UZAKTAN EĞİTİMDE KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Transkript

1 UZAKTAN EĞİTİMDE KAVRAMSAL ÇERÇEVE Anadolu Üniversitesi ENGİN ÖZDEMİR MURAT ALİ ZENGİN

2 İçindekiler Eğitim ve öğretim teknolojisi kavramları Teknoloji destekli öğrenme Bireysel öğretim teknolojisi Bireysel öğretim teknolojilerinin sınıflandırılması Uzaktan eğitim kavramı Uzaktan eğitimde geçen kavramlar Uzaktan eğitimin temelleri Uzaktan eğitimi oluşturan bileşenler ve önemi Yazılım bileşenleri Donanım bileşenleri Uzaktan eğitimin avantajları ve dezavantajları Uzaktan eğitimin sınırlılıkları ve üstünlükleri Amaçlar Genel Amaç: Uzaktan eğitime giriş yaparak uzaktan eğitim içerisinde geçen kavramlar hakkında bilgi sahibi olmak ve uzaktan eğitimin üstünlüklerini ve sınırlılıklarını öğrenmek. 1)Eğitim ve öğretim teknolojisi kavramlarını ne anlama geldiğini bilme. Eğitim ve öğretim teknolojisi kavramlarını açıklayabilir. 2) Teknoloji destekli öğrenmeyi kavrayabilme. Ders içerisinde teknolojiyi nasıl kullanacağını bilir. 3) Bireysel öğretim teknolojisinin ne anlama geldiğini kavrama. Bireysel öğretim teknolojisini tanımlar. Bireysel öğretim teknolojisinin uygulama dallarını bilir. 4) Uzaktan eğitimin ne anlama geldiğini kavrama. Uzaktan eğitim kavramının tanımını yapar. 5) Uzaktan eğitimde geçen kavramların ne anlama geldiğini kavrayabilme. 1

3 Uzaktan eğitim programı altında geçen kavramların(açık öğretim, uzaktan eğitim, uzaktan öğrenme vs.) ne olduğunu bilir. 6) Uzaktan eğitimin temellerini kavrayabilme. Uzaktan eğitimin temelini oluşturan öğrenci, öğretim üyesi, teknik destek gibi bileşenlerin önemini kavrar. 7) Uzaktan eğitimi oluşturan bileşenleri ve önemini kavrayabilme. Uzaktan eğitimi oluşturan bileşenlerin neler olduğunu ve anlamlarını bilir. 8)Uzaktan Eğitimin temelini oluşturan bileşenler arasındaki etkileşimi ve iletişimi kavrayabilme. Uzaktan eğitimde iletişim ve etkileşim sürecini ve bileşenler arası ilişkiyi kavrar. 9) Uzaktan eğitimin avantajlarını ve dezavantajlarını bilme. Uzaktan eğitimin avantajlarını kavrar. Uzaktan Eğitimin dezavantajlarını kavrar. Örnek Olay 1: Ali üniversite 1. Sınıf Bilgisayar Öğretmenliği Bölümü öğrencisidir. Alması gereken zorunlu matematik dersini anlamamaktadır. Bununla ilgili ne yapacağını bilmemektedir. Dersi anlamadığı için dersin vizesinden kötü not almıştır. Daha sonra bir arkadaşının internet aracılığıyla matematik ders videoları izlediğini, anlamadığı yerlerde, izlediği web sitesinden mesaj yoluyla öğretene ulaştığını ve tekrar tekrar izleme olanağı olduğunu öğrenir. Daha sonra Ali, arkadaşından bu web sitesinin ismini alır ve okulda işlenen konuya ait videoları, internet aracılığıyla web sitesine girip izleyerek anlamadığı yerleri öğrenir ve derste öğrendiklerini de videolar sayesinde pekiştirmiş olur. Ali bu sayede dersin final sınavından yüksek not alır ve diğer derslerde de bunu uygular. Örnek Olay 2: Ahmet, lise mezunudur ve kamu personeli olarak görev yapmaktadır. Üniversite okumak istemektedir ama işi nedeniyle bunu gerçekleştirememektedir. Bir gün işten çıktıktan sonra yol üzerinde Açık öğretim bürosu gözüne çarpar. İçeriye girer ve açık öğretim, uzaktan eğitim gibi kavramlar hakkında bilgi alır ve işine devam ederken üniversite mezunu olabileceğini öğrenir. Daha sonra Açık Öğretim Fakültesi ne kayıt olur ve iş saatleri dışında dersleri, ders kitaplarını açık öğretim bürosundan edinerek kitaplar aracılığıyla kendi kendine öğrenir ve 2

