IS-MP-PC: Kısa Dönem Makroekonomik Model

Transkript

1

2 1 Toplam Talep Toplam Talebin Elde Edilmesi 2 Para Politikası AD Eğrisi 3 4 Eğrisi

3 Toplam Talep Toplam Talebin Elde Edilmesi Keynes (1936), The General Theory of Employment, Interest, and Money Toplam Talep : Ekonomide talep edilen çıktı nın (üretimin) toplam miktarı Toplam talebi anlamak için, IS eğrisini bilmeliyiz. IS eğrisi, mal piyasasının dengede olduğu durumlarda faiz oranı ve toplam çıktı arasındaki ilişkiyi tanımlar.

4 Planlanan Harcamalar Toplam Talebin Elde Edilmesi Planlanan Harcama : Yurtiçinde üretilen mal ve hizmetlere yönelik yapılmak istenen toplam harcama miktarıdır. Planlanan Harcama = Toplam Talep Y pe = C + I + G + NX

5 Toplam Talebin Elde Edilmesi Tüketim Harcamaları (C) C = C + (mpc Y D ) cr C : otonom tüketim harcamaları mpc : marjinal tüketim eğilimi Y D : harcanabilir gelir (Y-T) c : reel faiz oranındaki değişimlere tüketimin tepkisini gösteren katsayı r : reel faiz oranı Reel faiz oranı, tasarruf kararlarını etkiler.

6 Toplam Talebin Elde Edilmesi Planlanan Yatırım Harcamaları I = Ī dr Ī : Sabit yatırımlar d : reel faiz oranındaki değişimlere yatırımların tepkisini gösteren katsayı Reel faiz oranı, finansman maliyetleri üzerinden planlanan yatırım harcamalarını etkiler. Kamu Harcamaları ve Vergiler Kamu Harcamaları : G = Ḡ Vergiler T = T harcanabilir gelir : Y T

7 Toplam Talebin Elde Edilmesi Net İhracat (NX) NX = NX xr NX : otonom net ihracat x : reel faiz oranındaki değişimlere net ihracatın tepkisini gösteren katsayı reel faiz oranı net ihracatı faiz oranı üzerinden etkiler : reel faiz oranındaki değişim getiri de değişim sermaye akımlarında değişim döviz kurunda değişim ihracat ve ithalat fiyatlarında değişim net ihracat ta değişim

8 Mal Piyasası Dengesi Toplam Talebin Elde Edilmesi Y = Y pe Y = C + I + G + NX Y = C + (mpc Y D ) cr + Ī dr + Ḡ + NX xr Y = C + Ī + Ḡ + NX + (mpc Y ) (mpc T ) (c + d + x)r eşitliğin her iki yanından mpc Y çıkarırsak Y (mpc Y ) = Y (1 mpc) = C + Ī + Ḡ + NX (mpc T ) (c + d + x)r eşitliğin her iki yanını (1 mpc) ye bölersek Y = [ C + Ī + Ḡ + NX (mpc T )] 1 1 mpc c+d+x 1 mpc r

9 IS Eğrisi Toplam Talep Toplam Talebin Elde Edilmesi Y = [ C + Ī + Ḡ + NX (mpc T 1 )] c + d + x 1 mpc 1 mpc r }{{}}{{} Eşitlik, mal piyasası dengede olduğu zaman toplam çıktı nın nasıl belirlendiğini gösterir. Eşitlik, mal piyasası dengede olduğu zaman reel faiz oranı ve toplam çıktı arasındaki ilişkiyi gösterir. Eşitliğin ilk bileşeni (mevcut reel faiz oranı düzeyinde) IS eğrisinin yer değiştirmesini açıklar. Eşitliğin ikinci bileşeni (reel faiz oranı değiştiğinde) IS eğrisi üzerindeki değişimleri açıklar.

10 Para Politikası Toplam Talep Para Politikası AD Eğrisi Merkez Bankası çok kısa dönem faiz oranlarını (gecelik faiz oranı) politika aracı olarak kullanır. Gecelik faiz oranı bankalararası para piyasasında geçerli olan faiz oranıdır. Reel faiz oranı : r = i π e - nominal faiz oranındaki değişimler reel faiz oranındaki değişimler (cari ve beklenen enflasyon kısa vadede değişim olmadığında) - kısa vadede fiyatlar yapışkan Merkez Bankası kısa vade için reel faiz oranın belirleyebilir. Uzun dönem için bu durum geçerli değil, çünkü fiyatlar esnek. Uzun dönemde reel faiz oranı yatırım ve tasarruf arasındaki karşılıklı etki tarafından belirlenir.

