnci Canoğulları nın derlediği Acı ve Yas Tedavisinde EMDR Kullanımı ile ilgili oldukça bilgilendirici bir yazıyı sizlerle paylaşıyoruz. Devamını 2. sayfada... EMDR Toolbox Doç. Dr. Önder Kavakcı EMDRIA tarafından Master Clinician olarak tanımlanan, EMDR eğitmeni, konuşmacısı Jim Knipe karmaşık travma ve disosiyasyon olguları için geliştirdiği ya da ilerlettiği EMDR uygulamalarını bu kitabı ile okuyucunun ilgisine sunuyor. Devamı 3. sayfada... EMDR-TR Derneği Yayın Organı EMDR Alt Komiteleri Yayın Kurulu Başkanı: Hejan Epözdemir Yayın Kurulu (Alfabetik Sırayla) : Berk Murat Ergun, Emre Konuk, İnci Canoğulları, Muhammet Özkan, Önder Kavakcı, Zeynep Zat, Editör: Hejan Epözdemir Akademik Danışma Kurulu (Alfabetik Sırayla): Dr. Derek Farell, Dr. Udi Ören, Prof Dr. Emine Gül Kapçı, Uzm. Emre Konuk, Doç. Dr. Feryal Çam Çelikel, Uzm. Psk. Hejan Epözdemir, Dr. Jim Knipe, Dr. Marilyn Luber, Prof Dr. Nahit Özmenler, Uzm. Psk. Olcay Güner, Doç. Dr. Ömer Böke, Doç Dr. Önder Kavakcı, Dr.Richard Mitchell, Prof. Dr. Ümran Korkmazlar, Prof. Dr. Vedat Şar Gülbahar mah. Yenidere sk. No:21/A Şişli İstanbul Tel: emdrebulten@yahoo.com Araştırma / Başkan: Hejan Epözdemir İletişim: epozdemir@yahoo.com Çeviri, Üye İşleri ve WEB / Başkan: Asena Yurtsever, İletişim: asenayurt@hotmail.com Çocuk ve Ergen / Başkan: Ümran Korkmazlar İletişim: ukorkmazlar@gmail.com Uluslar Arası İlişkiler, Akreditasyon, Eğitim ve Etik Başkan: Önder Kavakcı, Emre Konuk İletişim:okavakci@yahoo.com konuk@dbe.com.tr EMDR HAP ve Krize Müdahale / Başkan: Emre Konuk İletişim: konuk@dbe.com.tr Genel Koordinatör: Şenel Karaman İletişim: senelkaraman@gmail.com Klinik Uygulama ve Protokol Geliştirme Başkan: Serin Öget İletişim: smeskill@superonline.com Acı ve yas tedavisinde EMDR Kullanımı Uzm. Psk. İnci Canoğulları Makale Özeti Kayıp, insan hayatı boyunca her an, her yerde var olan bir şey olduğu halde sevdiği bir kişinin ölümünün insanları çoğu kez eşi benzeri olmayan bu stresi yaşarken karmaşık zorluklarla karşı karşıya bırakması ile ilgili çok az argüman bulunmaktadır. Bu sebepten dolayı, acı ve yas müdahalelerinde özellikle ikna edici ve etkili bir tedavi yöntemi olarak EMDR kullanımı için bir çerçeve oluşturmak adına bu makaleyi sunmaktayız. Devamı 7. sayfada... Bu Sayıda Editörden... 2 EMDR Toolbox... 3 Söyleşi... 5 Makale Özeti... 7 Bültene Yazı Gönderme Kuralları Psikoloji ve Psikyatri Dünyasından Haberler Sayfa 1

2 Editörden Dr. Hejan Epözdemir Herkese merhaba, Dr. Hejan Epözdemir Bu sayıda, sevgili Önder Kavakçı bizlere EMDR Toolbox Jim Knipe ın kitabını tanıtıyor. Buna ek olarak, İnci Canoğulları nın derlediği Acı ve Yas Tedavisinde EMDR Kullanımı ile ilgili oldukça bilgilendirici bir yazıyı sizlerle paylaşıyoruz yılının ikinci sayısı ile yine birlikteyiz. Bu sayıda, sevgili Önder Kavakcı bizlere EMDR Toolbox Jim Knipe ın kitabını tanıtıyor. Buna ek olarak, İnci Canoğulları nın derlediği Acı ve Yas Tedavisinde EMDR Kullanımı ile ilgili oldukça bilgilendirici bir yazıyı sizlerle paylaşıyoruz. Yine her sayıda olduğu gibi, alandan haberler, kongreler, konferanslar ve eğitim duyularını bültenimizde bulabilirsiniz. Bir de bu sayıda, sevgili İnci Canoğulları nın 12 Nisan da vereceğim Panik Bozukluk ve Fobilerde EMDR adlı workshop ile ilgili benimle yaptığı bir röportajı da bulabilirsiniz. Her sayıda alandaki güncel gelişmeleri, süreli yayınlardan çeşitli makalelerin özetlerini, alanında uzman kişilerle röportajları vs. sizlerle paylaşmaya çalışıyoruz. Yalnız, unutmayın, bültenin gelişimi sizin katkılarınızla mümkün; bu nedenle araştırmalarınızı, vaka çalışmalarınızı bekliyoruz. Bültenin arka sayfalarında yazım kurallarına ilişkin bilgiler yer almakta. Bu yazım kuralları şüphesiz araştırma metinleri için. Buna ek olarak sizler de, söyleşilerinizi, röportajlarınızı, kitap tanıtımlarınızı