4 mezun olur. Mezun olduktan sonra işinde mevkii yükselerek daha yüksek maaş ile çalışmaya başlar. Anahtar Kelimeler Uzaktan Eğitim Uzaktan Öğrenme Uzaktan Eğitimde Kavramlar Uzaktan Eğitim Temelleri Bileşenler Eğitimde Teknoloji Kullanımı Öğretimde Teknoloji kullanımı Uzaktan Eğitim Avantajları Uzaktan Eğitim Dezavantajları EĞİTİM VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİSİ Eğitim Teknolojisi Genelde eğitime, özelde öğrenme durumuna egemen olabilmek için ilgili bilgi ve becerilerin işe koşulmasıyla öğrenme veya eğitim süreçlerinin işlevsel olarak yapısallaştırılmasına eğitim teknolojisi denir. Öğrenme-öğretme süreçlerinin tasarlanması, uygulanması, değerlendirilmesi ve geliştirilmesi işidir. (Alkan,1998) Öğretim Teknolojisi Belirlenmiş hedefler uyarınca daha etkili bir öğretim elde etmek için öğren-me ve iletişim konusundaki araştırmaların; ayrıca insan kaynakları ve diğer kaynakların beraber kullanılmasıyla tüm öğrenme-öğretme sürecinin sistematik bir yaklaşımla tasarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesidir. (Öğretim Teknolojileri Komisyonu, 1970) Sıra Sizde: Sizce Eğitim ve öğretim teknolojileri arasındaki farklar neler olabilir? Teknoloji Destekli Öğrenme Teknoloji destekli öğrenme ağ üzerinden erişilebilen, LAN, Intranet, Internet, çok ortamlılık (multimedia) özelliklerine sahip, etkileşimli olarak hazırlanmış, pedagojik özellikleri olan, bilgi aktarmanın yanı sıra beceri kazandırmaya yönelik, eğitim alanların performanslarının bilgisayar tarafından otomatik değerlendirilebildiği ve kaydedilebildiği, herkesin kendi bilgi seviyesinden kendi algılama ve kavrama hızına göre ilerleyebildiği ve kendilerine uygun zaman ve yerde eğitim alabilmelerine olanak sağlayan kurs malzemelerinin kullanılarak yapıldığı uygulamadır. Bireysel Öğretim Teknolojileri 3

5 Bireysel öğretim teknolojisi, Öğretim teknolojilerinin her öğrencinin kişisel yetenek ve ilgisine karşılık verecek biçimde hazırlanıp kullanılmasına önem veren öğretim teknolojileri uygulamasıdır. Bireysel öğretim teknolojilerinin sınıflandırılması Modüller öğretim teknolojisi Mikro öğretim teknolojisi Bilgisayar destekli öğretim teknolojisi Programlı öğretim teknolojisi Modüler öğretim teknolojisi: Öğrenme ve öğretme etkinliklerinin kendi kendine öğrenme sağlayacak şekilde kendi içinde bütünlüğü olan ve birbirini işlevsel olarak tamamlayacak olan bağımsız öğrenme elemanları şeklinde düzenlenmesidir. Mikro öğretim teknolojisi: Normal öğrenme ve öğretim süreçlerinin karmaşıklığını basitleştirmeyi amaçlayan bir laboratuvar öğretim yöntemidir (Küçükahmet, 2001) Bilgisayar destekli öğretim teknolojisi: Bilgisayarların; sistem içine programlanan dersler yoluyla öğrencilere bir konu ya da kavramı öğretmek, öğrenmeleri pekiştirmek amacıyla kullanılmasıdır. Programlı öğretim teknolojisi: Programlı öğretim ilkelerini dikkate alarak öğretim teknolojilerinin işe koşulmasıdır. Uzaktan Eğitim Kavramı Uzaktan eğitim, zaman ve mekandan tamamen bağımsız, öğrencinin ve öğretim üyesinin kampüse gelme zorunluluğu olmadan, mevcut bilgisayar teknolojileri vasıtasıyla tamamen sanal ortamda, canlı, görüntülü, sesli ve interaktif olarak derslerin işlendiği; katılımcının istediği zaman bunları tekrar tekrar izleyebileceği/görüntüleyebileceği, kaynak bilgilerine ulaşabileceği bir üniversite eğitiminin verildiği; günümüz şartlarında eğitim ve öğretimin hızla bilgisayar ortamına geçtiği akılcı, çağdaş, yenilikçi bir eğitim sistemidir. Sıra Sizde: Sizce uzaktan eğitim ile örgün eğitim arasındaki farklar neler olabilir? Uzaktan eğitimde geçen kavramlar Uzaktan Eğitim Uzaktan Öğrenme Sanal Sınıf e-öğrenme m-öğrenme 4

6 Web Tabanlı Uzaktan Eğitim Yaşam Boyu Öğrenme Eş Zamanlı(Senkron) Öğrenme Eş Zamansız(Asenkron) Öğrenme Karma/Harmanlanmış Eğitim Öğrenme Yönetim Sistemi(ÖYS) İçerik Açıköğretim Çevrimiçi öğrenme Bilgisayar Destekli Eğitim Video Telekonferans Öğrenme Uzaktan Eğitim: Farklı mekânlardaki öğrenci, öğretmen ve eğitim materyallerinin iletişim teknolojileri aracılığıyla bir araya getirildiği resmi veya kurumsal bir eğitim faaliyetidir. Uzaktan Eğitimde, sınıf içi etkinliklerin ve iletişimin sınırlılık göz önüne alınarak alışıla gelmiş örgün (geleneksel) öğrenme-öğretmenin bir adım ötesine geçerek eğitmenler, öğrenciler ve bu iki tarafı birbirine bağlayan köprü vasıtası gören merkez tarafından iletişim ve etkileşimin sağlandığı özel olarak tasarlanmış öğretim üniteleri ve çeşitli ortamlar yoluyla bahsi geçen merkezden sağlandığı bir öğretim yöntemidir. Uzaktan Öğrenme: Öğretici ve öğrenenin fiziksel olarak ayrı ortamlarda bulunduğu durumlarda gerçekleştirilen öğrenme etkinlikleridir. 5