11 MP Eğrisi Toplam Talep Para Politikası AD Eğrisi MP eğrisi merkez bankası tarafından belirlenen faiz oranı ile enflasyon oranı arasındaki ilişkiyi gösterir. r = r + λπ MP eğrisi pozitif eğime sahiptir : - Politika yapıcılar enflasyondaki istikrarı sağlamak için Taylor Kuralı nı takip ederler. - Faiz oranı beklenen enflasyondaki artıştan daha fazla artırılır. - Bu durumda enflasyonda bir artış var ise reel faiz oranı artacaktır. MP eğrisindeki değişimler para politikası duruşunda değişimi gösterir : - para politikasının sıkılaştırılması : MP - para politikasının gevşetilmesi : MP

12 AD Eğrisi Toplam Talep Para Politikası AD Eğrisi MP eğrisi Merkez bankasının faiz oranını belirleyerek enflasyondaki değişimlere nasıl tepki verdiğini gösterir. IS Eğrisi Faiz oranındaki değişimlerin denge çıktı düzeyini nasıl etkilediğini gösterir. AD eğrisi Toplam çıktı miktarı ve enflasyon oranı arasındaki ilişkiyi gösterir. (mevcut enflasyon beklentileri ve para politikası duruşu na göre)

13 Para Politikası AD Eğrisi

14 I Toplam Talep A.W.Phillips (1958), "The Relationship Between Unemployment and the Rate of Change of Money Wages in the United Kingdom: ", Economica 25 "düşük işsizlik ücretlerde hızlı artış ile ilişkili iken, yüksek işsizlik dönemleri ücretlerde düşük artışlar ile ilişkilidir." Phillips eğrisi işsizlik ve enflasyon arasındaki ters yönlü ilişkiyi gösterir. İşgücü piyasası sıkılaştığı zaman (işsizlik oranı düşüktür) veya işgücü piyasasında arz yönlü bir sıkıntı oluştuğunda, firmalar işgücü bulmak için ücretleri artıracak, bu nedenle de fiyatlarda da bir artış ortaya çıkacaktır.

15 II Toplam Talep M. Friedman (1967), "The Role of Monetary Policy", American Economic Review 58 E. Phelps (1968), "Money-Wage Dynamics and Labor-Market Equilibrium", Journal of political Economy 76 Reel ücret Çalışanlar ve firmalar fiyat düzeyinde bir artış beklediklerinde nominal ücretleri yukarı doğru ayarlayacaklardır. Uzun dönem Uzun dönemde fiyatlar ve ücretler esnektir. Uzun dönemdeki işsizlik düzeyi doğal işsizlik oranı olarak adlandırılır. π = π e ω(u U n )

16 III Toplam Talep

17 IV Toplam Talep Kısa ve Uzun Dönem : kısa dönemde enflasyon ve işsizlik arasında bir değiş-tokuş vardır. uzun dönemde enflasyon ve işsizlik arasında bir değiş-tokuş yoktur Petrol fiyat şokları petrol fiyat şoku negatif arz şoku ithal fiyat şoku maliyet-itişli şok reel ücreti sabit tutmak için daha fazla ücret talebi π = π e ω(u U n ) + ρ

18 Modern Firmalar ve hanehalkı enflasyon beklentilerini geçmiş enflasyona bakarak belirliyorlar. π e = π 1 π = π 1 ω(u U n ) + ρ Enflasyon beklentileri geçmişe bağlı olduğuna göre yavaş bir şekilde değişecektir. (yapışkanlık) Negatif işsizlik açığı enflasyona neden olacaktır : π = π π 1 = ω(u U n ) + ρ Bu nedenle U = U n eşitliğini sağlamaya ihtiyaç var. NAIRU: non-accelerating inflation rate of unemployment NAIRU: enflasyonu hızlandırmayan işsizlik oranı

19 Eğrisi I Toplam Talep Eğrisi U U n : İşsizlik açığı Y Y p : Çıktı açığı A.M. Okun (1970), "The Political Economy of Prosperity" Okun Kuralı : İşsizlik açığı ve çıktı açığı arasında ters yönlü bir ilişki bulunmaktadır. Çıktı açığı pozitif olduğunda, işsizlik açığı doğal düzeyin altına düşecektir. U U n = 0.5 (Y Y p )

20 Eğrisi II Eğrisi Buna göre enflasyon denklemini aşağıdaki forma dönüştürebiliriz : π = π e + γ(y Y p ) + ρ Burada π e = π 1 γ : enflasyonun çıktı açığına tepkisi olarak kullanılır. daha yüksek γ daha esnek ücretler (w ) daha dik PC daha dik AS

21 Kısa ve Uzun Dönem AS Eğrisi Eğrisi

22 AS Eğrisinin Yer Değiştirmesi Eğrisi Kısa Dönem : Çıktı enflasyon beklentilerine, fiyat şoklarına ve çıktı açığına bağlıdır. π = π e + γ(y Y p ) + ρ Uzun Dönem : Çıktı üretim fonksiyonu tarafından belirlenir. Y = F (K, L) = AK α L β

23 Eğrisi Kısa ve Uzun Dönem AS Eğrisi Arasındaki İlişki