vs. bültene gönderebilirsiniz. Bunun için tek yapmanız gereken, çalışmalarınızı adresine göndermek. Keyifle okumanız dileğiyle... Saygılarımla Dr. Hejan Epözdemir Klinik Psikolog Her gün başka bir örseleyici olayla güne merhaba dediğimiz bir dünyada, travma çalışmaları gün geçtikçe daha çok önem kazanıyor. Daha da ötesinde bügün pek çok çalışma travmatik yaşantılarla psikiyatrik bozukluklar arasındaki bağın yanı sıra kronik hastalıklarla örseleyici deneyimlerin ilişkisini ortaya koyuyor. Bu sebepledir ki, travma bazlı tedavi yaklaşımları daha ön plana çıkıyor; işte EMDR nin hızla büyüyen saygın bir camia haline gelmesinin de en önemli nedenlerinden biri bu. Bu noktada, daha çok bilimsel çalışmaya ve klinik deneyime ihtiyaç duyuyoruz ve dolayısıyla sizlerin de katkılarını bekliyoruz. Sayfa 2

3 Doç. Dr. Önder Kavakcı EMDRIA tarafından Master Clinician olarak tanımlanan, EMDR eğitmeni, konuşmacısı Jim Knipe karmaşık travma ve disosiyasyon olguları için geliştirdiği ya da ilerlettiği EMDR uygulamalarını bu kitabı ile okuyucunun ilgisine sunuyor. Doç. Dr. Önder Kavakcı EMDRIA tarafından Master Clinician olarak tanımlanan, EMDR eğitmeni, konuşmacısı Jim Knipe karmaşık travma ve disosiyasyon olguları için geliştirdiği ya da ilerlettiği EMDR uygulamalarını bu kitabı ile okuyucunun ilgisine sunuyor. Jim Knipe i daha önce hem Marmara depreminde ülkemizde yaptığı çalışmalar hem de ülkemizde verdiği eğitimler ile tanıyoruz. Kitapta standart EMDR Protokolü ile yanıt almanın güç olduğu karmaşık emosyonel sorunları olan danışanlar için geliştirilmiş uygulamalar uygulama örnekleriyle anlatılmış. Erken dönem travmalar, karmaşık ve uzamış suistimal, ihmal gibi durumlar; kişilik bozuklukları, bağımlılıklar, disosiyasyon gibi klinisyenin çok zorlandığı tablolar olarak karşımıza çıkarlar ve özel terapi müdahaleleri gerektirirler. Kimi olgular terapinin erken sonlanmasına yol açan, terapiyi sabote eden davranışlar gösterir, kimi zaman da terapist baş etme zorluğu nedeni ile bu tür sorunlar yaşayan danışanlardan kaçınır. Knipe kitabında zor danışanların dirençlerini ortadan kaldıracak, danışan dostu diye nitelenebilecek teknikleri açık bir dille okuyucusuna sunmuş. EMDR TOOLBOX, Theory and Treatment of Complex PTSD and Dissociation, Yazan: Jim Knipe, Springer Publishing Company, New York, 2015 EMDR Toolbox, dört bölümden oluşmuş. İlk bölümde yazar, karmaşık TSSB tedavisinde Adaptif Bilgi İşleme Modeli nin (AIP) yerini tanımlıyor. İkinci bölüm, psikolojik defansların çözülmesi için AIP in nasıl kullanılacağının uygulamalarına ayrılmış. Üçüncü bölümde, Disosiyatif kişilik yapısının tedavisi için AIP Modeli nin kullanılması ile ilgili uygulamalar bulunuyor. Dördüncü bölüm ise olgu örneklerine ayrılmış. Sayfa 3

4 Yazar, zengin olgu örnekleri ile EMDR terapistleri için çok yararlı bir kaynak hazırlamış. Daha önce başka kitaplarda örneklerini verdiği uygulamaları bir araya getirmiş. Şekiller ve olgu örnekleri ile bu uygulamalar daha anlaşılır hale gelmiş. Örneğin; danışanın yüzleşmek istemediği olay, durum ya da kişiyle (saldırgana) ilgili çalışmak istemediğinde, Ne kadar istemiyorsun, bunun düzeyi ne? sorusu ve ardından istememe hissine odaklanıp duyarsızlaştırması ve ardından çalışılması gereken hedefe odaklanılabilmesi çok yaratıcı. Bağımlılıkta kullanılan DETUR protokolü de yaratıcı bir şekilde K-TSSB olgularına uyarlanmış. Yazarın, Loving eyes olarak tanımladığı teknikle danışanın travma yaşadığı yaşı, danışanın karşısına oturtuluyor ve o yaşı ile temasa geçmesi sağlanıyor. Çok zor ulaşılacak, disosiyatif tablolara yol açacak erken travmatik yaşantılara bu teknik ile kolayca ulaşmak ve işlemek olası hale geliyor. Çocuklukta ihmal edilmiş gereksinmelerin fark edilmesini sağlamak, disosiyasyon ile baş etmek yine Knipe ın kitabında örneklerle anlatılmış. EMDR Toolbox ı, her EMDR terapistinin alet çantasında bulunması gereken teknikleri içeren zengin bir kaynak olarak okuyucularımıza öneriyorum. Doç. Dr. Önder Kavakcı Sayfa 4