7 Sanal Sınıf: Sanal sınıf farklı yerlerde bulunan eğitimci ile katılımcıları platform aracılığıyla bir araya getiren uygulamalardır. Sanal sınıf genel çerçevede online olarak ses, görüntü, doküman ve beyaz tahta paylaşımlarında bulunabileceğimiz yazılımlardır. Şekil1: Sanal sınıf bileşenleri 6

8 e-öğrenme: E-öğrenme, zaman, mekan ve öğrenme konusunda tercih hakkını kullanma düşüncesinden yola çıkarak, öğrenme kavramına yenilik getirmiştir. Bilgisayar ve iletişim teknolojileri kullanılarak, eğitim-öğretim sürecinde öğretmenin ve öğrencinin fiziksel olarak aynı ortamda bulunmadığı bir eğitim tekniğidir. Öğrenci, öğretmene ihtiyaç duymaksızın e-öğrenme nesneleriyle bireysel hızına uygun öğrenme aşamalarını göz önünde bulundurarak bireyselleştirilmiş eğitim-öğretimini tamamlayabilmektedir. Kişilerin zaman, mekan ve bir sınıf ortamı zorunluluğundan bağımsız olarak bilgiye ulaşmasının sağlanması, internet çağının eğitim sektörünü çok iyi yönde etkilediğinin bir göstergesidir. E-öğrenme, zaman ve mekan bağımsızlığının yanı sıra daha hızlı ve etkin öğrenmeyi, ayrıca öğrenme odağını öğretmenden öğrenciye çevirerek öğrencinin kendi eğitimlerinden kendilerinin sorumlu tutulmasını, daha az iş yükü ile daha fazla kişiye ulaşma imkanı vererek maliyet açısından da avantajlı bir yaşam boyu eğitimden yararlanma olanağı sağlamaktadır. m-öğrenme: M-öğrenme; cep telefonları, el bilgisayarları ve kişisel sayısal yardımcılar (PDA- Personal Digital Assistant) gibi mobil teknolojiler yardımı yoluyla öğrenmeyi ifade eder. 7

9 SRI Uluslararası Araştırma Kuruluşu, 2003 yılında mobil teknoloji kullanan öğretmenlerin %90 ının, bunun öğrencilerin öğrenmesine olumlu yönde katkı sağladığını tespit ettiklerini ortaya koymuştur. M-öğrenme, öğrencilere verilen öğretimin kişiselleştirilmesi olanağını sunmaktadır. Örneğin, ABD de bir okul kâğıtsız bir sınıf kurmuştur- ders vermek için teknolojiyi kullanmak ve ikinci dili İngilizce olanlar için ek yardım sağlamaktadır. M-öğrenmenin geleceği sadece teknolojinin gelişimine bağlı değildir, aynı zamanda el bilgisayarları gibi eğitim araçlarının gelişimine de bağlıdır. Kore mobil öğrenmenin öncülerinden biri olarak tanınır den beri öğrenciler dersleri taşınabilir el bilgisayarlarına yükleyebilmektedir. Cep telefonları için oyunlar, teknoloji ilerledikçe artan bir biçimde popüler olmaya başlamıştır ve eğitim oyunlarının ve diğer tür gayri resmi öğrenmenin ortama daha uygun olacağı düşünülmektedir. Web Tabanlı Uzaktan Eğitim: Web üzerinde uzaktan eğitimi desteklemek amacıyla hazırlanmış kişisel sayfalara ve bu sayfaların oluşturduğu eyleme Web Tabanlı Eğitim (WTE) denir. Web Tabanlı Eğitim İnternet in gelişmeye ve yaygınlaşmaya başlamasıyla birlikte uzaktan eğitime açılmış yeni bir kapıdır. Uzaktan eğitim Web Tabanlı Eğitim ile yeni bir boyut kazanmıştır. Web Tabanlı Eğitim ile birlikte uzaktan eğitimin enteraktifliği artmış, öğrenci ve öğretmenin senkron veya asenkron olarak fikir tartışması mümkün hale gelmiştir. Web Tabanlı Eğitim hızla ilerleyen teknolojinin yakalanması ve takip edilmesi adına en büyük imkandır. Çünkü her gün yeni birçok yeni teknolojinin ortaya çıktığı dünyamızda bu yenilikleri takip etmenin tek yolu Web Tabanlı Eğitimdir. Şekil2: Web Tabanlı Eğitim 8

