ARAŞTIRMA. YAKLAŞIM - DESEN ve YÖNTEMLERİ. Gerçeğe nasıl ulaşırız? Epistemolojik Açıdan Bilgi Nedir? Ontolojik Açıdan Gerçek Nedir?

Transkript

1 Epistemolojik Açıdan Bilgi Nedir? ARAŞTIRMA YAKLAŞIM - DESEN ve YÖNTEMLERİ 1. Grup: İnsanların hepsinin üzerinde birleşeceği bir bilgi olabilir. Örneğin deney yolu ile elde edilen bilimsel bilgi. Olgularla desteklenen ya da olgularla ilgili verilere dayanan bilginin tek sağlam bilgi türüdür. 2. Grup: İnsanların hepsinin üzerinde birleşeceği bir bilgi olamaz. Doğru bilgi duruma ve kişişel tecrübelere göre değişebilir. Ontolojik Açıdan Gerçek Nedir? 1. Grup: Gerçek objektiftir, somuttur, tektir ve bireylerin müdahalesi dışında varolan bir olgudur. 2. Grup: Gerçek subjektiftir, çoğuldur, bireylerin sosyal etkileşim neticesinde oluşturulan bir olgudur, dolayısıyla bireylerin içerisinde bulunduğu konuma ve şartlara göre farklı formlar (yorumlar) alabilir. Gerceğe nasıl ulaşırız? 1. Grup: Gerçek objektif bir olgu olmasından dolayı, araştırmacının da bunu anlama sürecinde hiç bir müdahalesi olmadan, kendi yorumlarını dahil etmeden, objektif ve bilimsel yöntemleri kullanarak buna ulaşması gerekir. 2. Grup: Gerçek denilen olgu bireyin kendisinden, ve bulunduğu ortamdan tamamen bağımsız bir olgu degildir. Aksine, bireyler sosyal gerçeği kendilerinden bir şeyleri ilave ederek ortak oluştururlar. Bilimsel araştırmanın amacı bu gerceği in farkli yorumlarını anlamaya yönelik olmalıdır. Gerçeğe nasıl ulaşırız? 1. Grup: Sosyal 2. Grup: Subjektif gerçeğe ait değişkenler, olmasından, ve değişkenler matematiksel olarak ifade arasındaki ilişkiler nicel edilebilir, ve aralarında ki olarak ifade edilemeyecek ilişki değişik teknikler ile kadar kompleks olduğu için, ölçülebilir. ölçülmeleri zordur. ARAŞTIRMA YAKLAŞIMI - DESENİ - YÖNTEMİ? Araştırma yaklaşımı, bir araştırmanın yapılışında bilginin ve gerçeğin nasıl algılandığına dayalı olarak araştırma hakkındaki genel bakışı ifade eder. Araştırma deseni, araştırmanın sorularını cevaplamak ya da hipotezlerini test etmek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen bir plandır. Araştırma yöntemi bir araştırmanın nasıl yapıldığıdır. 1