5 Uzm. Psk. İnci Canoğulları Söyleşi Dr. Hejan Epözdemir Bu sayıda, Yayın Kurulu Başkanımız ve Editörümüz aynı zamanda EMDR Danışmanı ve Süpervizörü Klinik psikolog Dr. Hejan Epözdemir ile 12 Nisan 2015 te yapacağı, merakla beklenen Panik Bozukluk ve Fobilerde EMDR atölye çalışmasını konuştuk. İnci Canoğulları: Merhaba, öncelikle yoğun programınıza rağmen vakit ayırdığınız için çok teşekkürler. Hejan Epözdemir: Ne demek, benim için büyük keyif ama zamanı planlamak biraz güç oldu gerçekten. İ: Evet,öyle oldu. Peki, 12 Nisan da vereceğiniz atölye çalışması ile başlayalım isterseniz. Büyük bir merakla bekleniyor, katılımcı sayısı epey yüksek bildiğim kadarıyla. Bize bu atölye çalışmasından biraz bahseder misiniz? H: Tabii. Bu tam günlük panik bozukluk ve fobilerde EMDR tedavisine yönelik benim kendi klinik deneyimlerimden ve eldeki protokollerden oluşturduğum yapılandırılmış bir tedavi programı. Öykü alımından, vaka formülasyonuna, tedavi planından hastanın günlük yaşamda ataklarla nasıl başa çıkabileceğine kadar problemi bütünüyle ele alan kapsamlı bir protokol gibi düşünebiliriz. İ: Peki neden Panik Bozukluk ve Fobiler? H: Senin de bildiğin gibi, kliniğe başvuruların büyük bir kısmı kaygı bozuklukları ve bunların içerisinde de panik bozukluk ve fobiler ilk sıralarda yer alıyor. Ayrıca, kaygı bozuklukları arasında komorbidite yani birlikte görülme oranı çok yüksek; şöyle ki, örneğin, bir kaygı bozukluğu tanısı almış kişilerin %80 den fazlası panik ataklar yaşıyor. Bunun iki nedeni var. Birincisi, bu kategoriye giren belirtilerin özgül olmaması; örneğin, kaygının somatik tepkileri, hem Genellenmiş Kaygı Bozukluğu,hem de Post Travmatik Stres Bozukluğu tanı ölçütlerinden biridir. İkincisi ise, altta yatan ortak mekanizmaların varlığıdır; örneğin, karşılaşılan zorlukların kontrol edilemeyeceği duygusu hem fobilerde, hem de Genellenmiş Kaygı Bozukluğunda vardır. Tüm bunlar kaygı bozukluklarının tedavisini oldukça önemli kılıyor. Çünkü doğası gereği kaygı bozukluğu iyi bir şekilde tedavi edilemediğinde relaps oranı çok yüksek ve az önce de söylediğim gibi komorbidite oranı çok yüksek olduğu için bulaşıcı bir virüs gibi. Tedavi seçeneklerine baktığımızda ise, en önde farmakolojik tedaviler ve CBT geliyor, en başarılı sonuç ise, birlikte kullanılmaları. Buna rağmen, gün geçtikçe entegre tedavilere bile dirençli hastaların sayısı giderek artıyor. Bana göre bunun en önemli nedeni, kaygı bozukluklarının temelindeki gelişimsel mekanizmaların göz ardı edilmesi; özellikle de tedaviye dirençli hastalarla erken dönem travmatik deneyimlerin oldukça önemli olduğunu düşünüyorum. Yani, benim anaokulunda yaşadığı örseleyici bir deneyimde, bugün yaşadığı panik atakların neredeyse aynı fiziksel belirtilerini henüz o yaşta yaşamış hastam var; tabii bunların çoğu tedavide ortaya çıkıyor. Yine örneğin fobiler, ben hep derim fobiler sembolik düzeydeki korkulardır diye; özellikle de koşullama deneyimi yoksa. Kısacası, kaygı bozuklukları çağın vebası gibi. İ: Bu noktada sizin önerdiğiniz şekliyle bu bozuklukların EMDR ile tedavisinin farkı ne? H: Farkı her şeyden önce yukarıda da belirttiğim gibi, altta yatan özellikle de erken dönem gelişimsel mekanizmaların tedavide birinci dereceden önemle ele alınması. Nitekim bu bozukluklarda ortaya çıkan belirtiler bana göre ateş gibi. Ateş hiçbir zaman hastalığın kendisi değildir, ateş bir semptomdur ve bu yönüyle hastalığın habercisidir; tıpkı kaygı bozukluklarının pek çoğunda görülen panik ataklar gibi. Dolayısıyla erken dönem yaşantıların ele alınması önemli. Bu aslında standart EMDR Hedef Planlama ile yaptığımız şey. Ama unutmamak lazım ki, bazı şeylerin nedenini bilmek her zaman sonuca etki etmeye yetmiyor. Bu noktada, bu eğitimin bir farkı da, tetikleyiciler ve güvenlik arayışı davranışlarının özel olarak ele alınması. Nitekim panik bozukluk ve fobilerde hastaların günlük işlevselliğini etkileyen kaygının fiziksel belirtileri ve bunları ortaya çıkartan Sayfa 5