10 Yaşam Boyu Öğrenme: Resmi bir özellik taşısın ya da taşımasın iş ile ilgili, bireysel ya da toplumsal açıdan bilgi ve beceri geliştirme amaçlı yaşam boyunca gerçekleştirilen öğrenme faaliyetlerinin tümü olarak bilinmektedir. Öğrenme, okul öncesinden emeklilik sonrasına kadar; okul ve üniversitelerdeki resmi eğitimden, iş yerlerinde devam eden mesleki eğitime ya da ailelerin çocuklarından öğrendiği çeşitli teknolojilerin kullanımına, televizyon izlerken ya da müze ziyaretlerindeki öğrenmeye kadar hayatın her evresine yayılabilmektedir. Her gün ortaya çıkan yeni teknolojilerin toplumun tüm üyelerine kendi koşullarına ve gereksinimlerine göre öğrenme fırsatlarını sunması ile öğrenmenin bu kadar hızla yayılması ve yaşamın her evresinde sürdürülebilmesi kurumsallaşmış eğitimdeki tekelliği ortadan kaldırabileceği gibi öğrenmenin okul ya da üniversite gibi kurumlarla sınırlanamayacağını ortaya koymaktadır. Eş Zamanlı(Senkron) Öğrenme: Eş zamanlı uzaktan öğrenme, gerçek zamanlı haberleşmeye izin vermek için sohbet odaları, telekonferans, video konferans, VoIP ve video telefonu gibi araç ve teknolojileri kullanır. İletişime katılmak için belirtilen zamana uyulmak zorunda olunulduğundan daha az esnek bir seçenektir. Eş zamanlı sistemler, uzaktan öğrenicilere daha az izole edilmiş duygusu yaratarak, öğrenme grubundan enerji ilham almalarını sağlar. Uzaktan dil öğreniminde geri besleme önemli bir rol oynamaktadır. Eş zamanlı iletişim, anında geri beslemeye izin verir. Eş zamanlı iletişimde, bütün öğreniciler iletişime katılamadığı için esneklik kaybı olur. Bazı öğreniciler bir derse katılmak için sabit bir zamanın bulunmasını tercih ederken bazıları bunu çok kısıtlayıcı bulabilir. 9

11 Eş Zamansız(Asenkron) Öğrenme: Öğrenimi istenilen zamanda istenilen yerde gerçekleştirmeyi sağlayan araç ve teknolojiler arasında elektronik posta, ses postası, çoklu ortam postası ve tartışma grupları(forumlar) bulunur. Eş zamanlı olmayan etkileşimin avantajlarından biri, kullanıcılar kendi uygunluklarına göre, istedikleri zaman istedikleri yerden iletişime katılabilirler. Ayrıca tartışmaları yeniden ziyaret etme imkânı vardır. Bu tipteki etkileşim kullanılarak yapılan konuşma, mesajlar ve cevapları arasındaki süre çok uzun olduğu için ağır çekim olarak adlandırılmaktadır. Karma/Harmanlanmış Eğitim: Farklı öğrenme tür ve öğelerinin bir arada kullanılması. Her türlü teknolojinin kullanılabildiği, geleneksel ve uzaktan eğitimin farklı modellerinin bir araya getirilerek düzenlendiği eğitimdir. Öğrenme Yönetim Sistemi(ÖYS) : Öğretim yönetim sistemi adından da anlaşılacağı üzere bir yönetim aracıdır ve eğitim içeriklerinin yönetimine, öğrenenler ve öğretmenlerin izlenmesine, öğrenme-öğretme süreçlerinin birleştirilebilmesine olanak sağlayan bütünleşik bir sistemdir. ÖYS ve diğer bilgisayar terimlerinin arasındaki temel fark ÖYS nin bütün eğitim sürecini doğası gereği sistematik bir yaklaşımla kapsamasıdır. 10

12 Şekil3: öğrenim yönetim sisteminin bazı fonksiyonel özellikleri Öğrenme yönetim sistemleri, öğrenme aktivitelerinin yönetimini sağlayan yazılımlardır. Öğrenme materyali sunma, sunulan öğrenme materyalini paylaşma ve tartışma, dersleri yönetme, ödev alma, sınavlara girme, bu ödev ve sınavlara ilişkin geri bildirim sağlama, öğrenme materyallerini düzenleme, öğrenci, öğretmen ve sistem kayıtlarını tutma, raporlar alma gibi işlevleri sağlarlar. Öğrenme yönetim sistemlerinin amacı, e-öğrenme faaliyetlerinin kolaylaştırmak ve daha sistematik, planlı bir şekilde gerçekleştirmektir. Bu sistemler aracılığıyla öğrenim faaliyetleri değerlendirildiği ve izlendiği için, öğrenim şekli sürekli olarak geliştirilebilir. Öğrenme yönetim sistemlerinde öğrencilerin içerik ve öğretmen ile etkileşimlerini yöneten, raporlayan, izleyen yazılım bileşenleri bulunur. Başka bir deyişle ÖYS lerin öğrencilerin derse kayıt olmasını, kursların düzenlenmesini, içeriklerin dağıtılmasını, öğrenme işlevinin izlenmesini, değerlendirilmesini ve iletişimi sağlayan temel işlevleri bulunur. İçerik: Uzaktan eğitimde belli standartlarda hazırlanarak öğrenciye sunulan belirlenmiş eğitim süresi içinde öğrenilmesi hedeflenen eğitsel konu materyalidir. Açıköğretim: Örgün öğretimin aksine belli bir öğretim mekanına ihtiyaç duyulmayan, devam zorunluluğu olmayan ve derslerin kitaplar, televizyon, internet gibi araçlarla sunulduğu öğretim türüdür. Açık öğretimde öğretim yerine gitme zorunluluğu yoktur, bazı bölümlerinde staj, uygulamalı ders ve klavye dersini zorunludur ancak çoğu açık öğretim öğrencisi sadece sınavlara katılır. Gribilge.com Sınavlar hafta sonları yapılır. Açık öğretimin en önemli özelliği örgün öğretime katılamayacak insanları eğitime dahil etmesidir. Çeşitli hastalığı bulunan insanlar, örgün öğretimden başarısız olanlar, çalışmak zorunda olan insanlar kolayca açık öğretime girip eğitim görebilirler. Ayrıca örgün öğretimi 11

