İnme Sonrası Fizyoterapi ve Rehabilitasyon

Transkript

1 İnme Sonrası Fizyoterapi ve Rehabilitasyon

2 2016 İNME SONRASI FİZYOTERAPİ VE REHABİLİTASYON ISBN: Tüm hakları saklıdır ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri yasası gereği; bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Hipokrat Yayınevi ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kağıt ve/veya başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Tablo, şekil ve grafikler izin alınmadan, ticari amaçlı kullanılamaz. Editörler Prof. Dr. A. Ayşe KARADUMAN Prof. Dr. Sibel AKSU YILDIRIM Prof. Dr. Öznur TUNCA YILMAZ Yayıncı Hipokrat Kitabevi Kapak Tasarımı Doç. Dr. Mehmet Gürhan KARAKAYA Grafik-Tasarım Hipokrat Grafik Tasarım Baskı - Cilt Kalkan Matbaacılık Büyük Sanayi 1. Cadde No: 99/32 İskitler - Ankara Tel: (0312) ANKARA ANKARA ESKİŞEHİR HİPOKRAT KİTABEVİ Süleyman Sırrı Cad. No: 16/2 SIHHİYE Tel: (0312) Tel: (0312) PELİKAN KİTABEVİ Ataç Sok. No: 3/A SIHHİYE Tel: (0312) Olgunlar Sok. No: 4/4 BAKANLIKLAR Tel: (0312) NİSAN KİTABEVİ Doktorlar Caddesi No: 69/D Tel: (0222)

3 İnme Sonrası Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Prof. Dr. Kadriye ARMUTLU EDİTÖRLER Prof. Dr. A. Ayşe KARADUMAN Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Prof.Dr.Sibel AKSU YILDIRIM Prof. Dr.Öznur TUNCA YILMAZ HAZIRLAYANLAR Dr. Fzt. Muhammed KILINÇ Prof. Dr. Nilgün BEK Dr. Fzt. Numan DEMİR Dr. Fzt. Ayla FİL Yrd. Doç. Dr. Arzu GÜÇLÜ GÜNDÜZ Gazi Üniversitesi, Doç. Dr. Mehmet Gürhan KARAKAYA Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla Sağlık Yüksekokulu, Doç. Dr. İlkim ÇITAK KARAKAYA Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla Sağlık Yüksekokulu, Doç. Dr. Nezire KÖSE Prof. Dr. Saadet OTMAN Bilkent Üniversitesi, Mütevelli Heyet Başkanlığı Sağlık Danışmanı, Bilkent Ankara Dr. Fzt. Z. Nisa ÖZBERK Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sağlık ve Rehberlik Merkezi Uz. Fzt. Yeliz SALCI Prof. Dr. Emine Handan TÜZÜN Kırıkkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dr. Fzt. Sibel ATAY YILMAZ

4 IV

5 İçindekiler Bölüm 1: İnme... 1 Bölüm 2: Bölüm 3: Bölüm 4: Bölüm 5: Bölüm 6: İnme Sonrası Tedavi...11 Fonksiyonel Hareket ve Özellikleri...19 İnme Sonrası Normal Hareket ve Fonksiyonu Etkileyen Problemler...29 Rehabilitasyon Uygulamalarının Bölümleri...41 İnmede Fityoterapi ve Rehabilitasyon Değerlendirmeleri...57 Bölüm 7: İnme Rehabilitasyonunda Motor Öğrenme Bölüm 8: Hemipleji Rehabilitasyonunda Nörofizyolojik Yaklaşımlar ve Nörogelişimsel Tedavi Bölüm 9: İnme Rehabilitasyonunda Kullanılan Elektrofiziksel Ajanlar Bölüm 10: İnme Rehabilitasyonunda Teknolojinin Kullanımı Bölüm 11: İnme Rehabilitasyonunda Ortezler Bölüm 12: İşlevsellik, Yetiyitimi ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırılması- ICF ve İnme Rehabilitasyonunda Kullanımı Bölüm 13: Hemiplejide Görülen İletişim Bozuklukları Bölüm 14: İnmeli Hastalarda Kanıta Dayalı Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Uygulamaları İndeks V