6 tetikleyicilerle çalışmak standart yapılandan daha fazlasını gerektiriyor. İ: Son olarak, vermeyi düşündüğünüz başka workshoplar (atölye çalışması) var mı? H: Aslında pek çok çalışma var tasarladığım, dürüst konuşmak gerekirse süpervizyonlarda çok da talep alıyor ama maalesef herşeye yetişmek zor. Örneğin, süpervizyonlardan katılımcılar aşinadır, hep bahsederim, zor vakalardan, onlarla ilgili bir workshop yapmayı planlıyorum. Yine özellikle Borderline Kişilik Bozukluğu ve Narsistik Kişilik Bozukluğu olan hastalarla çeşitli çalışmalarım var. Ama tüm bunlar bir yana, bu aralar en çok vajinismusun EMDR ile entegre tedavisine yoğunlaştım. Yapılandırılmış bir tedavi oluşturdum, kısa vadede buradaki deneyimlerimi de bir workshop olarak meslektaşlarımla paylaşmayı planlıyorum. İ: Harika, peki, çok teşekkür ederim bu keyifli sohbet için. H: Ben teşekkür ederim ve ayrıca da tebrik ederim bültendeki özverili çalışmalarından dolayı. Sayfa 6

7 Uzm. Psk. İnci Canoğulları Makale Özeti Uzm. Psk. İnci Canoğulları Deneyimlerimiz şunu göstermektedir ki, işleme ile birlikte olumlu anılar ve onlarla uyumlu duygular ortaya çıkar. Aslında, EMDR insanlarda doğuştan gelen doğal iyileşme ve çözümleme kalıplarını hızlandırmaktadır. etmeyi de içermektedir. Bu yeniden yön vermeler, kaybedilen kişi ile ilişkilerde, kişinin kendi iç dünyasında ve dış dünyada olmaktadır. Hedefler (Rando, 1993): Makale Özeti Makale Adı: Acı ve Yas Tedavisinde EMDR Kullanımı Yönergeler* Yazar: Dr. M. Solomon & T. A. Rondo Dergi: Journal of EMDR Practice and Research Sayı: 2007; 1; Çeviri özet: İnci Canoğulları Not: Bu makale çevirisi yapılırken orijinal yazıda yer alan vaka örnekleri çıkarılmıştır. Kayıp, insan hayatı boyunca her an, her yerde var olan bir şey olduğu halde sevdiği bir kişinin ölümünün insanları çoğu kez eşi benzeri olmayan bu stresi yaşarken karmaşık zorluklarla karşı karşıya bırakması ile ilgili çok az argüman bulunmaktadır. Bu sebepten dolayı, acı ve yas müdahalelerinde özellikle ikna edici ve etkili bir tedavi yöntemi olarak EMDR kullanımı için bir çerçeve oluşturmak adına bu makaleyi sunmaktayız. Rando (1993), acı ve yası birbirinden ayırmaktadır. Acı, bir kişinin kayıp algısı karşısında deneyimlediği reaksiyonların sürecini ifade etmektedir. Bunun tersine, yas sadece acıyı dahil etmekle kalmaz aynı zamanda kişinin kendisini ölen kişinin olmadığı yeni dünyaya adapte etmesi için hayatına yeniden yön verdiği, kayıp ile aktif baş 1. Yaslı kimse ile kaybettiği kişi arasında önceden kurulan psikolojik bağların, şu andaki mevcut ilişkiye uygun olacak şekilde değiştirilmesi. Burada odak nokta, kaybedilen kişi ve aradaki ilişkinin, o kişiyi varlığında sevmekten yokluğunda sevmek olarak adapte edilmesidir. 2. Kişisel olarak kayba adapte olmak. Burada odak nokta, yas tutan kimse ve ölümden ve onun sonuçlarından her ikisi de etkilendiği için, yas tutan kişinin şu ana kadarki farz edilen dünyasının ve kimliğinin revizyonunu içermektedir. 3. Ölen kişinin yokluğunda yeni dünyaya uyumlu şekilde yaşamayı öğrenmek. Burada odak nokta, dış dünya ve yas tutan kişinin bu dünyada nasıl var olacağıdır. Rando (1993), 6 aşamalı yas sürecini aşağıdaki gibi açıklamaktadır ki bu, kayıba sağlıklı bir şekilde uyum sağlamak ve karmaşık yas sonuçları için başarıyla tamamlanması gerekenleri içermektedir. Tablo 1. 6 Aşamalı Yas Süreci 1. Kaybı tanımak Ölümü kabul etmek Ölümü anlamak Sayfa 7