13 başarılı olarak bitirenler ile devam edenler sınavsız 2. üniversite ile istedikleri bölümleri okuyabilirler. 6 Kasım 1981 tarihinde yürürlüğe giren ve Türk Yükseköğretimini yeniden düzenleyen 2547 sayılı kanunun 5. ve 12. maddeleri gribilge.com, Türk Üniversitelerine Sürekli ve Açıköğretim yapmak hakkını tanımıştır. Türkiye de ilk açık öğretim fakültesi Anadolu Üniversitesi tarafından açılmıştır. (20 Temmuz 1982) Sıra Sizde: Sizde Açık Öğretim de öğrenmenin etkili ve verimli olması için öğretimin nasıl olması gereklidir? Çevrimiçi öğrenme: Çevrimiçi öğrenme, internet teknolojisinin kullanımıyla yazılan, iletilen, aktif olunan, desteklenen ve yönetilen eş zamanlı ve eş zamansız öğrenme uygulamaları yoluyla bilgi ve beceri kazandırma işi olarak tanımlanabilir. En basit anlamıyla öğrenme kaynaklarına herhangi bir yerden ve herhangi bir zamanda çevrimiçi erişime çevrimiçi öğrenme denir. Çevrimiçi öğrenme yükseköğretimde en çok yararlanılan uygulamalardan biri haline gelmektedir. Öyle ki 2010 yılında, dünya çapında çevrimiçi öğrenmeye katılan toplam öğrenci sayısı 6.1 milyonu aşmıştır. Amerika Birleşik Devletlerinde yükseköğretimdeki öğrencilerin %30 undan fazlası çevrimiçi öğrenme etkinliğine katılmaktadır. Bilgisayar Destekli Eğitim: Öğretim sürecinde öğrencilerin bilgisayarda programlanan dersler ile etkileşimde bulunduğu, öğretmenin rehber, bilgisayarın ise ortam rolünü üstlendiği etkinlikler olarak tanımlanabilir. Bilgisayar destekli eğitim, bilgisayarın, öğrenmenin meydana geldiği bir ortam olarak kullanıldığı, öğretim sürecini ve öğrenci motivasyonunu güçlendiren, öğrencinin kendi 12

14 öğrenme hızına göre yararlanabileceği, kendi kendine öğrenme ilkelerinin bilgisayar teknolojisi ile birleşmesinden oluşmuş bir öğretim yönetimidir. Video Telekonferans: Telekonferans sistemleri, coğrafi olarak birbirinden uzak yerlerde bulunan kişi ya da gruplar arasında çeşitli teknolojik araçlar yardımıyla iletişim kurulmasını sağlamaktadır. Video telekonferans ise telekonferansların ses ve hareketli görüntü iletimine dayalı olarak gerçekleştirilmesidir. Öğrenme: Bireyin yaşantılar sonucu davranışlarda meydana gelen oldukça uzun süreli değişmelerdir. Bir bilgi ve becerinin, öğrenme sayılması için davranışta değişiklik yapması ve davranıştaki değişikliğin uzun süreli olması gerekmektedir. Yeni öğrenmeler ile kişinin kapasitesi gelişir, önceden yapamadığı bir şeyi yapabilir hale gelir. Daha geniş anlamda, öğrenme sonucu, birey içinde bulunduğu evrene yeni bir anlam yükler ve evrendeki konumunu yeniden tanımlar Uzaktan Eğitimin Temelleri Öğrenci Öğretim Elemanı Teknik Destek Eğitim Destek İçerik Grubu Ölçme Değerlendirme Öğrenci İşleri Öğrenci: Öğrenci teknolojiyle iç içe olan, uzaktan eğitimde herhangi bir noktada takıldığında araştırması gereken yerleri bilgisayar aracılığıyla daha kolay ve hızlı bir şekilde elde edebilen, kendini motive eden ve öğreneceği bilgilerin kendisi için ileri de hangi konuda yarar sağlayacağını düşünerek derse odaklanan, yapılan duyuruları(sınav tarihleri, ödev teslimleri) takip eden kişidir. Öğretim Elemanı: Öğrenmeyi kılavuzlayan kişidir. Öğretmen yalnızca bilginin kaynağı değil, aynı zamanda tutumların ve davranışların yansıtıcısı olmalıdır. 13

