ANT 101 SPOR FELSEFESĐ VE OLĐMPĐZM

Transkript

1 ANT 101 SPOR VE OLĐMPĐZM 2+0 (4 KREDĐ) Amaçlarımız Dersi tamamladıktan sonra; Đlk insanların sporu hangi amaçla yaptığını açıklayabilecek; Beden eğitimi ve sporun tarihsel gelişimini açıklayabilecek; Đlk çağlarda uygarlıklarda görülen sporları açıklayabilecek; Eski Türk lerde yapılan sporları tanımlayabilecek; Osmanlılarda yapılan sporları tanımlayabilecek; Cumhuriyet döneminde sporu açıklayabilecek; Antik (Klasik) ve Modern Olimpiyat Oyunlarını açıklayabileceksiniz. Felsefe ve spor felsefesinin tanımını açıklayabilecek; Felsefecilerin fiziksel eğitim ve spor eğitimi ile ilgili görüşlerini açıklayabilecek; Sporda etik kavramını açıklayabilecek; Sporda Fair Play in önemini açıklayabilecek; Olimpizm felsefesini açıklayabileceksiniz. Olimpik hareketi açıklayabileceksiniz. Olimpiyatları ve Dünya sporuna etkilerini açıklayabileceksiniz DERLEYEN: Öğr. Gör. Ali Onur Cerrah 1

2 ĐLK ĐNSAN ve SPOR AMAÇ 1. Đlk insanların yapmış oldukları sporların hangi amacı taşıdığını açıklamak. Tarihteki ilk sporlar araçlı veya araçsız yapılsın, savunma ve saldırı amacı taşımaktadır. Đlk insanın hayvanlarla ve kendi cinsinden olanlarla girdikleri mücadele sonrasında ilk olarak gerçekleştirdiği eylem kendi fiziksel gücünü kullanmayı öğrenmesidir. Bu da ilk insanın bilinçsiz olarak yaptığı güreşin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Đlk insan yapmış olduğu bu mücadelesini silahsız olarak gerçekleştirdiğinden dolayı savunma ve saldırı aracı olarak sadece ellerini ve kollarını kullanmıştır. Bunu daha etkili bir biçimde uygulayabilmek içinde ellerini yumruk yapmış, kolunun itme gücünü kullanarak boks denilen mücadele sporunun ortaya çıkmasını sağlamıştır. Đlk insanın yürüme, koşma, atlama ve tırmanma hareketlerini beslenme ve tehlikelerden korunmak amaçlı yaptığı bilinmektedir. Bu da atletizm ve dağcılık gibi sporların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Đlk insan zamanla araç yapma becerisine sahip olmuştur. Bu beceriye sahip olan insanoğlu yaşayabilmek için daha akıllıca yöntemler geliştirmiştir. Bunun içinde doğadaki nesnelerden yararlanmıştır. Yakın mücadele içerisine girmemek, kendisine daha avantajlı bir ortam yaratmak ve düşmanlarını kendisine yaklaştırmadan uzakta karşılamak için kılıç, mızrak ve ok yapmıştır. Bunun sonucu da bugünkü okçuluk ve cirit sporlarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Doğa ile savaşında insanoğlu her zaman doğayı değiştirmeye ve doğal olanakları kendi yararına çevirmeye özen göstermiştir. Suda kendi kas gücünü kullanarak hareket etmesi ve su üzerinde durma becerisi ile yüzmeyi öğrenmiş, ilerleyen zamanlarda da suda batmadan yüzebilen kayık türünden araçlar yapmıştır. Bu araçlar ile hem kendisini hem de yükünü taşımıştır. Aynı zamanda da diğer insanlarla tanışma ve iletişim kurma olanağı bulmuştur. Dans ve oyunda ilk insanın yaşamında önemli bir yer tutmaktadır. Đlk insan savaş dansları ile cesaret ve kahramanlık, aşk dansları ile bağlılık, dini dansları da tanrısal gücü yüceltmek için yapmıştır. Dünya tarihinin ilk belirgin sporları da M.Ö yıllarında maden çağı ile birlikte yapılmaya başlanmıştır. Bakır ve demirin bulunmasıyla kılıç ve kalkan yapımı, atı ve bazı hayvanları eğiterek insanlar tarafından kullanılması, tekerliğin bulunmasıyla binicilik ve araba yarışları, güreş, boks, okçuluk, koşu, atma gibi sporlar ortaya çıkıp biçimlenmiştir. 2

3 ĐLK ÇAĞLARDA SPORUN GELĐŞĐMĐ AMAÇ 2 Đlk Çağlarda uygarlıklarda görülen sporların gelişimini açıklamak. Vücut kültürü ile ilgili etkinliklerin tarih çağlarına rastlayan ilk izlerini hemen hemen bütün uygarlıkların beşiği sayılabilecek olan Asya nın Orta ve Ön Asya coğrafi bölümlerinde bulmak olanaklıdır. Asya da binlerce yıl önce kurulmuş ve kökleşmiş Türk, Çin ve Hint kültürüne rastlanmıştır. Nehir uygarlığı olarak Nil vadisinde Mısır, Mezopotamya da ise Sümer, Asur- Babil uygarlıkları, kıyı uygarlığı olarak ta Eti, Đyon uygarlıkları örnek olarak verilebilir. Bu uygarlıklarda yapılan sporları inceleyecek olursak, Çinliler, sakin bir yaşama önem vermişler ve insanlardaki hareketsiz yaşamın birçok hastalığa neden olduğuna inanmışlardır. Bu hastalıklardan kurtulmak için de nefes çalışmaları yapmışlardır. Bu nefes çalışmaları ile birlikte bükülme, duruş ve uzanma hareketlerinden oluşan tıbbi cimnastikle uğraşmışlardır. Hindistan da, insanlar fiziksel hareketlerden çok ruh ile ilgilenmişlerdir. Yoga, meditasyon ve nefes düzenleme çalışmalarını din ile ilişkilendirip beden ve zihni disipline etmek için yapmışlardır. Aynı zaman da eski Hindistanlılar top fırlatma, at ve fil yarışları, güreş, boks, dans gibi etkinliklere de katılmışlardır. En eski devirlerde spor etkinliklerinin ilk olarak M.Ö yıllarında Sümerler de görüldüğü kabul edilmektedir. Sümerler at besleyen ve ata iyi binen bir halk olarak bilinmektedir. Đki tekerlekli ve sürücüsü ayakta bulunan yarış arabasının Sümerler tarafından kullanıldığı ve bunlarla ilgili yarışların yapıldığı bilinmektedir. Asur- Babilliler, vücut hareketlerini askeri becerileri geliştirmek amacıyla yapmışlardır. Asur lular boks, güreş ve yüzme sporu ile daha çok ilgilenmişlerdir. Etiler, savaşçı bir uygarlık olduğu için, Etiler de de savaş arabaları görülmektedir. Bu arabaları hem savaşta hem de yarış arabası olarak kullandıkları bilinmektedir. Mısırlılarda vücut kültürü; jimnastik hareketleri, oyunlar, boks, güreş, sopa eskrimi, su sporları ve dans ile ilgili etkinlikleri içermektedir. Yahudiler de ise özellikle yüzme babaların çocuklarına öğretmek zorunda olduğu önemli işlerden birisiydi. Ağırlık kaldırma, taş fırlatma ve ok atma sporları Yahudilerde yapılan sporlardandır. Yunanlılar, Sümer, Eti, Asur-Babil, Mısır hatta Girit ve Myken kültürlerinin artık uygarlıklarının son aşamasına vardıkları, ya da tarihten silinmiş bulundukları bir çağda, tarihin aydınlığına çıkmışlardır. Jimnastik, diğer adıyla vücut eğitimi Yunanlılar için çok önemliydi. Jimnastik yunanlılar için vücuda güzellik ve güç kazandırmak üzere yerine getirilmesi gereken ahlaki bir ödev olduğu bilinmektedir. Bu yüzden Yunan uygarlığının bütün devirlerinde devlet adamları, filozoflar ve din adamları bu alanda üstüne düşen görevleri yerine getirmişlerdir. Devlet Jimnastiği dinsel nitelikteki 3