8 2. Ayrılığa gösterilen tepki Acıyı deneyimlemek Hissetmek, tanımlamak, kabul etmek ve kayba dair tüm psikolojik reaksiyonları bir şekilde ifadelendirmek İkincil kayıpları tanımlamak ve onların yasını tutmak 3. Ölen kişi ve onunla olan ilişkiyi yeniden hatırlamak ve yeniden deneyimlemek Gerçekçi bir şekilde yeniden gözden geçirmek ve hatırlamak Duyguları canlandırmak ve yeniden deneyimlemek 4.Ölen kişi ile eski bağları ve geçmişte kalan farz edilen dünyayı bırakmak 5. Geçmişi unutmadan uyumlu bir şekilde yeni dünyaya taşınmak için yeni düzenlemelerin yapılması Farz edilen dünyayı yeniden düzenlemek Ölen kişi ile yeni bir ilişki geliştirmek Dünyada var olabilmek için yeni yollar benimsemek Yeni bir kimlik oluşturmak 6. Yeniden yatırım yapmak EMDR Terapi Yaklaşımı: Adaptif Bilgi İşleme Modeli (AIP) Adaptif Bilgi İşleme Modeli nin (AIP) temel önermesi şudur, mevcut rahatsızlık işlevsiz olarak depolanmış bilginin sonucudur (Shapiro, 2001). Büyük bir kayıp gerçekten üzüntü verici olabilir ve işlevsiz olarak depolanmış birçok anı, durum ve hatıra bulunabilir. Kayıp o kadar acı verir ki, sevdiğimiz kişiye dair olumlu anıların olduğu diğer anı ağları ulaşılamaz, deneyimlenemez ve hissedilemez olabilir. Deneyimlerimiz şunu göstermektedir ki, işleme ile birlikte olumlu anılar ve onlarla uyumlu duygular ortaya çıkar. Aslında, EMDR insanlarda doğuştan gelen doğal iyileşme ve çözümleme kalıplarını hızlandırmaktadır. EMDR ile hedeflenenler 3 aşamalı protokol ile belirlenmektedir: 1.Mevcut acı veren şartların altında yatan geçmiş anıların işlenmesi. Bunlar, danışanın ölüm haberini aldığı an, hastane ya da cenaze anıları ya da ölen kişinin yer aldığı geçmişteki acı veren anılar olabilir. Belirlenmesi ve işlenmesi gereken, kayıp karşısında kişinin göstermiş olduğu olumsuz tepkilerin altında yatan işlevsiz depolanmış anılar (örneğin, önceki çözümlenmemiş kayıplar, travmalar, bağlanma konuları) olabilir. 2.Acıyı ve uyumsuz baş etmeyi tetiklemeye devam eden mevcut tetikleyicilerin işlenmesi. Bu, semptomların, tıkanma noktaları nın ve/ya da özellikle acı veren anların deneyimlendiği mevcut durumları belirlemek demektir. 3.Olumlu gelecek şablonun belirlenmesi. Bu, şimdiki zamanda ve gelecekte olması muhtemel zor durumlar karşısında uyumlu baş etme yollarına olanak sağlamayı içerir. Danışanlar, önce yeni baş etme becerileri öğrenmeli ve daha sonra bunlar gelecek şablonu ile hayata geçirilmelidir. EMDR ile Anlamlı Anıların Ortaya Çıkması ve içsel Temsili Veriler göstermektedir ki, hayatta kalanlar ölen kişiden kopmak yerine, ölen kişinin içsel temsilini kendileriyle birlikte taşımanın bir yolunu bulurlar. Anılar ve ölen kişiye verdiğimiz anlamlarla deneyimlenen bu içsel temsillerin EMDR aracılığı ile ortaya çıktığı görülmektedir. Ölen kişiye ait anıların ortaya çıkması, kaybettiğimiz kişi ile aramızdaki ilişkinin anlamını ve bu kişinin hayatımızdaki ve kişiliğimizdeki rolünü bilmemizi ve kabul etmemizi sağlamaktadır. Ölen kişinin olmadığı bir dünyada yolumuza devam edebiliriz çünkü yanımızda götürdüğümüz uyumlu bir içsel temsilimiz vardır. Sayfa 8

9 Hangi nedenle olursa olsun, eğer anılar ve içsel temsiller üzüntüye yol açarsa, onları işlemek gerekmektedir. Kaybedilen kişi hatırlandığında anksiyete, çatışma, depresyon ya da suçluluk ortaya çıkıyor ise bu, karmaşık yasın belirtileri olabilir (Rando, 1993). Önemli Bir Uyarı: Çok Erken Kullanmayın! Hissizlik, reddetme ya da disosiyasyon deneyimleniyor ise kaybın hemen sonucunda EMDR kullanımına karşı güçlü uyarılar bulunmaktadır. Bu psikolojik savunmalar, korkunç, ezici gerçeklikle baş etmek için gereklidir. Sonuç olarak, bu savunmalara saygı duyulmalı, işlenmemelidir. EMDR ile 6 Aşamalı Yas Sürecini Entegre Etmek İlk Aşama: Kaybı Tanımak Yas tutan kişinin, ölümün gerçekleştiğini kabul etmesi gerekir ki bu, ölüm gerçekliğini inkar etmek ve bununla yüzleşmekten kaçmak için duyulan doğal isteğe