15 Öğretim elemanı bilgisayar ve internet teknolojilerini iyi bilmeli, öğrencileri tanımalı, öğretim stratejilerine hakim olmalıdır. Teknik Destek: Sanal derslerin takibi konusunda dersin sorumlu öğretim elemanına teknik sorunlarına yardım edilmesini sağlayan elemandır. Eğitim Destek: Öğrenci derslerinin sistemde aktarılmasında, sanal derslerin takibi ve raporlanmasında, öğretim elemanının sistemi kullanımında yönlendirilmesinde yardımcı elemandır. İçerik Grubu: Öğretim görevlisinin hazırladığı ders içeriğini sanal ortamda aktaran ve ders içeriğiyle ilgili güncellemeleri yapan elemandır. Ölçme Değerlendirme: Çevrimiçi sınavlarda sınav sorularının basımı ve sınav sonuçlarının sisteme yüklenmesi gibi durumlarda öğretim elemanına yardımcı olan birimdir. Öğrenci İşleri: Öğrencilerin işlemleriyle ilgilenen ve onlara çeşitli konularda yardımcı olan birimdir. Uzaktan Eğitimi Oluşturan Bileşenler ve Önemi Yazılım Bileşenleri Donanım Bileşenleri 14

16 Yazılım Bileşenleri Öğretim yönetim sistemi Hata Bildirim Sistemi İçerik yönetim sistemi Ölçme değerlendirme sınav sistemi Sanal Sınıf Öğretim Yönetim Sistemi: Uzaktan eğitim alan öğrencilerin ders içeriği görüntüleme, çevrimiçi derslere katılma, okul ve diğer öğrencilerle iletişim kurma gibi temel işlevleri gerçekleştirdikleri web tabanlı bir eğitim platformudur. LMS (İçerik Yönetim Sistemi): Öğrencinin ilk giriş yaptığı, ders programını, ders içeriklerini, ödev konularını, sanal sınıf arşivlerinin linklerini ve eğitim geçmişini (karne notları, transkript vb.) görüntüleyebildiği portaldır. Sanal Sınıf : Sanal Sınıf yazılımı öğrenci ile öğretim görevlisinin senkronize olarak buluştuğu ve eğitim verip aldığı platformdur. Sanal sınıf Uzaktan Eğitimi Örgün Eğitime yaklaştıran tek unsurdur. Arada göz teması olmadığından kaliteli olmalıdır. Ölçme Değerlendirme Sınav Sistemi: Öğrencinin dönem içi çevrimiçi olarak, dönem sonu ise yüz yüze alacağı sınavların yer aldığı sistemdir. Hata Bildirim Sistemi: Öğrenci ve öğretim elemanlarının karşılaştığı sorunlara çözümler bulmak için oluşturulmuş bir sistemdir. Donanım Bileşenleri 15

17 Sunucular İnternet Bağlantısı Firewall Sunucular: Seçilirken mevcut öğrenci kapasitesi göz önünde alınmalı, 5 yıl değiştirilmeyecek şekilde en iyi konfigrasyon seçilmelidir. Sistemde aksama yaşanmaması için Cluster yapı tercih edilmelidir. İnternet Bağlantısı: Uzaktan eğitimde, öğreten ile öğrenenin sanal ortamda bir araya gelmesi ve öğrenmenin gerçekleşmesi için bilgisayar ve internet bağlantısının olması gerekmektedir. Firewall (switch yedekleme donanımı) : Yedekleme donanımları seçiminde dikkatli olunmalıdır. Öğrencilerin sisteme saldırmalarını göz önünde bulundurarak güvenlik duvarı oluşturulmalıdır. Sıra sizde: Sizce uzaktan eğitim bileşenlerinin herhangi birisinin eksikliğinden diğer bileşenler nasıl etkilenir? Sıra Sizde: Sizce bileşenlerin uzaktan eğitim için önemi ne olabilir? Uzaktan Eğitimin Avantajları Farklı coğrafi konumlarda daha fazla kişiye ulaşması gereken eğitimin zamanında verilmesi Öğrencinin çalıştığı yerde eğitilmesinin sağlanması ile artan üretkenlik Öğrenci yolculukları ve masraflarında azalma Öğrencilerin derslere erişimini kolaylaştırma Bilgiye erişimin hızlanması ve kolaylaşması Öğretim materyallerinin dağıtımının hızlanması Öğretim ortamı ile gerçek çalışma ortamı arasındaki farklılığının azalması 16