4 bayramlara ve şenliklere sokmakla kalmamış aynı zamanda jimnastiğe geleneksel bir kutsallık kazandırmıştır. Ispartalılarda, bütün Yunan sitelerinin ilk siyasal önderi olarak beden eğitimi çalışmaları, savaşa hazırlık yönünde olmuştur. Ispartalılarda çocuklar yedi yaşından itibaren eğitime alındığı yazılmaktadır. Burada en önemli yeri koşuların aldığı bildirilmektedir. Bunun yanında disk, cirit atma, eskrim, boks, güreş ve top oyunları ile de gençlerin her yönü ile yetiştirilmeleri sağlanmaktaydı. Çocuklara erken yaşlardan itibaren ritmik jimnastik ve dans öğretildiği kaynaklarda belirtilmektedir. Savaşlara şarkı söyleyerek gitmekteydiler. Romalılar, vücut kültürünü askerliğe ve savaşa hazırlık olarak yapmışlardır. Eskrim, binicilik, mızrak atma, yüzme, boks, güreş ve askeri teçhizatla yürüyüşler Romalılarda askerliğe ve savaşa hazırlayıcı etkinliklerdir. Romalılar gladyatör kavgaları, vahşi hayvanlarla mücadele gibi etkinliklere katılmışlardır. ESKĐ TÜRKLERDE SPOR AMAÇ 3 Eski Türk lerde yapılan sporları açıklamak. Türklerin ilk yerleşim bölgesi Aral ve Baykal gölleri arası ile Himalaya Dağları nın kuzeyinde bulunan Tanrı dağları arasındaki çok geniş kesimdi. Burası Orta Asya nın kendisidir. Coğrafi zenginlik ve cömertliği sınırsız olan yörede, doğa ile mücadele ederek, var olma Türk ün ruh ve beden yapısını güçlü kılmıştır. Orta Asya da yaşayan Türkler beden kültürüne ve spora büyük önem vermişlerdir. Eski Türklerin beden eğitimi ve antrenmanla ilgili çalışmaları Ergenekon, Manas ve Oğuz Kağan destanlarında yer alır. Eski Türkler gerek yarı göçebe gerekse de yerleşik düzende spora çok yakın olmuşlardır. Eski Türkler tarih boyunca kadınlı erkekli olmak üzere değişik spor etkinliklerine katılmışlardır. Kadınlar ata binmiş, ok atma ve çöğen/polo oyunlarını oynamışlardır. Eski Türklerin binicilikteki ustalıklarına, atla oynanan ve sportif değer taşıyan çeşitli oyun ve yarışlarla ulaşmışlardır. Günümüzde de Orta Asya ve Anadolu nun bazı yörelerinde oynanan kaçma-kovalama nitelikli Gök-Börü, Kız-Börü ve Beyge oyunlarının yanı sıra, bir çeşit atlı hokey oyunu olan Çöğen ve savaş oyunu olan attaki cirit atma oyunlarına da Türklerde rastlanmaktadır. Gök-Börü oyunu değişen lehçelerce Kökperi, Kopkeri gibi isimler de almıştır. Bu oyunda asıl olan kesilmiş ve içi temizlenmiş bir oğlak veya hayvanı eğeri ile bacakları arasına sıkıştıran ve dörtnala koşan bir atlının, kendini kovalayan atlılara sınırlanmış bir alan veya alanda bir turu tamamlayarak puan alması biçiminde oynanmaktadır. Oyun bireyler veya 4

5 gruplar arasında da oynanabilmektedir. Özbek Türklerinde bu oyunun üzerinde sular, hendekler ve yükseklikler bulunan bir arazide oynadığını görülmektedir. Evlilik törenlerinde kesilmiş hayvan, kız tarafından kaçırılır ve damat tarafı gelini kovalardı. O zaman bu oyun Kız-Börü adını alırdı. Atlı oyunların bir başka şekli de düğün törenlerinde kız ve erkeğin bir mesafe içinde karşılıklı olarak Beyge (Babiga) oyunuydu. Amaç hedefe önce varmaktı. Çöğen de eski Türkler arasında yaygın bir oyundu. Bu oyun bugün adına Tibet dilinde top anlamına gelen Puludan alınarak Polo denilen atlı hokey oyununun ilk şeklidir. Đlk defa Türkler tarafından oynandığı söylenen bu oyun, Đranlılarca çevkan, Bizanslılarca da çukanyan adı ile oynanmıştır. Bugün Anadolu nun birçok yerinde oynanan atlı cirit oyunu, eski Türklerin çok sevdiği bir binicilik oyunuydu. Cesaret, algılama sürati, refleks, denge gibi motorik özellikleri bünyesinde barındıran bu oyun iyi bir binicilik ve ata hakim olmayı gerektirmekteydi. Futbol da Türklerin eskiden beri bildikleri bir spordur. Bu oyunun adı Tepük dür. Timur devrin de içi hava ile doldurulmuş kuzu derisinden yapılmış top ile oynanan bir oyundur. Pehlivanlık, okçuluk, avcılık, su sporları, kılıç, atlı sporlar eski Hatay Türklerinde, Gök Türklerde, Mısır ve Suriye, Selçuk ve Osmanlı Türklerinde yapılan sporlardır. Türk kültüründen kaynaklanan atlı sporlar, atıcılık, cirit, güreş kılıç gibi sporlar daha çok savaşa hazırlık ve fizik gücü geliştirme ve gelenekleri sürdürme amacıyla Orta Asya Türklüğünden Selçuklulara, Osmanlılara ve Türkiye Cumhuriyetine kadar sosyal bir miras olarak yaşatılmış ve korunmuştur. 650 yıllık bir geleneği sürdürmek için Edirne de her yıl düzenlenen Kırkpınar Güreşleri bu konuda tipik bir örnektir. I. Murat ın Edirne yi fethinden sonra kurduğu pehlivanlar tekkesinde bütün yıl güreşe çalışılmakta ve bütün oyunlar öğretilmekteydi. Bu spor kuruluşlarında okçuluk, cirit ve binicilik de yapılırdı. Savaşlar beden gücüne dayandığı için Türkler yaptıkları sporlarla bedenlerini ve zihinlerini savaşa hazırlamaktaydılar. Çünkü o zamanlar bedenen güçlü askerlere ihtiyaç duyulmaktaydı. Türkler doğa ve düşmanlarla yaptıkları mücadelede sporun değerini çok iyi anlamışlardır. Eski Türklerde çocuklara çok küçük yaşlardan itibaren ata binme, avcılık ve güreş gibi alıştırmalar yaptırılmıştır. Türkler ayrıca sporu savaş amacı dışında eğlence şekline dönüştürmüşler, düğün törenleri ve gelenekleri içine katmışlardır. Bir genç de, evlenmek istediğinde, ata binmesini ve güreşmesini bilmesi gibi beceriler aranmaktadır. Türklerde düzenlenen şenliklerde yapılan yarışmalarda başarılı olanların toplum içinde saygın bir yeri olurdu. ORTA VE YENĐ ÇAĞLARDA SPORUN GELĐŞĐMĐ 5