karşı bir durumdur. İlk olarak EMDR, kaybın travmatik etkileri ile baş etmek üzerine odaklanmalıdır. EMDR işlemi, ölümü tamamen kabule etmeyi engelleyen şok, inkar ve/ya da disosiyasyon ile sonuçlanan üzücü durumlar ile başlamalıdır. Sonuç olarak, ilk hedefler; ölümü duyma anı (eğer yas tutan kişi orada değil ise) ya da ölüm sahnesindeki zor anlar (eğer orada ise); ölüm anındaki diğer durumlar (örneğin, travmatik kısımlar, hastanede çaresiz hissetmek, ölüm anında orada olamamak); ve ölen kişiye dair olumsuz görüntüler (örneğin, hastane ve/ya da cenaze görüntüleri), diğer hoş olmayan araya giren görüntüler ve dolaylı imgelemeler (örneğin, yas tutan kişi ölen kişi tarafından deneyimlenen korku ve acı ile dolaylı olarak özdeşleşebilir) olabilir. İkinci Aşama: Ayrılığa Gösterilen Tepki Zaman geçtikçe, ölüme dair ikincil kayıplar belirlenmeli ve bunların yası tutulmalıdır. Bunlar, ölen kişi tarafından üstlenilen roller, artık o kişi ile kurulamayacak olan iletişim ve tamamlanmamış umutlar ve beklentiler olabilir. EMDR hedefleri, acının ve üzüntünün akut olduğu durumlar ve anlar (mevcut tetikleyiciler) ( Geçen Salı, sabah kahvemi içerken birden üzüntü hissettim. ) ve yas tutan kişinin ikincil kayıpları deneyimlediği durumlar/anlar (örneğin, yas tutan kişinin oğlunun ölümünün onun için artık hiçbir zaman torunu olmayacağı anlamına gelmesini fark ettiği an) Üçüncü Aşama: Ölen Kişi ve Onunla Olan İlişkiyi Yeniden Hatırlamak ve Yeniden Deneyimlemek Bunu yapmak için yas tutan kişinin: (a) ölen kişi ve aralarındaki ilişkiyi gerçekçi bir şekilde yeniden gözden geçirmesi ve hatırlaması (ihtiyaçlar, duygular, düşünceler, davranışlar, rüyalar ve beklentiler gibi tüm bağlanma durumları) ve (b) bu hatırlananlar ile ilgili duyguları canlandırması ve yeniden deneyimlemesi gerekmektedir. EMDR hedefleri, acı veren anılar ( Babalar Günü nde ona öyle davrandığım için suçluluk duyuyorum. ), çözümlenmeyen konular ile ilgili belli anılar (örneğin, hiçbir zaman sonlanmayan ve sürekli tekrar eden tartışmalar) ve kayıp duygularının özellikle akut olduğu anlar ( Orada geçirdiğimiz anları hatırladığımda parkta olmak gerçekten çok üzücüydü. ) olabilir. Duyguları çoğaltmak için olumlu duyguların bağlantılı olduğu olumlu anılar da işlenebilir ki bu durum sonuçta kaynak yaratmak ve uyumlu içsel temsili pekiştirmek için gereklidir. Dördüncü Aşama: Ölen Kişi ile Eski Bağları ve Geçmişte Kalan Farz Edilen Dünyayı Bırakmak Eski bağları çözmek, ölen kişinin unutulması ya da artık sevilmiyor olduğu anlamına gelmez. Onun yerine, o kişinin artık öldüğü ve yas tutan kişinin duygusal yatırımına cevap veremeyeceği ya da önceden olduğu gibi onun ihtiyaçlarını tatmin edemeyeceği için bu değişikleri yansıtacak şekilde uyarlanması demektir. EMDR hedefleri, bırakırken bağlanmanın ve zorluğun akut olarak hissedildiği acı veren ve zor durumlar (örneğin, Bahçede olmaya tahammül edemiyorum çünkü bana onun öldüğünü hatırlatıyor ve onu bırakamıyorum ) ve gelecek şablonları (örneğin, bahçeye olumlu bir anlam bulmak) olabilir. Sayfa 9

10 Beşinci Aşama: Geçmişi Unutmadan Uyumlu Bir Şekilde Yeni Dünyaya Taşınmak İçin Yeni Düzenlemelerin Yapılması Bu aşama, yaşanılan olayın ve sonuçlarının kişinin hayatına uyum sağlaması için gereken iç ve dış değişikliklerin yapılmasını içerir. Spesifik olarak, bu şunları içermektedir; (a) farz edilen dünyayı değiştirmek, (b) ölen kişi ile yeni bir ilişki geliştirmek, (c) dünyada var olabilmek için yeni yollar benimsemek ve (d) yeni bir kimlik oluşturmak. EMDR hedefleri, kişinin farz edilen dünyasındaki değişiklikleri yaparken karşılaştığı zorlukları yansıtan üzüntü ve karışıklık anlarını ( Market alışverişi yaparken birden birlikte yaşlanacağımızı düşündüğümüz aklıma geldi. ), ölen kişinin yokluğunda yeni bir kimlik oluştururken meydana gelen zorlukları