2 Yöntem Bilim Hangi Yöntem? Nitel ve Nicel araştırma yaklaşımları birbirinden çok farklı mıdır? Farklı ise, bu farklılık nereden kaynaklanıyor Aralarındaki farklar nelerdir? Nicel Araştırma Nitel Araştırma Nicel araştırma Gerçeklik nesneldir Asıl olan yöntemdir Değişkenler kesin sınırlarıyla saptanabilir ve bu değişkenler arasındaki ilişkiler ölçülebilir Araştırmacı olay ve olgulara dışardan bakar, nesnel bir tavır geliştirir Genelleme Tahmin Nedensellik ilişkisini açıklama Nitel araştırma Gerçeklik oluşturulur Asıl olan çalışılan durumdur Değişkenler karmaşık ve iç-içe geçmiştir ve bunlar arasındaki ilişkileri ölçmek zordur Araştırmacı olay ve olguları yakından izler, katılımcı bir tavır geliştirir Derinlemesine betimleme Yorumlama Aktörlerin perspektiflerini anlama Nicel Araştırma Nitel Araştırma Nicel araştırma Nitel araştırma ARAŞTIRMA YAKLAŞIMLARI Kuram ve denence ile başlar Deney, manipülasyon ve kontrol Standardize edilmiş veri toplama araçları kullanma Parçaların analizi Uzlaşma ve norm arayışı Verinin sayısal göstergelere indirgenmesi Olay ve olguların dışında, yansız ve nesnel Kuram ve denence ile son bulur Kendi bütünlüğü içinde ve doğal Araştırmacının kendisinin veri toplama aracı olması Örüntülerin ortaya çıkarılması Çokluluk ve farklılık arayışı Verinin, bütün derinlik ve zenginliği içinde betimlenmesi Olay ve olgulara dahil, öznel perspektifi olan ve empatik NİCEL Ne, nerede, ne kadar? KARMA Birlikte NİTEL Neden, niçin, nasıl? Araştırma Yaklaşım-Desen-Yöntemleri Nicel (Quantitative) Deneysel (Experimental) Zayıf Deneysel (Pre) Yarı deneysel (Quasi) Tam Deneysel (True) Tek Denekli (Single Subject) Deneysel Olmayan (Non-Experimental) Basit Betimsel (Simple Descriptive) Karşılaştırmalı (Comparative) İlişkisel (Correlational) Tarama (Survey) Nedensel karşılaştırma (Ex-post Facto) İkincil veri analizi (Secondy Data Analysis) Nitel (Qualitative) Etkileşimli (Interactive) Kültür Analizi (Ethnography) Olgubilim (Phenomenology) Örnek Olay İncelemesi (Case Study) Kuram Oluşturma (Grounded theory) Yorumlama (Hermeneutics) Etkileşimsiz/Analitik (Non-Interactive) Kavram Analizi Tarihsel Analizi Derleme (Review)-Meta Analiz/Sentezler Politika Analizleri (Policy Analysis) Değerlendirme Araştırmaları (Evaluative Researches) Karma (Mixed) Karma (Mixed) Temel Desenler Gelişmiş Desenler Açıklayıcı ardışık desen (Nicel Nitel) Müdahale deseni Keşfedici ardışık desen (Nitel Nicel) Sosyal adalet deseni Birleştirme (Çeşitleme) (Nicel + Nitel = Çeşitleme) Çok aşamalı değerlendirme deseni DENEYSEL (EXPERIMENTAL) ARAŞTIRMA Deney ve kontrol grubu belirlenir. Deney grubu üzerinde bir takım değişiklikler yapılırken kontrol grubu sabit tutulur. Ortaya çıkan sonuçlara göre bu iki grup karşılaştırılarak neden-sonuç ilişkisine bakılır. 4 alt gruba ayırabiliriz: Zayıf Deneysel (Pre-Experimental) Tam Deneysel (True experimental) Yarı Deneysel (Quasi-experimental) Tek Denekli (Single subject) 2

3 Zayıf deneysel modeller... ZAYIF DENEYSEL (Pre-Experimental) Tek grup öntest-sontest desen Seçkisiz atamanın olmadığı tek grup desenler ile seçkisiz atama ve eşleştirmenin olmadığı karşılaştırmalı grup desenlerinden oluşur Statik grup karşılaştırmalı desen (Sontest denkleştirilmemiş gruplu desen) Statik grup öntest-sontest desen (öntest-sontest denkleştirilmemiş desen) EBE Z Eğitimde Araştırma Yöntemleri Yarı-deneysel modeller YARI-DENEYSEL (Quasi-experimental) Deney ve kontrol Gruplarının seçimi rasgele yapılması yerine bazı ön ölçümler ve ölçütlere göre belirlenir. EBE Z Eğitimde Araştırma Yöntemleri Tam deneysel modeller... TAM DENEYSEL (True experimental) Sontest kontrol gruplu seçkisiz desen Deney ve kontrol gruplarına seçim tesadufi bir şekilde yapılır. Yani bir bireyin herhangi bir grupta olma ihtimali eşittir. Öntest-sontest kontrol gruplu seçkisiz desen EBE Z Eğitimde Araştırma Yöntemleri 3

4 Tam deneysel modeller... TEK DENEKLİ (Single Subject) Eşleştirilmiş seçkisiz desenler Gelişigüzel bir denek seçimi yoktur. Araştırmaya uygun olan bir veya birkaç kişi ile çalışma yapılır. EBE Z Eğitimde Araştırma Yöntemleri DENEYSEL OLMAYAN (NON-EXPERIMENTAL) ARAŞTIRMA Denekler ve bulundukları ortam üzerinde değişiklik yapılmaz. Mevcut durumu tanımlamak amacıyla ölçümler ve gözlemler yapılır. Deneysel dizaynda olduğu gibi neden-sonuç ilişkisini göstermek amaçlanmaz. 6 alt gruba ayırabiliriz: Basit Betimsel (Simple Descriptive) Karşılaştırmalı (Comparative) Korelasyonel-İlişkisel (Correlational) Tarama (Survey) Nedensel karşılaştırma (Ex-post Facto) İkincil veri analizi (secondary data analysis) BASİT BETİMSEL (SIMPLE DESCRIPTIVE) YÖNTEM Karakterize edilmiş kişiler veya gruplar sayısal olarak tanımlanmaya çalışılır. Mevcut durumun değerlendirmesi yapılır. KARŞILAŞTIRMALI (COMPARATIVE) YÖNTEM İki veya daha fazla grup veya olgu arasında farklılık olup almadığı araştırılır. Basit betimsel yöntemin bir kademe ileriye götürülmüş halidir. KORELASYONEL-İLİŞKİSEL (CORRELATIONAL) YÖNTEM İki veya daha fazla grup veya olgu arasındaki bir ilişkinin olup olmadığı incelenir. Pozitif Korelasyon Negatif Korelasyon 4