6 AMAÇ 4 Orta ve Yeni Çağlarda görülen sporların gelişimini açıklamak. Yunan ve Roma medeniyetlerinin çökmesi ve bu çöküşte etik ve ahlaki değerlerin ön plana çıkması nedeniyle orta çağda yunan cimnastiğinin 1000 yıldan fazla bir zaman uygulanmamasına neden olmuştur. Ayrıca Hıristiyanlığın yaygınlaşması ve din ulularının vücut kültürü ve jimnastik şeytan işidir demeleri insanları jimnastik etkinliklerinden korkutmuş ve uzaklaştırmıştır. Ancak bu süreç içerisinde şövalyelik kurumlarında savaşcılık ruhunun üstün tutulması nedeniyle savaş alıştırması anlamında uygulanmıştır. Bu alıştırmalar dürtüş silahlarıyla rakibi attan düşürmek amaçlı ve öldürme, zarar verme amacı güdülmeden yapılan turnuvalar ve savaş silahlarıyla gerçekleştirilen ve öldürme amaçlı yapılan jutlardı. 14. Yüzyılda Avrupa da başlayan Rönesans ve Hümanizm hareketleri yeni çağ olarak adlandırılan dönemde beden eğitimi etkinliklerinde birçok yeniliği beraberinde getirmiştir. Yeniçağda ruh ve bedenin dengeli bir şekilde geliştirilmesi ve bedenin eğitilmesi düşüncesinin ağırlık kazanmaya başlaması, Fransız düşünür J.J. Russo ile bir felsefe olarak tüm Avrupa da kabul görmüş, yılları arasında Avrupa da beden eğitimi okul programlarında yer almıştır. Tarihte bilinen ilk biçimsel spor örgütü, okullar arası yarışlar düzenlemesi için Japonya imparatoru Yoozei nin 1603 yılında kurduğu yüzme federasyonudur. Bilinen ilk yazılı spor kuralları Đ.Ö. 900 lerde Theseus tarafından Atina da güreş, ilk çağdaş spor kuralları da 1867 de Chambers tarafından Đngiltere de ( Queensberry Kuralları) boks gibi temas sporları için konulmuştur yıllarında Johan Friedrich Simon ilk Alman jimnastik öğretmeni olarak Yunan jimnastiğinin müfredat programlarına alınmasını sağlamış ve bir takım jimnastik araçlarının yapılmasında da yararlı olmuştur yılında Ch.Fr. Wolke jimnastikte komut sisteminin ilk uygulayan kişi olmuştur yılında Johan Christian Friedrich Gutsmuths cimnastikte bir çığır açan Gençlik için Cimnastik adlı eseri yayımladı. Alman Jimnastiği nin en önemli isimlerinden birisi Friedrich luding Jahn ( ) bugünkü artistik jimnastiğin temelini atmıştır. Jahn, jimnastik kelimesinin yerine Turnen terimini kullanmıştır. Jahn, Jimnastiğin açık havada ve herkesin gözü önünde yapılması gerektiğine dikkat çekmiştir. En küçük yerlerin bile bir jimnastik alanına sahip olması gerektiğine önem vermiştir. Jahn jimnastiğinde paralel, barfiks, beygir, halka gibi aletler kullanılmaktadır. Bundan başka tırmanma, sallanma, çekme, itme, kaldırma, atlama, 6

7 güreş gibi uygulamalara da önem vermiştir yılında Berlin yakınlarında ilk açık hava jimnastik alanını açmış ve böylece Alman halk jimnastiğinin temeli atılmıştır. Friedrich Ludwing Jahn, Alman gençlerinin vücutlarını yurdun düşmanlarına karşı mücadele için güçlü ve dayanıklı hale getirmek gibi vatansever bir nitelik taşıyordu. 19 yüzyılın başlangıcında Đsveç te Pehr Henrik Ling tarafından bilimsel ve fizyolojik esaslara dayatılan yeni bir sistem ortaya atılmıştır. Bu sistemin adı Đsveç Jimnastiği dir. Đsveç Jimnastiği ordu ve okulda kolay uygulanan bir sistemdir. Đsveç Jimnastiğinde araç, belli kas gruplarını çalıştırma amacı ile yapılan bir hareket için, her programa göre ders içinde bir defa geçici olarak faydalanılan bir vasıtadır. Đsveç Jimnastiği her hareketin vücut üzerinde fizyolojik bir etki yapmasını ister. Đsveç Jimnastiği uzun bir süre Almanya da reddedilmiştir. Đngiltere de ise beden eğitimi o yıllarda daha çok spor ve oyun amacı taşımaktadır. Türklerde Beden eğitimi dersi ilk defa Emrullah Efendi ( ) tarafından beden eğitimi ve spor adı altında öğretmen okullarında, sultanilerde ve liselerde uygulanmaya başlanmıştır. Beden eğitiminin çağdaş anlamda ülkemize girmesinde ve beden eğitiminin yaygınlaştırılması ile okulların her türünde uygulama deneyimine sokulmasında Türk spor adamı Selim Sırrı Tarcan ın büyük katkıları vardır. Beden eğitiminin değerini vurgulayan ve gittikçe büyüyen bir düşünce 1853 yılında Boston da bir kanuna yansımıştır. Bu kanuna göre ilkokullardaki bütün çocukların her gün belirli bir beden eğitimi sürecine katılması karara bağlanmıştır. Özellikle 1930 ve 1940 lı yıllarda, Dewey in etkisi eğitim felsefesinde önemli değişiklikler yaratmıştır. Bunun sonucu da beden eğitimi öğretimini ve içeriğini etkilemiştir. Jimnastik çalışmaları neredeyse tamamen kaldırılmış ve oyunlara daha fazla yer verilmiştir. FELSEFE VE SPOR AMAÇ 5 Felsefe ve spor felsefesi kavramını açıklamak Felsefenin tek bir tanımı yoktur. Felsefenin tanımının yapılmasının zorluğunun temel nedenleri şu biçimde özetlenebilir: Birincil neden, farklı felsefe türlerinin varlığıdır. Örneğin metafizik, ahlak ve bilgi felsefesi gibi çok değişik felsefe türleri bulunmaktadır. Đkincil neden her felsefe kolunda değişik eğilim, kuram ve öğretilerin varlığıdır. Örneğin realizm, idealizm, pragmatizm ve rasyonalizm gibi değişik felsefik yaklaşımlar bulunmaktadır. Felsefenin tanımlanmasını zorlaştıran üçüncül ve temel neden ise, tarihsel süreçte öğretilerin karşıtlığı ve çalışma alanının karmaşık soyutluğudur. Her bir felsefe anlayışının, teori ve yaklaşımın farklı tanımlamalarının bulunması, tanımlamayı zorlaştırmaktadır. 7