6 VI

7 ÖNSÖZ Vasküler olayların yol açtığı fiziksel ve fonksiyonel yetersizlikler fizyoterapi ve rehabilitasyon alanında en çok emek harcanan klinik durumları oluşturmaktadır. İnme hastaları motor, duyusal, kognitif, emosyonel ve sosyal yönden klinisyenlere birçok ipucu vermekte; bu nedenle de fizyoterapi eğitiminde anahtar bir model olarak yararlanılmaktadır. İnme hastaları için, rehabilitasyon; esas olarak günlük yaşamdaki ihtiyaçlarını başarıyla nasıl karşılayacaklarını yeniden öğrenme sürecidir. Multi ve interdisipliner, hasta merkezli ve etkin planlanmış bir rehabilitasyon süreci ile mortalite, hastanede kalış süresi ve kendine bakım aktivitelerindeki yardım ihtiyacının azaldığı, bireyin toplumsal yaşamına tekrar dönebildiği bilinmektedir. Son yıllarda nörobilim alanındaki baş döndürücü gelişmeler ve kanıta dayalı bilgilerdeki artış, inme rehabilitasyonu konusunda da pek çok bilgi, beceri ve yaklaşımın gelişimine neden olmuştur. Bu nedenle her bilim dalında olduğu gibi fizyoterapi ve rehabilitasyon alanında da yaşam boyu öğrenme sürecinin bir gereği olarak bilgi kaynaklarının güncellenmesi zorunlu hale gelmiştir. Bu kitap bilim ile uygulama arasında köprü kurmayı hedefleyen bir bakış açısı ile inme rehabilitasyonu ekibi içinde klinikte özveri ile çalışan ve akademik yaşamda alanın gelişimine katkı veren fizyoterapistler ve fizyoterapi öğrencileri ile, inme rehabilitasyonu ekibinin diğer üyelerine yönelik güncel bir kaynak oluşturmak amacıyla yazılmıştır. Yazarlar inme sonrası fizyoterapi ve rehabilitasyon konusunda uzmanlaşmış akademisyen ve klinisyen fizyoterapistlerden oluşmaktadır. Kitabımız 14 bölümden oluşturulmuştur. İçerikte, inme kliniği, eşlik eden problemler, inmede tedavi yaklaşımları, rehabilitasyon aşamaları, motor öğrenme, fonksiyonel hareket ve özellikleri, nörogelişimsel tedaviler, inmeli hastaların değerlendirilmesinde kullanılan değerlendirme ölçekleri, inme ve ICF, teknoloji destekli rehabilitasyon, elektro fiziksel ajanlar, ortotik yaklaşımlar ve inme rehabilitasyonunda kanıta dayalı uygulamalara yer verilmiştir. Kitabın yazılmasında öncelikle yoğun klinik ve akademik çalışmaları arasında, emeklerini esirgemeyen tüm bölüm yazarlarına teşekkür ederiz. Özenle hazırladığımız kitabımız için özgün bir tasarım geliştiren, çok yönlü yaklaşımı bizce çok güzel ifade eden kapak tasarımı için Sevgili Meslektaşımız Doç. Dr. Mehmet Gürhan Karakaya ya bölüm yazarlığının yanı sıra verdiği bu eşsiz katkı nedeniyle müteşekkiriz. Akademik çalışma hayatımızın en değerli ürünlerinden birisi olan bu kitabın yazımı sırasında akademik çalışmalarımıza anlayış ve sabır göstererek zaman ayırabilmemize verdikleri destek nedeniyle ailelerimize ve klinik çalışmalarımızın yükünü bizlerle paylaşan sevgili meslektaşlarımız Dr. Fizyoterapist Muhammed Kılınç, Dr.Fizyoterapist İpek Alemdaroğlu ve Uz.Fizyoterapist Ender Ayvat a; ayrıca teşekkür ederiz. Kitabın basım aşamasında bizlere sabır ve sınırsız destek veren Sayın Ali Çelik e ve tüm Pelikan Yayıncılık çalışanlarına teşekkür ederiz. Bizlere bu kitabın yazılması ve tüm akademik çalışmalarımız için ilham veren inme hastalarımıza şükranlarımızı sunarız. Saygılarımızla. Prof. Dr. Fizyoterapist A. Ayşe Karaduman Prof. Dr. Fizyoterapist Sibel Aksu Yıldırım Prof. Dr. Fizyoterapist Öznur Tunca Yılmaz VII

8 İthaf Bu kitap değerli meslektaşımız, sevgili arkadaşımız, kardeşimiz Dr. Fizyoterapist Sibel Atay Yılmaz ın aziz anısına ithaf edilmiştir. VIII