5 TARAMA (SURVEY) Tutumlar, inanışlar, görüşler gibi bilgi türlerini belirlemede kullanılır. Genellikle veriler anket yoluyla toplanır ve örneklem geniş turulur. NEDENSEL KARŞILAŞTIRMA (EX-POST FACTO) Neden-sonuç ilişkisi aranır. Deneysel desenden farklı olarak nedenler (faktörler) çok öncesinden gerçekleşmiştir veya ortamda mevcuttur. NİTEL (QUALITATIVE)- Etkileşimli Araştırma İKİNCİL VERİ ANALİZİ (SECONDARY DATA ANALYSIS) Daha önceden farklı amaçlar için toplanılıp kullanılmış verilerden yararlanarak yeni araştırmalar yapmak amacıyla veri analizine dayalı araştırma. Birebir insanlarla etkileşim ile veri toplama esasına dayalı araştırmalardır. 6 alt gruba ayırabiliriz: Kültür Analizi (Ethnographic) Olgubilim İncelemeleri (Phenomenology) Durum Çalışması-Örnek Olay İncelemesi (Case Study) Kuram Oluşturma (Grounded theory) Yorumlama (Hermeneutics) Kültür Analizi (Ethnographic) Bir kültürü, o kültürdeki inanış ve değerleri ve bunların oluşma süreçlerini incelemek amacıyla yapılan araştırmalardır. Olgubilim (Phenomenology) Bildiğimiz fakat tam olarak anlayamadığımız olguları araştırmayı amaçlayan çalışmalardır. 5

6 Durum Çalışması (Case Study) Bir duruma ilişkin etkenlerin (ortam, bireyler, olaylar, süreçler vb) bütüncül bir yaklaşımla araştırıldığı ve ilgili durumu nasıl etkiledikleri ve ilgili durumdan nasıl etkilendikleri üzerine odaklanılan bir araştırma yöntemidir. Kuram Oluşturma (Grounded Theory) Sistematik olarak toplanan ve analiz edilen verilere dayalı teori oluşturma yöntemidir. Olgu bilime benzer fakat olgu bilimde olgulara ilişkin kuramlar ortaya koyma yoktur. Nitel-Etkileşimsiz Analitik Araştırmalar Yorumlama (Hermeneutics) Bir metnin, sanatsal ürünün, davranışın veya bir konuşmacının söylediklerinin ne anlama geldiğini derinlemesine irdelemeyi amaçlayan bir yöntemdir İnsanlarla birebir etkileşim gerektirmeyen daha çok dokümanlara dayalı veri toplama ve analiz esasına dayalı nitel araştırma desenidir. 5 alt gruba ayırabiliriz: Kavram Analizi (Concept Analysis) Tarihsel Araştırma (Historical Research) Derleme (Review)-Meta Analiz/Sentez Politika Analizleri (Policy Analysis) Değerlendirme Araştırmaları (Evaluation Research) Kavram Analizi (Concept Analysis) Bir kavramın ve özelliklerinin etraflıca açıklanmasına dayalı çalışmalardır. Tarihsel Araştırma (Historical Research) Tarih içerisinde gerçekleşmiş olayların dokümanlara dayalı olarak incelenmesidir. 6

7 Derleme-Meta Analiz (Review-Meta Analysis/Syntesis) Herhangi bir alandaki çalışmaların anlaşılır bir şekilde sentezlenmesi ve özetlenmesidir. Politika Analizleri (Policy Analysis) Eğitimle ilgili politika üretme, politikaları inceleme ve eleştirme ve geliştirme işleriyle ilgilenir. Değerlendirme Araştırmaları (Evaluation Research) Bir işlemin veya sürecin nasıl işletildiğinin incelendiği ve değerlendirildiği araştırmalardır. Karma (Mixed) Temel Desenler Nitel ve nicel araştırmaların ardışıklı veya eş zamanlı olarak kullanıldığı ve verilerin analizi aşamasında sonuçların birleştirildiği araştırmalardır. 3 alt gruba ayırabiliriz: Açıklayıcı ardışık desen (Nicel Nitel) Keşfedici ardışık desen (Nitel Nicel) Birleştirme (Çeşitleme) (Nicel + Nitel = Çeşitleme) Açıklayıcı ardışık desen (Explanatory squential) Keşfedici Ardışık desen (Exploratory sequential) Nicel Nitel 7

8 Karma (Mixed) Gelişmiş Desenler Birleştirme (Çeşitleme) (Convergent) Bir temel desen üzerine kurgulanıp diğer desenlerle desteklenen çalışmalar denir. 3 alt gruba ayırabiliriz: Müdahale deseni (Intervention design) Sosyal adalet deseni (Social justice design) Çok aşamalı değerlendirme deseni (multistage evaluation design) Müdahale deseni (Intervention design) Sosyal adalet deseni (Social justice design) Çok aşamalı değerlendirme deseni (multistage evaluation design) 8