8 Yunanca filosofia kelimesinden türeyen felsefe terimi fil (sevgi) ve sofia (bilgelik) kelimelerinin birleşiminden meydana gelir ve bilgelik sevgisi anlamını taşır. Gerçekte felsefe, evrendeki her şeyin genel ve sistematik bir şekilde incelenmesi ve yorumlanmasına çalışan bir düşünce sistemidir. Đnsanın fikirlerini organize etme, düşünce ve hareket alanlarının bütününe bir anlam verme gereksiniminden doğmuştur. Felsefe bir insanda yaşamsal düşüncenin olgunlaşması, bu derin düşünceye dayalı bir görüş ya da eylem ve bu konuda konuşmadır. Spordan bir kurum olarak söz edilince bu olgunun diğer üstyapı kurumları ile ilişkisini göstermek kaçınılmaz olur. Bu bağlamda felsefenin konularına göre alanları aşağıda şekil 1. de verilmiştir. DĐN DOĞA MATEMATĐK SANAT SPOR DĐL FELSEFE SĐYASET TARĐH EKONOMĐ EĞĐTĐM TEKNĐK HUKUK Şekil1. Felsefenin Konularına Göre Alanları Felsefeyi oluşturan temel ögeler (Ontoloji, Epistemoloji, Aksiyoloji ) ve spor felsefesinin alanları Şekil 2. de gösterilmiştir. 8

9 Spor Felsefesi Felsefenin Temel Ögeleri Spor Felsefesinin Alanları Ontoloji Epistemoloji Hareket Felsefesi Oyun Felsefesi Sportif Performans Felsefesi Spor ve Etik Spor ve Estetik Aksiyoloji Sporun Sosyal Felsefesi Şekil 2. Spor Felsefesini Oluşturan Temel Ögeler ve Alanlar Spor felsefesi, spor ile ilgili olan bir felsefi çalışmadır. Spor felsefesinin içinde hem felsefe, hem de spor bulunmaktadır. spor felsefesi spor ahlakı, spor estetiği, spor kültürü gibi alt dallarıyla bağıntılı bir bütünlük oluşturmayı gerçekleştirmiştir. Spor bilimiyle spor felsefesinin kuramsal temellerdeki bu buluşması, günümüzde insan problematiğine yeni bir boyut kazandırmıştır. Bu boyut, geleneksel beden eğitimi kavramının dışına taşarak sporun yalnız beden hareketi ve hareketin eğitiminden ibaret olmadığını, çok daha geniş bir zemine yayıldığını, bir düşünce ve eylem tarzı, özünde bir hayat tarzı olduğunu ortaya çıkarmıştır. Spor felsefesi, sporun tarihini ve antropolojisini, hareket ve oyun boyutunu, performans boyutunu, estetik ve etik boyutunu ve toplumsal boyutunu sorgulamaktadır. Bu boyutlar spor felsefesinin çalışma alanları ile benzerlik göstermektedir. Bu bağlamda; Spor Felsefesi; spor bilimleri üzerine kuramsal (teorik) bir çalışmadır. Spor Felsefesi; özel ve uygulaması bulunan bir felsefedir. Spor Felsefesi; yaşama felsefesinin bir alanıdır. Spor Felsefesi; etik sorunlar bağlamında ele alınacak bir felsefedir. 9

10 Spor Felsefesi; spor yapan insanı ele alan bir felsefi Antropolojidir. Spor Felsefesi; bir toplumsal felsefedir. Spor Felsefesi; bir oyun felsefesidir. Görüldüğü gibi spor felsefesi, spor kavramında dile gelen gerçeği; sporun özünü sürekli bir çabayla araştıran; kavramı spor bilimlerinden ve felsefelerinden derlediği her yeni bilgi ile yeniden yorumlayan, aydınlatan bir bilgi alanıdır. Spor felsefesi; sporla ilgili bilimsel, teknik, felsefi hatta mitolojik tüm bilgiler ışığında sporun özünü, spor kavramının anlamını, spor kavramında dile gelen gerçeğe ilişkin bilgiler ortaya koyma amacı taşımaktadır. Spor felsefesi, aynı zamanda estetik, etik, antropoloji gibi sosyal felsefenin spora yansıyan sorunları ile uğraşır. Etik açıdan ise örneğin, fair-play ya da spor da doping kullanımının ahlaki boyutlarını araştırır. Sosyal felsefe açısından bir spor dalının bir toplum içinde ortaya konulan performans değeri doğrultusunda durumunu inceler. Örneğin, Avusturya da kayak sporu, Amerika kıtasında Amerikan Futbolu v.b. Felsefenin temel ögelerini incelediğimizde, Ontoloji (Varlık Bilgisi) ; var olanı inceler. Genel anlamda ontoloji, insanın evrendeki yeri ve rolü, olayların oluş biçimleri, evrenin düzeninin anlamı gibi konularla ilgilenir. Epistemoloji (Bilgi Sorunu); Bilginin doğası, ilkeleri, yapısı, kökeni, kaynağı, yöntemi, geçerliliği, koşulları, imkan ve sınırları ile ilgilenmektedir. Spor açısından ele alındığında Sporun anlamı ve önemi nedir? sorusuna yanıt arandığı gibi aynı zamanda bilgi kuramı; Spor olgusu nasıl ortaya çıkmıştır? Nasıl bilinmektedir? Sporun doğası nedir? Sporun bilimsel geçerliliği ve güvenirliği nedir? Spor uygulamalarında doğruyu yanlıştan nasıl ayırabiliriz? Sorularına da yanıt aramaya çalışmaktadır. Aksiyoloji (Değerler Sorunu); Aksiyoloji iyi, kötü, güzel, haklı gibi değerleri incelemektedir. Spor açısından düşünüldüğünde, Sporcunun müsabaka veya yarışma sırasında uyması gereken temel kurallar nelerdir? Sporcunun takım arkadaşlarına karşı temel sorumlulukları nelerdir? sorularına da yanıt aramaktadır. FELSEFECĐLERĐN FĐZĐKSEL VE SPOR EĞĐTĐMĐ ĐLE ĐLGĐLĐ GÖRÜŞLERĐ AMAÇ 6 Felsefecilerin fiziksel ve spor eğitimi ile ilgili görüşlerini açıklamak. Platon, ( ) Atina da doğmuştur. Platon a göre, Devlet bir eğitim kurumudur, uygarlaşmanın aracıdır görüşünü belirtmiştir. Bedensel alıştırmalar (küçüklükte), yalnız 10