örnekleyen durumlar (Partiye tek başıma gittiğim zaman, fark ettim ki o olmadan kim olduğumu bilmiyorum ) ya da yas tutan kişinin ölen kişiyi varlığında sevmekten yokluğunda sevmeye geçiş yaparken tıkandığı durumlar / anlar ( Oğlumun doğum günü partisinde o öldüğü için mutlu olamayacağımı hissettim ) olabilir. Altıncı Aşama: Yeniden Yatırım Yapmak Önceden ölen kişi ile olan ilişkinin korunmasına ve sürdürülmesine yöneltilen enerjinin şimdi diğer insanlar, objeler, roller, inançlar, sebepler, hedefler, uğraşılar ve diğer alanlardaki ödüllendirici yeni yatırımlara yönlendirilmesi gerekmektedir. Devam etmek, unutmak ya da yaşanılan kaybın artık önemli olmadığı anlamına gelmez. Bu, yas tutan kişinin ölen kişiyi yokluğunda sevmeyi seçebileceği ve bunu yapabileceği ve bu kişi olmadan yaşanılan yeni gerçeklikte anlamlı ve üretken bir hayata uyumlu şekilde devam edebileceği anlamına gelir. EMDR hedefleri, devem ederken karşılaşılan engeller ve yeni kaynaklar ile becerilen geliştirilmesi olabilir. Engeller, yeni aktivitelere, uğraşılara, ilişkilere dahil olmak ve/ya da hayata kaldığı yerden devam etmek konusunda ( Yeni birisiyle tanıştım fakat ölen kocamı aldatıyormuşum gibi hissettim ya da ( Liseye geri dönmek istiyorum fakat korkuyorum ) hissedilen korku ve anksiyete olabilir. Sonuç Acı ve yasa müdahale etmede EMDR son derece yardımcı olabilir. Kayba dair olumsuz anıları ve mevcut tetikleyicileri işlemenin kaybedilen kişiye ait olumlu hissedilen anılar olarak sonuçlandığı görülmektedir. Sonuç olarak, EMDR nin uyumlu içsel temsillerin ortaya çıkmasını kolaylaştırdığı, böylece sağlıklı yas için gerekli olduğu ortaya çıkmaktadır. Ayrıca, gelecek şablonları ve ihtiyaç duyulan hayat becerilerinin öğrenilmesi ve baş etme stratejileri uyumu kolaylaştırmaktadır. EMDR, acı ve yas tutma sürecini kısaltmaz, fakat ilerlemeye ket vuran engelleri işleyerek buna olanak sağlar. Hem karışık olmayan bir yas sürecinin düzenlenmesine hem de zaten karmaşıklaşan yas sürecinin çalışılmasına yardımcı olur. Sayfa 10

11 Yazım Kuralları Genel İlkeler 1. E-bültene gönderilecek araştırma yazıları, A4 boyutlarında beyaz kağıda üst, alt, sağ ve sol boşluk 2,5 cm. Bırakılarak (16 x 24,7 lik alana) çift aralıklı ve düz metin olarak yazılmalıdır (Bu ölçüler, gönderilen tablo ve grafiklerin dergi sayfa boyutları dışına taşmamasını ve daha kolay kullanılmasını sağlayacaktır). 2. Yazılarda Türk Dil Kurumu nun yazım kılavuzu örnek alınmalı, yabancı sözcükler yerine olabildiğince Türkçe sözcükler kullanılmalıdır. Türkçe de pek alışılmamış sözcükler yazıda kullanılırken ilk geçtiği yerde yabancı dildeki karşılığı parantez içinde verilmelidir (Türkçe ve İngilizce). 3. Araştırma yazıları başlık sayfası, özet (Türkçe ve İngilize), anahtar kelimeler, ana metin, kaynaklar, ekler, tablolar, şekil başlıkları, şekiller, yazar notları ve yazışma adresi ile genişletilmiş İngilize uzun özet (summary) bölümlerini içermelidir. a) Başlık sayfası: Sadece araştırma yazısı başlığı ve kısa başlık bu sayfada yer almalıdır. Yazarların adı ve soyadı, unvanı ve çalıştığı kurumu içeren bilgiler de bu sayfada yer almalıdır. b) Özet ve anahtar sözcükler: Araştırma yazısı, Türkçe ve İngilizce olmak üzere her iki dilde Özet ve Abstract başlıkları altında 250 kelimeyi geçmeyecek şekilde olmalıdır. Anahtar kelimeler (3 ile 6 arasında) Türkçe özetin altında Anahtar kelimeler ve İngilizce özetin altında Key words başlığı kullanılarak verilmelidir. Türkçe ve İngilizce özetin her biri yeni bir sayfadan başlamalıdır. c) Ana metin: Yeni bir sayfadan başlamalıdır. Görgül makalelerde (araştırma yazılarında) metin, sırasıyla giriş, yöntem, sonuçlar ve tartışma bölümlerinden oluşmalıdır. Derleme türü yazılarda da yöntem bölümü dışında diğer adımlar benzer şekilde yazılmalıdır. Makalenin başlığı ana metnin ilk sayfasında