18 Bireysel ve bağımsız öğrenme olanağı sağlaması Eğitimde maliyeti düşürmesi Alternatif ve çok çeşitli öğrenme-öğretme ortamları sunma. Uzaktan Eğitimin Dezavantajları Öğrenme ortamlarında önemli görülen yüz yüze etkileşim ortam ve olanakları ortadan kalkması Öğrenme sürecinde karşılaşılan öğrenme güçlüklerinin anında çözülememesi ve bu durumun ardından gelişebilecek sıkıntılar Kendi kendine çalışma alışkanlığı olmayan ve bu yeteneğini geliştirmemiş bireyler için planlama zorluğu Anında yardım görememe ve sorunun giderilmemesinden kaynaklanan davranışların gelişimi Uzaktan Eğitimin Sınırlılıkları Çoğu eğitimci için eğitimin vazgeçilmezi olan, öğretmenle öğrencinin göz temaslarının olmaması Her dersin uzaktan eğitimle verilmek istenmesi ve bunun sonucunda uzaktan eğitime uygun olmayan derslerin uzaktan eğitim ile verilmesiyle dersin etkili olmaması Geleneksel sistemdeki gibi öğretmenlerin öğrencileri kontrol edememeleri ve kontrol mekanizmasının sadece sınavlarla işlemesi Uygulamalı derslerin gerektirdiği laboratuvar, atölye gibi sağlanamamasından kaynaklanan sınırlılıklar Öğrencilerin çokluğu ve çok çeşitli mekanlardan olması planlamayı ve koordinasyonu daha zor ve karmaşık hale sokması Yüz yüze eğitimdeki gibi öğrenme sürecinde karşılaşılan öğrenme güçlüklerinin zamanında giderilememesi ve bu durumun meydana getirdiği kopukluk ve sorunlar Sürekli sınıf ortamında öğrenim görmüş öğrencilerin bireysel ders çalışma konusunda sıkıntı çekmesi ve bu durumun meydana getirdiği planlama zorluğu Öğrenci sayısı, bölge farklılıkları, maddi kaynaklar ve kültür farklılıklarından iletişim sınırlılıklarıdır (Çetiner ve diğerleri, 1999) Uzaktan Eğitimin Üstünlükleri Uzaktan eğitim, sesleneceği kitlenin genişliği nedeniyle Türkiye için büyük önem taşıyor. Halk eğitiminden öğretmen eğitimine, farklı yaş ve düzeydeki öğrenci eğitiminden uluslararası iletişim ağlarının sağlanmasına kadar uzanan kitleye hizmet verme, Türkiye nin eğitim sorunlarının birçoğuna kendiliğinden bir çözüm getireceğe benziyor. Uzaktan Eğitimde üniversitelerdeki bina, öğretim elemanı materyal kısıdı gibi kısıtlar yoktur. 17

19 Etkileşimli uzaktan eğitim uygulamaları, katılımı daha çekici kılarak öğrencilerin ilgisinin yüksek tutulmasını sağlar. Uzaktan eğitim uygulamalarına etkileşimin getireceği önemli yararlardan biri de sadece bilgi aktarımına dayanan bir eğitim anlayışından, günümüzde geçerli olan araştırmacılık ve yaratıcılığa dayanan bir eğitim anlayışına geçilmesine yardımcı olmasıdır. Asenkron bir eğitim olduğu için mekan ve zaman kısıdı olmayacak, isteyen istediği zaman derslere ulaşabilecek. İletişim ve ulaştırma gibi alanlarda görülen altyapısal farklılıklar yanında, kültürel ve toplumsal seviye farklarının da bilinçli olarak yapılacak uzaktan eğitim uygulamalarıyla azaltılabilmesi ve bu uygulamanın yurt çapında yaygınlığının sağlanması mümkündür. Uzaktan eğitim uygulamaları, geleneksel müfredatı zenginleştirir ve etkinliğini artırır. Eğitime, uzaktan eğitim yoluyla etkileşimin katılması eğitimin niteliğini yükseltir. Sıra Sizde: Örgün Eğitimin içinde olmamız ve uzaktan eğitimi göz önünde bulundurduğumuzda birbirlerine göre üstünlükleri sizce nelerdir? ÖZET Eğitim Teknolojisi: Öğrenme-öğretme süreçlerinin tasarlanması, uygulanması, değerlendirilmesi ve geliştirilmesi işidir. Öğretim Teknolojisi: Belirlenmiş hedefler uyarınca daha etkili bir öğretim elde etmek için öğren-me ve iletişim konusundaki araştırmaların; ayrıca insan kaynakları ve diğer kaynakların beraber kullanılmasıyla tüm öğrenme-öğretme sürecinin sistematik bir yaklaşımla tasarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesidir. Teknoloji Destekli Öğrenme: Teknolojik araç gereç ve internet aracılığıyla öğrenmenin gerçekleştirilmesidir. Bireysel Öğretim Teknolojileri: Bireysel öğretim teknolojisi, Öğretim teknolojilerinin her öğrencinin kişisel yetenek ve ilgisine karşılık verecek biçimde hazırlanıp kullanılmasına önem veren öğretim teknolojileri uygulamasıdır. Bireysel öğretim teknolojilerinin sınıflandırılması: Modüller öğretim teknolojisi Mikro öğretim teknolojisi Bilgisayar destekli öğretim teknolojisi Programlı öğretim teknolojisi Uzaktan Eğitim Kavramı: Farklı mekanlardaki öğrenci, öğretmen ve eğitim materyallerinin iletişim teknolojileri aracılığıyla bir araya getirildiği resmi veya kurumsal bir eğitim faaliyetidir. Uzaktan eğitimde geçen kavramlar: Uzaktan Eğitim, Uzaktan Öğrenme, Sanal Sınıf, e- öğrenme, m-öğrenme, Web Tabanlı Uzaktan Eğitim, Yaşam Boyu Öğrenme, Eş Zamanlı(Senkron) Öğrenme, Eş Zamansız(Asenkron) Öğrenme, Karma/Harmanlanmış Eğitim, Öğrenme Yönetim Sistemi(ÖYS), İçerik, Açıköğretim, Çevrimiçi öğrenme, Bilgisayar Destekli Eğitim, Video Telekonferans, Öğrenme 18