11 bedeni değil ama iradeyi de geliştiren beden eğitimi, şiir, müzik ve askerlik alıştırmalarıdır. Aynı zamanda Platon, kız çocuklarının, erkek çocuklarıyla aynı eğitimi almaları gerektiği görüşünü de savunmuştur. Kadınlarında erkekler gibi eğitilmesi gerektiğini, kadınların evde kalıp sadece çocuklarla ilgilenmemesini, müzik ve beden eğitimi alarak tıpkı erkekler gibi askeri sıkı düzende eğitilmelerinin önemli olduğunu belirtmiştir. Beden eğitiminin, devletin genç yurttaşlarının eğitiminde bir rol oynayacağını savunmuştur. Jimnastik hakkında Platon un görüşü her canlı varlık içgüdüsü ile daima sıçramak, zıplamak ister. Bunun kendine göre bir ritmi vardır. Bundan dans ve müzik doğar. Genç yaratıklar vücutları ve sesleriyle uslu duramaz, düzensiz bir şekilde sıçrayıp gürültü etmektedirler. Fakat insanlar, adına ritm denilen ve sesteki alçak ve yüksek perdelerin uyumu gibi bir ahenge sahiptir. Aristotel, (M.Ö ) Makedonya lıdır. Sokrat gibi Aristotel de güzel ruhu güzel bir vücutla birleştirmiştir. Konuşmasında jimnastikle ilgili bir bölüm bulunmaktadır: jimnastik vücut için hangi egzersizlerin yararlı olduğunu gözlemlemedir. Çünkü doğa tarafından en güzel yolla yaratılan vücut en iyi egzersizi yapmalıdır. Herkes için uygun tipte egzersiz olmalıdır. görüşünü belirtmiştir. Bu egzersizlerin ne çok kuvvetli ne de çok zayıf olmaksızın orta şiddette olması gerektiğini belirtmiştir. Sokrates e göre jimnastik, vücuda güzellik ve güç kazandırmak üzere yerine getirilmesi gereken ahlaki bir ödevdir. SPORDA ETĐK AMAÇ 7 Spor da etik kavramını açıklamak Etik kavramı yunanca karakter anlamına gelen ethos sözcüğünden türetilmiştir. Ahlak ve Etik kavramları Türkçede çoğunlukla eş anlamlı olarak kullanılır. Bu anlamda etik ile ahlak arasında anlam farklılığı söz konusudur. Etik doğru ve yanlış davranış teorisidir. Ahlak ise onun uygulamasıdır. Etik bir kişinin belli bir durumda ifade etmek istediği değerlerle ilgilidir. Ahlak ise bunu hayata geçirme tarzıdır. Kurallar ve yasaların olması, kural ya da yasa olduğu için ahlaki davranmak da ahlaki davranışı açıklayan bir durum olamaz. Yasak olduğu için değil, öyle davranmak doğru olduğu için, yönetici istiyor diye değil görevimiz olduğu için, ahlaki davranmalı, görev yerine getirilmelidir. Đnsanların kurduğu bireysel ve toplumsal ilişkilerin temelini oluşturan değerleri, kuralları doğru-yanlış ya da iyi-kötü gibi ahlaksal açıdan araştıran bir felsefe disiplinidir. Bir başka tanıma göre ise etik, doğru ve yanlış davranışları tanımlayan kurallar bütünüdür. 11

12 Sporda etik ise, etik ilkelere uygun davranmayı gerektirir. Sporcular, taraftarlar, spor kulüplerinin yöneticileri, spor medyası, hakemler, spor takımlarının antrenörleri etik ilkeler doğrultusunda hareket etmelidirler. Bu kişilerin yapacakları olumsuz davranışlar sporunda olumsuz yönde etkilenmesine neden olacaktır. Yarışma ya da rekabet etik temeller üzerinde olduğu sürece izlenecek ve keyif alınacak bir oyun olacaktır. Sporda etik değerler, başarının her zaman önündedir. Çünkü sporun ruhunda yarışmak, oyun oynamanın veya seyretmenin verdiği keyif duygusu ve bu insani duyguların, insan karakteristiğinin en önemli parçası olan belli bir değerler bütününe uygun yaşamak isteğiyle çok yakından ilişkilidir. Sporda etik değerler, sadece ve sadece kurallara bağlılık ve adaletli uygulamalarla yaygınlaşacaktır. Ona göre veya buna göre değişen, birisinin lehine ya da aleyhine yorumlanabilen kurallar ve uygulamalar olmamalıdır. Sporda rekabet vardır. Bu nedenle sporda kazanan ve kaybedenler olacaktır. Örneğin, bir futbol müsabakasının sonunda taraftarlar ve sporcular müsabakadan olumlu veya olumsuz duygularla ayrılacaktır. Bizler oyun kuralları ve ahlaki değerler içersinde sporcuların müsabakada ellerinden gelenin en iyisini yapmaya çalıştıklarını düşündüğümüzde, sahadan olumlu duygularla ayrılabiliriz. Sporda kurallara uygun davranmak başlangıçta düşünülebileceği kadar kolay değildir; böyle bir davranışla ahlaki açıdan tam olarak neyin yanlış olduğunu ve dürüst davranışın neden takdir edilmesi gerektiğini belirlemek zordur. Spor karşılaşmasında rakibin kafasına vurma ve sporcunun sakatlanmasına neden olmak kabul edilemez bir davranıştır. Bireylerarası etkinliklerde uygulanan tüm ahlak kuralları spor içinde geçerlidir. Bu da spor eğitiminde ahlak eğitiminin ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Kazanmak için kurallara uygun olmayan davranışlarda bulunmak, oyunun karakterini ve hareketliliğini bozmaktadır. Çünkü bizim için oyunun özünde kurallara uyulması ve dürüstlük önemlidir. Spor müsabakalarının ve yarışmalarının temelinde yatan, kişiler arasındaki eşitlik, adalet ve tarafsızlık sağlayan kurallara uyularak ulaşılan davranışlar yatmaktadır. Sporcuların ve izleyicilerin spor müsabakalarında bırakınız yapsınlar tutumuna sahip olmaları onların ahlaki karakterlerine zarar vermektedir. Spor da kurallara uygun davranmayan bir sporcu ya da böyle bir müsabakayı seyretmekten zevk alan bir taraftar grubu, günlük hayatında sosyal kuralları çiğnemeye daha yatkın olabilmektedir. Sporcuların ve izleyicilerin sahadaki diğer kişilerle ahlaki açıdan kabul edilebilir davranış içerisinde olmaları ve her iki taraf içinde eşit derecede kazançlı roller oynamaları, şüphesiz onlara daha sonra toplum içinde olumlu davranışlar kazandırabilecektir. 12

13 FAĐR PLAY AMAÇ 8 Sporda Fair Play kavramını açıklamak. Fair Play Türkçe de sportif erdem sözüyle karşıladığımız, Đngilizce kökenli bu sözcük Fairness dir. Fairness sözcüğü ise girilen uğraşta dürüst davranmak, hak gözetmek, mertçe, insana yaraşır biçimde yaşamak anlamına gelmektedir. Fair Play kavramı insana gösterilen saygıyı ifade etmektedir. Sporun her türünde dürüstçe ve adil olarak oyun oynamadır. Đngilizce bir sözcük olan Fair Play sporda centilmenlik anlamına da gelmektedir. Bu kavramı spor içerisinde kullandığımızda kurallara uygun olarak davranmayı, oyunu dürüstçe oynamayı, rakibe karşı saygılı olmayı ve oynadığımız oyundan zevk almayı ifade etmektedir. Dünyada Fair Play Organizasyonu, 29 Mayıs 1973 de CIFP (Uluslararası Fair Play Konseyi) adını almıştır. CIFP Konseyinde halen Erdoğan Arıpınar (Türkiye), Togay Bayatlı (AIPS Onur başkanı) ünvanı ile yer almaktadır. 20 Temmuz 1993 de Fair Play a büyük destek veren Sinan Erdem in başkanlığındaki TMOK yönetim kurulu bu statüyü onaylamış ve Türkiye Fair Play Konseyi kurulmuştur. Erdoğan Arıpınar başkan olmuştur. Fair-Play sadece oyun kurallarına uymak değil, aynı zamanda bir sporcunun oyun içerisindeki davranışlarını da göstermektedir. Rakiplere saygılı olmak, onun fiziksel ve zihinsel sağlığını da korumaktır. Rakip sporcuya düzgün ve kurallara uygun olarak davranmayı gerektirir. Bu davranış ilk önce sporcunun kendi kişisel gayreti ile olmalıdır. Her yaştaki insanın, çocukların ve gençlerin spor eğitiminde, Fair-Play düşüncesi bulunmalıdır. Modern Olimpiyat Oyunlarının kurucusu Baron Pierre de Coubertin nin olimpiyat kuruluşunda Fair-Play davranışı olağanüstü ve önemli bir yer tutmaktadır. Modern olimpiyatların kurucusu Coubertin'in felsefesine göre, Olimpiyatların ilk yıllarında olimpiyatlara katılmak, amatör olmak ve olimpiyatlarda yarışmak önemliydi. Fair-Play tutumu, sadece aktif spor yapanları değil aynı zamanda spor tüketicilerini ve seyircileri de kapsamalıdır. Fair Play in eğitimde sağlam bir yeri olmalıdır. Đyi olanı kötü olandan, doğruyu yanlıştan ayırma çocukluk yıllarında verilecek eğitimle gerçekleşecektir. Küçük yaşlardan itibaren verilecek Fair Play eğitimi ile çocukların Fair Play düşüncesinin gelişmesini sağlayabiliriz. Çocuk Fair Play e yönelik düşünce ve davranışları ilk olarak ailesinden, okul hayatına başladığında öğretmenlerinden, antrenörlerinden, televizyonda 13