yer almalı ve başlıktan sonra, Giriş alt başlığı yazılmadan paragraf ile metne başlanmalıdır. Yöntem, Sonuçlar ve Tartışma bölümleri yeni bir sayfadan başlamamalıdır; bir bölüm bittikten sonra, aynı sayfada diğeri onu izlemelidir. Giriş bölümü, yapılan araştırma ile ilgili olarak, literatürdeki yaklaşım ve sonuçlar ile araştırmanın amacını içermelidir. Yöntem bölümü örneklem, veri toplama araçları ve işlem olmak üzere 3 alt bölümden oluşmalıdır. Sonuçlar, araştırmada kullanılan istatistiksel analizleri, her değişkene ait ortalama ve standart sapma değerlerini içermelidir. Tablolar ve şekiller ayrı bir sayfada yazının en sonunda verilmelidir. Verilecek olan tablolarda ortalamalar ortalama işareti, standart sapmalar ise s ile gösterilmelidir. d) Kaynaklar: Yeni bir sayfadan başlamalıdır. Metin içinde belirtilen tüm kaynaklar Kaynakça listesi içinde yer almalıdır. APA 5 formatına uygun yazılmalıdır. e) Ekler: Yeni bir sayfadan başlamalıdır. Araştırmada kullanılan ölçekler gibi ek bilgileri içerir. f) Tablolar: Yeni bir sayfadan başlamalıdır ve her bir tablo ayrı bir sayfada verilmedir. Tablo numarası (Tablo 1: gibi) ve Tablo başlığı tablonun üstünde kelimelerin yalnızca baş harfleri büyük olarak yer almalıdır. g) Şekil başlıkları ve şekiller: Yeni bir sayfadan başlamalıdır. Şekil numarası ve şekil başlıkları kelimelerin baş harfleri büyük olarak aynı sayfada alt alta verilmelidir. Şekillerin her biri ise ayrı sayfalarda verilmelidir. h) Yazar notları: Yeni bir sayfadan başlamalıdır. Eğer araştırma bir tez çalışmasının özeti ise veya araştırmayı destekleyen kurum(lar) var ise bu bölümde belirtilmelidir. Ayrıca araştırmacının, araştırmaya katkılarından dolayı teşekkür etmek istediği kişiler de bu sayfada belirtilmelidir. ı) Yazışma adresi: Yeni bir sayfadan başlamalıdır. Yazarın veya yazarlardan bağlantı kurulabilecek olan kişinin adresi, telefon numarası ve varsa faks numarası ile e-posta adresi bu bölümde yer almalıdır i) Genişletilmiş İngilizce özet (Summary): Yeni bir sayfadan başlamalıdır. Çift aralıklı, 4-10 sayfa uzunluğunda olmalı; giriş, yöntem, bulgular ve tartışma bölümlerini içermelidir. İngilizce kısa başlık mutlaka belirtilmelidir. 4) Yazılardan ifade edilen düşüncelerden yazarları sorumludur. 5) Yayın Kurulu, yazıda gerekli gördüğü sözcükleri değiştirebilir. 6) Kurallara uymayan yazılar yayınlanmaz. 7) Yayınlanan her araştırmanın verilerinin 5 yıl süre ile araştırmacı tarafından saklanması zorunludur. Çalışma iki kopya halinde emdrebulten@yahoo.com adresine gönderilmelidir. Bunlar: a)-kimlik bilgilerini içeren başlık sayfası dahil b) Kimlik bilgilerini içeren başlık sayfası hariç. Sayfa 11

12 Psikoloji ve Pskiyatri Dünyasından Haberler 14. Avrupa Psikoloji Kongresi 7-10 Temmuz 2015 tarihleri arasında Milano da gerçekleşecektir. Detaylı bilgiye adresinden ulaşabilirsiniz. EMDR Avrupa 2015 Kongresi Temmuz 2015 tarihleri arasında Milano da gerçekleştirilecektir. Kongre ile ilgili detaylı bilgiye adresinden ulaşılabilir. EMDRIA 2015 Konferansı Ağustıs 2015 tarihleri arasında Philadelphia, Amerika da düzenlenecektir. Kongre ile ilgili detaylı bilgiye adresinden ulaşabilirsiniz. 20. Ulusal Psikoloji Öğrencileri Kongresi Temmuz 2015 tarihleri arasında Gaziantep de gerçekleşecektir. Detaylı bilgiye adresinden ulaşabilirsiniz. Bu yıl 9. su gerçekleşecek olan Ulusal Madde ve Alkol Bağımlılığı Kongresi Aralık 2015 tarihleri arasında Edirne de yapılacaktır. Kongre ile ilgili detaylı bilgiye adresinden ulaşabilirsiniz. Dr. Hejan Epözdemir tarafından 12 Nisan 2015 Pazar günü, Davranış Bilimleri Enstitüsü nde Panik Bozukluk ve Fobilerde EMDR eğitimi verilecektir. Detaylı bilgiye dbe.com.tr adresinden ulaşabilirsiniz. EMDR I.Düzey Eğitimi Nisan 2015 tarihlerinde İstanbul da olacaktır. Detayları sayfasından takip edebilirsiniz. Sayfa 12