20 Uzaktan Eğitimin Temelleri: Öğrenci, Öğretim Elemanı, Teknik Destek, Eğitim Destek, İçerik Grubu, Ölçme Değerlendirme, Öğrenci İşleri. Uzaktan Eğitimi Oluşturan Bileşenler ve Önemi: Yazılım Bileşenleri: Öğretim yönetim sistemi, İçerik yönetim sistemi, Sanal Sınıf, Ölçme değerlendirme sınav sistemi, Hata Bildirim Sistemi. Donanım Bileşenleri: Sunucular, İnternet Bağlantısı, Firewall. Uzaktan Eğitimin Avantajları: Öğrencinin çalıştığı yerde eğitilmesinin sağlanması ile artan üretkenlik Öğrencilerin derslere erişimini kolaylaştırma Bilgiye erişimin hızlanması ve kolaylaşması Eğitimde maliyeti düşürmesi Alternatif ve çok çeşitli öğrenme-öğretme ortamları sunma. Uzaktan Eğitimin Dezavantajları: Öğrenme ortamlarında önemli görülen yüz yüze etkileşim ortam ve olanakları ortadan kalkması Öğrenme sürecinde karşılaşılan öğrenme güçlüklerinin anında çözülememesi ve bu durumun ardından gelişebilecek sıkıntılar Kendi kendine çalışma alışkanlığı olmayan ve bu yeteneğini geliştirmemiş bireyler için planlama zorluğu Anında yardım görememe ve sorunun giderilmemesinden kaynaklanan davranışların gelişimi Uzaktan Eğitimin Sınırlılıkları: Çoğu eğitimci için eğitimin vazgeçilmezi olan, öğretmenle öğrencinin göz temaslarının olmaması Her dersin uzaktan eğitimle verilmek istenmesi ve bunun sonucunda uzaktan eğitime uygun olmayan derslerin uzaktan eğitim ile verilmesiyle dersin etkili olmaması Sürekli sınıf ortamında öğrenim görmüş öğrencilerin bireysel ders çalışma konusunda sıkıntı çekmesi ve bu durumun meydana getirdiği planlama zorluğu Öğrenci sayısı, bölge farklılıkları, maddi kaynaklar ve kültür farklılıklarından iletişim sınırlılıklarıdır (Çetiner ve diğerleri, 1999) Uzaktan Eğitimin Üstünlükleri: Uzaktan eğitim uygulamaları, geleneksel müfredatı zenginleştirir ve etkinliğini artırır. Eğitime, uzaktan eğitim yoluyla etkileşimin katılması eğitimin niteliğini yükseltir. KAYNAKLAR

21 UZAKTAN EĞİTİM KAVRAMSAL ÇERÇEVE Öğr.Gör. Vahide CAN &source=lnms&tbm=isch&sa=x&ei=zlkfvmzsp8lla5chgoap&ved=0cacq_auoag mehmet_arslan.home.anadolu.edu.tr/içindekiler.pdf Finet-tr.org.tr 20

22 Demir Kaymak, Z. Horzum, B. Çevrimiçi Öğrenme Öğrencilerinin Çevrimiçi Öğrenmeye Hazırbulunuşluk Düzeyleri, Algıladıkları Yapı ve Etkileşim Arasındaki İlişki. Sakarya Üniversitesi Dönmez, O. Önal, A. Uzaktan Öğrenimde Eşzamanlı veya eşzamanlı Olmayan İletişim. Ege Üniversitesi Ersoy, A. Yaşam Boyu Öğrenme ve Türkiye'de Halk Kütüphaneleri. Hacettepe Üniversitesi Ozan, Ö. Öğrenme Yönetim Sistemlerinin Değerlendirilmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü Özkaraca, O. Karacı, A. Biroğul, S.(2010). Web Tabanlı Eşzamanlı Uzaktan Eğitim Sistemlerinin Karşılaştırmalı Analizi. Gazi Üniversitesi, Muğla Üniversitesi Özden, Y.(2005). Öğrenme ve Öğretme. Ankara: Pegem A Yayınları Altıparmak, M. Kurt, D. Kapıdere, M. (2011) E-Öğrenme ve Açık Kaynak Kodulu Öğrenme Yönetim Sistemler. Malatya: İnönü Üniversitesi Erkan, E. Altun, H. Java ve Web Tabanlı Uzaktan Eğitim. Niğde Üniversitesi Mühendislik- Mimarlık Fakültesi 21