14 izlediği sporculardan ve arkadaşlarından almaktadır. Çocuğun Fair Play kavramına uygun davranışları onun bu kavrama bakışını ilerleyen yıllarda olumlu yönde etkileyecektir. Okullarımızda uygulanan beden eğitimi derslerinde bu düşünceye yer verilmesi gereklidir. Çocuğun hayatındaki önemli kişilerinde Fair Play kavramını benimsemesi, çocuğun bu yöndeki davranışlarının gelişmesinde etkili olacaktır. Sporda dürüst ve adil oynamak, başarıyı ne pahasına olursa olsun aramamaktır, bu Fair-Play in kuralıdır. Dolayısıyla sporcuların ve antrenörlerin üzerindeki kazanma baskısı alınmalı ve azaltılmalıdır. Seyirci ve medyanın beklentileri ve baskıları artmamalıdır. Sporcuların haksız ve aykırı davranışları, azda olsa, çocukların ve gençlerin akıllarında kalmaktadır. Bu da spora negatif bir imaj vermektedir. Ulusal ve özellikle uluslar arası düzeyde birçok spor dalında performans ve başarı beklentisi o kadar artmıştır ki, bazı sporcular, yöneticiler, antrenörler ve doktorlar, federasyonların onayı ve hatta talimatlarıyla, başarılı olmak için doping uygulamakta, sakatlık riski alarak beklenti içerisine girmektedirler. Sporcular kendi vücutlarının hasar görmesine razı olmakta ve sakatlıklar küçümsenmektedir. Ne pahasına olursa olsun yenme düşüncesi Fair Play idealini bozmaktadır. OLĐMPĐZM AMAÇ 9 Olimpizm felsefesini açıklamak. Olimpizm sözü ilk olarak Modern Olimpiyat Oyunlarının kurucusu Baron Pierre De Coubertin tarafından kullanılmıştır. Olimpizm beden gücü ve becerisi ile birlikte insan aklının gelişmesini amaçlayan ve böylece insanın tüm niteliklerinin bir uyum içinde gelişebileceğini düşünen bir felsefedir. Olimpizm, genel olarak insanı her yönden eğitmeyi karakterini ve ahlakını kuvvetlendirmeyi ve eski toplumlardaki insanların ideal olan Kalos Kagothos yani fiziksel ve ruhi güzelliğe sahip insanı yaratmayı amaçlamaktadır. Olimpizm tam anlamı ile eğitsel ve pedagojik amaçlar içermektedir. Olimpizm ne bir din, ne bir sosyal yaptırım, nede sosyal ve ekonomik bir sistemdir. Olimpizm bir ruh durumudur, yaşam biçimidir, mükemmelliği yakalayan insan görüşüdür. Asalet ve tertemiz ahlak okulu ve bir çıkarsız ideal inancıdır. Olimpik hareket barışı sağlamayı hedeflemektedir. Olimpik Hareket te Spor bir amaç yerine, araç olarak kabul edilmektedir yılında başlayan ve 2008 yılında 112. yılını dolduran Olimpizm, bu zaman içerisinde meydana gelen boykot, doping ve terör olaylarına 14

15 rağmen prensipleri korunmuştur. Amerika ve Rusya gibi güçlü devletler, olimpiyatlarda meydana gelen bu olumsuz olayları önlemek için anlaşmalar yapabilmiş ve diplomatik ilişkileri olmayan bazı ülkelerde, yapılan Olimpiyatlara katılmışlardır. Böylece, diplomatların yapamadığını sporcular başarmış ve Olimpiyatların ülkeleri birleştirici unsurunu ortaya koyabilmişlerdir. Modern Olimpiyat Oyunlarının amacı; dört yılda bir toplumları bir araya getirmek, sporun temeli olan fiziksel ve moral niteliklerin gelişmesini sağlamak, barışsever bir dünya kurmak gençliği karşılıklı anlayış ve dostluk ruhu çerçevesinde eğitmektir. Baron Pierre De Coubertin de bu anlayış doğrultusunda, sporun insanlar arasındaki anlaşmazlıkları ve düşmanlıkları azaltacağına inanılmaktadır. Modern olimpiyatlarin kurucusu Coubertin'in felsefesine göre, Olimpiyatların ilk yıllarında, olimpiyatlara katılmak, amatör olmak ve olimpiyatlarda yarışmak önemliydi. Klasik olimpiyat oyunlarında iki temel unsurun olduğu bilinmektedir. Bunlardan birincisi, Yunan felsefesinde yer almış ve Arete diye adlandırılan ve Güç anlamına gelen bir kavramdır. Bu güç ile savaş sırasında düşmanı, olimpiyatlarda ise rakibi yenecektir. Diğer unsur ise sponsorluk kavramıdır. Eski Yunan da olimpiyat şampiyonları, adına katıldıkları kentlerle anılmışlardır. Elinde bir şampiyonu destekleyecek veya şampiyon olacağına inandığı bir genci koruyacak imkanı olan hemen her kent, bu şampiyonların kendi kentleri adına yarışmaları için bütün imkanlarını kullanmıştır. Bu şampiyonlarda kentlerin bu cömert davranışlarını hak edebilmek amacıyla sporu bir meslek haline dönüştürmüşlerdir. Bu duruma göre, eski Yunan da hemen her şampiyon her bakımdan bir profesyoneldi ve geçimini; sponsordan aldığı destek ve yarışmalarda kazandığı ve hemen paraya çevirebildiği eşya ve mallardan gelen para ile sürdürdüğü belirtilmektedir. Olimpiyat Oyunlarında temel felsefe, Citius, Altius, Fortius, (Daha hızlı), (Daha Yükseğe), (Daha Güçlü), sloganını gerçekleştirmeye yönelikti. Spordaki olumsuz gelişmeler spor olgusunu da bozmaktadır. Olimpik felsefenin amaçlarına ulaşmasında, olimpizm deki milli, siyasi, ekonomik, etkilerden uzak oluş etkendir. Sporun evrensel yanı olan Olimpizm ile olimpik ilke ve amaçların insanlara tanıtıldığı olimpiyat oyunları çağımızın çıkarcı, maddeci, ticarileşmiş Pazar kültürünün egemenliğine girmiştir. Artık Olimpiyatlar; para kazanma düşüncesi ile birlikte sporcuların başarılı olmak için yaptıkları doping, ülkelerin ticaret, siyaset, reyting ve ünlü markalarla birlikte anılmaya başlanmıştır. Olimpiyatlarda 15

16 Olimpizm anlayışı önemli bir yere sahiptir. Doping yaparak başarı elde etmek Olimpizm felsefesine aykırı bir düşüncedir. Eski çağlarda olimpiyata katılmanın önemli olduğu anlayışı, yerini kazanmanın önemli olduğu anlayışına bırakmıştır. OLĐMPĐYATLAR AMAÇ 10 Antik (Klasik) Olimpiyatları ve Modern Olimpiyat Oyunlarını açıklamak. Antik (Klasik) Olimpiyatların tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte Olimpiyatların tarihinin M.Ö. XIV. yüzyıla kadar uzandığı tahmin edilmektedir. Antik (Klasik) Olimpiyatlarının Yunanistan'ın Olympia yöresinde başladığı tahmin edilmektedir. M.Ö. 776 yılından itibaren tarihi tutulmaya başlanmış ve 12 yüzyıla yakın bir süre, her dört yılda bir yapılarak, bir süre Yunan yarımadasının, daha sonraları da, Romalılar yoluyla, tüm Roma Đmparatorluğu nun katılması ile devam etmiştir. Tanrılar veya yöresel bir kahraman adına yapıldığı tahmin edilen bu büyük şölenin, ilkel de olsa, mutlaka dine dayalı bir başlangıcı bulunmaktadır. M.Ö. 776 yılında yapılan ve I. Olimpiyatlar olarak adlandırılan bu oyunların programında yer alan ve 192 metrelik sahanın boyuna eşit "Stadion" olarak tanımlanan yarışmanın galibi olan Coroebus da ilk Olimpiyat Şampiyonu olarak bilinmektedir. Geleneklere göre, her Olimpiyat Oyunu bu yarışı kazanan atletin adı ile anılmaktadır. Eski yunanlılar, vücut kültürü etkinliklerini ortak bir yarışma şenliği olarak görmüşler ve AGUNĐSTĐK denen yarışma sanatını ortaya çıkarmışlardır. Agunistik sanatını yunan site devletlerinin birliğini sağlayıcı bir unsur olarak ele almışlar ve şampiyonlara meşeden, zeytin ve defne yaprağından yapılan fakat anlamında insanların yaşamındaki tüm mutluluğunu taşıyan çelenklerle ödüllendirmişlerdir. Belli dönemlerde yapılmaya başlayan bu yarışma şenlikleri, daha sonra düzenli bir şekilde Panelelik Oyunlar adıyla anılan ve her bir şenliğin farklı adlandırıldığı oyunlar biçiminde uygulanmıştır. Bunlar; olimpia (sekiz yılda bir), Pythia(dört yılda bir), Nemea(dört yılda bir) ve Đsthmia(iki yılda bir) dır. MÖ. 776 yılında yapılan ve I. Olimpiyatlar olarak anılan olimpia oyunlarını programında 192 metralik Stadion olarak adlandırılan tek bir yarışma vardır. Ve bu yarışmanıngalibi olan Coroebus da ilk olimpiyat şampiyonudur. Günümüzde pek çok tarihçi, antik olimpiyadların o zamanki CONSTANTĐNOPOLĐS diye bilinen Đstanbuldaki Roma Đmparatoru I. Theodosius un emriyle sona erdiğini yazmışlardır. 16

17 Modern Olimpiyat Oyunları da dört yılda bir yapılan büyük spor organizasyonudur. Modern Olimpiyat Oyunlarının kurucusu Đtalyan kökenli ve bir Fransız ailenin çocuğu olarak yetişen Baron Pierre de Coubertin dir. Olimpiyat oyunlarının bayrağı; beyaz zemin üzerine iç içe geçmiş beş ayrı renkteki beş halkadan oluşur. Bu halkalardan üçü üstte, ikisi alttadır. Üstteki üç halka soldan sırasıyla mavi, siyah ve kırmızı, alttakiler ise sarı ve yeşildir. Mavi renk Avrupa yı, siyah Afrika yı, kırmızı Avustralya yı, sarı Asya yı ve yeşil Amerika yı temsil eder. Olimpiyat halkaları; beş ayrı kıtayı simgeler. Bunlar; Afrika, Kuzey-Güney Amerika, Asya, Avrupa ve Avustralya dır. Modern Olimpiyatlarda ev sahipliğini devletler değil kentler yapmaktadır. Olimpiyat oyunlarının süresi 15 günü geçmemektedir. Đlk Olimpiyat oyunları 1896 yılında Yunanistan ın başkenti Atina da yapılmaya başlanmıştır yılında Atina da yapılan Modern Olimpiyat oyunlarında atletizm, yüzme, jimnastik, kürek çekme, bisiklet ve atış dallarında yarışmalar yapılmış ve maraton koşusu büyük ilgi görmüştür. Modern Olimpiyat Oyunları yapılmaya başladığından itibaren I. ve II. Dünya Savaşlarından dolayı üç kez iptal edilmiştir. Modern Olimpiyat Oyunları nın kurucusu olan Baron Pierre de Coubertin Antik (Klasik) Yunan olimpiyatlarına hakim olan düşünceyi modern çağa uyarlanmıştır. Antik (Klasik) Olimpiyatlar da kazanma düşüncesi ön planda olurken, modern olimpiyat oyunlarında ise olimpiyata katılmanın daha önemli olduğunu vurgulamıştır. Antik (Klasik) Olimpiyatlar dine dayalı bir anlayış içerisinde yapılmaktaydı. Modern Olimpiyat oyunlarında ise bu anlayışa yer verilmemiştir. Antik (Klasik) Olimpiyatlar da önceleri sadece erkek sporcular oyunlara katılırken, modern olimpiyat oyunlarında bayan sporcularında bu oyunlara katılması sağlanmıştır. Antik (Klasik) Olimpiyatlara sadece Yunanlılar katılırken, modern olimpiyat oyunlarına ise dünyanın her tarafından gelen sporcular katılabilmektedir. Modern Olimpiyat oyunları her dört yılda bir farklı toplumları bir araya getirerek barışsever bir dünya kurmayı gerçekleştirmeye çalışmaktadır. Günümüzde Olimpiyatların bacasız fabrika olarak tanımlanmasına neden olan gelişmeler nelerdir? Olimpiyatlarda iki süreçten bahsedebiliriz. Birincisi, sıcak, soğuk savaş ve boykotların yaşandığı dönemler; ikincisi ise, milyon dolarlık sponsorların birbirleriyle yarıştıkları ve olimpiyat düzenleyen ülkelere milyarlarca dolarlık gelir ve mükemmel tesisler kazandıran dönemler. Ayrıca o ülkenin milyon dolarlarla ölçülemeyecek kadar büyük tanıtım ve turizm gelirleri. 17

18 1984 LosAngeles olimpiyat oyunlarından itibaren olimpiyatlara büyük firmalar sponsor olarak desteklemektedirler LosAngeles olimpiyatların karı 250 milyon dolar 1988 Seul olimpiyatların karı 750 milyon dolar 1992 Barcelona olimpiyatların karı milyar dolar 1996 Atlanta olimpiyatların karı milyar dolar 2000 Sidney olimpiyatların karı milyar dolar 2004 Atina olimpiyatların karı milyar dolar 2008 Pekin olimpiyatların karı ise, resmi olarak açıklanmasa da tahminen milyar dolar civarında olduğu ifade edilmektedir. Rakamlar incelendiğinde her dört yılda bir yapılan olimpiyat oyunlarında, düzenleyen ülkenin bir önceki olimpiyattan yaklaşık bir kat daha fazla gelir elde ettiği görülmektedir. Son olarak Atina olimpiyatlarında açılış ve kapanış seremonisi için Yunanistan 125 milyon euro, son Pekin olimpiyatlarında ise, Çinin yaklaşık 350 milyon euro harcama yapmıştır. YARARLANILAN KAYNAKLAR Atabeyoğlu, C. (1985). Tanzimat tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, Đstanbul: Đletişim Yayınları. Alpman, C. (1972). Eğitimin Bütünlüğü Đçinde Beden Eğitimi ve Çağlar Boyunca Gelişimi, Đstanbul: Gençlik ve Spor Bakanlığı Eğitim Genel Müdürlüğü Yayınları. Akın, Y.(2004) Gürbüz ve Yavuz Evlatlar Erken Cumhuriyet te Beden Terbiyesi ve Spor, Đstanbul: Đletişim Yayıncılık A.Ş, Đnal, N.A. (2003). Beden Eğitimi ve Spor Bilimi, Ankara: Nobel Basımevi. Doğan, Y. (2002). Çağlar Boyu Türklerde Spor, Đstanbul: Telebasım Yayıncılık- Reklamcılık Ltd.Şti. Doğu, G., ve Ark. (2006). Spor Bilimlerine Giriş, Ankara: Spor Yayınevi ve Kitabevi. Güven, Ö. (1999). Türklerde Spor Kültürü, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları Erkan, M. (2002) Sporda Đletişimin Önemi ve Takım Performansına Etkisi Üzerine Bir Araştırma (Türkiye Birinci Profesyonel Futbol Süper Ligi örneği futbol sezonu) Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Fişek, Kurthan. (1998). Spor Yönetimi, Ankara: Bağırgan Yayımevi 18

19 Fişek, K. (2003). Devlet Politikası ve Toplumsal Yapıyla Đlişkileri Açısından Spor Yönetimi: Dünya da-türkiye de, Đstanbul: YGS Yayınları. Erkal, E.M. (1986). Sosyolojik Açıdan Spor, Ankara: Milli Eğitim Basımevi Kunter, B.H. (1938) Eski Türk Sporları, Đstanbul: Cumhuriyet Matbaası. Kirchner, G., Fishburne, J. (1998). Physical Education For Elementry School Children, Boston: Mc Grow Hill. Kahraman, A. (1995). Osmanlı Devletinde Spor, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Kahraman, A. (1989). Cumhuriyete Kadar Türk Güreşi - Cilt: 2, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, Tuzcuoğulları, C. ve ark. (2001). Atatürk ve Spor, Ankara: TAKAV Matbaacılık Yayıncılık A.Ş. Tosun, S. (1999). Đlköğretim Okullarındaki Beden Eğitimi Derslerinin Öğretim Programları Kapsamında Đncelenmesi, yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Soyer, F. (2004) Osmanlı Devletinde ( Tanzimat Dönemi) Beden Eğitimi ve Spor Alanındaki Kurumsal Yapılanmalar ve Okul Programlarındaki Yeri Konusunda Bir Đnceleme, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, cilt 24 sayı 1. Serarslan, M.Z. (2006). Spor Yönetimi ve Örnek Olay Analizi, Đstanbul: Morpa Kültür Yayınları Ltd. Gökçe, B. (1983). Cumhuriyet Döneminde Çocuk ve Gençlere Ait Yasal Düzenlemeler ve Yayınlar, Ankara: T.C. Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları. Akman, E.T. (2008). Eğitim Sosyolojisi ve Felsefesi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Baç, M. (2007). Felsefe, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Alkan, C. (1983). Eğitim felsefesi, Uludağ Üniversitesi Yayınları. Büyükdüvenci, S. (1987). Eğitim Felsefesi, Ankara: Yargıçoğlu Matbaası. Eyuboğlu, Đ.Z. (2003) Felsefe nedir? Đstanbul: Say Yayınları. Doğu, G., ve Ark. (2006). Spor Bilimlerine Giriş, Ankara: Spor Yayınevi ve Kitabevi. Kale, R., Erşen, E. (2003).Beden Eğitimi ve Spor Bilimlerine Giriş, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Macura, D., Hosta, M. (2003). Internatıonal Conference on Phılosophy of Sport, Philosophy of Sport and Other Essays, Slovenıa: Faculty of Sport, Universty of Ljubljana. Büyükdüvenci, S. (1987). Eğitim felsefesi, Ankara: Yargıçoğlu Matbaası. Hilav, S. (1985). Felsefe El Kitabı, Đstanbul: Gerçek Yayınevi. Arslan, A. (2007). Felsefeye Giriş, Ankara: Adres Yayınları. Yardımlı, A. (1985). Felsefe Tarihi, Đstanbul: Đdea Yayınevi 19

20 Küçük, N., Çevik, Y. (2000). Bir Felsefe Tarihi, Đstanbul: Đdea Yayınevi Arslan, A. Felsefeye Giriş (2007). Felsefeye Giriş, Ankara: Adres Yayınları. Baykan, F. (2000). Nietzsche nin Felsefesi, Đstanbul: Kaknüs Yayınları. Doğan, Ö. (2004). Etik, Ahlak felsefesi, Đstanbul: Đnkılap Kitabevi Yayın sanayi ve Ticaret A.Ş. Kırel, Ç. (2000). Örgütlerde Etik Davranışlar, Yönetimi ve Bir Uygulama Çalışması, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. Dedeoğlu, G. (2004). Etik Düşünce ve Postmodernizm, Đstanbul: Toles Yayıncılık. Aydın, A. (2007). Etik, Ankara: Đmge Kitabevi Dolaşır, S. (2006). Antrenörlük Etiği ve Đlkeleri, Ankara: Gazi Kitabevi Tic. Ltd. Şti. Yazıcı, S. (2007). Felsefe, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. Erdemli, A. (1996). Đnsan, Spor ve Olimpizm, Spor felsefesi Yazıları, Đstanbul: Sarmal Yayınevi Erdemli, A. (2009). 21. Yüzyılda Bir Yüksek Kültür Olarak Olimpizm, Yeni Dünya Düzeninde Olimpizm Sempozyumu, Hacetttepe Üniversitesi. Şahin, M. (1998). Spor Ahlakı ve Sorunları, Đstanbul: Evrensel Basım Yayın. Morgan, J. W. (2007). Ethics in Sport, USA: Human Kinetics. Koryürek, C. E. (1995) Olimpiyadlar, Đstanbul: Stil Matbaacılık. Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Yayınları (1985). Ankara